Ke Au Okoa, Volume V, Number 32, 25 November 1869 — KA MOOLLO HAWAII. [ARTICLE]

KA MOOLLO HAWAII.

NA s. »1. KAMAKAU. HELU 7. Pela ka ia, pola ka pnnu, a mo kela moa keia mea, oia ko kumn p mau ui ka ai a ka poe kahiko, a kui aku a kui aku, a moo ilalo a ala mai mo he iako wna la. Ma keknhi m..u wahi aku, he pulauoka walo ka mohi ana o ke kalo maloo, ho hana ahinhi, a he hana kakahiaka uui wale no, a ku na hnli, h°i »»ai. hele i ka lawaia a mo kela hana a iuo keia hana. Ma ki» oo nna o ko kalo inlaoo, ma kokahi mau wahi, ua hikiwawo ka oo o ko kalo mnloo, aolo o hala ka makohiki, na 'knkoln a koke kft niho o ka oha, ho nuui malama oiwa o ho umi, ua oo ko knlo maloo, a ma ke kauwahi, lie maknhiki mo kn li.ipa. a olua keknhi, a ma kekahi mau aina, ho h> kalin loa ko oo ana o ke knlo maloo, ho nkolu a eha kahiki, alaila 00, he kupanahn loa ko lailn, ho ohua mnko, he kakaileahi ka aina i liko pela.

Yo ke kalo wai. He nui do ke ano o ka ninhiai kalo wai, elua no nae ano nui, ,o ka apaa a me kc poho. oka m:iliiai kalo wai o ka ap;ia, he mnhini hnaheo ia, he puali knhi rhalo a hiki i ka piko, a he papnhi ilima ko ke poo, aia ku lepo i fea oiooio wai, a ua liiki ke kann i n'n huli mai ke knknhiaka a hiki i ka mohnnn ana o ka In, alaiU. pau ka hnna, ia manawn, hoi i kn hnle e paina ni, n pau ka paina nnaalaiia manao he hana hou aku. 0 ka mnhiai kalo wai o ka malua, lie ma, hioi kalo poho ia, he nenelu, aia ka lepo i na uha, i ka pnhaka, i ka umanma, a o ka wai kaa ika nuwae. okn mahiai kunwehi keia, no ka eleele oke kna ikn In. Penei ka hana ana mn keia mau ainn, i kek.ihi la, hn1° ika üb "ki Uima, he ilima loaa ahe lnalnnu kupoho e ae, a kaumaha a waiho, r. pela aku' a nui, alaila kii nku i ka mauu i ka 'opala, i ka lan koali, i ka la» koli, a nui, alailn, hele i ka hoōmae konli a nui ke kaula, a nhii i kuauna, a i kekahi la okoa, a he la meh'ana paha, e hele ana ka la apapa/ ai a maona alaila hele a waena, wehe kahi malo, kaeo ka mni, hikii ka ihu o ka pnna, kahei ke pno i ke akaakai a pna, alaila iho iloko o ka wai, kukulu poai niua i ka ilima a puni, he umi pahn anana ke annpuni, n oi nkn kekahi n emi kekahi, alniln kahei i ke koali eha a elima koali ma ka pnili a oi aku, kaei ma ke anapuni o ua puepue ilima nei, me ka hnnhoa a pan, nlnila, o ka opnla, o ka lau hilii konli, o ka mnuu hoopiha iloko o ka puepue, a piha ka puepue, alaila, hoopiha ka lepo maluna o ka opala, mahi papau, ua hiki i ka lima ko lalan i ka lepo, a ma kohi lewa loa, o ka wawae ka mea nana e kaikai ne ka lepo, a kokoke ae iluna, alnila, lalau iho ka lima a hooili nkn i ka pnepue, he akamni ke kamaaina he hawawa ka malihini, oka hana a ko malihini hnkukele aku hokukele mai, me ka wai o ka hapai ana o ka lepo, aolo e pu« īe me ka aluhee. 0 ka hana a ke knmaai.,n, he'mikioi me ka paa pono o ka pnepue nni me ka miomio, lie puopue porpne pnha, ho puopne Lninaha paha, e like me ka manao. No ka hana anai ka loi. He hnna nni ka hana nna i ka ioi, he hnna kaumnhn, ina he mnhiai alii, na imnna kn hana ana, no ka nui o na knnnka ohnna i kn na'lii hnna, ho mau linnen' n ho mau IniiHnni he nui, nolailn, ua nunni no ka nn'lii loi, a pela no ke lennnka koikoi o me kc knnakn nni' o ka ohnna a me na mnknmnka, na nunui no ka lakou loi, a o ka poe kokua ole, ua liilii no ka Inkou loi, a o ko kannka hoomanawanui me kn lnhi i ka hnna ana i ka po a me ko ao, na loan kona loi nui. Penei ka hana nna oka haknpna. I ljekahi mau la mnmna, e hooknheknhe mua i kn wni i kahi i monao ia i loi, h'e kula pahn, n ho wahi kupono paha e 'hoolilo i loi, a ma-ti ka lepo, a i kekahi mau la ne, nlaila, hoomakankau ke o, o ka ni a mc ka ia, a ku i ke one hana, ina no he man puaa Inwe no a kft-> lii hana ilaila no e knlun ni. I ka akoakoa ana ona kana'ko, he mau lou pnha kn nui, alaih», hoonohonoho ka nni o oo kanaka, ma ke kununa malnlo, ina he kanahn onana kn loa, elna pßha a oi nku. a ma nn knauna poko olna, elua papa a ekolu a.oi akn,)' alaila, hoala ke kununii, me ka linni i ka lepo i.lalo, ho elua paha anana .ke akea n ekolu paha mai ko kunnna nku e eli nna Ilnlo ekoln n eha knpnoi ka hohonu mo ka hooili o kn lepo i ko kununa a lonii ka honua paakiki iliilo, o kn ttoni ke nhua o ka *lepo i kuauna alaila hoonoho pono ka lepo o ko kuan'na, a o leahuli o ke kuauna o pili ana i ka loi, phki ka lepo koehi ke kmpnai, hoonoho a pololfli, hahan ka wolau ko, a mahoni apnopaa, nloilo, hahon ka ha-niu, a pniokiki 01010 oka honua, palukii I ko polinku nni pnlohnloha mo ka «hi nku i ko lepo nia-u, a pnluku iho nna, a klniliko nn kuannn.okolu, n ill Inumaniii ka i.li ,o ku houua, nloila, uhi »*ku na kuannn i ka lopo neno o noknka i ka

1« mo ka nhi i ka opula mo ku niaun, hoomnkn ka paoli, he malumn u ho man niaknhiki kekohi, nlail» pnu i kn pnoli, nlaila, hoomnkuukan U hohi, i ka la o hehi ni, ho la nni l,i>a ia. o knneo ka wahine o knmalii, e hoomakankHii mua ka mea loi I ka ai a nui i ka pnaa, i ka ia. I ka la o hohi ni, oa hoopiha mua ia kn loi a piha i nn wni,,aolo alii kapu i kn la hohi lo '. mn» »»f»'lii kano a na'lii wahino, ho la ulnwohiwehi keia o kn la hehi loi, o kn lnnnaholeholo, aiailnna o na kauo o na wahino a me na knmnlii, o hana uomo ka ikaika loa, o nnku nna i o a ia roi, ain no a lowa ka lopo i na wawno, o luila ann, o olioli ann, e pihopilio nna, o nhnnhn nnn, o koln hnnn o koia hnna, o koia liann nna, i pna ka \vai, a i uln īio hoi. Ika pnu nna o ka liohi ann, i keknhi la no, nlnila kanu kn hnli, n« kun iho ka lopn ilnlo. Ho hnli wno kn huli, oia koknhi mnu lmli i makomnko ia o kn poe knhiko, o kn hnokon, no ka nni o kn oha, o kn īpnolono noo ka ipnlonokea, n ho piko keknhi inon, o kn piinlii, hp nnnkohi koknhi inoa, ka nohn, ka ilin, ka lehnnkniknwno, ke kn-i, ka olepn'o a nni nku. Un poe kahiko i ko nnn o ka hnli, i kohi nnn i kn hnli, na hoomnnno lnkon. o ka hnli lin'o, na kaha poa lokon ma ke knmn okn'hnli, ma' ko ke.hinn, n o ka wno, nolo Inkon e honilonn " n maopopo hoi ika poo knnu hnli, o kn hnli i hoailona in. nolo ia.hnl] ekannika 'nlnni, popo ko kalo ,o ka lalnni, ua pan ka iknikn oia huli, n no in hnli, n o ka wno, oin ka hnli knloa, a pola o knnu ai n pan kn loi. 1 ka pna nnn oka loi i ko kann, alaila knnn na knnnnn ikn mnia, i ko ko, i kn lni, i kn ehupliu o ka lepo o kaiwai o ka loi, hooholo kn ia, ho nwn, ho pua nmnnmn, he oopu amo ke nholoholo. Tkawa o kn hnli okoln a lnu, ho Innpai in, aho Inunwa, nlailn, ikumenmnnn ko knnnkn mnhin: linknpaa i ke Aknn, nlnila, ako oia i ka Inunwa o ka hnli a nni n kn ke opo elna a peln aku, hoi n ka hale hoa ke nhi, pnhi na ono lnunwa, » moa, a mnknnknu ka ni. nloiln, iknmnnmnnn oku i ko Akua, n ponei ka pnle nnn, " E knlin e iknmnumnna o ke Akiia, o Knno, e Knnolkn. wnieola, eia ka lnnn kn Innnwa mna oka ni n knkou, o hoi o ni ke 'kiin, o ni hoi ko'n 'hana, o ni kn pnnn, e ni ka ilio, e 'ola hoi n'n i ko pnlapnla i mahiai, i lawpia, i knknu hale, a-knnikoo, a hnnmnkniolo. o pnlnln'nmla, a knu i ka puannenne, o knn ola kn ioi ia, nmnma ua noa lole'wnle akn la lioi.' Pau ka pule ana a mo ko kahnnhoa ana i ko\kna, alaila ni ka lauawa mo lra poi, a mnoha, haawi hoi ka pnaa, he maii hoailonn kea no kn nni o ka ai, ai kanaka, ai ka puaa j f a ai aka mnhiai nui.

A ikaika ka ulu ana 'o ke kalo, alailu, au ■ne ka olno i ka mann, me ke kaomi i ka hni, n paa ka maln o ka ai mai kela aoao a >:eia aoao, me ke kan wnlii naheleliele ole, ilaila, i ke kakahiakn noi, hele ke kanaka 'nnhiai a ma ke kuanna mna i wahi ni ka loi haknpaa, alaila, pnle akn la oia i ke 'kna me ke kahoahoa nkn, penei . "TB ke ikna, o kukulia, e Knkeol'owalii he olowaln ':a nln o ka kana knlo o Knkeol owalu, he naia ka ha ,p ka knna kalo e ICn, he npe kn in o kn kana kalo e Kn, lnn mnia ka laii o n knna kalo e Ku, nnlownle knnaka ilnlo o ';n kaua knlo la e Kn, e Kt)keofownln knn • kna a hiki i ke oo nnn o knlo la e Ku, amana ua noa 1010 wnln hoi." Ua knpu ka iho mp ana Hnko o ka loi e mnhini hou ni a hikl i ke oo nnn. 0 na nwn kanu ma ke knannn knna e miljkan, he man mea hniiohnno ia o ka mnhiui ana, o ka maikai o ke kmiunn, o Ua piha i na mea kanu, ho nlii ko knnaka mnin» ma keia hnna, 0 ko kalo o un loi nei, ua ahni n)ai la i ka nln ilnnn mo ka hn pnmaia, a o ka Inn na like mo ka lan npe, pela ka nlu kapnipai me ka uln nhewn nnn, a i ka mnnnwa a kn mnhiai e iko akn ni \ ka emi o ka ulu, a lena mai ka lan, alnila, manno ae la ka mahi- • i, ko kokoke ilio 1a i ka manawa oo o ka ai. Y hala kekahi mnu mnlamn a mnkohiki paha liele akn la kn mahini ma ke kuauna, ike akn la oin i ke kalo i ko oi mai ilnna me he ipuwai haa la, a me he nmeke leumuhala la ko kn leoleo mai iluna, n o ka ohn, na»(#ke tne ':a hplo ulm maikai o kn mea 'i iini, ia kc kn. hela mnikai, a me he niho*la no ka puna |cea ia, ka hele a kea i hilala kn oha i kahi e, ,Alaila, hoomanoo akn la ko knnaka mahiai j ke Akun, a i ke ahinhi honunnki akn lo oia, v kii aku la i keknln' ohn, a pnlo mo ka luan, penei ka pnle nna : " E knu nkna i ke oo ma o ke kalo, e Knkeolownlu, a knknhinkn iihnki kft knkon, o hnihni ka ni, o a.tiimo ka ai, o bo-a ka umii o ka ai, e kalna •a nmn o ku ai, e lniai ka umn o ka ai, o ihi , ca ili o ka ai, e kui ka ai a kakou, e hahao, l«i ni i ka umeke, e hoowāli ka ai a kalioii, • Knkoolownlu la. E knka ka whliie, e ho-a ca nmn', o immi ka pnna, e unnun» ka-hnlii i kn puan, e kua-i ka puaa, o kiVl»a ka imu i kn puiui. a knkou e Kukeolowā.ll), un mn-"n ca pnaa, o okioki ka pnan, o ai kuno o ai ka wahino, o ai kiunalii i ka puaa i ko poi, i ko

kalo u knna a ka mahiai nui, o Kukeolownlu, a papaiki, a pnpnnni, oli oli Uapu, oli eli nt>a, i o la honno, a ma,->ia ua noa lole wnle aku la." Mahopo o koiu hana ka ahaaiua o ka inuknluhi, o ko poo la. o ka inoa o ka liana nna. Ika hoomakankau nna ika ahnaina, olniln, hoakoakoa nmi r~na mea a pau. O ka mnia ua heloa Unpulo, un helo a luhielni, ua hele a palnkn iwaona, ua lauhulu ia a ko mai ke ola oka mnia, o na pn ko, o ka akoki, o ka nlnihi, ō kn nweoweo, o ka papaa, o ka honuanln, o ka opnkea, o ka lahi, ua hole a hilnla i kuanna, un helo a paniei lua ka pnna oke ko. okaia i hooholo ni, na helo a pakapaka lnn kn unnhi, o na nmeke piialii, nohu, lehuakuikawno, ua hole kola a ulunono, ua hanowa iloko o kumau. 0 ka hooloa ona koia i ke akua pau. O ke Wumn o kein pnlo r.na i ke Akun, a me keia heoulu ai ana i ka poe kahiko i na anmnkua mahini, i inea o pale ia aku ai ka poino o ka ai, ka ponalo, ka palakai, ka homimi, ka io ole; a mo na poino he nni, eia kekahi no ka popo o ka ai, o ka ai o ka wa kahiko, e helo ko kalo a aao hookahi, aole e popo, hookahi no kalo a elua, kulai mai oe i ka oha, ku ke nhna, kaumaha ke kannka, panpu oluna i ka maun, i ke kohekohe, i ke kamole, aia no kn ai ilalo, uo helo a olokea, ua pahalua ka ili, aole o popo. 0 ke kalo o keia wa he ohaoha ia no ko kālo o kela wa. Ua konio uo nae ka hoohuo iloko o na nina woi i keia wa, i ko ka wa o ka noho kahiko

«na, a pela no lioi na nina kipikipi br.io ma-" 100, a kipi pakuluii, c liele k,a ai a ao'he lao, ho waiho wnle iho 110, hookahi no makahia e hiiui ai, ku mai ka puu, kaumnha ke kane, kaumaha kn wahine, a i keia wa he nui ka poino. H e nui no ka poe mahiai walo aku me ka, pule olei ko nkua, a mo ke kahoahoa ole aku i na auinnkua, ua kopaia ia poe o' ka mahiai laula, aia -a oo ka ai, alailn pule i ke akua, a o kekahi poe, aole pule i ke akua, oia ka poe i kapaia, ka p.oe aiahulu, he poe alifcilu kuana ■lakou, aia a hanle ka ua ma kekahi (\oao o ka aina, alaila alualu ilaila, a i haule ma alualu ilaila e kanu ai." 0 ka uala, o ke knlo, o ka wa kahiko, aole i loaa akn ki* hapalua o kc- nni i ko keia wa. •JVo kr, leaau ana i ka maia a me ke ko. 0 ka maia a me ke ko, oia kekahi mau mea ai maikai i kann nui ia e ka poe kahiko, i ka ai ana i ka ai a me ka ia, alaila, kokna mai ka maia i ka maoua maikai ana, ā i ole ia, ua kokua rnai ka maia i ka ppno o ke kino i ka wa pololi, i ka wa maona, i ka wa lealen, a i ka wa hoomana i ke akua, o ka maia ka ai i makemake nui ia o hoomana aku ike akua'. Ua ulu ka maia ma na aiūa wai, a ma na kahawai, a ma na oawaa wa, a ma na lae laau, a ma na makalii hanonowai, a ma na kula palahaluiia i hookahekahe ia i ka \vai, a he kakaikahi paha na aina i ulu ole ia e ka maia.

I ka wa o makemake ai ke kaiiaka e kanu i ka maia, alaila, hele akn oia me ka 00, ma ke kuauna loi pah.a, kuio paha o ka mala kalo maioo paha, aia mo kana wahi i make.mako ai, iim he mala n he moo okoa, a be loi kalo i maloo, alnila hoomnkaukau oia me ka 00, a liolo aku la a ka mala anu i manao ui i. mala maia, eli iho la oiu i ka lua ho 12 kapuai paha ke aiuipuni, a elna knpuai a okolu paha ka hoh6nu o kft lua, a emi mni nn luipuoi o ko nnapnni o kekahi, a pela no oia o eli ai i ka 1 iui a nui, ulnila holo i kn poliuli inai». 0 ka pohnli maia o ka niaia opiopio, ua puka «e nu luu o kekahi, aole i moliola ao ka Inu o kokalii, a o ka pohuli nni, pnliupu ao, u kiola ku welau, a polu o hoohikihiki ai a nui ka pohnli, a oia keknhi mau pohnli, lio haa, he iliolona, ho loha, ho lele, lie mnti maia keokeo la, he mnoli, he kuhiki, ho puhi, he koao, ho 'maUiiulu, he ekoulu, he knuulau, he popoulu, he ao lena ho niuu muia eloele keia a nie na ano maia bo nui, a o kn malurjia knpono ia a m») na lu knpono o knnu ai, ua hiki i na la i o Luau, ho koo laun ka ahui o ko maia, a kokoko i ke awakna o na la i manap io, alaila, ai a niaona, a piha ka opu, ulaila, hele kekanaku kann maia, a hiki i ka lua, a ua kupono ke aka i ka lua o kana ai ku pohuli, alailu, wehe kahi mal6, alaila, aikuinauaiaua, aikuwu, a kano mai la i ka poliuli ma k'e kua, u komo iho la ke kumu o ka pohnli i Ua lnii, a hoolno iho lo i ka- lepo ma ka lua/me ke kuhouhoa'nkii ia Koao, ia Kanopuua, a pe)a e liona ai a pau na pohnli i ko kann, a o liko mo ka holo mau o' ka oo i ka mala unla, a uio ke knlo muloo, a pela tio ku olmni miui aua i ka mula muia, a hiki i ka wa o nui ui |cn puinnia. Ho makuhiki a he mnkahiki mo ka. hapu moi ko knnu anu g ka maia a hiki i ka wa o oo ai ka maia. I ka wa e oo ai ka maia, elna ano o liuna ai ks poe kuhiko, o ka hoopala i ka hm mo na mea e pala maikai ai ka maia. O ka hoopulu iloko o. ka umeke nui, a mo ka hokoo me ka luuhnlu maloo, ma ko« ia hoopuln. e kapule ai kn maia, a e puowa ui ke uln, a oia ko kuiun i nlnhu ai ko keiki o leu aina kula, o ka ipu moia. Q ka mnia pala iwaena, ho maia haaheo ia a ka mahiai, a

ho maia hooioi i kn huakai hele o ke nlnnui, e hoike ana he kinHka mahioi, uo pnlaku ka m»ia iwnenn, ak», he maniania ka ai ana. , Ho kamaaina kn main no ko Hawaii paeainq, un loaa ma ka moolelo o Pnpu lana me Wakoa, a mnmua aku o ko laua jioho a'na ua lona ka maia, a ua mnhelo aku o Wfikea i t)(i maia'kupono ia Papa ke ai, o ka iholena mo ka popoulu, a o ke kaualau, Ma.-£a muolelo o Knne me Kanaloa na Akua, na laua i kanu ka maia, penei : ' " Kanu Knne i ka 'paa maia, , I ka ahuikukiinaloa, I ka ahui mnlniula, I ka ekeula Kaoaloa." A no kn lilo ana na ke Akua ka maia i kanu, nolaila, ua lilo ka mnia, i oi hoolulu 110 na heiau, n mo na hale a pau o ke Akua. Ma ka moolelo o Palila, o Kahuoi, o Kaukuna a me na Moiakuapuu. a me kekahi poe kaular.a o ka wa kahiko, ua kaulana ka lakou mau ea maia o ke kanu ana a hiki i keia mannwa, ke ulu nei no lokou. 0 ke ko. oke ko kekahi mea kānu hanohano a ka poe kahiko, he momoha ka wai, a ua auo inaikai, a ua lilo i puni na na'lii a me na makaaiuina, a ua lilo ke fco i mea kamau ea i kekahi manawa, no ka wa pololi, a poniuniu, a i ka manawa wi, ua kokua ke ko, a i ka manawa nui o ka ai, ua kokua no ke ko, he waiu a he kiaha kole ka puuako, i ka_ I pne puni ko, o ke ko a meiia maia na mea e *uai lilo ai na huna kapu o ka poe kahiko, mai nā'lii a na makaainana, ahe ai haaheo ke ko. No ke kanu ana ike ko. Ua kupono ke ko ma na aina a pau, a ma na wahi a pau loa he kakaikahi paha kahi i ulu ole ia e ko. I ka wa kahiko ma ka paeaina Ilawaii, he mea ulu wale ke ko tna na kahawai, ma n& aina palohalaha ma na lae lnau, ma ua kuahiwi, a ma na wahi i mnhiai ole ia. 0 ke ko kanu, oia k« ko mßikai loa, o kekahi ano kokeokeo oia ke ko ikaika loa i ka ulu wale ma nn aina ! ponoa, a ma na kualapa wai ole, o ma na kuahiwi, o ma na aiua pnnoa. 0 na ano ko ula, a me ke ko lahi a opukea, oole o lakou ikaika ika ulu ma na aina panoa. He hanoh|ino na ko uia b me na ko onionio i ke kanu ma na kihapi.'i, a ua knnu nui ia ke ko mu na kihnpai kanu unln, knnu kalo maloo, kihapai; i knnu waulie, ama na.kuauna loi kalo. He hanohano,'a he maikai na kih.apai i ke ko* ua kanu ia he ko ma na kununa, a ma na kuaio o na kihapai kanu, i hanohāno na mea kanu oka waena. Penei ke knnu ana, kii ke kanaka i ke ko a pu-a, a nui hoi mai a ka hale, alaila, poke i ke ko, he hai limn pnha ka loihi, e malama i ke opuupuu, o kahi do ia e ulu ai, aole e <61u ke ko nemonemo loa, o ke ko opuuouu ke ko hikiwawe ika ulu. 0 ka malama o lulai, o Augate na malamn kupono e kanu ai, no ka mea i ka biki ana i ka wa pu-a o ke ko, ua ahuahu ae ka ulu o lra pulapula, aole e pu-a ia ke ko, ua hala ia kau pu-o, a hiki hou i kela kau pu-a o ke ko, ua hilala ko ilalo, a olua anano o ke ko a oi aku. I k_e kanu ana oke ko, e hoowaa mua i ka mnkalua, a waliwali aeae ka lepoi, nliiiln, eli eli iho a hohonu, alnila, hoomoe iho elua pu lio. nlniln, uhi nku a pna i lia lepo, u peln mnu uku o lianu ni, n pnu kn pulnpula iko lianu. A hiki ikawa o kupu ai ka pulu, ulnilu, kii e wolo a o puopuo i kn puo n peln mau o milikaa ni, a loan i ke kuauu, o ka ulu nhewnhowa moi In jio hoi ia, ina hoi ho nina wai holo, «Inila, hookoheknho i ka wni, n ina he uina pnlnwni, ho ulu wale no a hiki i ke oo onn.

JVo ke kanu wavkc ana. Ho makuokane n ho mnkunhine ka wniike i ka poo kahiko, no ka mea, mailoko mai o ku wnuko ko knpo anhu mehnna o ka po, a iniulokn mai o ka wni.ke ka mulo o ke kane, ka pa-u o ka wnhine, na pono oahu o na keiki, a me na kahiko o nnni ni kn ohana, a mo nu pnno kino a pau, n ua kupono ka wauko i kekahi ano upona, o me ke koko puupuu lioono na ipu Inau, a ho ninikaa he olowa uona 'kua. Heane hemahemn loa nn hanauna mun i ke ano o ka waoke, aole i loaa ka wauke i ko Wnkea au. aina hnnaunn mahope mni, a i na hanouna mahope tnai hoi o Luanuu, o Kawaanmnukele ka wnhine mnhopo o laua, ua loaa mai ka wnuke in Lauhuki me Lanhnnn, mni ka lua kupapau ma\ o ko luun makuuhino o Mnikoho, a mni ko laun au mai i loao mni ai ka wauke, a mni ko laua mnnnwa i anhu ia mai ai kein mea o ke kipa wauke. Un kupono ke kanu ano o ka wanke ma na knh;twai, ma na lao laau, mo nn kipohopoho mukuili, mo na malunluo, ma na ainu loi mnloo, a ma na nina holo a ka wni, a ma na aina poluwai, aia ma knhi !alu knhi kupono loa oko wauke, a he pa Inuhulu ia a kiekieka wauke, i kupu ohiohi maikai, pela i knnu in ai ka vauke ma no lae laeu ma na kohawai, a raa ha oawaawa, a ma na aina. pobi>. 0 l«a wauke nui, he kiiiku'i in, ua ku. pnno in n.o ka hole ana i kn hnmoūla, i ka uauu, i ke kaha o me nn kapo kupon'i i ke kuikui. O ko wnuke ohiehi loloa, he ko]>ili ia, a ho knlepa. (Aoh »pau).