Ke Au Okoa, Volume V, Number 42, 3 February 1870 — HE KUMUMANAO, Me na olelo hoakaka a me na hooholo o ka Ahahui Hana-Lima-Ike Hawaii, i heluheluia e ka Peresidena i ka Halawai o ka la 22 o Novemaba, 1869. [ARTICLE]

HE KUMUMANAO, Me na olelo hoakaka a me na hooholo o ka Ahahui Hana-Lima-Ike Hawaii, i heluheluia e ka Peresidena i ka Halawai o ka la 22 o Novemaba, 1869.

HELU 4. E unna nk« raa īreluni, a hele loa' aku i Sekotia, a e ike -uei he mau loli ann o na liarta, Ua pae ;ia lima a pan i ka oihanahana ana i na mea t>aa ole, a ua lawa na mea "u paw i ke dnla o ki/ai ai i ka ai. ■_ E nana aku ia Nannkake, (Nantneket,) he kanakoluk.umamn'in.a maknhiki i hala ae nei, a e nana akn 'noi ia ia i keia manawa. Hooknhi wale no nna hana, oia hoi o ke okohola. Aka, na loaa nae nm kau wahi e aku he inau hookipā maikai ona, a aoho nui wale o na mēa i koe i keia la ma ua Nnnakako waiwai la mamun, koe wale ilio la no o kon 1 » mau kapa one.

Anhea na kulnnakmihalo knlopa kahiko o ko. no noi—na kulnnakunhalo i kukulu ai kokmiia e ke knlepa wale no' ? Ko lakou wahi walo no o mnn noi, nia inaloko o ka aoaoo tu> monlelo. a kekahi mau mea hon i ikeia, i noonoo haiiH iu, na loli ao ke kuamoo o ke kulepa aua.'a o nn kulauakanle, ua like mo na mahinaai i hoomn-ii wai ia, a mai laila mai i hoohioloia akn ai ka wai ma knlii okoa, na rrfl»loo, aun make iho la. Na kokahi nian ala hou, imi hana noonoo hou ana, ka niahu, ke paut\rtwn me kekahi mau mpa e ae paha, e iiino aku i ke kalepa, a e enii aku no ke knlanukanhale. 0 Piladolepia, tna Ainen'ka līnipuia, i ka mnkuhiki 1786, oia ka nina ni<v ko kalepa, a oia no hoi ka Hiua ma ka oihana huna ina mea paa ole. Mai ia inannwu inai iiii ame.akn ke kalopa i Nu loka a mo Bnsetona, a ina ia i hilinai nui ma ke kalepa wale uo, aole oia e nui a e wuiwai ona e like me ia i keia la, ke kaupaonaia aku me makahiki he kanawnlu i liala akn nei. Aka, ua lehulehu na hana mnlailn,- He knnawulu mi£ knhiki i hala ne nei, oia ke pookela ma ku oihann hana ana i na niea paa ole, a mai ia manawa mni, oia ka eha o na kuiannkauhale pookda ma ke kalepa nna, a i keia la oia ka ,jnpa " ia , ku hana nua ina mea paa ole, ka mua ma ka oihaua akamni, kti mua ma ka nui o kqna kahua kiilnunkanhale, u o ka lou hoi, ma ka leliulehn o ka helu'na o na kanaka.

Ina p.ihu e poho nna ka mnhi ko ft rao lc> okoholn inn keia Pn<> Airm, n he men hiki wulo iiiie puhu in. a oia h\ iiuoi mahon kein Pue Ain i, ke 010 ka hana nkamai a me ka lawe'awe an? ina na mea pua ole ? Aka, e hnawi akn i ka lahnikanaka i na hana ano o kela a me keia ; e hookuu akn ia lakou e hana e like me na mea hiki ia lakou e loaa mai ai na mea alakou a pali e makemake ni, a he nni no ka mea kuai aku ma ka hnluhutu, pulupnlu, ili, na kamaa a me na knmaa bnti, a e hiki anei i ka lahni ko ola a holomua, ke ole oo na mea e kopa pono ia nei no kakoo o ka holomna ana—ke okohola a me ko kann ko.

Aia uo hoi kekahi mau mea aole kakou i makaukau pono i keia ffa i ki hana ana, a ina e hoohoihiia mai e kc Anpnni, e lilo no ia i knmu no ka waiwni a me k» mikiala o keia lahui. Ke hoouna aku nei i ua hulu hipa raaf ka aina aku nei i hanaiu mai ai a paa i a e uku papalua akn uo hoi i ka uku nkana 110 ba hoihoi ana mai i ka aina nei, mahope iho o ka hoolilo ana i hulnhnlu ena lima liana ona aina e. Ina paha e kuni aku kakou i Ka kakou man hulu hipa ma ka āvarika o 20 keneta o ka paona hookahi, a e kuai lioi) mni ana no kakon mai ke 80 keneta 8 ka |2 o ks paona hookahi, e hiki no ia kakou ke hookoe mai i ka aina he $30,000 i ka mnkahiki, ma ke kukulu ana i wili lole huln hipa, a o ka lilo mija o ka hoomaka nun he $25,000. E pii ae anei ke kumuknai oka hulu hipa maanei, a ia manawa hookahi no hoi, e loaa mai no ia kakou na lole huluhuhi maikai i hnna ponoiia maanei, a he makepono no e like nie kakou e knai aku nei i keia manawa, a he iftea no hoi e hookupono akn ai ia kakou ma ke alanui o ka holomua ana ma ke ano lahni. Na na kunaka, ka poehana hulu hipa a me na'mea a pau, e noi aku i k& Anpuni e kokua mai ia kakou ma keia mea. Aole no makon e ttoi aku ana uo ka malama hoomalu ana inalewia o a;> hnlu hipa, a hiki i ka manawa o kakou e makauk.ui ai i ka hana ana ia mau mea ; aka, he mea hiki no ia kakou ke noi ana i kokua e hoomaka ai, a he kupono mahope aku, alaila noi i ka malama hoomaluia mai.

- He hiki uo hoi ia kakou ke hana i pepa po noi no kakou ; ua lawu kupono ma keia y{pf* na mea e haua ai i e kopono keia aiua, a he mea no kekuhi e hoonua aKt> ai i na aina e. Aia ma ko kakou mau niaona a me ko kakon mao awawa, na wahi i ulu ai 0 na mea maikai loa e kupono ai no fca pepa mnikai loa, a ma keia ano lala hana e hiki ai ke hoohauaia kekahi poe wahioe a komalii lehulehu wale ma kekahi mau apaoa kuaaiua, 1 loaa ole ka lakou mau hana loaa i keia manawa. 0 ka puu dala e hoomaka ai i hale haua pepa, aole no he nui wale ; he $20,00.0 wale no ko ka hale haua pepa kiekie o ka papa akahi. Ma ka malama ana i keia mau ano hana e loaa anei ka mea i imi loihi, aks, aole nae i loaa, a me ka mea hoi i ake nuiia ai, a oia fea mahuahua ana o ka lahuikaoaka maoli. M#~ kela a me keia wahi o na ohana e paa hana mau aoa ma ko lakou mau wahi, malaila no unei na eliana nui o na keiki. Ke hoomanao nei 9U i kekabi -mau ohana mai ka eono a ka uinikumamnkolu mau keiki pakahi, a'u i lau-' na ai ; a o keia uiau makna na kaulana no

lukou 110. ka u'oho nuiu rrjLV ko lakou mau wahi tiM3 ka pao mau ika hnna. A *'m la aimnoi » mahea ka ohano o p.uwana mua ana mo ka hana ole, i loaa na koiki mo ka waiwai ? A'a aku no hoi ia kumu o ka waiwai, aoia no hoi ka hana o haowi mai ai i ka hana i na h.neu-i kanaka e noho hana ole nei—a oia no hoi ka hana bine aila ko-li. Ho tausani mau eka aina niuhakea oa, i kupono ole no kekahi mau mea okoa e ae, a he ulu nupanupa ia nae eua laau aila ke-ii. He moakaka wale 110 ko kaomi an» o knailaameka hoomakunkuu aua, a he miiu wahi hanei'i dala wale uo ua kuuni e hiki ai. He mau hanen* dala wale uo olima, loaa ka wili kaomi 110 me ke kapu» ahi, a me na mea a pau e makaukau ai ka hana ana. Ke kuknlnia he mau wili kakaikahi oia ano ma kela a ma keia mokupuni, he kumu no ia e wehe aku ai i ke ala i ka holoniua ana i kekahi luau oihana ilihune he lohulehu wnle, a aole o ka hoolawa walo ana mai no i ko kakou nele uo ka ail», aka, o mahuahua inai no na loaa ana o kupouo ai i ka hoouua uua «ku uia na aina e. Ke ole ka lahui Hawaii 0 uialuma hoomaluia mai ma ko la'iou mau hana mikiala ana, a 0 hoohoihoi i ka malaina a yie ka hooulu ana ae i ka lakou aiiiu keiki, alaila, aole he kaula e ae uaua 0 waiiHiiu mai i ko lakou hopena. Ua loaa ia kakou he mau kula, u ho mau luukiui, a 0 ka mea nelo koe ia kakon o ka hookikiua nna ia kakou i ka haua. Makemnko kakou i mau hana mikiala 0 kela ano keia ano e hoohoihoiia, a o ke kumu wule no nao e hiki ai, ina ka inalama ana o ke Aupuni. Aole poe pnahana e ae i haiw i ka liana . paakiki oi ae, iw ka uku like, e like me ka paahana Uawaii, iua e maopopo ana ke dala ia lakon, a e hookuu aku ia lakou i wa nV lakou e ike iho ai ma ka hopena o ka lakiiu mau haua, ua oi ae ko lakou loaa oiamua ao oka hoomaka &ua. Nolaila, he mea pouo ia kakou a |>au o keia aina a me ka poe no lakou ua ponniikai maanei, e hui like ma ka inaluma ana i ka pemaikai o ka iahui maloko noi, a e hoomahuahua aku hoi i kela a me keia makahiki ina na hana miUiula. Ke louei iiiakou nia ke uoi ana ukn i ko kakou Moi, ua 'Lii a me ko kakou Ahaolelo, e m Uaina hoomi'N mni ia kakou ma ko kakou oihaua hana aua i ua mea paa ole