Ke Au Okoa, Volume V, Number 28, 28 October 1869 — E hoike ana i ka aoaio no na mea o ka Ekalesia o Waialua nei. [ARTICLE]

E hoike ana i ka aoaio no na mea o ka Ekalesia o Waialua nei.

E K'.; Au Okoa e \~Jiloha oe: Ui'. iko inakou i na-mnnno' o Rev. O. H. Gu'ick, ma ke Kuokoa o ko la 2 o Okatoba ne., e hoole ana i ku oiuio o na meii e pili anu no ka ine . hou o ka Ekalesia n Wiii-ilun nei, ii S. K. Kanoa i hoolalia ui ma ka llelu 20 o keia nupopu, o mamuli o kuin muu mea a puu i hoikeiu : Ko lioiko aku nei mukou imua o na :mo knn.iku n pau inu keit\ aupuni, no.ko makou ike pono i na mea a pnu oua Ekaleaiu nei o ninkou, Nuloila, ke hnike nku noi mukou me kn wiwo 010, u konalun ole hoi, o na mea i hoolahu ia e S. K Knnon, o pili nnu i kn Ek«lesi;i o Wiunlua ni'i, ho oiaio loa iu, nini ka uiuu u hiki i kn h >pe, u koo nku kok»hi mon hou, a nn mnkou e holke »ku niuhopo nei. Ke hoike nei o Rev. O. H. Gulick, ut\ inokunhnou kt\ Eki\lesia no kn mihi ole, t\ n\o k« hooponopono 010 it\ o ku hihi i o ka poe i lnwo wulo ai ika liole. Ke hoike hou noi no makoo, tu>le oiaio >>iu, un mokuahai\:i no o Rov. Giilika i ka Eknlesia no ka hooholo ole ia o koua nunao. No ka mea, ma ka la 29 o Apenlu i hula nku nei, u;> waih > m.ii o Gohkti iimia o keia Ekah'sia i na hoahanau i lt\wo ni \ kii hele no k i l.\k u 1 \o\va luwo walo, eia ke k;>pe oi:\ mnnno o Gulika "No ka ineu, \it\ kii uu\i o S lli, o J. A. Knwai, l'una, Niuu, Kiiwnikunuiole, i kn Pele o ka Ek[\lesi.\ o Wuialun, b ua lawe wule aku i Knmooloa, uie ka ae ole o ka Ekulesiu iiooa i;\ vfiiwai, a n» ka mea hoi, he hnna keia e kue unu i ka mulohin o keia Eknlesia, a me ka noho lokahi pu ana o na hoahanau, Nolaila, me ka eh ielin o ka n:iau, a me ke alohn, ke ao uku nei uinkou nn hoahaoau o keia Ekalesin, i na honhanau ooo>i na inoa i helu i.i ao la m>lun i, o niihi i ko lakou hew,», ae hoihoi m\i i ka bele ;i lakou 1 lawe pono ole ai." Ai ka hooponopooo anu 0 ka Ekulesia no ka hihia o keia p.>e, ua pukn mai keia nmi mea in In, ua tie mui kokahi o kn poe i lawe i ka bele, ua lawo l .kou 1 ka bele, mumuli o ke kauoha :i Rt-v J S. Emerson i mako, t\ mo Rev. M. Kunoa, nn knhiKinpulo • iun o keia Eknlosia l<e louu ku hele nui hou, ua lnwo iu no keia belo u kau in ma kekuhi hule huluwui muikui hemaheiua i ka belo o keia Ekaleaia, ua Inwe ia no keiu bele 8 hann ia i kn makemake o ka Ekaleam o Wnialua.

Ua lawo no keia pne i kn bt'le, ino ko lakou ike iho no, aole i ku i ka hewn ka lakou haaa atia. No ka meu, q lakou tu> keknhi pea kuleona ilaila. Aole no hoi i lawe ia keia bele, ma waho o kiīia Ekalesia, me he mea la o ko Gulick Puuku Waiwai ana no keia Ekulesia, aia no keia waiwai ia ia, ( bele ) aka, wahi a Gulick, aole i pono keia lawe »rale aoa, nie ole o ka Eknlesia, aole uo he niana kela kauoha, he m»'i pukapuka keia e poino ai o ka waiwai o ka Ekalesi3, oia wale no ka pono a hooholo ka Ekalesia holookoa i ka lilo o kekahi waiwai, ae, pela no, aka, e nana kakou e ka poe heluhelu i ka hana a keia poe no ka bele, ua kue anei i ka haua a ka Ekaleaia okoa ? aole, o nana kakou i ka lesii i kana mau haumana, " o ka mea kue ole mai ia kakou no kakou no ia." I ka wa e hooikaika aun na aoao eluu, ua puka mai keia mea malalo iho. Ua hoolilo malu aku o Gulika i!kekahi mau apana aiua o keia Ekalesia malalo o Bosetoua me ka ae ole o ka Ekalesia, ua hoolilo aku no hoi oia i ke dala mahina hou o keia Ekaieaia, oia no a ua o Gulika e hoike nei, uo ko lakou haawi aku ia i\lrs. Loe m*, me ka hooholo ole o keia Ekalesia, Ea I He pono ia kakou e ni-'na i kein, mai nana aku i ka pula isi o ka maka o kou hoahanau, he kaola uui no ka hoi ko kou maka ilio, hoopanee i« a ma ka la 2 <> Mei mai, he elna mau mea 1 waiho ia mai imua o ka Ekaleaia no kein mea he bele. 0 ka hoihoi mai o ka bele, a me ka waiho no Kamo'-lou ua bele nei. Ma ka o lima ana. uq iokahi kn hapanui tna ka hooholonna no Kumooloa ka bele, na kane a me na wahine pa ke.iahi. Nolnila, aole oiaio o ka Gulika e hoole nei, oole i hooholo ia no Kamooloo Ka bele, e ūana oukou ma ke Kuokon o ka la 8 o Mei no, ma ke kolumu mua o ka hoao 3. manao 4 Ua olelo ii malaila no ka o llma ana o na wahine nta ka hooponopono Ekalesia ana No keia Ekaleai.i no kela niuau an», " no ka inana o na wahine," a na Gulika no i hnolaha, pela ko mnkou manaoio. Nolaila, o na kumu e 4, a ua o G>;! !'a i hnopuka iho nei ma ke Kuokoa Helu 40 o ka la 2 o keia malama, aole oiaio, o ka oiaio maoli, ua hooholo ia ka bele no Kamooloa, la we mai nae o Gulika i fea olelo knulana a keknhi kanaka, oia hoi keia, '' Uhiuhi lau mamane, ka wai o Kapapala." No ka haalele ana mai o Gnlika ia makou i ka hoike pu una o ke kula Sibati, he oiaio no ia, uole i huipii makou mn ka hoike ana, e like me ka maa mamua aka, • iia kue loa mai kela ia makou, aole ana makemake i ka hoike kula SobHti pu ana, o na makua o na kaikamahine kula ana no, na hoike oiaio no ia hana n ua Oalikn la. Eia hou, ke hoiko nei o Guiikn, aolo i papa ia na kaikamahioe ana, ka mea i himeni ole ai i ke nnaina nui ma kekahi la Sahati, he mau kaiknmnhino maa Inkou i no ia e Gulikn, c i ke Akua, wohi ana, ae ; po» la io anei, a i 010 no ka wuiho ana nnei o Emerson wnhioe, i ko nlnkai nna i ka p;ipn himeni ka lf©/kuinu ko lakou Hoonuni ole i ke Aluia, n i ole no ke ao ia puhn ho pnpa

himnni hou, en ! oia nnei na kumu o ko lukou hooiiuiii ole «na i ko Akuu, ko lakou hanu inaa wnht a Guliiia, ke h .iko aku nei makou, i mea e iku mai ui oukoii i ka oiaio, a me kn ole o lta Gulika inuu ua pnpa ia uo nn kiiikamahine, aole e noho inu ka papa himeni. Ua maa makou ia lakou ma na annina pule nu la Subati ilin ko mnkou luakini i kn liiuieoi huonani i ke Akua, niii ka l.i i kukiilu ia ui kuia kula a liiki i ke Sabiti In 1. o Aug"»te i lial.i iho nt>i, ai ka la 8 oia mnlnm i oo lo.ia ui iti mnkuu he men hou, nolo i hiiueni ia unain.i pule, o ka papu himoni hou i olelo iu, he poo hou Inkou, e imi unn i iko liimoni n\n ko hikou hooliin.ilima i ko kiiiliu no iu lvi wioi me ko hikou dnh\, i moa kokun ia lnl;o U m.. ka hoonuoi an:\ iko Akun, n\a nu hnlo halawni liilii, n oo lukou iho, nolo ma kalii o ko kulnna i nn knikuinuliino, huomana n lsu''«k, » me Kiiiersou,i w.ihino i hnalele ilio In. O kria |>oe ov> 11>Io ia nei, he poe bou lukou uole i ike i ko knnawai hiiuoui, elu.i w.ile no h« ke ao t\i,;> mauiui oko Sabati e oleh> ia nei. he kuuui pi>no uoei luua e liiki ni ko waiho ika huneui ika poo ike ole, t>o iu>l\o wnle kn poe iko i mau i k i hoommi i Aku>, !>»le e hiuioiii, poia 110 111101 ka oukou iko ia Gtil ek, 11 .'okahi, n eluu pnha In koi\a no t\i\a 1 ko kulepa, hooliolo 111.1,01, kmwu kuln ilio nei nonu kiiikamalune, ka lnki waweo kn ike a ho'ke no iiiuia oko nkea ? Ao!" wulii a ninkou, n nio lakou nei ae, ins i« 1<» S,tb.i(t i hiiiieni ole i.l ni. Un haalele n.i kmkn 111 ihiue, 1 kvi lakou nolio nt\;i u\u knhi oiuu ( Papi himoni) ua hoi m.»j „ pjp,h m)1 ko Gu-lie-i ms wuhi e noho ana. Un hoolelo ia ko nnkou hauli e keia hanu nu 11.11, ni.i ke nnninn pule, 110, Auhea ka k 1 oi-iio o kn Unliek hoolaha una, uh maa 11 ■ k;iiiia;ti:tiiitie uim 1 k;i hoooani i ke Akun 111 , kona ho una ia lnkou i ka hiiiii'iii ? aole oiaio, he nha 1101 ke kuinu o ka uoho pu una 0 1111 kuikaiiHiluue liemeiii uie 111, niai lu la Snb.ti ? Eia wale no, uu mukeniuke ole oin e liuueni na kaiknmnhine 1 ko uiiaiun pule, i'ia o Kov. J N Puikuli, ko knhunapulo oia Sab.ti, n u;\ papa aku nn oia ia lakou nole e lunieni, oia uo kn mon i hooknawule i»ku ni 1111 kuiknmiihine i ko lakou wahi i tnun i ku nolio nna innimin, No wai ka howa, no ua kailuimahino nnei, 110 ku moa ole pahu nana e alakai, ko likou himoni ole, mo ko Gtilika papa ole, pela io ouoi, aolo, inn aolo o (inlika i papa in lakou, «laila, uole e liiki iu lakou ke hunlela i ko lakou wahi maa i ka hoonani i ke Akun, nole no oia i hoahewn iun kuiknmahine liimeni 110 ko lal ou hiuieni ole ana i ka lakou hana i mau, a me ko lakou haulele ana i ko lakou n.iho, ina peln ea, aole anei keia he ra iu hoike oinio 110 hona papa ia lnkou, aole e himeni, ua ike makou i ka laau ma kona hua, a ke hoike mai nei hoi ka Gulika mau hana i kona mokunhana i keia Ekulesia.

Eia hou keia, ke hoike mai nei o Gnlikß, ua mai no ka lakou i k;i halawai pule ma ko lakou hale kula, mai na makahiki i nala, a hiki i keia wa, elike me kei» mati hana a mal<ou e ike nei. I hookahi anaina hoomana a ldkou ma keta a me keia anaina la Sabiti. Pela ko lakou maa mai niua inai, wahi a Gulika, ea ! aole oiaio o kein, ke kue nei oia i ka oiaio, eia ko makou ike, i ko Gulika mau hhna i na makahiki ekolu i hßla, ua hui pu makou me kona mau kaikamahine ma na anaina pule nui u na la Sabati a pau e hoomana i ke Akua ma ka^luakini. Ua maa lakou a me makou pu i ka hapai like i na hana kuloko, a ku waho, ma keia Ekalesia, oia ka hana mai kmohi mai, aole i hoano e ia olike aie keia, o M. Kuaea no ka hoike a ine ko Waialua, i ka wa keia mamua aku o keia hana hou ana, aka, i ka m iluma o Novem;.ba la 1 o kela makahiki i hala. Ua hoomaka Ita e kuka i aina, kahi e noho ai ke knhuuapule, mn ke kuai aku, no in heinihe'na i ine is, ma k«ia kuka una, ua nnenn-! o lo.ia Uahi e ku ai ka hnle o ke kahunapule o mnkou in Eni(<rsi)n, inu kona hai uii.i mni i ke kumukuai o kokahi apann aina ona, he $1.50, honkahi haneri me kannlima, P"la konn manao, eia oa mea holo ole, o ko Gulika hoike ana i kona m inao, penei : E kuui ka E-;alesia me ko lakou elnla a lona keia aina, o ka hoohui malalo o Bosetona ka pono. O na hoahanau ma kekahi aoao, n o ka mea no .a kn auia ma ko Gulika aoao, ke haua ia na kuai no keia aina o hoohui malalo o B 'setotn. he mea ka ia e malu oi keia waiwai, aule e. lilo ma ke kaili wale, a me ke kaua ia mai e na aupnni kue mai i keia aupuni, wahi a ua o Qulika. I ka noonoo ana o kekahi hapa o Ueia Ekalesia, no keia mnnao a Gulika, ua puka aKu na mnnao o kekahi mau hoahannu o keia Ekaleaia, penei: Ua pono no ke kuai Ua Ekaleaia i wahi no ko lakou knhunapule, malalo o na kyhu waiwai o kn Ekalpsin i koho ai, ma ka enana a ke Kuhin>i Kalniaina e hi> mai ai, elike me ke kanawai, a e hiki no i keia Eknlēaia ke malnmn i ko waiwai inalalo a ka malu o o Uein nupuni i kuikuhi pu me na aupnni nui o ka honua, a o ka olelō hoomakaukau a Gulika, rio ke kaili, a kaua ia mai, lilo ko aina, he mea keia e malu ai ke hoohui malalo o Bosetona, Ea I he hana ku keia i ko Gulika wahaheo a makou e ike nei. He pono oukou e nana i keia, e hiki anei i na oupuni nui, ke kaili walo aku i na pono ICivila o ke knnaka, a hoomana pnha elike. tfio ka Golika e alnpahi nei ia makou. Aole oiaio o i ko mnkou mnnao, ka inoa o ka maua nupuni malnlo.o kn 11)011(6 linnaia e ka poo knua hao wolo, me ko koe no

u D'i pooo (> ke ltftnnka, h p7»u ln»} pahu «, ts l'ko mo ke au u ooh'i uoi, no ka Imoko 010 ia k<> Gnlick makeiiiuko o lioohui i k:i Dp;ina »mo o ke kahunapulo tn:ilal<> o B»setoiia, ua maikai 010 ku inunan o Golick, oia iho In ke kuniu o kon« h«o'<Htiwrtle nna i ko daU mnliinahou, a na kaiknmahino kula una, tno kn hoonalonalo iho, i nmn Uokua no Mrs. Loe~ ni i. Oiu ka iiioa i hoihoi ai ika lula nna '"kou h<ilo kuln, l:c palau i.t olelo, lie hoiko nn in n» kona hnino i Ho kHhunapult- o Wai.iln» noi (J. N. P ) v hoi j io ni!>i kon« hoowahawalui i ka liai 01010 a Kov. vī. N Paiknli i keia wa. lnn e kani k i bolo knhunii, e hoopau n«snei ke!a i 'u> knln Snb.iti, n o kn lioi aku ln iio it\ o Uii (iulie'4 n\e na hauinmia unn i ko lakou halo kula o pule ai, um ko makou nann «na i keia, u» ku ka Uulika mau h.ma i ka hoohmmaele i ke niinina pulo, ko olol» noi o liulieW, hn hoi no m.ikou ma ke uiuina pnlo, o ktv nnina la S »li »ti, ko ao nku nei ih> in ikou, 'in kn lil.> nm halawai pulo i na hoalianuu, i iii, 110 o Pnikv.li ko h:ii 01010 i ko tihiuhi, aol.i no o holo m.ii an* o Wulik i, no k:« moa Ua hoowahiiuaha ia ika hai olelo a ke kanu o keia EknUaia, aia m.i ka I.» 10 o koia malainn, ho 11 ahaaina lieiena in, aolo 0 (.inliok iloko »i:k ahaaina, na heo kola, nia 1 Kihuku, aole pela k:\ nuia, a pao ko Waialua noi, nlaila, aha;un.i nin K>huivu No ke aha keu ? wahi a ka moa niuau, no ka iil.ikeinakt) oio i ka lit:v, J. i\. Paikuli niau linua. A ke hoike nei m ikou i k» oiaio o n.imo.i i hoolaha la e S. K. K.<non, ma kem nupepa, i na l>e kanalua ko Kokuhi poe, no na mea i h'\i la maluna, e Imlo kino nnu no i kehukai o Waialui uei, i īkl* ui hoi lakuu ika oiaio, ai h.iopau i<i ko lakou kuhiliew.i, no na mea a GulicU i hoolaha ai in» ke Kuokoa. No ka lnliia o keui Kknlf.siii, no lui nnlu ole o ka poo i liwo ai ika hi'le. Nolaila,' aa oi ka ponn e hooknlokolo ia keia hihia imua o k(i ahi hui Euanelolio o Ua malama o lune A I) 1S?0, e lnki mai .in«. A i ole in, ika la 1(5 „ I<\ beruari, / . U. 1870, m;i Kaum'a kapili, i mea e akaka ai ka oiaio o ua aouo elua. Ko lio >ki nei mukou maanei, ino ko kakali aku ike luumn hope. No ka Lnnn Hooponopouo ko aloha a me na koiki ulole hua kopau o ka Hule Pai Piilapala. 0 makou no ine ka mahalo, W. E. Nawai, J Kamakaokalani. M. Haumu. B. N Kaolelo. W. B. Kihakapu. Waialua, Oahu, Okut, 10, 1569.