Ke Au Okoa, Volume V, Number 39, 13 January 1870 — KA MOOLELO HAWAII. NA S. M. KAMAKAU. [ARTICLE]

KA MOOLELO HAWAII.

NA S. M. KAMAKAU.

HKIAI 18. A na kui ia i ko meki, a i ku iwi ilio n iwi kaoului, aua lino iu n onu ika luuki». Ho uu uuuuuna i ksv mc>»na k:> nui o nu kunwk» o i«, a ini) ku waa kokalii, lio uiui aouua u oi «ku, u ma kulii i noho nui iu o ku iu, inuluiln 0 kii «i ko kuuuku o iu, ho uoho pau kokulii, lio hole ku kekuhi, a ho nlualu niuoli kokuhi 1 ku ia iloko o ka uiouna, o kekuhi poe o ia, au lakou ma kahi hohono i iko nui iu ku iu, alaila, luu alo, hoopiha i ko ea kuumahu, alailu, noho kunihi kikononoi, i hopo kokulii wawuo e koo ai, a o ku lauu o ia, aia mu ka lima akau be kau iluna mo kauaka kipu kolea, a o ba lele aku 110 ia o ko kanuka iuo ka laau o, a ku ka ia, e like mu kuna ia e makemake ui, he uhu peha, ho nlua pahn, he kahala paha, a pela no kekahi mau ia liilii. 0 ka niano ka hoa hukaka o ka poo o i.i, aka, 0 «a mano noho inulio aole kalohe wale mai 1 ka poe o ia, aole ka poo o'la o popehi walo i»o mano. oke kohola ka ia i o ole ia, a i make ole ika poe o ia. oka lawaia luu upenu wahanui, a luu upona maomao, u o ka poe o io, ua like pu lukou i ka ikaika i ka luu, ho iwakalua akanakolu annna ka holionu, ua hiki ia lakou ke luu i nn wuhi hohonn i hiki aku i na kapuui e 200 a oi uku. ho ia ko lakou hoaka holo iloko o ke kai i ku a like me Kuwelo ka hooia.

Lawaia paholehele puhi. 0 koi;i lawaia kupauaha no keia a ke kauaka Hawaii, ua ike aku no i keia ia o ko kai he ia muka kalalea, a he ia uiho wawaka, aole ana inea e laka ai ke hoolaka aku, a o «i kepa haulua ana i o a ia uei, a e weluwelu ke kanaka ia ia me na lima. Ao ka poe aknumi i ka la- ; waia puhi, ona manauianalima no ka mak'ui K& ka lima no ke aho, o ka poholima uo ka \ o ka inannu, a o na nianamanalima mawaho mai ka makau e lou ai ka puhi. Peuei i ke ao inū ke k-ainika lawaia pulii i ka mau\u, oka heepali, oka aama, oka opihr, a i po pouli, e hele ona ka hoku o ka lani a ppipi, alaila, olelo ae la ke kauaka lawaia pmni, lawaia hahamau,. hahf»hibiawai, ho ia kqia. ka <»p!a no ia ike eke hei i ka hope, o ka ipuwai kahakakai ma ka linia, a haule 1 ka paala, a i ka ililli o ka paala, a ike aku la ke kanaka lawaia puhi i ka haloaloa pohaku paa, a na P'U pu me ka iliili, alaila, ho nioho:ioho iho •. IKe kahna a pili me ka pohaku nui ka iliili, ilaila aiama ibo la i ke kua o ka aama, a-pu-hipuht aku la, a oia hauna i puhipuhi ia, ua li» oiai la ka puhi, a o ke kai, ke popoi mni lufta, u be pili aku nei ke kanaka lawaia puWī Ke alo a Hie kowa o ka pohaku iloko o fe ebueb« e moe ana ilalo, a ina he kanaka laullih p ka akau o ka hema, oia ke kanaka €piba na eke elua oie ka ipuwai kahakai. I .«na i ka puhi, o na mauamnna oia ke iaomi iho a paa i ka hui na- ** i ka.poho oka lima, a o ke kowa o na «anaiaan&lim», tjī' l Veke ae ia lakou a haa hw.piliL 01 \ a ika iliili ike kua o i ka lau o ka mai ke ;alo a i ke kowa pahn o ku ' 'pohako qai, nlaila, liia inui ln ke poo o ka pnM ma ke kow& o ni manamana liiua e kii ;jnai eai i ka.ppho o kaUima, iua o pau loa * ! a» feoS»a i ke komo ia mai, alaila, eouo puhi li§ ' a n>anawa hookahi, ia upiki ana ae S aa'fflMTO limu, ua paa like ae la ma na yoo o ka puhi, ua hawele like moi la na hin alaila, nauahu ilio inawaena o ka pal)lv a hamanoa ae Ia ka walia -o ka pulii, o j nUjgg|tabn pua ka papalina, a ma ka ai a kua pela iho la U" kanoka lawaia gMpi : e panftka ai a piha na elee. oka lawa- . Ih. b»hamau, oke nao maoli kana me kona /naa.lima ilpko o ka poopoo, i ka pe no keia «aw*ia, oka hou lea ia o ka olali, o ke paWmele, o ka lelo, o ka paoo, a me kekahi ia e a»'e loaa i ka poho o kona lima i he nao. | kupelupelu mano. He lawaia pepehi kspĀka i ka wa kahiko, ua pili no nfte ka pei.ka lawaia alii, a o na'lii ua pot. Jtft iii i ke kanaka, e lawe i ka mo- « i'V l ' l ' ian °i ako, o ka lawaia kanano ka laKou maunu. 0 k'a poe knpalupalu mano, 'pepehi lakou i ka fe alaila, poko lakou a pau, a wa&o.'o);o.o'ka ipu a pilnu, alaila, lawe ika Jbjfela ( e kupalupalu ai, a o kekahi poo ma |» KniiBßla ika po. Ika holo ana a hiki i |ta.ro<fjpa.lilo loa, aia a haa.haa ka aina e jlna ke kai i ka aina, oia kahi o lawa-1 . a i kn makaukau ana e lawaia, kahi 6 moo mai ai ko an o ka moana . -wf< ka ihn o ka waa e kau pono ai, huai ana a ka mapuna o ko au, aia o"kft waa ka huaina. oke koko pupi 'kamakama ia n paa i ko kuaiako |i%mshma iiio o ke kaekoa, a o ka iliili me ,' Iwi «kiukiu oke kukui, ua kawili pu ia ka pilau, alnila kopi aku i ko kai, «.(Ahupahu aliu mo lea lp.au a kopi aku ana

i kt kai, a kakalio m;n la kn liinu me ka ili)li 1110 k,» ukinkm, ahiila, honi mai la k;i msno i ku linui, 11 wahi mai la ke knnla i ka ili o ke kai, o o ka apu mai la no ia a pili i ka wan ka mano, o ku muuo nui o ka niuhi, a o ka mano, o kn luhia. o ka lalakea, o ka lolowaa, o ka pnhnha, o ka ia nui, 'i ka ia liilii. Oka laka ia o l;a mano, me h< j . puaa hanai ahuhn la ka hoomaneoneo ka hamohaino ike poo, pela no ka mano. Pela i olelo mai ai ka poe kahiko "Ua pnni au ika la laka he imuio." Ika hamoiiaiuo ona o ke kanaka lawaia inauo i he poo o ka mano a wnlea i ka hoopapn i.: i ka lima, alnilu, hele :ho ka auwae o ka kannl'a n kalele i Ue poo 0 ka mann, a o|nn liina elu», iioohoio mai la 1 kipuka nia ke poo, me ka hul kna ona poho lima mawaho o ka niano, o iko ka uiano i ke keokeo o ka poho limn, a o ke kepa ae no ia e nahu i ka lii.ia, a kupono ke kanla pahele i ka api, alaila, hoonialo ae i ka piko, a keehi iho i kekahi wawne i ke poo, a o ke kimo aku aku la no ia o ne poo o ka mano, a o ka holo ae la no ia o ke kipukn, a paa ka mann i ke kaula lino, ina he.mano uui, elua, ekoln a hiki i ka aha auanu, aohe o kanamai o ka ahai me ka hoouka o ke kn ua, a ina he wahi mauo nuku mai, a aol« e emo, ua pelu koke ia mano i kuaiako, a ina he lawaia ahele me ka amana | wai.ke e pahele ni ika mano. Pela ka lawais ma kekahi mau ain», a ma kekahi aina. he ia hopuhopu wale no ka mano me na llnia.

O Oahu ka aina kaulana i hopuho.pu wale ia o ka mano, o ka naia, o ka nuao, o ka halialua, o ka hailepo, o ke ahi, o ke kahala, o kela ia, o keia ia. Aia ma Puuloa i Oahu kekahi wahi loko ano kupaianaha, o Kapakule ka inoa, aia maloko ae o Kepookola ka lua o keia mau wahi loko kupaianaha, e aho nae o Kapakule, he ike ia kona īPae kuapa i ke kuouou ae o ka pohaku i ka |wa kai uui, a o ka luu o ka pa, i ka wa kai iiui, aia kona wolii pae niho pohaku i lalo o ka hohonu. 0 Kupakule, be wahi kanlana i ka wa kahiko lou mai, a na nui loa ka ia, * o na ia hihiu komoi kela wahi loko, i ka no ia i loaa ole iloko o ■»eia !oko, ua oleloia, nu ka poe eepa na Kaiii' oia i kauoha e hana, ua aha paha eka ka nni, a oi aku paha a emi mai, ma ka aoao inakai ua kiekie iki kona pae pohaku, a i ka wa kai nui, ua kuouou ka pohakn e moe ana i lea hikina a hiki ke kaii awu, aluila moe pio ae la ma ke kali awa moe pio i uka, a mauka ae olaila ka puka e komo ai ko ia a e puka ai, a malaila ae la moe pooinukn ae la ua pae pohaku poomuku e pio hou aua i uka :i me ke kali awa, ho lalani laau e kaiala ne '"a i uka o ke kali awa. Penei ke komo ".na o ka ia. I ka wa kui nui, a i ka wa e 'ii ai ka ia ma lea aoao mauka, a i ka ioi ana ua kaa makai o ka lalunī a ua uakau i ka halaoa o ke uka o ka lauu, a ua ;omo ka ia maloko o ua wahi puka uei, a o (a ia i holo pil■ miyka ae one, a liiki i ke ku'pa makai, a i ka hoi ana iwaeua, ua komo i :<e anapuni, o ka bolo aku la no ia o kuhi ka'iaka a kau iho la ma ka puka i ku emuku 'au, o ka haluku iho la no ia o kajia mo lie 'a kao la, o ka ia hiki me ka upena e ihee u', a o ka kupono ole i ka upena, me na laiu kuia e hoouka kaua ai, a o ka poe ikaika i ka hopuhopu. 0 ka mano ka ia e hopnhopu ai, o ka maiio no ka ia o hoopaapaa ai oia aina me na e hoano ana ka poe malihini i ko lukou ikaika, a hoowaha.waha i na kamoaina nawaliwali, a i ka poe opiopio, i ka hoaano mu o ka raaljhini, i ka hppu ana i ka mano, lookahi no kapeku a ka mano, kikii aiia ke >lo iluna, a o ke keiki kamāaina oia one, he lio ka mano ua hookomo ia i ke kaulawaha o paa, o ka lalo o ka mano, o ka omukn no ia o ka noho ltalia, i ko'u nana aku i ko kauaka akamai i ka hoohuli mano, me he lio holo la o huli aua i kel'a aoao a i keia aoao, na ka mano no e lawe aku a pne ana i kula, a-o ka make ae la no ia o ka mano. Nolaila, ua kaulnna keh> aina. "0 ka pohaku na lima o ka alihi luna, ka moiuu o ko pileoni 'han ke kanalea nana p hoolunalana looa niaheihoi wa.'o no ka iu. He nui ka imi ana o ka poo kahiko o Ic6 Hawaii paeaiua i na kniuu e loaa mni ai ka ia, aole paha ho lalini lawaia ma ku lionua o likn mo ka luhui Hawnii. 0 ka nui o na lahui mn ka honna e

imi ai iku i« ina na moku c holo iUu inoaua, a loaa kahi i holo nui ai ka io, alaila, ilaila e loaa iiui ai ka ia ia lakou. 0 ke akamiii o kc kauaka Hawaii, he luu iloko o k;> hohonu, me kc knkua ole mai o kekahi mea e puka ai ka hanu, a o ke akamai o ko kunaka Hirtva.i, ua hiki ke hele iloko o ka liohouu a ilokao ka inoana lipolipo, ina hora 24 a hc'lB hora mo ka ikiiki ole. pela.i olelo, ia ai ka moolelo o Kauakahiakahaōla, - ua olelo io, «mloko o ka moana i hele mai ai o kawaknhiukuhaola mai lvatiai mai a pae i Oahu, i ko »u i ka Moi o Peleioholaui; J JVo ke kukulu ana ika liale. f Ua huakuknia ka i ioolelo o ka lahui kanaka Hawail niai na knpn'na inua loa i laha mui ai keia luhni, a ine ka lakou nian haua ana o ka wa kahiko loa, a me ka mooleio o ka lakou mahiiii ana, a nie ka moolelo o k-.> lakou imi ana i ka ia i inai no ka ai, a i mau kokua e-ikuika ai ke kino, a rne ke ola ana o -ke kino, a o ke koln keia o na pouo e kokua una ike kino oka liale. Oka hale pohaku ka hale kahiko o im kupuna o Hawaii uei, i ka wa kahiko, na noho nui ka poe kahiko inauka o na inauna, a nia najjfkuahi\vi, a ma na awaawa, aia malaila kahi 'nui o na nna pohaku, oia ko lakou inau hale, a ina e imi aku, e loua auanei na ana o Wnkea tpa, o Papa ma7 s euHiua ma, a me kohiko a" pau] a ina la manawa i»ai, na loaa na hale laau, o ka ili o ke koa opiopio, a me nu piopio hale ili laau e I ka wa i mahuahua loa ai na kanaka. ua hoomaka na kanaka" e/iiana.i„pa hale kapio ili laau, i na liale ka'pio oki katnala, a mahope i na hale kapio auolo, a kapio halau, a kapio oahualua, a hale oio alameo, a kapi'o kamala, a hale kapio kele, a hale kapio kolea ; a mahope mai, ua k'ukulu k'apio hope, a kukulu pou omua. īka wa ia Kapouniiikuuolohe, ua kukulu ia mai ka hale he pae pou, a pouhana.

I ka wa muhope o ka laha ana o ke kukulu hnle, ua hoi ke kukulu ana o kauhale tpa ke kalawa o ka aina, a ma ha kalawo 'knhaoue, a nia ua papu, a ma na kahuo holi o na kahawai, a n a na ahua, a ma na kualapa, a ma na pui:, a ma na hoalu, a ma na lae laau, a ma na ululaau, a ua ku ia ka aina'a puni, no ka lona pono ana o ka hale, he pili he kuolohia, he puupu-u'oueo, be kawelu, he ha ko, ho o lai, ho weo paaa, a me na pili e ae e iniilumalu ai ka hnle. He nui ke aiio o ko kukulu ana o na hale, a me na loiua, a me na ano o ka hale, ma na loiua o ke kahua a me ke kukulu ana o ka hale. Ina maikai ke kahua, a ine ke leukulu aua o ka hnle, he pae pou o ka hale, ka pae oa o ka hale, ka pae hui o ka hale, ka poe kuaaiole o ka hale, kn poe kuahui o ka hale, ke kuene ana o ka hale, ke kuuliilo anu o ka hale, ka pneo ana o ka hale, ke kuahui ana o ka hale. kn hoalio ana o ka hale, ke pai aua o ka hale, ke kaupaku ana o ka hole, ke kali ana o ka ha'e, ke oki ana o ka piko o ka hale, ka halii ana o kaanua o ka halo, ke komo n,ua o ka hale. Pau ke kukulu ana o ka hale, a i hemolele na loina o ka hale mai ka mna a ka hope. Eia ka ke ola, a kau kokea, a kanikoo a haumakaiole, a anee i kapuahi, a halii ka alu o ka maka i ka papalina, a koo ba olu i ka maka i ka laau, a pala lauhala u ka i-koko, a kan i ka puaneane o ke aheuhe o ka makuni malie. 0 ka ulia waio e iia pomaikai, oia na uku e loaa i ka halft i pau pono na nila a me na kanawai o ke kukulu ana o ka hale. 0 ke a:io o na hale. He nui kelfahi mau hale, a he iiilii kekahi mau hale. 0 ku halo o na alii ai muku, o na'lii hakuaiua, na konohiki ai aiuu, o na keiki, papa o ka aina, a me ka poe koikoi o ka aina, he mau hale nni ko lnkou, he mau halau, he man mua, be mau lmlau moe, a ho mau hale hoian, a he mau hale ainoa, a he mau hale aipuupuu, a he mau hale kahu imu, a he mau hale e ae, a o ka halo o ka makaainana, he Hilii kekahi a he nui no kekahi, a he lehulehu ao ka hale o ka me» hookahi me ka wahine me na keiki me na makua, me ka oboca, me na ohmi. 0 ka laau paakiki ku laau kupono i ka pou o ka hale, o ka uhiuhi, o l<a uaio, o ke aalii, o ka inamane, o ka pua, a me kekah? mau laau ank'iki o «o, ho akohi" iwiloi ka loa, a ho . nha iwilei ko kokuhi, a ua, pili ia i ka lialo alii a maka koikoi. a ho aliiua iwiloi o ka puloim ia o ka lo'ilii o ka pou, ho leauo ku

hiki, n o ke oa he ahiku iwilei, lio hale hai loa ia, a he hnle alii. a o ka mii o kauhale he oukn iho tio okeoa o ka hale wu ka laan pololei e imi ai, a e wae ai a loaa, o ka ohia linmai), o ka lama, o ka haa, a me kekahi mau Inau e ae i kiipot)o i ko. maikav<-a me kā pololei a me ka paa, a nia kahi nku, aia no hoi o na laan kuponoma ia wahif a makau-k-an ua- pae pou kua a me no poe pou alo,' a me i?.V oa, 'me na ponhana, nio na kuuaknna hiu o'na hakala, a roe kanhuhu, a nie na lohelau, a me na ilio, a nie na holo o na ilio, p. me ka aho, a mnkaukau na pouo o ka hale a pau, alail», ppaka ba laau, a pau ika opaku, a ine ka aho, kali ke pili, o kc pili ka mauu | i makeuiake loa ia no ke kae ala mokaekao o ke ehn pili o kn halo 'hon, a uui ke pili, j alnila, ke ke kaliua o ka hale, a maikai, alai'la kuene ka pou, oia ka eii una o ka pae pou kna a rne k-. pne pou alo me ka ahalike o ua kaula ma ka auwoe o kela pou kihi, a paa ke kaula ma ka ¥ihi~o ku pne pou kua, alail|, hoomoe hou ke kanla ahaluiulike mai kelU'pou kihi a hiki 'ii'keia pou kihi, alaila hoala hke ka paepou o waen<i ma ke kaulike o ke kaula ana kau like nie !:e kuene like o ka 'pae pou a kulike i ka ahakauke, alaila, hoopaa like ka pae pou me ka pohaku a.mē ke ili, a paa'ka pae pou kua alaila, kaikai ka aha kaulike ma ke alo, 'a e like me ke ano o ke kua, pēla ke nna «o ke alo, a hoopaa ka pad" pou alo, alaila kau ihō ka loheluu he laau pololei ia e kau ana ina ka. waha o ka pon kua maluna o .ka agwae mai kela pou kihi a keia pou "kihi o ke kua, .» pela no hof ka pae pou alo, me ke kauli i | ke"khiila mai ka'puali o ka pou ma ke kua, a wele kTiiici i ka lohelau'ma kela aoao ma | keia aooo o ka"'pa , i.

E auli aua ka waß» _o ka pneo iluna o ka lohelau, a paa na pae pofty--a]qila hoala na ponhana, iwaena o ka hapallia- iike o ,kela "hakala a nie ka hapalna like o keia hakala> a knlike na ponhana, alaila, kakuluka halakea ame ke kla oloko o ka hale, alaila hoo- I paa iho na ponhana, i^aila,. kuu kauliuhu, l mai kela pouhana a keia pouhana, he laau loihi loa ia, aole be kuu ia, e liku me ka loihi o Ua haie, he hio nae iloko kaupaku, aole e kulike loa ma ka loa olalo o poenui ka hale, a pela no ka moe anu o kauhuhu, he pio iki o waena, i kukuluia ka lialakea ilaila, a me ke kia i auamo ia.o waeu», i ole e maiio> wai a hai kaupaku, aia no a māikai kekuku- j lu ana, alaila, kalali kaupaku me he mahiolo la, a hoopaa iu kifthuhu e liLo mip kaalu iike o ua pouhana a ua ; pio ae o waenu iluna. alail». bia ke oa, uojhoauw.4iba ia ke kaiuu o ko oa i pili p.ono i ku lohelau ka auwae o ku pou.me kona lione, a pili kalione ī ka anwaha oke oa"a o L ka ouwae oke oa e pili I ana i ka lohelau a honi i ko ka pou auwae, alaila, holo iho ka pueo o ke oa ma kela uoao nia keia aoao o ke oa e kiihei ana i ka lohelau, a o na welan o na oa elua, hookahi o ke kua hookahi o ke a}o e bui ana ko laūa weku u>ahiiuy? kanhuhu ua» puali ia malaila e hauhoa i koula a paa, a malnna oia pea o i na oa, e hoouioe iho he laau loihi mai kela pouhana a keia pouliana, mo ka pūeo iho i ke kaula mai knaiole a hawele i kauhuhu, e haliu ana kii waha o ka. piieo ma ke alo o kauhuhu malalo, ua like ia pae pueo nie ka elieu o ka manu.o ulm ana i kaupakn, a paa 1 ke oa i kwihiloia, al.uila, kukulu .na, kunakunn, hnikala ma kela aoao ma keia aoao o ka ponhana, eouo ia mau laau tna ke kala hookafii, ekolu ina kekahi aoao . o ka pouhana, he hui !oa malalo iho o ka pouhana, he hui loa malalo iho o ka poukuna, a o ka hui poko malalo iho o ka hui loa, a pela aku no, a paa like lakou i ke kaiihilo ia mō na oa kihi i a paa na knmu iloko o ka lepo. No ka hoaho ana i ka hale, i Elua ,no ano o ka hoaho ane i ka hale, he i oohualua ka haie, he nnne ka hoaho ana o ka i halē, be hale alii ke anp,.e like me ke kowa a iia maoamana lima, a pela ka honho j nna o ka.halia pea lani poohnna, a poopuu- I mana, a weo a maia, a lole plli, a he hale kukulu paaa ka hale, ke kowa inahana ka hoaho, ā pela ka hale lauhala paipai kukulu" a pela ka hale ha ko hoomoemoe, he bu( ke uko uiui a me {ee. pai aha, he hakokapulu ke kukulu, ke akuakai, be kawa ka hoaho ana, a pola ka halo kukuhi «ki. oka aho, oia ka lauu liilii po'lolei. mnikai, a nioniolo, he»

opaka ua l«ftn nui o k.\ H«lo, aWila, ho opat<a ka aho, a ho holoholo ka ili o kn aaho, & ho halo knpuku k« hHk l , mc ka ili na laau a pnu o hn bulo imihaninAna i«, a. bo maii halo .-upuupm), Ika hoaho aiu"! ka hnle, o wae mua ka aho nui, oin ka aho pueo. ī ks pneo ana, inailaio akn o ko knmn o ka pnli ka hnoniaka ana o ka pn»o, e hoomoe kn aho ma kc kna o ka pon niai kela pou kilii a keia pou kihi, ma ke kua ka. hoomaka »nn o ann, s ina he hale alii, he pneo pnni no kn pueo ano, olua Innu nui, aole o knu ia o ka pueo, o nn pouhon» elu», n ina 0 kau in i ka pueo, o ka hope ka hooi\oilo ia he kftpuji ke nkea o ka pu**o mai kekaiii pueo a kekahi pueo, ua like me ke ano~o ko eheu o ka manu kn pueo nna, ua hele a kikii ka piko o ka luukia, he hili oio pakii ke kanla o kn pueo, o ho milo maoli kekahi, o ka puiu niu kekahi, o ke ahuawa, a o ke ie i knlaa ia i ka umu, alaila ku i ka wai a palopolu nlniia, hohoa a wali, oia kekahi kaula pueo, a hiki i kaupaku ka poa i kn pueo, me he mau eheu manu la e pa ana i kn eheu o kela pueo i kela oa o keia oa, e kuhelei_ana i ko poo o kela pueo o liein pueo, alaila, hootnoe na aho pio kuahui ma ko kumu o ke on, inn he akea ka wa o ke oa, nlnila hnhau kunhui, mnwnona o ka wa 6 na oā, a ina he pili ke oa, ua huna ia ka pio kuahui, n!-ila, hoomaka fta hoaho ma'iuua iho o knupaku a haule ilalo o kn pou, a hookqhi aho' hoihoi mawaho o ka pio kunhui, o ko nho mn ke kiu. iho o ka hookui ona o ke oa mo ka pou, a ma ko kua o ka lohelnu, un kapaia koln .aho, o kaieho kelo, he mea in e maikai ai ka momoe ana o ke pili mni kaupaku mai o ka hale, a hiki i ua aho kele la, ua hue ae la ka lau o ke pili iwaho me he ae ohope la 'o kn wahin'o 1 maikni, ke anuunuu piipii i ka wb e koli ai ke pili oka hale. Oke kuleana o ka aho pneo I o ka aho ia e paa ni ke oa, a e hanohaao ai oloko i ka pueo, a o ke kuleana o ka aho, oia kahi e ka iho ai ke kaula i ke pili, a o ke ku> leana o n& pio kuahui, oia ka ahona e kaomi iho i paa ka aho i ke ka in me ke kaula i ks nho pueo, o hiolo ka ano, a o pae^a,'ua hoolike ir. ka aho ma ke kowa o ne |ho pueo mai kaupaku a hiki ilalo. īkawa e hoaho ana, alailn, ina he hale nui, e hoomoe i mau holo J<fai kela oa kihi a keia oa kihi o ke kua, a pela no hoj ke {rhh -. {AoU % hiki.)