Ke Au Okoa, Volume V, Number 39, 13 January 1870 — HE KUMUMANAO, Me na olelo hoakaka a me na hooholo o ka Ahahui Hana-Lima-Ike Hawaii, i heluheluia e ka Peresidena i ka Halawai o ka la 22 o Novemaba, 1869. [ARTICLE]

HE KUMUMANAO, Me na olelo hoakaka a me na hooholo o ka Ahahui Hana-Lima-Ike Hawaii, i heluheluia e ka Peresidena i ka Halawai o ka la 22 o Novemaba, 1869.

HELU I. N ' | Ma ka po o ka la 9 o Novonaba, ua hui ao ma ka halawai ana t> ki poe huoa-iima-ike j 0 Honolnla nei. Ma ua halawai ana nei, \ja , hoana okoa ia ae us ababui nei, . malalo o ka inoaoka " Auahui Hana-Lika-Irb llawah;" b na kolioia o L. L. Torbert, Eaq., (Hulipaho,) ka Luua Hoomalu. Ua noonooia ba olelo liooholo malalo iho noi, a ua aponoia, penoi ; Hoohbtqia, ".No'feamea, na noonoo ihomakou h'e pomālkai no makou iho, a i na kanaka hoi o keia Pao Alua, ka hooikaika, aua e liko nae ba hiki, e noi aku i ko Aupuui e mulama mai ia kakou ma ka hanaia ana 6 kekahi mau mea i loaa ka makankau kupono ia kakou e h4qa,i& &i m^anoi. Mu kekahi halawai hou ana mai i ka po o ka la 15 o Novomāba, ua noonoo, ua apono, a,ua kauohaiu o pai ka Olelo Hoak&ka a me na Hooholo malalo nei : Me ka maaaoio o lokahi pu ka poe paahana 1 na meo paa ole me ka oihana mahiai a mo ke kalepa, ma ke kukulu ana ae i ka hoiomua ana o ka aina : o ka uoonoo a me ka hilinui pctbol i ka lahui, ua hoopii pololei ia ae rna ka hootnahu^hua ; ,Bna i kēla a miikeia oihnna paahana i kupono ia lakou ; a hiki mai i keia m&nawa, ua ike hapa walo ia no na knmu loal o keia Pae Aina o kekahi man ano e- hiki ai ke hooliloia i mau mea loaa ; o ka makaukajl o na kanaka Hawaii maoli, he mea man ka hoemiia malalo iho o ke kulana knpono ; 0 na pomaikai a puu o ka hana mun, ua mau iho no ia me ka oihana kalopa a me ka oiha- . itd »ehiai, a oia ia p&ha i p.ikola aku ui matnu& o ka oihana iuwelawo ma na moa paa 010, e like me. ko hoopukapuka ana i ke kumuw'aiwai ; a tie mea hiki ko hoopan koke ia ae aa poino i hala ae, malalo oluila i kupeeia iho ntt hana mikiala o koia aiiua, o kela a mo ,keia ano, —ma ke kau aua iho i. auhau dule malama mai, maluua o na waiwui-hooioi o na aioa.e n»nij a o keia malama hoomalu ana m ( fti, c. hooholoia aku no ia i kekahi mau hana mikiala e ae e hiki kupono ana maanei kc hookuene iho ia mau m'ea ; a o ka hiolo aaa ipai o na kumuwaiwai e imi ana no ka hoopukapakaia m» ku oihana hana i »ā mea paa ole i hoomaluia pela, a o ka loaa ana o na paahana akamai, a lilo no ia i pomaikai nui 1 ka lahnij jna ka ulu ana mai o na uele a ka oihana kalepa e pani mai ai, a ma ia mea e hoolilo nui ole ia ai ke dala a ka oihana mahiai e lawe mai ai iloko nei o ka aina : Nola\la, o makou, ka Ahahni Hana-Lima-Ike Hawaii, ua nootioo-ißako».-ha~pomaikai no makou jho, a me na kanaka o keia Pae Aina,' i ka h'Oolaha aku i ka hoomaopopo ana no na mea hiki tha ka laina o ka oihana hana ana ī na mea paa ole mao kakou knloko nei, a me ke. aoo hooponopono kanawai au° i—Bßē"*Ēu~ ponoai ia kakou no ka p>BlaiiSa K ana ia mea. "~~"M©-fea-k50fiiau ana »ku i keia mau kuuiu, e. ~ffoofy)toia',. I. . E malama no makou i na halawai ana no ka noonoo ana i keia knmn e haouna aku no i ua i paiia, a e ken« «kn i mau haiolelo i kekahi mau mokupunise aku o keia pae moku. HoohoLoiā, 2. E noi aku no makou i ka Ahoolelo o* b ke kau e hiki mai ana, e kauia i in^n»aHhaH i dute kaokoa, i oi ae mamua o 10 hāpananei;i e like me ke knmuai (aāvarōlēm.) ni&Uma o na waiwai, a mau tuea oia ano pahfe., i komo maloko o ka papa o na mea i hahali* malalo nei : buti ipe na kamaa, noho lio me na ili k'&uo kna, na lole i paa i ka hanaia a me tia pālnle, .na kaa na kaa lio, oa kaa kaoo, na kaa huilā baro, a me n& lei bipi, na lako.haīe' o na kno a pao, koe na noho. Na pahi pak», na kn puka a me na oiepelepo, i hana holookoa, 'a hana hapa ia paha, Na īiioliaa o »s aoo apau, koo na mea i hoohinu--h|na i i hoonaniia. Na papa i kahiia i emi iho m&lalo o I*6 iniha, na pahu ko i hana KoKnikoa, ahapa ia paha. Na pea no na moku holo moana a p'au. Na ili o na ano a pats, kooii* keiki, nā wili ko, na ipuhao a me M en>gtlii tnahu,'na mea hoomaemae ko, me§ .hbbma«[ili ko, na mea hoomaloo, lako Imo.omn» o kapnāhi, a me na hao ulili o kapnahi/na hhiī* wai, na me& hao i galavanisa ». tb9.nMpMft .waf, na ooie» tiui o na ano a -. «%fea.lefifellen6,WfHS. p&akik!, kbcanade , ■ mlm : ®w®ro a me ka ailakohola.na ! kskaoift, ma biia pā bake a . ka olelo Hawaii, a M»- na bake. a paa ma ka olelo Enelani i hooklomikla'miknei; ' 3.. Ma na meae pili ana me k». n r?n»«»t hoomalo aoa.i ka oilmna hana i na pt 4 oi«. £ f ofer> rn> rcsfroi> i kfe F«pa* Upm, m» k» !avre rqa mai ia W> i>ae i>a*kai>i» ms.kepoftu malalo o na jiaai •» s 'U i.« o i.' ihoi t>w ia uku k a ;-.olc o ki noinakon i na ka■r»«» «>nq >!»el. e>oqo ant j? ka hookoia o o like u>ca i hoauku UM, u(o » me M23,

.Hooi,oloia, 6. - Ke ike uei makoa o lokahi: aaa ko m.ikou rbau pomaikai me ko ka poe mahiai. 0 ka poe mahiai baua ka hoohun a lawe i»ai i ke daia iloko nei o ka aiua, e hoomahuahua no hoi mukou me ka iualuma j'.o ike dala mai ka nnka ana iwaho. Oiai hoohaua ana ka mahiai i na hana akama. ole a oiakepono, e hoohana ho makou i ka poe ma na hana ike n kiekie o tiku hana. Ma ka huipu ana aku o keia me ka poe mahiai, e wehe nku ana ia i ala no na ano a pau loa. Ke mauaoio nei makou oka hopeua o keia mea he kumu ia,e hooliio ai i keia anaina (o Hawuii uei) o oi ae'ka waiwai, ka maikai, ka noho pono, a me ka naauuo. Ua hoohoio ka Ahahui e halawai hou i kekahi pule mai, nn ka noouoo ana i na kumu i waihoia ae la.. < Ma ka ( ?ha!awai > ka 1» 25i0 Novemnba, ma ka Ruini Paikau, ua helnhoUiia inai e ka Puresidcna ke _Kumumanao nialalo nei, a ua hooholoia o ka Ahahui, e paiia ma ke auo buke, i moa hoolahaia aku ma keia pae mokn. KUMOMANAO. Ina, p keia Pao Aina Hawaii no, Amerika Huipuia, a o Amerika Huipuia no na Aiipiini .o Euhopa, i lilo ai lakou i hookah'i I ohana, alaiia, o nn pomaikoi o ka poe ma na oihaua hana i na mea paa ole ma keia Pae Aina, ma Amei'i.ka Huipiiin, a ma Eiii'opft, e ku anei nia na piii'ua ,auo e kekalii i kekahi mai ko lakon kulona e ku nei ikeia manawa, ma ke kaawale una o kekahi i keWahi. O'kakou ma keia Pae Aiuo, ke hoohalike i . I na uiea īiilii me ka mea nui, ua ane like nui [ no ia ftiau' aina, e laa me Amei'ika lluipuia ia' Eiielani, i ka makahiki I?90i ; 0 Amen'ka Huipuia ia pianāwii, ua'uoi akn ia Euelani i kuikahi panai like taa ke kalepa- : ana ia wa, Ua hoole mai.o; En.elani ma ko komo' aua mai ma ia hobponopouo aria ( me ke dke paha e hoohele niai i$ Amei'ika Huipuia' e lilee me ka hiki, i ke Kalepa H.oomau unja ma kona mau kumu ponoi. 0 Ameiika Huipiiiu. hoi ma ke pale ana noaa iho, ua hoohoio ī Bili Aumoku, e papa aiia i na moku Euelaui, e liko uie ka nila a Euelani i waiho mai ai no ina moku Amerika. oka ho.omaka aua, keia [ o ke Kalepa Malama Hoomalu ma Amerika Huipaiu. Ua hooholo iho la lakou e malamii i ua hana maa e like me ko un nimi kalopa, a hana ana ma na moa pua 6Je.; aua uiaiiao lak(ju, mahope iho o kn hoao ana uo kekahi man mukahiki, na kupono ka hana ana a ua mulaina hoomalu aua uei, uaholo pono lokou ma iu hoomaa ana, a ua hoomau lakon ia mea, me ka uuhau piuepioe ana, e knpono ai i na pomaikai o ka oihaua hanā i na mea paa ole;' a lilki wale mai i keiii mana'wa'. ' «. 0 na lahui a pau, e like me ka iko i looa inai ia kakou mai na.moolelo mai, ua malama hoomalu i M'o lakou mau hana mikiala, a hiki wale i ka wa.o la.kou e kuonoono pouo iho ai. Oia ano malaii?® hoomalu ana i ka wa opiopio (o kekshi lahui,) ho mea mau., no ia. ■ 0 kalawelawe anaa kekahi lahui ma ka oihana hana an& i na oiea pa;-. ole, aole no ia e makili loa ana ika wa hookahi. oka mea mua i kfi. lahai, ,o k» oikana mahiai; ka lua, ka oihana kalepa ; alaila, hoea-mai—ka oiter'«~ hana aua ma.na mea p«a oi<3.-Q-Jtß-hoomako ana he. pal ana ,be lohi, a "wieaia ia inai iio., E nana ae ma na alanui ia oukon 'e mnaio ue ai, ' a .e ike' anei ~oukou lie .pahu, huins£ha, ,ahepnrcla paha i I kukuluia mAo a maanei ma ka„ lihi o na' ala i;hele wawae; Aia ua kaouia.kekahi aaoano i ka hooua, a he pono o-miilamaia, a ulu mai, Mahope iho o ke kaniiia ana'o ka ua i.oilo ae, »aa ulu ae.maluna oka pahu. Ua : hoopauia ka malama mua ia ana, ua kukulula | he laao kakoo'ma ka aoao o ka laau opiopio, | a hiki wale ika mauawa e.hiki aijn-;akeku hookahi oia wale no. M'amuli anei e kokolo' | iho kona mau aa i ka honua, ua ulu ae i laou I mahuahna ae, na laweia aku ka pou e kak6f» ana, ua hohola mai la kona mau lala e kilai kila aku ana i ka tnakani ino, a ua ku ae la l,i» he kin o ka ikaika, me ka hoihoi hou ana mai ike kanaka he inuluma hoomulu. Pela I oo.me ka, oihana hana aua i na mea paa ole. i 0 kekahi o na h»na mua r na'lii naaoao mu na lohui a pan, he mea m«u ke kokua nui unu i i ko lakou mau oihana hana mikiula, a hiki wole i ka mawa e' ko ponoi ai lakou, a hana ne liikoa ponoi iho. Ikawa o" ka Ahaolelo Sonate o Amorika Hoipuia, i ka makahiki 1824, i kan ai i mau auhau dnte malama hoo-; malo. maluna o na- waiwai pulupuln a me nn waiwai hūiuhulu, i rnea e kokua ui i kona mau pomaikai oih&na hana nna i na mea paa ole opiopio, i& makahiki no, ua hoemi mai o Enelani i kona man anhan dute, ne 10 hapahanen malnna o ka paona huluhulu, i mea e. kokua ai i kona mau oih&nu hnna i na mea paa ole a tr.e ka oihana kalepa. Oiai ko kakon eno lahui he opiopio, ua makemaiie nui kakou i ka malama hoomalu iia a aia kakon a kuonoono pono iho, alaila, aole anoi kakon e ake aku no ia mea.' Aia a hiki mai ka wa e hiki .ai ia kakou ke hoohua , paumi mai, e iike rae ka nui ia kakou e hoo- , pao ai ; sis a hiki mai ka wa e imi aku ai ! kakou i makeke ma keia a ma keia wahi 6 ke ao nei, e hooliio aka ai i na hua o ko kakou oihaoa bao& i na mea paa ole ; aia a hiki muj kā w» e biki ai ia kakon ke kuai mai ia 150,000,000 paonu palupuln no' $20,000,000 paha, » he hiki hoi ke hoolilo hou aku maho,pe iho o ka haoaia ana e ko kakou poo' paahstia me ko kakou man mikina han» lole ponoi, tio na $100,000,000, e like me ka Enēlani i hana ai,. a e h&na nei no, a|#ila pa< hn « hikl kopono ai ia kakoo ke kahea ae no ke "kalepa lanakila" ana, mo ka hoao aku e puni nifiī. ka poe nan» e kaai mai ma ka lawo- ana i kō k&kon mau loa» ine k» auhan ole ana m»i ia kakoa i ke dute ; alaila"p&ha e hoihoi aka kakop i k» lokomaikhi ma ka apihaa dn» »ka ia lakon māi ke 30 a ko 60 Kapa-h»oeri dote no kē ko, a 600 hapa-ha. aeri no ka b»ta, a like tne- ka Ēnelani a me ka Amerika Haipni» e autja» msi nei ia ka« ko»fc i keia mknawa. Ma ,ka hookuka ana i kaKllkl^ 0 khhm 6 k'e kōknl kakoa iho, e aohau ftku'ka^ouV > maa dute o na waiwoi i hoopaeia mai. (Mlt ipau.)