Ke Au Okoa, Volume V, Number 14, 22 July 1869 — KA MOOLELO HAWAII. NA S. M. KAMAKAU. HELU 123. NO KA NOHO ALII ANA O KAUIKEAOULI MALUNA O KE AUPUNI, A UA KAPAIA O KAMEHAMEHA III. [ARTICLE]

KA MOOLELO HAWAII.

NA S. M. KAMAKAU. HELU 123.

NO KA NOHO ALII ANA O KAUIKEAOULI MALUNA O KE AUPUNI, A UA KAPAIA O KAMEHAMEHA III.

l)n nkak» no hoi k« helo nuiu o lakon i ka •miniao ana i koia mau inoa. 0 Miku Ki)kt-, mo kom> wnhiiio na mi'ii noho piiu ma ko knla, me ku liooikaiku imi loa, n i koia makahiki, «a hoopomaikai ia ko kula i ke kokuijL niaikni loa min a Mika 'Pliomne Douglas ho konaka i ao nni iu a iiknmni loa. Ua niahalo nkti ka poe ti pau i pili i ke kola ia ia. He uini kumamaono hainnana i keia manawa, e 8 keikiknne, e 8 kaikamahine. Ua mahualiua ke dala i lilo ia kula i kelo niakahiki i koia nmkuhiki. >Jo ke aupuni ia ilala e $4,484,00, dala i ul;u ia i keia makahiki iho nei. Ua iiookinnu ia ke kulanui o Lahainalnna i ka makahiki 1831, a i ka makahiki 1835, ua loaa i ua kulaiiui nei ke kokua ia e ke aupuni, ma ka hoaknka nae kn mea e pau ai. Ika maluihiki 1839 kokua hou ia, a hookoliu ua'lii i ke kula, a hoouolio no/lioi i mnu luna nana e kini, o malama ole ia ka olelo i oleloia i ka wa i hookohuia.

Em na mea i ao ia'ku ma ia kuln, o ka palapalu aieui, o kn Palapaln lionun no ka Palapala Hemololo, o ka Moololo Hemolele, o o ka Moolelo piaoli, o ka Pilimua, o H„o--ailooahelu, o ke Anahionua, o ke Anai&hiei, o ke Aoaaina, o ka Holomoku, o ke Aiia'iH-, o ke Anupao, o ka Moloanahonua, o ka Hiiihuihelu, o ka Papa Latiku a mo ka Lonito, 0 ka Akeakainai, o na mea kino ole, o ke kahakaha kii, o ke kaha keleawe, a me ka Hiineūi a rae na mea liilii e ae. Maloko o keia m.au makahiki he 15 i.malamaia'i ua kula la, he umi papa i komo, a he 368 haumana. Elua haoeri me kanaiwa kumamahiku haumana i puka i waho, aole nae 1 loaa ia lakou a pau Ua palapala kumu. He 42 i make, a koe mai e 255 e noho liilii ona iff wahi aku ia wahi aku, a puni keia Pae Aina. Noloko o keia poe he 108 e ao noi i Da kula kamalii, he 2-5 ia o ka poe a pau ; a he 45 roea e hana nei i ka hana o 6e aupuni, he 31 i hana ole ma ia mea, he hana maikai nne, kekahi 1 kela mea, o kekahi i keia mea ; a 0 ke(tahi poe hou aku, e hana ana lakou i mea,e pomaikai ai no lakou iho. Aole nae 1 ai ka pono. No keia mau mea i hooakaka ia, ua akaka ka puno o ka lehulehu i keia kula, a ua kupono i ke aupuni ke aloha aku, ame ke kokua hou. Ua nui no kc kokna o ke aupuni ia kflla, a ua mahuahua iki no ka haawi ana a na haumana oke kula ; aka, o ko ūa Misionor 10n a pau i ka malaina ona ia kula, ua $70,u00 a keu ; a i keia wa e $4,000 a keu i kela makahiki i keia makahiki.

I ka mokuhiki 1830, liooruakaia ke Knlanui o na kaikumnhine ma Woiluku, Mokupuui He wabi aiua iki i hoawiia, a hookohuia hoi, e liko mo' ka haawi *na ia La« hniualuna, a hnawiia Ua niolama an >. i kola mau luna ehiku. Ua uku keia kula ika hookumu ana. 0 na luiumaua i komo mua, iwaena lakou o na makuhiki oho a ine ka unii. 0 na hiuunana i komo i ke kula mawaho oia mau iT>akiiliiki, ua komo lakou mo ko uno hoohala. He 25 dala i hooleaawaleia no kela hanmana keia haumana:, aole hoi i komo iloko oluila ka uku o ko ao ana, a no kahi moe, a no ka vlekula. He 50 kn nui ona haumana iloko >j. i kula, ko hoohalikeia na haumana a pau. 0 ka helu i oi, he 78, a o ka holu unlen lon, lie 34. Ua aoia na haumana inn mea nina i aoia ma na wahi e aa a me ka Holunaau, me ka Helukakan, ka Palapala Aina a me na mea e ae. Ua aoia hoi lakou i ka hnmnhnmu a me ka ulapa kaukini, a o kekahi poe, i ka.hilo lopi. Ua nui ko lakou aoia ana ma na hana kupono ina wahine mea knne. A o kekuhi poe o lakou i noho ma ia mau ano, ua pono ko lakou noho aga. okn nui o ke (i»la i lilo i koia kula mai kinohi mai, he 20,000 dala. Ia makahiki hookahi no 1836, hootfffilfaia ke kula ohana no na keikikane ma Hilo raa ka mokupuui o Hawaii. Oka nni o na hnomana, ke hoohalike i kekahi munawa me kekahi, he 35 lakou. Oka nni o'na mea i komo mai kinohi mai, he 5520 lakou. 0 ka loihi o kn noho ann o na haumuna iloko o ko kula, ekolu uo muliuhiki. Eia na n;oa leu i ko akamai i ao ia iloko oin kulu, o ka palapala aina, o ka helnnaau, o lui helukukau, o ka hodi)onaholu, amo ka himeni, He 13, hnumana ō koin kula i hapaiia mai a i ko kulunui. Ho 30 i hookunia i fto ina kula o ae, e 6 i make, ho 36 i koo malokp o ke kulu i keia munawa, a o ke 55 keu, uu haalolo li4c<)ii i ko kula no ki> lakou niakemako, a i ol« in, i ka imumwa ku mau ike ano mau. 0 koka■hi man moa nao, ua hana nm tm inoa e pono ai, uka, iia nmnao ia ku mii o lakou aolu i

kupoiio kn lakou hniia i ka moa i komo mai ai lakon iko kula. 0 ko (lala i lil„ ika malamnai.a i keia knla, ho $13,000 elnln, aole nao i Uomo iloko o koia ka ko aupiini moa kokua, a mo ka kannkn. Ma ia wahi hookalii no he kola ohana no na kaikamahine i hoomuka pn ia no me ko na keikikane. Mo 20 hnumana, a o ka wuiwai o pono ai keia kula, he kokua no na kanaka iiiuoli, a no na makainaka aloha uo na aina o. He kula puwalu nia \Vaioit i Kauai oha inakuhiki mai ka uiaimwa o ka hoomaku 'ina, aho f>o hanmnna maloko. Kia na mea' a lakou o a,o nei, o ka holulielu, o ka palupala lima, o ka holnkakau, a tno ka holuuaau, 0 U» inea iiw# o ko anahoi.ua, a nie ke aohoku, o ke akeaknmai, o ka hai i ka pono a tue ba olelo Kuelani. Ho kula mahini i mauao nui ia, a ano o maikai ai niamua ma VVaialun, ma ko mokupuni o Oaliu, ua Mikn L'oke me kana wahine 1 nialama, oka, no ka make koke ana o laun, ua nele na huumnnu i ke kumn 010, a ua kuu wale ia ke kula. Ke hoomaka hiu nei ka poe Katorika i kula ma Koolau, OaLu, i koia makahiki no ka hana ana. Aia do ia Mika Makale kekahi kula pualu nm Honolulu, he maii haneri haumann pahn, a ua nkamninui kekahi poe. I ka In 10 o Innuaii 1833, hoonnikaia na kula no ia poe keiki, n hoolilo In o Mika loane Pohaku a me kann wnhine i muu kumukula, n hoonoho ia kokahi mau Luna nana e malama, Ein ka inoa i knpaia o ko " Kula kuokon Oahu." ORa manno uui no ia kula, o ke ao ika olelo Knelani. Ika hoomakn nna oia kula, he 26 hnumiina, aka, o ka hele mau i ka hoohalike nna, ua 50 paha a keu. He 88 i keia mnuawa i kakau ia ka iuoa ma ka buko helu o ke kula. Eia na mea akamai eau nei, o ka heluhelu, o ka helu, o ka pilimua, 0 ka palapala aina, a me ka moolelo no na aupuni. O kekahi poe haumana i haalele i Jte kulo, ko hana mai rto i na hana e pono ai, a akamai hoi lakou ikn olelo Enehni. No ke. mahuahua o na kamalii ma ia ano i keia manawa, ano kn hnna niii ana i na hana i keia manawa mnloko o ka olelo Enelnni, nolaila, o koia kula kekahi men nui e pono ai, a ua kupono i ke aiipuni o ka Moi ke kokua aku, a ke manao nei au e kokua aku no. Eia na dala i lilo i ka milnma ana i keia kula mai kinohi nai, he 13,351 d(ila, e 8,275 no ka waiwai paa o ke kula, e $6,740 no na kumu, a 330 no na buke ame na pepn. Nb na haole kamaaim kein aala, a na na'lii moku, a no Amerika a me Beritania mai kekahi. Na Stephen Reynolds Esq (Mika Lnnai) i hai mai ia'u i keia mau mea. Oia hoi ka malama waiwai no ia kula. I ka malama o Feberuari i hala aku nei, ua laweia he 12 kaikamahine i oi akukenkamai noloko o keia kula, a Iwawiia ia Mi*s. Gurnmer, (Goma wahiue,) i aoia ai lakou i ka luiinuhmnii i na mea e nani ai a me na mea e ae i kupono i na kaikamahine ke ao, no Ua mea, he akamai loa kela wahine ma ia mau mea. Aia hoi ia Mika loane Pohnkn, (Andrew Johnst<Stie,) kekahi kula pnalu, he kula Enelani. Oia ke kumn kokua o Oaliu, no na makahiki muu he 11. Elua makuhiki kona mnlama ana i keia kula hon. I kekahi munawa, ho mnu koiki mnloko, he hnolo, ka makiKikano a nio ka makuahine. I keia manawa, he 2.) liaiimiuia. Ho 10 lakou he mati keiki kuniika mnoli no, aoka 15 he mnkuakane hnolo, o ka innkuahine, no keia nina no lakou. Aia no ka nni o lakon noi iloko oke "knla kokua o Onhn," i ka wa i malamo ai o ioune Pohaku iahulu. Mahope mni o kona malamn ana i keia knla piialu, he 1 keikikane i hele aku i ke kulanni i hoakakaia malalo, a e 5 kaikamahine i hele i ko luila a Ooma wahino, i oleloia maluna. Aia no i na makua a me na kahu ona ka uku no ke kula ana. oko kula o Goma wahine,i. aleloia maluna, na hoomakaia i ka la 23 o Feboruari, niamua aku nei. ona keiki i ole,Joia a me na keiki e ae kekahi i komo, a o kekahi he kaikamahino haole, a o kekohi he kaikamahine na na 'lii. I keia manawa he 26 haumana maloko; ke ao nei lnkou i ka heluhelu a ine ka palapala lima, ka lielu a me ka humuhumu maoli, a me ka humuhuma e naui ai, ame ka humuluimtj kii. Na ua makua a me ,na kahu e uku pei i ko lakou kula ana. Aia hoi ma Kapunahou kekahi Kulanui, no na keiki » na Miaionui i, .he 30 haumana maloleo, a o ka hapulua o lakou, he poo noho L'iuu malnila. 1 ka noonoo aii» i ua men a pau i oleloia maluna, na manaoia ina o liuiiA ke elnla a pau lou i lilo i ka maluma ana i keii\ man kulii mai kinohi mai, ho' $130,000, na na haolo walo.no i uku, a noloko o keia, he $110,000, a na Misionari Amenka i uku oi. > , No na kula o ka lehulehu, aolo i lawrpono no pnlapnln hoike no ia umu kuln, no kn tnua, nole i liiki i ku mnnnwa n ko kannwni 1 01010 ni'o hnike mni, iiolniln, noln e nui nn mon n'i» o hoiko ni no ia muu nioa tna kn palapala..

1 kn wu innimi.i koino pu nn kniinku mnkua a mo iin kamalii o na kula, n nui whlpNolmlu, i kn helu ann i nn hnomann,o ka iiinkiihiki 1830, nmu nn moknhiki«. keia wn, he oi nku kn ihm o nn haumnnn o koln wn I kn mnknhiki 1831, i kn hoomnkn nna o ko Kulanui mn lialininiiluni), mn i hoohnliko ia nu mnkaliiki onn hnumann, mni ko lnkou, wn i lianiu ui, ua 30 pahn n keu kokahi n mo keknhi.

I ku makahiki 183i, uu manao ia, ua hapnkolu a kou o nu kmiaka a pnu mnloko o nn kuln, a o ka poo iko i ka heluhelu, ua 23, 123 Inkou i iko i ko knkau ana. Mai i« manawn mni ke emi ann o na houmnna, nka, un nui ka poe iko i kn heluholu, n mo ka pnlopala lima ; n ua omi hoi ua kamalii liole 010 i ko kula. I ka mnkahiki 1839; i ka nana ana i nn polupaln, ua 16,000 koinnlii iloko o na kuia. No ke knu ana i ke kanawai kula i ka makahiki 1840, ua mahunhua na haumana. i I ka makahiki 1841, o na haumnna a pau i knkauia nn inon n» na kula hoole lie 17,440, n okolu paha hapahu i hele nmi, a i hiki mui ika hoike hooknhi ana. Ho 13,080 lakou i i keia ma' ahiki i hnla nku nei ua nann ia kela rp- pepa hoike Malol oo na k.-'n r,i , v ,na na moku pnni a j.uu, 1,800 mea ikn heluhohi, he 1,000 ike o'e, ke no noi nae, 000 koi^i' helo ole i ke Kulu, a i ka hui ann, ho 3,400 lakon, pela mai ko kahuna Mag'ale. 0 koia mau kula a pau i oleloia maluna, na ke Aupuni wale no i malnina i ke dalu, aole hiki ke lielu i ka waiwai lilo a pau loa, ma na mokupuni a pau, Mnkn Mokupnni o Oahu, ua uku ke Aupuni i keia maknhiki a pat, i ka hope o Muniki nei, he $5,438.43, a o ka aie o na kumu ia ln, he $1,324.56. Ina hookiekieia na mokupuni a pau, ma ka nui.o na haninana, alaila, ua ukn ke Aupuni i keia makahiki i hala iho nei, he 27,442.V5. Aka, uu manapia, ua oi ka aje ma na mokupuni e ae, mamua oko o Oahu. Ma Hawaii, ua like paha ka nni o ka aie, me ka uku knpooo i ,na haumana no ka makahiki hookahi. Nolaila, aole paha ioi nkn ka wniwai a ke Anpuni e haawi ai i keia makahiki mamua, 0 ka $20,000; aka, o ke dala a pau i kupono ke nku aku i p.a mea e kaa ai ka aie, he $30,000. Ua manao ia a hiki mai na palapala hoike no nā ku\a no keia makahiki, alaila ike maopopo la ku nui o ka waiwai i lilo aku, a me ke ano o na kula a pau. No ka nui o ka aie o ko aupuni i aie aku ai i na kumu, nolaila, pilikia paha ka hana, aka, aohe paha pono ke hookauwale i keka hi waiwai e ue o ke aupuni i mea e pono ai na kula, a akaka mua ka pono o na kula i ka Poalua o ke'lii. Aole i akaka loa ka nui o ka hanau a me ka make, aolo i helu ia nn kanaka a pololei. Eia nae kekahi mau 'mea 1 hoike ia no na halepule. 1 ka olelo a ka poe kue i ka pope, he 70 ko lakou halepule, a he 200 hulekulu, maluilu kuhi e haluwai ui n.o kunuka e pule. Huipu he 270. Ika olelo ana a M»gale ika nui 0 ko lakou mau lialepule 104. Ua maopopo lou ko ke aupuni hoomalu ana 1 ka pule i ke Akuu, a me ku hooikaika ana ina kanaka ma na pono nui. A na mukemake au na ka inana e alakai ia ouliou ma keia ahnololo mea e pomaikiii ai ka nhaiie, a me ko kino o na kunnkn. Wim.iam Rk;iiaw>. Kuhina Aopalapula. 0 ka moolelo keia. o ko Mr. W. R.ikekc hni nna i ka moolelo o kann oihona Kuhina Aopalnpnla imua o ka Moi no'lii a me ka poo i koho ia o ko Hawnii Pae Aina i nkonkoa ika Ahnolelo. Un kupono kana moolelo i ka wa i hoouluia'i kn munnwa i ike ai keiu Lnhui, i kn ike holuhelu pnlnpnla, n nie ku iko kaknu naliipala, a mo ka pnkoli ann o keia Luliui e ike i na mea pankiki, a me ke kumu o ko ike ana i na mea hohonu o ke akamai.

Ho makua no ke olnkni qdo i na uhane o ka leliulehu i ko Akua, a he inakna no ke alakni ina i ka ike Pslapalo,-n lie makua no ku Lahui e alakai ano i na'lii n me ka Moi, e linawiia ka aina i na makaninana n mo na malihini e huna kuleanu a e kuni aloli'o i kn aiua. Ua nui kona imi an« i ka pomnikn| no ka Moi no no'lii n me ka Lahni liolookoa. Akn, aole i loihi kona mau makahiki i lawelawo ai i ka oihann Kubinn Aopulapala o me kn noho Luna Hoona Kuleann Ainn, he makahilii hookahi wale no mo na mnlama keu, a mnke ihn la keia kannka i nloha nui in. Un lilo o Rev. W. īlichurd i Kuhina AopaInpnla i ka la 29 October 1g45, n ua make oia i ka In 7 o Novem»hn 1847, ua lian»u ia o W. Riohnrd iim Amerika Huipuin, i kn la 22 o Augote i ka A. D, 1793, a he 55 makahiHi o konn oln aun, n mnko aku la; He knnnkn kdin o Mr. W. Richard i haouna.in mni o kn Pupn |ioouna-Rliaionnri o kn Āhnhui furitnuo mu B()Bftooiv Mass.. i Am«nkn l-luipuin. Un hoouna in inni oi» ma Un Knhunapulo, u ua hiki mni oia ma Hawau

nu ,ta ln '27 o Aperiln 1823 a ku kn moku ma llonolulu Oaliu, oin koknhi o na Misionart kokun mua oka poe Misionari. Ua kolio ko Aliiwaliine o Keopunlani i mau kumu Mision«ri nnna, o R«v. W. Jtichard n me Rov C. S. Su.ita, a me ka laua m«u wnhine. He nui na hana maikai a Rev. YV R clmrd i ka nc!,o nnn i woena o ko Lahaina a me kona niokupuni a p.iu o Mnui. (3 kana oilmiia nni ma koua apana misionni ~ o kn malama i na lioahanau, o ko ao, o ko paipai, o ka lioolann, o ke ao i «a- mea o kn uhane, a me ka pono o ka olelo n ke Akua' Nni. Aole paha wuhi kauluna oae ma Hawaii nei, o Lahaina wale no. 0 ka naauao o ko Lahainn o ku kupaa o na hoohauau.

lie lui'iiuao kula o Mika Uikoke na ko Lahaina, n; na n'o i ao i na'lii ka poe kaiikaualii ka poe ko;koi, mai ke kuinuao o ka Ji u hiki i i ka heluhelu, i ke kakaulima, i ka palnpala uina, i ka hoikehonua, a me na palapala eae he nui loa. "

Eia kekahi hana nui a Mikfi Rikēke." " 0 ka lapaau, hele uo i kauhale 1 . Ahe hele no hoi o Mika Rikeke i ka maY,o na'lii e lapaau ai, liele uo e lapaau i ka mai o na miHĪonan', hele i ka hnle o ka poe haahaa e lapaan ai, ina he pilikia i ka po, kii no ia Mika liikeke )kapo e lapaan mai. Pela uo na wahine hanan keiki, hele no o Mika Rikeke e pale keiki i na wahine piiikia i ka hanau keiki. Mai na waliine Ilawaii a na wahine a na misionari, x> Mika Kikeke wale no ke kahuno lupaan. Eia ko mea kupainiha lon, aole loa he iiku no kona luhi ana i U ana e lapaau i ka mai o ka poe i leohia i kela mai i keia mai, o ke ola o ka lehiiloliu kona makemake, a oia kona mea y i hoomanawanui ai. Aole he Kauka Lapaau ma Maui ia manawa a ina no palia he Kauka Lapaau ko Lahaina! alaila, aole no paha e oi aku kona hoomana. wanui oko Mika Rikeke. A ina e hoomanawanui, no ka uku ia i ke dala ke kumu o ko lakou hoomanawanui, aole no ke alohn ke Kokua ana. Hele no o Mika Rikeke rna Wailuku a me Hamakualoa, e lapaau ai, a e kokua-i-ka mai o na misiouari, a me na kanaka maoli kekahi, a pela ma Hana. Ka i ka naau aloha ko Mika Rikeke, aole i pili pu ia e ka puni waiwai, a me ka puni hauohano, aia oia ma ka uku haahaa ia e kē aupuni a hiki i kona make ana.

Eia kekahi : He makua,-a he kahn hanai oia no ke kaikamnhine alii a hooiliua Moi o. ke aupuni Hnwaii no Hariata Nahienaena. Ile makua malamirpono a he kahu alakni i ka pololei, a ua kaulana keia alii kaikamahine i kn naauao a me ka hana maikai, a me ka paulele ma ka olelo a ke Akua i ka lilo ana o Mika Rikeke ka makua a me ke kahu hanai. "" Aole oia wale no, he makua oia, a he alakai no ka pono o na'lii na kankaunlii, ka poe koikoi, a me ka poe haahaa/a loaa ia lnkou ka pilikia, hele koke lakou i o Mika Rikeke ln, a nana e wehewehe i ka pono a me ka liewa. Pela hoi na Lunakannwai, a me ka poe konohiki me na hoaoino. Ina be hihia knpono iloko o ka aha ekalesia ke huna, aia iloko olaila e hana'i. Ano na lianu pono a Miku Rikeke me ko akahelo loa, nu hilinui na'lii a me ka poe hanhaa i hoopilikin ia.

Ein kekohi hana nni n Miku Rikcko. 0 kn unnhi ana i kekahi mau olelo o kn palapula liemolele ma ka olelo Ilwwaii, a ho tnea ia o lako ai ko laliui holookoa o Hawaii nei i ka oleln a ko Akuo, o ino ka olelo a ke Baibnltv. Ein i palapala i uiiulii ia e Mika Hikoke. 0 k.i Pukiinna, o ka laaia, luaua, 0 ka Halelo, inoi ka. Halelu 1 a hiki ka Halelu 15, Mureko, 1 Korineto, lukolio, ka Euanelio a loano, lfa Euanelio a Lnka, ka palapnla a luda, ka oihnna 0 nn luna olelo a losu K.ansto. oka Buko moolelo hololiolona a nio na buke moololo liilii e ao. A i ka lilo ana i kumu alakai nn ka Moi 5 me na'lii, o ko bulto knlaiiuoa, a me ka buke kanawai i oleloia o 'ka buke kanawai O 'H.uaehu. Ua lilo kana niou hana i mau kumu alakai e poniaikai ui ka lahui holookoa. Owai auauei ku poo e kuihe a kanalua i na pono a Mika Rikeke ? Ka nolio ana o ke aupuni mahope o ka makt ana o Mika Hikekeke Kuhina Jlopnla~ pala, a me ka Paresidima o na Luna Hoona kuleana <Oina. , Maliope a kn make ana o Mika Rikelie ; u« lioho kn Moi Knmehameha 111 iu Rev. R. Limaikaika i Kuhina Anpnlnpn la, a .no ka pilikia o Mikn Riitokemamua iki o kona make ano, ua lilo ia WilliHma L. Loe kn noho Feresidena o nn Luna Hoona kuloana aina. . O ke Knhina Aopalapala i kohoia e ka Moi, he Knliuuapule noia no ka ohnna Miainnnri PunUno oia, he akahelo, a he aloha 1 kn Lahui kanaka, a he iknika i ka hooponopono i na kula, a me na hann e holo ni ka nanuao, a he Kohioa lieia i lawolawe maoli me kona mau lima, e ike pu i !;e nuiki, i ke nu-nui, a ua knapuni pinepine oia mai Hawaii n Kniiai i kela makahiki i keia, makahiki, e ike pono i ka ikuika o na kumukula, o na Luankulo, o na Knhukulii, o na Puuku msliinin wuiwiii o ko nupiini >10 nft kuln, o ka hookau ponn ia o kh nku o na kumukula, o nii kuniukuln iknikn i ke ao i nn hn\itnnna,_a mii kn poo hoomanawanui i ke ao ana n rao ka poe hoopalaloha. ( Aole ipau,)