Ke Au Okoa, Volume V, Number 40, 20 January 1870 — KA MOOLELO HAWAII. NA S. M. KAMAKAU. [ARTICLE]

KA MOOLELO HAWAII.

NA S. M. KAMAKAU.

HKl.l' j Malalo iliō o kuiip;»k n, ma ko ulo o ko tu>. ho in«u t>uoo vkoa ku ilaih» o kikii uiui, ulaila. l'.'onn>t> kti ilio niai ko oa o ke kua a paa i ko oa o ke alo, o huli aua koua mau puoo i krt pni; t , o haweio ana ika liolo ma kol ; > a-> tu> a ma koia noao o ka ilio, a pola nm na poo elua o ka ilio, a pola o liaua ai ka īlio a paa. l'a p«a ka halo iko kaulnlo. i ka j>uoo, i ka l>caho, i ka ilio, ua paa i ka pu i« i ka puoo ko poo o na kc. oloko, o ko ako &ua, ame ke kapili ana iko pili o\v ; iho koe. •Vn kt ako oho i li pili o ka haU. 0 ka paaa ku nu)', o ka lauhala olani, i poalaia u hoomooinoo la, o ka ha ko i hoomoemoe ia. oka paaa o kō kino ia oka uiaia, a o ka puinaia nui, ua kalii ia ownlio s pau ka wai uui, alaila, kukulu ia i ka la u maloo, ua himihiuu waikai loa o Hke nio ka 1010 kilika ka hinuhiuu. oia ko knknlu o pili ana u\e ka aho, olua a okolu ha niai.i ka mnnoauoa, a pola o kukulu ai mo ki> kaiuau i ke kuula, a ma ko kua o ka paaa i ui.iuoanoa, alaila, hui ko kaula hslo nn> ko kui laau i uian.iiia, uialoko a ii>.>waho kanaka, e hui . ai i ko kaula, alail i, hahau akn ko piU piha ka poho o ki\ linm, a l ook.>tn > aku i kv> pili ina ko k:puka o ko kaula i i:i i ka alu>, alaila, wouewoho ao i ko kuian o ko ■ pili i palahalaha ko poo o ka mauu, srAila. , huk' uia: la ka luna «kan i ka piko hq!o « ko i k»uk, kaoini aku la ka liina houni i ke kouw 0 ka mauu, a i ka huki paa ana o ka iinia akau, alaiU kui aku la ka liuia homa i k«= poo ka niauu i paa, a pela no ka nhau ana 1 keia pupu uiauu, me ka hoonoe inii a pili m& ke ka ana o kela pupu mauu, a pe!a aiau aku e bsua ai, a o ke kanaka maloko, t> ka haua ae i ka puka o ke kaul.i k«pili, a o ka pokei ka hnluhulu, a o ka hoomoemoe likei ka paa» a kailike a mania ke uaoa ae eloko me ke kalauia, a pela ke kua ke alo a tne ua hakala a hiki i kaupaku. Oke pili ka niann i makennike nui ia no ka luile, no ku u',h <? ka h*ie pili, a u> ke kaekae aala o ka iiale pili i ka hou, a ua ekaeka na mauu e, fat> nuii 6, kea makahiki ka loihi o na hale ao!e be k»rpono ke pili ma na aiua na, na hikiwayvB ka popopo oke pili laui. He pili luhi keia oka hai& aaa, aia i knahiwi epii ai ka lanki maloo ,ifeuu i kai, ahula, hooma u i ka wai, nia ke •\ii o ka la-i e hooina-n ai, a palopalu, ua pe ae !a ke au o ka laui a palahalaha, alaila >pea, o sa laui-ma ke alo, ekolu . komu laui i hoopalalaila ia ē hoouianana na puo ekolu, &latis£habau aliu la i kalaui mahope o lakon * ho umi a ken lani. a ma ke alo o ua pea nei, oloa lani palahalaha, ua hoopili ia mai ke »,Io o ki pea, ilnoa hoi ko laua welau, alaila, aakiaaki i ke kaula kali laui a paa, alaila, pepolu iho i ka luu o na laui i hoopili ia roai ma ke alo, a pela e pea ai, a be mau hanen • tansani ka nui o ka pea, alaila, hapai i ka hale, i ke ako ana i Sfa hale, e hooma-n hou i ka'pea i ka wai, a pehu hou, alaila ako i ka hale, 3 i ke ako ana i ka hale, o na leui i pelu ia ma ke kiimn o ka pea, oia no na kaula e hawele ai i ka aho, a o ke poo o ka pea e kaupono ma ke kua o ka aho nialnna ae e 7iko ia ana i ka pea, a*pelu ae la i na laui uia ke alo o ka peae apo ana ka paln^alaha 0 ua mau laui la i ka aho me ka huna' loa i ka aho, a hawele ma ke ku~ o ka pea, a lilo iho laua i-kaula ka, a i ako i.ka aho, ma na ae e hahau iho i ka pea oia aho mahi"» pono o ke knmu o ka pea malalo, eole e ike ia ke knmu oka lani, aole e ike ia ka aho, uu ku lahalaha like ke au o ka laui me ka maikai, ua olelo ia, he pili paa keia i im kanaha makahiki, ua paa tna na aina mehana, a ma na aina ua popopo koke, a pela ke ako ana i ka laui. -1. 0 ka pelupelu. "0 ka lauhala ame ka ha_ko kekahi mau pili hale, o ke kii uo i ka lauhala a nui, alaila, lawe mai a loko o ka wai t hooaia-u, a ma-u, alaila, kihae kokala, a nui blaiia, hooma-n hou ika wai, a pelupelu i pa lauhala i ka aho, a elua a ekolu paha aho e paa i ka pelupelo, alaila, hele ae ana i ke kaula, a pela e hana ai a paa ka hale i ke ako, a pela no ba babo pelupeln, uā like no iika pelupelu ana me ka hele kaula aita.y 0 ka hale kamala, hale halouloa, hale laumaia hale lannahele, hale laukoaie, ha'le paakoa, I oia na hale i hanaia eka poe kahiko. Ike ' kukulu hale ana, aole pono ke huikau wale ; ka laau, ina he koaie ka pou, oia wale no ka j 9 ou a "pau loa, a ina he naio ka pou, alaila, (he naio wale no a pau, pela ka uhiuhi,. ka 'mamane, a pela no ke oa, ina he ohia ke oa, |ho ohia wale no a pau, aole e komo wale leeknln lian e iloko o n» oa o ka hale o hooiloilo u pela ka Inan piihi, :ka Innukuapuu, 1 I inu piiohnn''■•> *ii> wili, aha

.Vb h kaupaku <itt« i ka hnU. l'u pan ki> liuU> i ko akv< i ko pili, vn\ pu:> ko kim hh> ko uK>, ua pun nsi Imkiihi, o ko kiuipuku kae. Klua nu aiw o ko kuupoku.

o ko kiiopuk» pili, u o kp k;\u(i;»ku l«la u(i>;vu ;vntv. He K>insv a Ko knpu no ko k:uip!(kv\ an«, nole i p;iu k<a uu kanuka iko i ko kau p.vku, l>,o k,xk;ukuhi k;» poo i no i ; » i ko kuup:»ku hulo, ho k:»up;iku luui:» pah:», :* lio ki»u|)<ku hili lunko (>;»lu», :»iu i k:> tl!:»ko:n:»ko o k:t nio:» n,>n.» k:» li >u> i km::» k.uipukn i in:»kou»:iko i. I k* w.i o |>iī ;»i ko k.iouka kanpaku lu»U>, h.:>i o ,yk.. 1 ko knu:»ks» nom» ki» h;iU> ;» p.ni «kiil.i pii ko ki»n:>k s v kuu p;»ku h;»lo kiui i k:\up.iku, ilUl'.ia, l;i\vo i ki» p ij>u piU <1 ho>>pili ird koU» loha v kiiupiiku, ;\ ni;\ koift U'ia k;\uj>Hkil, !»l;»i!.», jmlo tt J»;»U iil;»i!;i, uu tn u s ho k;»up:»ku liiki»vn\v>> i:v i k;\ i:o;\, :\ u;\ liik: ko k:»ui:»ilio in:ii i ki» poo olato ika inauu. 0 k;» pot> k,. t .u, ;\i;\ u pa;v i ko koohi, ;\ k;vu k:\ U>lo unm, ;\ k;\u n;\ pupn pili ni;» tii\ loh;», aUiila, U'ki ko k;im;»ilio i k.v poo o!.»!o, ;\ ina o lo;»a ko kuia ina na wnlii i ''U'lo ia e ke kunui ;» ;uU>U>, Imiko :ik'i n.> i ka nio;» noti:i ki\ liii'o e haalolo pah;. a ho mo;» 0 ;>0 p;lh;l. Penoi ko k:itip:iku tins, o ko ;\lii k;\ nm», o ke koohi, oi:i k,i hookui an:i n ko poo o k;» nii\uu o ko kr,i me ko ;»U>, n.» liU> ko kuaiole 1 aho kapili tio „;» ,u>:»o ,Ui;>. inai kela loha a koia li>h;» o ko kaupaku, alaila, hoomo'e iho ka alw, 1010 imia, o lmwolo ;»nu ke k iuU\ lu.opaa oia U.lo i ke ku.'.iole, niai kela kilii o kuupaku ;i koia kihi, alai!;», Imluu, | u . ~j. li o ko kua nio k>> ko. alo, o hawolo ima ,;o kauU» i kt» aho ].>!.>, t» pao i koU» kil; : , alail.i, hoomoo h.>u ka lu;i o ka 1010, o hawolo t»nt» koiii» kaul.i h.>op,ia i(kola 1010 uialalo a nio kuuiolo, alaiU», kukiiln hou ko pili o n;\ anno ehi;\ tno ka hoolahilahi o ko ka t»tu\, e kulope ;nu» ;\ kunini, ulaila, iioomoa lion ka loh>

oi;i ko kohi o kn l.ilo, a u ka l.iwili ia o ke pili aho 1010, ! ina ke kaiila i lioopaaia ai ku pi.e 1010, aole keia 1010 o ka i ke pili rae keia 1010, e owili ke pili nia ke poo a hawele mai i keia aho e lioopnapr.a ana i ka lau o ke pili uia ko kua a ma ke alo, a raa ke kauli ae o ke kaoh» i na aho owili la, e paknikni me ka pohaku ala i ka huken, i ka uakee, aia no a kailile, nolo ikea ivahi opuupim ae, a i kela kihi, alaila, hoomīika ' ka hili o kaupaku o ke kua mc na hakalao ka hale, a pan kanpaku i ka hili, aluila, koli ke .pili o ka hale me ka hoopihapiha i na wahi haahua a kailiko ke kahakua a ine ke kahaalo, a nie ua kihi poohiwi o na hakula, a o ka hua o ka aho kele, me he oho hope maikai la ia o ku wahine poo paipai la haki nunnna o ka ae,-a me he wahiue ohopukui')a ka pio kak;®o na hakala, a me he mene la o ke kuli o ka uuku moi la fee kuli oe o na ponhioo ua hakala, a me he uiau wili !auoho la o ke kannka lanoho piipii na loha o knnpaku, a pau ke koli uua mat kanpaku a hiki i ua paia, alaila o na puka koe. JVo na puka o ka hale. 0 ua kunakuna o ka puka o ka liale koe, o ke ahakea ka lnau knpono, o ka ulaula o o ka ulanla o ka laa'i ahakea, ua kulike laua, a o ka laau ulu kekahī laau hann ia i ka pnka hale, a me kekahi mau laau kuponoe ae. I ka wa e kaupakn an'a ka hale, o na puka kekahi e hana ana ke kahuna kalai laau a knkulu i na puka, a penei : 0 kn pio papa laau maluna o ka puka, he hoaka ia, no ka like mo ka muhina o ke ahiahi o Hoaka, nolaila, o ka lanu ma'-.iua o ka puka, he hoaka ia, a o ua laau ma kela aoao a ma keia ooao o ka puka, he inau laau lapanila, a he kvuv.\bnna keknhi inoa, a o ka laau malalo, he paepue pnka kom'o ia,- a o ke pani o ka puka konio, ho kikiki kekahi inoa, a he uhai kekahi inoa. He mua ka uo puka, ma ke alo kekahi puka konio, a ma ka hakala kekahi puka komo, a pela ka hale oahualua, he alna a he akolu puka komo, a o ka pnma ko ke'lii wahi moe, he puka pakoka ia, a he puka kapu loa ia, a maloko o ka pnka komo o ka hale, he uknwai ia, i o kahi e;moo ai, o kaanua ia, a o kahi maloko o ua lapauila. ma kela aoao a ma keia aoao o ka puka, o kanio ia wahi, ho wahi kapn ia i ka hale noho o ke'lii, a o kela aoao a o keia aoao o ka hakala, o kuono ia, a i kukulu in kekahi haka mahope o kaanua, mai kn pae pou kua a hiki i ka pne pou' alo, i haka kau lfupa, a kau opeope, he oloewn, a he olowalu, alieholopnpa, o he ka, a he hooleinamoa, a o kahi e kiw ai na ipu ai, he oleole, a he haka paipu. O na pou kuu o ka hale e haliu pono ana i ka pnka komo, o ka heepalnhaio, a o na pou ma. kela aoeo ma keia aoao o laua, o konaku ia a ina i aui ke poo i ka nana i ka puka, o kahaia, a o ka pouomann, a ma ko laua aoao, o kahio, a o ka ponhio, a pnukihi,- 0 na pou e pili pn ana ma ka nio, o Halo ia mau pou, a pela ke kapa ana i ke ano oloko o kn hale, he nui ko ano. 0 ka nui o no puka komo o na h.ule o ka poe kahiko, ho pepepe, T a he holo a he kuapnu ke komo ana, a he kakaikahi na hal.e i kiekie kn puka komo. na o niuun i ka n-ika o kn halo i ka poe ka-

wuliu i k« puka kiokio, ho i\io:vu;uunv, ho anutvuu, hi> u\'V»kai ka jmb;v lnu*Uu«, ho n\v\\n\v\\i«, lio pmnohuna. Kia ko kuiuu u 1.-U po}H»|w o kn pv>ki\ o kmihalo kn p,i«- kuhiko. oka innluhia m k;\ noh<> oiia o ke ao o ka [hh< kahiko, ua ukv> loa m ku li«U\ a hookalii waie uo puka ki nio o ka nui .> kauh.'Uo, ioa puha ln? p»o kaua pinopiuo ka jh>o knhiko o liko nu> ka n»ho iuin o ka noi o ua lahuikauaka o na ;»ins' moana, ho hakahnka w;\h> no olalo o ku i>;>ia o kuuhalo. no ka hiki mai o ua oiiomi ina kokahi poku, ;v u;v tmi „o ka puka nwv kokahi »oao. alaila, o k;v oili no ia nva kokahi puka a hoh>, a o k;v moo ana o na wawao ma ka puka, a o ko poo ma kuono, i ala mui no ko poo i ka halulu, o ka holo no ia iwaho. Aoto pola ka lahui Hawaii, ua kau knnuwni i;v ko lnkon noho ana. tno he poe la lakou no lakou ka honua, aia ko lakou niau kaanua ma ka ikuwai, a i ko ala ana, aia īna ka hono paa o ka paia ku o ka lani, a ina ke kuono o Knkooloowa, a nolaila, ua nolio ko Hawaii noi lahni mo kn maluhia a m.* Va noho paa ika aina. No ko kaupaku ana oka halo poalaiu, ka halo lauhala, a lialo liako, he okoa ko kanpaku ana o keia nian hale, nole 0 hiki ko ka'>p;tkn o liko mo ka halo pili, ha--10 mauu puiipiuipnoo, mauu kawehi, ka tnnnii knolohia, a ino na hale a pau i ako ia i ko manu, uh li'<e ko lakou niau kaupakn ana me ka hale pili, a o na hnle i hanaia nia ko ano o na lide i oleh> ia mamua, lio oUoa ko knupuku ana Penoi ka iko i 01010 ia oke Kakau Moololo. O ki> kaupaku ana o ka halo poalaui, aolo o hiki ko kaupakii hili pi--11 ia, (i lilo i alnhnla na ka wai no ka hakahakn, a iiolnila penoi ko kaupakn :uia, lvo lala amau, a lio i(< ko kauln, n he kanla aha, a lie kaula lnlonin i oaa ko kaupaku lala aniau ana. oka luuia nuia o keia kanpaku, oka Imopuuopono nuia i ka maun, a i ka opala, alaila, h.ihau iho ka pana maia mai ko kna a i ke alo ine ka hoonohonnho pono i ka heomoe >na o ka paaa a manoanoa me ka helo aua i ku kanla mai ks aho a mai ke kuaiole ae e huft ana ke ano o ke kaula i ka puka ana iwaho, alaila, hoomoe iho i nvan aho holo eha ma ke kua a eha ma ke alo, a elua ninlnna ma kela aono keia aoao o ke kuaiolo alaila keehi mni keia loha a kela loha o kaupaku, a mai keia lala a kela tala o ka hakala, me ka moe kanlike o na oho holo, a .paa i ke keehi, o ka pua iho la no ia e kulu ole ai ka lialo pes, aka, i mea <; hanohano ai ka hale lala nmau, nolaila h;vhau/ia ka amau, i ka kaupaku ana, ua pupu ia ka amau a hikii ia 1 ke kaula, a ua poke apahu ia o luna, a o ke knmu ua apahu ia, a hookoe ia kekahi aoao o ka poke ana i paa i ke ka ana i ka aho holo, e kailike ai ke knkulu ana i ka aman mai ke kua iho ma ke alo, a mai ko alo a iho ma ke kuu, a a hiki i keia loha, a pela no hoi na !ala o na hakala, n paa kanpaku, a paa ua lala eha, alaila koli, ,a o kekahi ;joe kp.upaku amau, o na lala o na hakala ka mua n>ahope kaupaku. Ikawa e koli ai ka hale amau; oka wahiue akamai i ka ako lauoho mahiole, pela no ke kanaka koli lala amau ka hele a. mahiole, me he mau ioahi la, me he akn la ka hele a nepue. JYo ke komo ana a me ke oki ana o ka piko o ka hale. I ka paa aua i kaupaku, a pau i ke koli, a me ka hili pakii oio ana o na aoao o ua puka komo e pili ana i na lapanila, a me ka pnka komo pakaka, a mo ka hili hooio ana o n» lala o na hakala, me he kanaka lima nao ka . panio poki o ka wili o ka hili ana o na lala o i ,ua hakala. Ua pau ka hemahema owaho o ka hale, a hookahi wahi i koe o ka moku o ka piko o ka hole,/ oa hookoe ia ke oki o k& piko, aia a komo ka hale, alaila, ooki ka piko, Ika pau ana ona hana mawaho oka hnle, olaila, ua makankau ka hana a !.u wuhine o ka honmaikai i na kahiko hale oloko, o ka moena, ho nui ke ano o na ulana ona o na moena, he mau moena halii alolua, a alo kahi, alaila, o na.moena aulii aku maluna aku o ka lannui, alaila o ka. moena pueo aku ka mosna maluua o ka' aulii, a o ka muo aku ka moena maluna o ka puao, he moena makal> ; ia, a maloua akii ka ahuao, oka palena ia o na moena ma kaanui, a o ,ka moena ma ka ikuwai a. m'a ke kahua o ka hale, o ke palau palapala alolua ; o ke kae o ka maun pili hou o ka hale hou, o ke kae o ka moena aulii o ke akaakai, a me ka ahuao hinalo makalii, o ka panio o ka pawehe, o ka makalii noenoe o ke pakea o puili o ka inoena makoloa, o ka pauio o ke knakua loi o ka aulii n ka moena o ke akaakai, 'he moena kae aala ia o na la kinohi o ka hale hon, a pan ia man kahiko a ka wahine no ka hoolako ana o ka hale, me ka uhau i ka aoua o ka hua o ka moena, a wakawaka ka hna me he aio la no ka nalu ke kiekio o ka liua, a p'sn ka nhola ana o ka moena o ka hale hou, alnila, hohola na knina kapa maikai," o ke paiula hokoheko, na hele ke kilohana ulnhehelo, a o ka ili oloko ua'-like ino ka hau o Mnunnkea, ua lolohiwi wale i ka lai a opuopil u-i.i. i. \>i\ k-niua iii"-'-'" i kuku pulahiW"

K;\ loea, « o ko kuiua knha ut> holo u p;uii>\, v> Ue Uivv;\ ;ri\o, hele n \ikiuki Uvilo ke alakuhi, me h.e la'.ni hoku lu iloko o k;v n\anoleīo'.aka, a o ke knina makue, uu liko me ,ka ih.v huluiīAilai* i mahamahaoo, a o ko kwin;v pulon ua lielo a panopano hiwa, e IH<e me n;\ ao hekili, a pehi i hoopiha ni ka aoao o na wahine i k;v makaukau i m\ lako o na pono e. loko oka hale. oka maknawahiue ka mea hoohiwahiwa low a n\e na ohana mnknawahine a (nakuakaii(> ko poe luiohiwahiwa loa i na kelki, a ina 'ialo komo o nn keikv puuahelo, a pela no ka halo i hoohiki ia no »a kaikamahine punahele, a he nni na waiwui i hool.iko ia no na lvato komo, o ka pa-u kekahi, o ka pau nau, o ka pau kunianomano, o ka halakea, o ka pnaniu, o ka palupalu, « ka w ūliilii, o ka mahina, o ka paipai kuikui, o ka moelua a nie na ano a puu e P''i R,) a i na wahine, a pela hoi na pono e pili ana ina kane. 0 ka hale komo oka poo kaliiko, malaila e hoike ai na waiwai e pili k"' o ana a pau, a me na waiwai kikoola ~';vho, kn waa, ko olona, ka n.'iepuni, ki nukunukuauln, ka makahi, ka nuikalii a lioene, ka malua, ka makolu, ka niahae, ka malewa, ka hihi, ka papa, ka hano, ka aei, ke aho, ka hulu, ka moini, a me "'V waiwai uiaknume, ho iwau waiwai hoohiwahiwa ia o na hale komo, a ho man hnna kaulaua ia o na hale komo, īmii ka hale o na 'lii a ka poe koikoi, a hiki i na liale o na niakiuiiunna. lohe ana o na makainnka o nn pili makamaka; o na pili koko ma kela wahi ma keia walii, ua lawe mai la lakou pahila hookupu ho nuiloa. I ka lako ana o ua kahiko hoonani o ka hale, a me na wniwai pono kino a pau, alaīla, kahu ka ai o ko komo o ka hule, a hala kekahi mau la o ka hoao aua o ka ai, o' ka ai ka kekuhi poe, o ka lawaia ka kekahi poe, a o no lako o na mea ai a pau, a i ka-la o komoai ka hale, alaila, kalua ka puaa, ka ilio, ka moa, haiai, laulau, hoolua, puholo, o ka ai o ka puaa, o ka ilio, o ka moa, o ka ia, knawale ka ai kapu, kaawale ka ainoa, lawelawe ka poe ainoa i ka ai a ka wahine, lawelaweka poo ai kapu i ka ai n ka poe ai kapu, a makaukau ko ka hale noa, a makaukau ko ka hale aikapu, alaila, ooki ka piko ona hale. Iku mai.awa e maka'ikau ai ke oki o ka piko o ka hale, kVmea hale i ka ia hoonioe malnlo o ka paepae l na lapauila, a me ko kopili oloa e like me ka ia kupono i ka pomaikai a me na ulia kn i k\ hanohano u uve ke ola mau loa i kea(F*pau ole, a pela i hoomoe e ai ka ,iuaa, he pun ia pela i ku ai i ka hale he ahoulu, s pau ia me | ka pule i ke akua, a hoomoe iho la ilalo, a\aila lalau iho la na kanaka elua me ka laau nui a kaikai ae la i ka pauku lanu maluna o ka hoaka o ka puka komo, a luie ae la i ka hua o ka fnauu mahma o ko panku Inau, alaila, lalau ae la ka.mea hole i ke koi a ooki ae la ika pupu miuu oka piko. " E Kane e Ku, o Lono, ke ooki nei au i ka piko o ka hale e ke akua, he hale i kamauliola, he hale i kalauaaola ola he kanaka mai a komo i keia hale ola, he kanaka pilikia a komo i keia halo ola, ke kanaka make a komo i keia hale ola, e ola ia'u i ka puiapula i ko ao, e ola i ka'u wahine, e oia i ka'u mau keiki, e ola i ko'u mao hoahanau, o ola i ko'u mau makua, e ola i ko'u ohana, ia lanahonua aoiama ua noa," O ka pupu.pili o ke ahuahu ko, onou aku la iloko o ke pili, alaila, poke aku la i ka hua o ka puka a pohepohe maikai nonohe kela mo he pio maikoi la o ke kumaka o ka wahine ui i nohenohea na kuemaki, pela ka nohenohea o ka huai poai mai o ,'ia pipio o kn hoaka a me ke kukilakila o na lapauila, a o ka paa i ke kikiki a me k& übai, a pau ka piko a me na oihana e pili ana i ke oki ana o ka piko o ka hele, alaila, haliilii o loko a pau ka moenn, a me na mea hoohilohilu, aīaila, kau ka launahelehele o ka maile, o ka ieie, 0 ka palapalai ka awapuhi, na lau hoolipoliipo o ke koahiwi, o na lei hooluelue o ka hai la, « ka lehua, o ka.mailo; o ka ilima, a pau | na mea hoonani, alaila, hookomo na mea ai i iloko oka h<vle. Ika makaukau ana o ifa mea ui iloko o ka hale, alaila, hoomnkaukau ka nhaaina, o na mea ai a pau, o ka maia kekuhi mea ai nui o ka' haie komo, o ka awa kekahi mea nui ma na hale komo, a o kela mea ai a o keia mea ai a ku ke ahua iwaho o ka la.nai, a o na hale e ae, a makauknu ka ahaaina. alaila, pule i ke akua, a penei ka pule ana. "E na akua e Kane, e Ku, e Lono, ena aumakua oka po, e na aumakua o ke 80, ena aumakua mai ka hikina a knulana, mni ka akau, n kn hema, mai ka p»a ilu.tia, a ka paa ilalo, mai ka hookui a ka halawui, i na aumakua kane, i ea oumakna wahine, ein ka ai, eia ka puaa, kn ilio ( ka moa, ka ia-, ku &wa, ka maia, a me tia mea a pau 100 i hnolako ia jio ka hale hou. o ka ak» ke alt ia eku nei in oukou, ke hoali ia $kn nei k& hale. ka waiwai ia oukou, a e nana mai nukou i na polapula, e liko me ke pnle «na o ka hale i na. poino a ka ua, a ka makani, a kn anu, a ka wela a ka ta, a pcta ke akua e pule aku ai i na poino e. hnlawai mai aj i ko makou mau kino, o ka uku a ke akua, 6 ola 1 nu pulapula n kani(too, a haumakaiole n palulauhiiln, n kanikno, a kau i ka pua aneane, 0 kau ola ka hoi.in o ke akua, a pnpaiki. a papanui, eli eli kapu, eli eil noa, ii( lnnuhouua ainnmn ua npa, lele wale hlui In. 1 ' 1 (Aole i pau )