Ke Au Okoa, Volume VI, Number 3, 5 May 1870 — Ke kanawai ma Waena o ka Hoku me ke kauwa. [ARTICLE]

Ke kanawai ma Waena o ka Hoku me ke kauwa.

, Mai ka nopepa Hawaiian Gazette o ka la 20.0 Apeiila, i.lawe mai ai mokou i keia palapala malalo nei no na mea e.pili , aoa i ke kanawai no na Haku a me na Kauwa paahaDa, i kakau ia e kekahi mea i kakau iho i kona inoa o " Mageneti." A no ko mokou ike ana, he mau kumu nui kekahi malalo olaila, e kupono ai no ka ike ana o ka leholeho Hawaii, oolaila makouimanao ai.hemea kupono ke hoaiai ae imuao ko kakou mau heluhelu:ana ; a penei no ia E Lona Hooponopono . . Ua, hooia ia mai, o ke kanawai o ka Haka me ke Kauwa, aole i ku ole i ke kumukanawai &me keano kaoaka, nola'ila, ke hapai nei an i ka noohoo iano kona mahemakeia. .. O ka oihana hana ana me ka olelo ae like, na makemake ia no ka wa.i bala a me ko keia manawa, no ke kulana o ka pae eina a me na o ka'n&ka. Ua-maopopo no ia'u, aia kekahi poe i loaa mai ai ka maliu ia o na kaoaka Hawaii, aa hoohewa knpono ole iaaku .na ioo o ka oihana hana olelo «e like moluna o ka poe mahi ko, a ua hookomo ia aku ia lakou ke ake ann e hoomau ia mea, i mea ka e hooholi ako ai i oihana hookauwa knapaa. Aohe a'u mau men e kamailio «i me ia maa ano hookauhihi ana mai. I mea e ike ia ai ka oiaio, he mea kupooo e hooiaio ia mai ka wahahee. ' Ke manao wale nei'ao, ua ike no paha na mea a paa i ke ano o ka hookauwa ana o ka wa kahiko o keia pae aina, a malalo oia oihana hana, ua maa kn poe hana i ka hana ana, a ua hana iknika lakou malalo o ka hookikina ana, rne ka ukn ole. Mamua ae hoi o ka hoohiolo ia ana oia oihana kahiko, ua hiki mai i ka pae aina nei kekahi oihana o ka hoobana ana i na paahnna me na uku hana. Ke knmailio nei au no ke kepa ia ana o na kanaka mooli, i ka hapalua kenet. makahiki i hala aku nei—a oia ano oihana, ua hoomau ia mai. No ia mea, ua maa na kanaka i ke knu inoa ana ma na olelo ae like kepa moku, a mamua loa

akn no hoi ia o ka hoomaka ia ana o kekahi mahina ko ma keia Pae aina. Aole na ka poe mahi ko i hoomaka i ke ano oihana hana ana i ka olelo ae like. Ua hoao mua ia ka hoohaoa ia ma ka hanai ana i na peelua ailika, ma ke ano oihana e kapaia nei i keia manawa, he oihana lanakila, a ma ka wehewehe ana hoi i ke ano oia mea. ua lannkila 'no oe i kou manawa e manao ae ai e hana, a ina e haalele oia iho la no. Aka, ona peeloa siTika, be mea kupono, e hanai niau ia lakou i kela la keia la ; e like me ke kahiko o ko lakoa ola ana, pela e makemake nni ia ai ko lakon hanai ia ; — aka, i kekahi kakahiaka oluolu maikai, ike iho la ka ona ka mea nona na mahina peelaa silika nei, ua pao i ka bele ka poe paahana, aua make hoi oa peelua ailika. Ua haliu anei ua mea )a nona ka mahina ma ka oihana haoa ana i olelo ae like i mea e hoopaa mai ai ina kanaka e hana ? A i ole hoi ia i ke kanawai oka hookikina ana'ku ? Aole. Ua kiola aku oia i na peelua sitika mawaho oka ipuka, a ua haalele loa i ka oihana ana i hapai ai. . Ua hoao ia ke kanu āna ike ko. Ia manawa, ua loaa nui ka poe paahana, a ua Oia. kemake na kanaka i ka hana a me ka nku po. Ua hana na kanaka ma ka la, ma ka mahina, ama ka haawina hana ukupau. Ua hnlopono na mea a pau, no ka (mea, i ka manawa i luhi ai paha na .paahana i ka hana, a ua ana iho la paha me ka uku hana, na loaa bou oo kekahi poe paahana hou e hoopiha aj iko lakou mau wahi. Aka, hiki mai la ka manawa i mahuahua ai ka mahiai ina i hoohua mai, a me ka emi ana o na kanaka ma na wahi e pili ana i ua mau mahina nei, ma ka make, nee ana'ku paha ma kau wahi okoa, a o kekahi poe, ua hooh'lo i ko lakou manawa ma ka mahi kalo, o kekahi poe hoi, ua holo 1 ke kai ; a no keia mea, ua manaoia he mea kupono ke kii ana'ku i na paahana mai kau man wahi okos mai, e hapai ai i ka hana,— he hana i manao ia ia mau h, he pomaikai nui i ka lahui, ke aupunia me ke kalepa ana. Ma keia. wahi hoi, ua komo mai ke ano o ua oihana hana nei,—he oihana i hooia maoli ia no ena kanaka ponoi maoli. Ua hana lakou i mea e kupono ai, no ka mea, i ka poloai ia anao na knnaka e iieie.e hana ma na mahmako, na- kakai oleio ka haea mau ana i oi a'e mamua oka -haigia la.: Ua makemake lakoui kumu hoopaa no ka hanaa hiki i ka pau ana, no ka ai, no kahi moe, a pela no hoi me na uku hana. Ua makemake pu no hoi lakou i mau dala kuike mua. Ma keia mea, ua maopopo ia'u ke ano o ka oihana. kepa i hanaia, e like me ka'u i hai ae oei, he hapalua keneturia i hola aku aei, Ba U» : . : ' - • • :7» C r i i ( weia keia mea ma ka oibaoo • kaiMka uo bftiDftlamft' oitroH ooa a ma la roea, ua oooia mai ka enea hooko oia i na mea i uleloia ma kona aoao, ā 0 ka ka paahana hoi ka haua.—He oihana hana, e loaa ai ka po.maikai i na ao«o ai elua, a i kupono no laua. I kumu e hoomaopopo pono loa ai, oa hanaia he olelo ae like ma ke kukau ana, kau inoa, me ke kau pu 0 ua inoa o.na hoike, a pela aku. Ua oi ae anei ke knpono o kekahi mea e ae mamua o keia ? Ua kopono ka hoala ia.ana i mau hale no na paahana ; na ka mea mahiko e hoolako ia mau mea, a me ke ano nui e hooko pono oia i . kaoa mau haaa ma kona aoa<J oka olelo ae like. Ma ka hoohana ia ana ae o keia ano oihaua, hana, be mea mau e ulu m'ai no na ano kuee j e hoohalahala ana na kauwa i ko lakou mau haku ; o na hako hoi i oa kauwa. Ua. Uwe mau-ia mai na kuee ana imua o na Aha Hookolokoio, a ma ia inea, ua lilo i mea makemake ia ke kana■wai 0 ka hakn me ke kauwa, i kumu e hoō* maopopō -ai i hoohalahala knpono a i hewa a i mea no hoie hoopaa ai i ka ma.uhia bao3 ma waeoa oka haku me ke kauwa. Ua haaaia ke kanawai eka Lunakanawai Lee, ka men nana i kakau ke Komiaina Aina ma ke kuka like ana me ka poe a.oa kanaka maoii i aie no ko lokou maa pomaikai a pau loa. £ heluhelu ike kanawaL He iwakalua makahiki kona .'eahiko. Aole anei i kauike ? :Aole anei i.pololei ? Aoie anei i kupono ? Aole anei i kupono i keia rnana\va? :• . O ka mea e pane mai ana i keia man ninaa ma ka hoole ana mai, aole au e hoonaukiuki akuaoa ia iama ke kapa aoa'ku, hohupo, e waiho aku ana au be mau ninauna ke kanaka 01 ae mamua ona ka oaauao e pane mai ai. 1. īna e hoopan-ia ka oihaoa hana ana j na olelo ae Hke.'a e kolai loa ia hoi ke kanawai o ka haku me 'ke kauwa, ehia la aoei pule, pau loa'na mahina ko ? 2. Ina, e hioike mai ka Papa hela kanaka o ka 1870, o na kanaka no lakou na makahiki mawaena o ka 20 a me ke 60. he 4,000, ehia mau kanaka e hooliloia ma na mahinako, mahope iho o ka laweia ana'ku e na moku okohola a me na mokupuni lepo mann ? 3., Ina paha, ua makopiakeia i 3,600 poe kanaka kupono oo na matinako, ehia poeiho e koe no ka mahiai ana.i ka ai na ka lahui Hawaii ? 4. Heaha ka pnka o kekahi mahinako, ioa e haawiia he $4 00 ka uku hana, a o ka ai he 00 no ka mahina hookahi ? 5 Heaha ka nui-o na lilo, no ka uku, ka hanai a me ka malama ana i na 3,500 poe haole Europa a Amerika paha ? A heaha hoi ka pomaikai o na mahinako, ina, e hoomau ia ka oihana hana olelo ae Titce me ia ano hana ? Ke kali nei au no ka pane ia mai. Ke pane pono ia mai kela mau ninau i hai ia ae la, e ninau hou aku no ao i kokahi mau mea hou. Owau no Maoenbti.