Ke Au Okoa, Volume V, Number 28, 28 October 1869 — Untitled [ARTICLE]

Q ka hana e lanakila nialuna o na mea a f'a,u, —he mau hopunaololo oiaio no ia i ike ia ma kela poai keia poai o ka noho lnhi ann maluna o keia hopua ; a'o na huaolelo puana lani, " Mō ka hou o kou lae, e ai ai oe i ka oi," —— aole no iu he mau hoiuo an.a i kau ia mai maluna o ka hokua o kekanakH, aka, he kauolia pomaikai ia i hoana, a i hookaokoa ia inai no ko ke kanaka puu-waiv?ai hooilina. No ka mea, ke O'le paha kela poana ana mai; ...' l _ ea^a ?«apj.pei ke.kanaka .ma.keia ao—aole oiai oi.ae mamuji o kona mau hoa holoholona o. be kula. ' Oiai nae, i keia mau la, ke hapahapai ia aei na ninau o pili ana i ka hann, ka pomaikui hooilina o ke kanaka ; nola4la, he mea pono no ia kokou ke noonoo nui me ke nkalielo ma ia mea. 0 ka hana, a ke ole o hoomau ia ia mea, mawaena o kela nnainn, a me kela aupuni'» o kela aha a me leeia lahui, aolio he oln iloko oia mau wahi—aohe mau nee aqa imua, aohe niau pii ana aku iluna o ko ke kanaka mau manao, aohe mau ako ana e oi ae mamna o ko ka wa i hala, aoho mau anoai ana e hooikaika ma na mea o k.eia ao, aohe man hoopololei ana hoi o kakou ma keia ao, aohe o kakou mau haka ana o na kiionohi o ko kakou mau manao no na pomaikai o ka wa o hi'ki mai ona ; aka, e kupnhu aian kakon, a e hanle hope paha i ko kakou ano mau i kinohi, 1 , Ma ka noho ana nae, e hoolono i na manao i hoopnka la ma na halawai, e pili ana, *' i ke knpono ole .i ka lawe anft mBi i na Pake.Kinikiu i mau lima paahana iloko o keia anpnni,"—o kela mou hnaelelo me na koma.lona, oia manao nni ma ka haana o na makaainana Hawaii; a ma ko lakoa mau knka ana, na lokahi ka hapanni, be kupono ole ka lawe ana mai i na Pakp; Kina mai i poe lima hana, ma ko kakou man mahiko, a .ma kekahi mau hana e 00 paha. A ua apono lakou i kekahi mau olelo.hooholo, i ka lawe ana mai i ka poe Manihiki, a me kekahi;poe e oeoPolunesia nei, 1 w» like na helehelena me ko kakou o Hawaii nei, Aka, aia nae maloko o keia mau halawai ana, na ku mai kekahi poe hnpa Hawaii o kona mau a puakea loa kahi, a a|akai"i ka manao o kfe anaina ma ia hala--wai ma na mea e pili ele ana i ke kumn maliao nui o ; ka halawai, a hoohio aku i ka alu ana o na manap ma ke kue anai ka olelo aelike hoopas mawaena o ke kauwa a me ka haku ; e hoaiuu ana i na kulu alakai manao. o ka lehulehu, ua kue nui loa ia mea i ka pono. o ke kauwa,. a he kuo no ljoi.i ke Knmukanawai, ka Panku 1420 o ke Kanawai Kivila. /r Aole o keia. mau mea wale no nae, aka, lie poe Keiki haole e ae no nae kekahl, e kamoe, a i phai pn me ia mau manao hookahj. ..U* k§ hoolohe ana nae o kekahi poe no ia mau mea, ua pnana se lakou, aole kumP e HMa i kono ia lakou ma ia inea, aka, no kekahi kuinu ; a he kumu io no/paha kai ■ loko o lakou no ia mea. tJa olelo ia e kekahi poe, o ka hana ia ana ; he.olelo aelike hoopaa mawaena o ke kauwa me ka haku, he kumn ia e hoohaahaa ai i na h? alanui hoi e hoomanea ai i • knapaa. Kahi e hiki ai ia laltotrk6>sii£j tnai i na hooiaio ana no ia mou hilfl iki ia makou ke hoomaopopo ' - , ;o,k4hapa ka olelo aelike mawaena o k«iwa oia no ka hoopaa 0 '* na pakahi i ka mana maluna o kekati epe kekahi,—e hoako ka mna' i ka hanai . «nakemake ia ai oia e h«na, aoka hope hoi, ■ P° DO »ku oia i ka uku no ka hana ana mua. PeU iho 1» ke ano nm 6 ka olelo , ®awBena o kjtkauwa me ka haku ; a ; »a no hoi m& ka aelike, he hoohi-, . o .iana paakahi, i na mea a pan i aelike. a ke nhaki kekahi o anei oia i hewa ma ka lauo Aole anei kekah'i. i hehi i ka /M»P* o k9kahi ma ke auo o ka laua mea i iM)Hlfe Y'ii kumu hoi e hooikaika ai i k a ma-

na o ka aoao pono maluna o ka aooo hewa; ua kau ia e kekahi poe o.kamai o na la i hala he kanawai o hooponopono ai i ka uoho ana o ke kauwa a me ka haku. Malalo iho nei, ke lawe mei nei makou i ka Pāuku 1420*0 I ' Kanawai Kivila a k >kahi poe e hoopaakiki a penei no ia : " Ina e hoole kekahi, aole hana mamuli e ka pauku maluna iho, aole hoi mamuli o ka palapala hoopna, alaila, e hiki no i kona.haku, ke hoopii i kekahi lunokanawai apana, a hoomalu pahaokahi i noho ai, a nana no e kii aku i ka mea hoole ma ka palapala hopu, a ma ke ano e ao paha, e hele mai imua ona; a in» i pankiki i ka hftole, e hoopaaia oia i ka hao ma ka hana oolea, a ae mai oia o hana e like me ke knnawai." Oiai, aole nae o makou aknmai loio, a weheweho nna i ke nno kopaknpa a hoopnknnwili i na liookikeoke'o ana o ke kanawai ; akn, ma ka nann nna ilio i ke nno mnoli o ke kannwai, noho ona nno ino o hookaumaha loa ai ka linkn i kana man hnna malnua o ke knn'wa ma ka hoopnnhao ia ana. Tna ma ka manao mnikai maoli o ko knuwn, o hann pono oia i na mea a pnu mn ka olelo nelike, nole e loaa nnn ka hoopnnhno ia i keknhi knnakn pnahann. Aka, ina ke knnaka mahope iho o kona aelike nna, o imi mn kana mnu liana npiki a hnalole hnna ana, me kona nlinki paha i ka olelo aelike hoopaa, mahina aku owi-i e kan aku ai ka mana o ka hnku a me ko kanawai i knu in no ka mnluhia e ili aku ai ? E manao ana no anei ko kanwa o hana npiki akn i kona hakn hana mamua ne 0 kona kepa ia ana i limn pnnhana? E i mni pahaannnei keknhi poe. Aole no he mnnao e hnnlele ana, ak.<, no ka hnnaino kupono ole o ka haku hann; īolailn ke kumn 1 ulu "fiiai ai ka manao e hnalele hoi ia mea. I kn nana ana, he honpono nne kaopaopa keia, oiai, 0 liko me ka niana o ka hakn mnlnna o ke kuuwa, pela nokamana o be kauwa maluna o ka haku ; n ua hoonoho ia no he mau aha e hooponopono ia ai, ka pono o ke kauwa maluna oka haku. Ke ole he olelo aelike mawaena o ke kauwa me ka hnku, l»eaha ka mana o ke kanwa maluna o ka baku, e manao akn ai, o mea kuu hakn, ae loaa mai ana he emea elala ma ka pnn ana o ka mahina meo ? Pehea hoi e hiki ai i ke kauwa ke koi aku he uku kona i ka haku hana, ke ole he aelike ?

No ka olelo ia e kekahi poe, a me na nunc leo no lioi, aole hc monn o kc knnwa mnluna o ka haku ; a ke i noi no hoi mnkon, he mona no, a he hiki no i ke kauwa lcc hoopaahao i kona haku, iua e hiki ole i ka hakn hana ke hookaa i ka uku lioopai; a ke lawg mai nei makou i ka Paukn 1423 : " lua i hana ino kekahi haku, a malama ole paha i ka olelo hoopaa, no kekahi mea i hoopaa ia o hookai'wa nana, e like mc ka pauku 1417, a o ka pauku 1418 paha, e hiki no ia ia ke hoopii i kekahi lunakanawai apana, a hoomalu paha, a napa no e kii aku i na aoao elua, e\e]e mai imua ona ; a nana no e imi, e lohe, a c hooholo no ka hoopii ; a ina i ko ba hoopii, a]aiia e hookuu ia be kauwa, a ua pau no kona noho hookauwa ana, a e hoouku ia hoi ka haku i ke dala, ao!b e emi malalo ona dala elima, aole hoi oi aku manaua o na dala hookahi haneri ; a ina e hookuu ole inai oia. ia dala, e hoopaa ia no oia i ka hao ina ka hana oolea, a hookaaia ke dala." Ano.m'a ka nana ana i ke ano a me ka heluhelu i\na o keia mau Pauku Kanawai, aole i hookapakahi ia.ka pomaikai a me ka mana ma ka aoao wnle no o ka haku maluna o ke kauwa, e like paha me ka manao ana o kekahi poe, e hoaiai ae nei, he ino ia.mau kanawāi i hana ia, a he mea knpono ia e hoopau ia, o lilo a'nei ia i "alanui e hiki aku ai ika Looka.uwa .kuapaa ana. Ma ka nana maoli ana no hoi, ua hana ia i .mea e loaa ai ka pomaikai kaulike i na aoao a i elua • a pela.no paha ka manao o ka poe naauao, na lakou i hana a i hooholo ia kanawai, me ko apono ana raai o kekahi o ko kakou mau aloha i hala. . Aole no paha i komo mai i ko lakou noonoo Bkabele ana, he ino a ho hewa ke kanawai n lakou i hana ai no ka poe mahope mai nei. Ke hoopou ia kela kanawai, aole makou e olelo ana e ilihune ana ka poe pauhana ma ia mea, aka, e hoonele ia ana lakon i kekahi mau makenjake o lakou. Aole e loaa. mai ana ika poe paahana kekahi a dala kuike mua, a pau ka mahina hana ; a aole no hoi e loaa mai ana kekahi mau waiwai a ka paahana i manao ai e aie mai, a e lawe ia« ae mailoko mai o ka mahina aole i pau ana,e hana ana. 0 keia mau makqmake oka paahana e hoonele ia aku.. Aka, ina nae pela ka manao oka poe paahana, alaila, aole no k « P°c ha!:n hana e hoopilikia ia ma ke kii liilii ana mai o ka paahana i nā mea ana e makemake ai. Aole uo e pilikia ana ,kp. haku, aka, o. ke ke hoonele ia i kona mao makemake kii liilii ; n, a iia pa ha, be wahi pilikia kupouli i kahi manawa, aole ia.. Ma he mea pono ia katou a pau ke nopnoo akahele me ke kanana pono ana i na rijea e pili ana i ke ano o keia mau mea a.m'e ke ano o ka olelo aelike i hanaia ma na aoao aielua ; a he makemake no hoi makou e ike a e lohe mai no hoi i na manao o ka lehulehu ma keia meu.