Ke Au Okoa, Volume VI, Number 10, 23 June 1870 — Page 1
| This text was transcribed by: | Anuhea Suzuki |
| This work is dedicated to: | Fred Villanueva |
K KE AU OKOA
BUKE VI---HELU 10.} HONOLULU, TAREDE, IUNE 23, 1870 {$2.00 NO KA MAK.
“KE AU O KOA.”
E HOOPUKA MAU IA’NA I
KELA POAHA KELA POAHA,
MA KA
HORA EWALU O KAKAHIAKA.
ELUA DALA NO KA MAKAHIKI hookahi, he kanalimakumamalua nupepa ia. E
uku e ia ke DALA HOOKAHI no ka hapalua makahiki mua, iloko o namahina mua eono ; a pela hoi ka lua o ke dala, e uku e ia iloko o ka hapa hope o ka makahiki.
NO KA AHAOLELO
LA 31 POANO, IUNE 4, 1870.
Halawai ka ahaolelo ma Honolulu, hora 11 kak. E like me ia i hoopaneeia.
Mea Hanohano Paresidena P. Nahaoleluama ka noho. Puleia e ke kahunapule.
Heluheluia ka moolelo o ka hale, a ma ke noi ia ana ua aponoia.
Hoike mai ke komite o na aina aupuni me na hana hou, he pakui no ka hoike mua a ke komite e pili ana no ka palapala hoopii o Kau, no ke alanui a me ka mono a hoike mai ua noonoo ke Komite i $3,000, noiia a aponoia ka hoike a ke Komite a e waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka bila haawina $2,500, no na alanui, a e $500, no ka mono.
Waiho mai o Mi Kapihe he olelo hooholo, e hanaiia na paahao o ke aupuni me ka io
bipi hoa aole me ke kamano, kue ia ke olelo hooholo a hoihoi ia.
Hoolaha mai o Mi Rice he bila kanawai e hoonoho ia I Lunakanawai Apana no Ana-
hola, Kauai.
Hoolaha mai o Mi Kaiue, e lawe mai ana oia he olelo hooholo e hoololi ai I ka Pauku
20 o ke Kumukanawai, a noiia a hooholoia e heluheluia, waihoia a noonoo ma ka Poaha
me na hana i hoopaneeia.
Hapaiia na hana o kala.
Heluhelu alua i aka bila kanawai e hoomaopopo ai i na ona o na bipi a me na holo-
holona hihiu o Hawaii newi i kuni ole ia.
Noi ia a wiahoia ka bila i ke Komite o ka hale e noonoo ia.
Waiho mai o Mi Pilipo he hoololi, e kapaeia na huaolelo ma ka bila kao, hipa, a me ka puaa.
Noi mai o Mi Boyd e haawiia ka bila i ke Komite o na Ahahookolokolo, a na ia Komite e hoike mai i ka hale, hooholoia.
Kapaeia na rula, a waiho-mai o Mi Boyd, he olelo hooholo e hele aku na hoa e nana I ka hookahakaha ana o ka oihana kinai ahi o Honolulu ma ka hora 4½ ahiahi, hooholoia.
Hoopaneeia ka halawai Poakahi la 6, hora 11 kak.
LA HANA 34, POAKAHI IUNE 6, 1870.
Halawai ka ahaolelo ma Honolulu, hora 11 kaka. E like me ia I hoopaneeia.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
ma ka noho. Puleia e ke Kahunapule.
Heluhelu i aka moolelo o ka hale, a ma ke noi ia ana ua aponoia.
Heluhelu akahiia ka bila kanawai a Mi. Hikikoki e hoololi ai i ka Moknna 10, Kanawai Kivila, a he mau pauku pakui e pili ana no ka Oihana Hoonaauao, hooholoia e paiia ka bila.
Heluhelu akahiia ka bila kanawai a Mi Hikikoki e papa anai i na Manawa I ka poe mea hale hotele, inu rama, pahupahu, maika, a hale inu kope e kipaku ana i na keiki bele kula I pipili mau mai ka puka a ka napoo ana o ka la, hooholoia e paiia ka bila.
Heluhelu akahiia ka bila kanawai a Mi Hikikoki e hooponopono ana i na Kula Kuokoa, a me ka hoonoho ana i na kumu, a me ka Manawa no ke kula ana, hooholoia e paiia ka bila.
Heluhelu akabiia ka bila kanawai a Mi Hikikoke e kukuluia i halemai ma Hawaii, Maui a me Kauai, hooholoia e paiia ka bila.
Hoolaha mai o Mi Judd a nonoi mai e heluhelu akahiia he bila kanawai e pili ana no ka Haawina Hoomau no ka Moiwahine Kalama.
Noi mai o Mi Judd, e heluhelu aluaia ka bila i keia wa, ninauia a hooholoia e heluhelu aluaia ka bila, a ua haawiia ka bila e kakau poepoeia.
Heluhelu akahiia ka bila kanawai a Mi Rice e hoonoho ana i Lunakanawai Apana no ka apana o Anahola, Kauai.
Hoolaha mai o Mi Kepoimai he bila kanawai e hoololi ai i ka Pauku 768 a hiki i ka Pauku 776, o ke Kanawai Kivila e pili ana no ke koho.
Waiho mai o Mi Martin he olelo hooholo e hookomoia iloko o ka bila haawina i $300, e uku aku ia Mrs Brown no ka lapaau ana i na keiki mai a me ka poe mai o ka apana o Kau, Hawaii.
Noi mai o Mi Aholo e haawiia ka olelo hooholo i ke komite no na noi dala, a hoike mai i ka hale, hoihoi hou ia ke noi.
Noi mai ka Loio Kuhina e haawiia ka olelo hooholo i ke komite no ka hoola a hoike mai i ka hale, ninauia a hooholoia.
Hoolaha mai o Mi Hikikoki he bila kanawai e pili ana no ke oki mare.
Waiho mai o Mi Kaukaha he olelo hooholo e pau ke kamailio ana a na hoa e ae i ka hora 2, o keia la no ka bila kanawai e hoopau ai i ka Pauku 1417 a hiki i ka pauku 1425, Kanawai Kivile, a na ka mea naua ka bila ka olelo hpe loa.
Waiho mai ke Kuhina Kalaiaina he hoololi e hoopauia ka noonoo no keia bila i ke komite o ka hale i keia la, ninauia a hooleia.
Noi mai o Mi Thompson e hoopauia ka hoopaapaa aua no keia bila ma ka Poalima, ninauia a hooholoia.
Noi mai o Mi Kaukaha e hoihoi hou ia no na ka manawa ana i hookomo ai ma ka olelo hooholo.
Hapaiia na hana o ka la.
Mi Pilipo ma ka noho luna hoomalu.
Komite ka hale no ka bila kanawai e hoopau ana i ka Pauku 1417 a hiki i ka Pauku 1425, Kanawai Kivila.
Ku mai o Mi Thompson. Ua manao au ua kupono hou no’u e kamailio hou no keia bila a me kakahi mau olelo pane aku i na olelo a ka poe e kue ana i k bila, a e hookahua ana au ma kekahi kahua okoa ae i kamailio ole ia e a’u mamua, oiai au e kamailio ana no keia bila i na la i hala, a e hoike aku hoi i ko’u manaoio no ke ano o ke kanawai a kakou e noonoo nei. O ka mua a’u e olelo ai, oia no na mea a ka luna o Hilo, oiai me ia ka hanohano o ke kamailio ana imua o ka hale no keia bila e hoole ana i ka oiaio o na hookahua ana a ka poe i kamailio nui imua o keia hale e apono aku i ka bila, a ua ili nui ke kaumaha o kana mau olelo maluna o’u iho a me ka Luna o Kohala me he mea la o ka hookaumaha ana o ua Luna nei o Hilo i kana mau olelo maluna iho o’u a me ka mea nana ka bila oia ka kane hoike wehewehe ana no ke kanawai a me ka ninau imua o ka hale, aka ua minamina nae au i ua Luna la o Hilo i kona kuhihewa nui ana ma ia mea.
Noiia a hooholoia e hoopau i ke Komite.
Hoike mai ka Lunahoomalu o ke Komite a ma ke noi ia ana ua aponoia.
Hoopanee ka hale apopo hora 11, kak.
LA HANA 33, POALUA IUNE 7, 1870
Halawai ka ahaolelo ma Honolulu hora 11, kakahiaka, e like me ia i hoopaneeia.
Mea Hanohano Peresidena P. Nahaolelua ma ka noho.
Pule ia i ke Kahunapule.
Heluheluia ka moolelo o ka hale, a ma ke nooia ana ua aponoia.
Hoike mai ke komite o ka oihana koa i ka olelo hoike e pili ana no ka haawina he $75,000 no ka oihana koa, a noi mai e aponoia e ka hale i $75,000 no ka oihana koa e like me ia iloko o ka bila Hawawina no na koa kumao, hale koa, na koa pualu me ka poe puhi @@@@@@ hooholoia @@@@@@@@ a ke komite.
Hoike mai ke komite no ka hoola i ka olelo hoike e pili ana i na noi no na halemai a me na kauka lapaau mai na apana ai, a hoike mai e noonoo ia e ka hale i haawina no na kaua lapaau mai na apana mai, a hoike mai e noonoo ia e ka hale i haawina no na kaua lapaau kaahele ma na mokupuni, a e kapaeia ka noonoo ana no na halemai. Noi ia a hooholoia e waiho ka olelo hoike a ke komite ma ka papa a noonoo ma ka bila.
Heluhelu akahiia ka bila kanawai e Mr. Hikikoki e pili ana no ke oki mare, hooholoia e paiia ka bila.
Waiho mai ke Kuhina kalaiaina he olelo hooholo e kauohaia ke komite waiwai e imi i ka hooliloia ana o ka haawina o na lawe leta o ka mokupuni o Hawaii a hoike mai i ka hale, hooholoia.
Hoolaha mai ka Loio Kuhina e lawe mai ana oia he bila kanawai e noi ana o ke Kanawai Karaima i hooponopono hou ia, e lilo ia i kanawai no ka aina.
Waiho mai o Mr. Martin he olelo hooholo e kauoha ana i ka makai o ka hale e hanaaia na laka o na pahu a na hoa i mau ki like ole no ke koloheia o na pepa &c., hooholoia.
Noi mai o Mr. Laiana he hoololi, e hoolako mai i mau papa kaukau hou, hooleia.
Waiho mai ke ‘Lii Lunalilo, he olelo hooholo e hoolako ia na hoa o ka hale i 100-poo leta pakahi, lipine a me ka upa, a e hookomo ia iloko o na lilo o keia kau ahaolelo, kue ka olelo hooholo i ka rula.
Hoolaha mai o Mr. Kepoikai e lawe mai ana oia he bila kanawai e hooponopono ai i ka manawa hana o na kauwa, a e hooponopono ana no na hana kolohe ma ke koho balota ana.
Noiia hapaiia na hana o ka la.
Ka hana mua o ka la. Oia ka heluhelu akolu ana i ka bila kanawai e pili ana i ka haawina hoomau o ka Moiwahine Kalama i $4000 no ka makahiki.
Waiho mai ke ‘lii Lunalilo he hoololi i $6000 no ka makahiki, hooleia.
Noiia a hooholoia e kakauia na ae me na hoole. O ka poe ma ka ae oia ka hoapono i ka bila e hooholo loa ka bila, a o ka poe ma ka hoole oia ka hoole loa i ka bila.
Poe ma ka ae C. Kanaina, P. Y. Kaeo, C. C. Harris, J. M. Smith, S. H. Phillips, H. R. Hitchcock, G. W. D. Halemanu, G. W. Pilipo, N. Kepoikai, W. Hanaike, D. W. Kaiue, E. H. Boyd, S. P. Kalama, C. H. Judd, S. M. Naukana, W. H. Rice, S. K. Kuapua.
Poe ma ka hoole Mea Kiekie W. C. Lunalilo, C. R. Bishop, W. P. Kamakau, D. B. Wahine, J. W. Kumahoa, S. K. Kaai, Asa Hopu, D. Kahaulelilo, J. Kaluapihaole, J L. Naili. He 17 ma ka ae. He 10 ma ka hoole. Hooholoia ka bila.
Lilo ka hale i ke komite no ka noonoo ana i na auhau holoholona.
Mr. J. M. Smith, Kuhina Waiwai ma ka noho lunahoomolu.
Waiho mai o MR. Hikikoki he hoololi e auhauia na Kekake a me na Hoki i 50 keneta pakahi no ka makahiki.
Ninauia a hooholoia ka pauku o ka bila me ka hoololi.
Waiho mai o Mr. Hikikoki he hoololi hou no ka pauku 6, ma ke kapae ana i na huaolelo mahope aku o ka huaolelo apana. Ninauia a hooholoia ka pauku e like me ka hoololi ia ana.
Ninauia a hooholo loa ia ka bila me na hoololi, a e kakau poepoe ia.
Noi ia a hooholoia e hoopau ke komite.
Hoike mai ka lunahoomalu o ke komite, a ma ke noiia ana ua aponoia ka hoike.
Noiia a hooholoia e kapaeia na rula i hiki ai ke heluheluia kekahi palapala noi mai ka lunahoomalu mai no ka hooponopono ana no ka Iubile, e hele aku na hoa o ka ahaolelo ma ka Iubile ma ka la 15 o keia mahina, hooholoia.
Noiia a hooholoia e hai aku ke kakauolelo o ka halo i ke apono ana i ke noi.
Noonoo hou ia i ke komite o ka hale ka bila kanawai e pili ana no ke kuai a hoonoa ana i na kai lawaia.
Noi ai ke ‘Lii Lunalilo e kapae loa ia ka noonoo ana o ka bila.
Hoopaneeia ka hale apopo hora 11 kakahiaka.
LA HANA 34, POAKOLU, IUNE 8, 1870.
Halawai ka Ahaolelo ma Honolulu, hora 11, kak. elike me ia i hoopanee ia.
Mea Hanohano Paresidena P. Nahaolelua ma ka noho. Puleia e ke Kahunapule.
Heluheluia ka moolelo o ka hale a ma ke noi ia ana ua aponoia.
Hoike mai ke Komite o na aina aupuni me na hana hou e pili ana no ka palapala hoopii o Honolulu e noi ana no ke kaupaona ana a me ke kumukuai o ka poi a me ke pai ai, waiho mai ma ka hoike e waiho ia ka hoopii ma ka papa, aponoia ka hoike.
Waiho mai o Mi Boyd, he palapala hoopii no ka Oihana Kinaiahi o Honolulu, e noi ana e noonoo ia e ka Hale Ahaolelo i haawina no ia oihana i $15,000, a oi iki ae, waihoia a noonoo me ka bila haawina.
Heluhelu akahiia na bila kanawai a Mi Kepoikai, e pili ana no ka hoopalau ana, a me ka bila kanawai e hoololi ai i ka Pauku 768 a hiki i ka Pauku 779 o ke Kanawai Kivila.
Ninauia a hoopanee loa ia ka bila kanawai e hoololi ai i ka Pauku 768 a hiki i ka Pauku 779, o ke Kanawai Kivila.
Waihoia ka bila kanawai e pili ana no ka hoopalau ana ma ka heluhelu alua ana.
Hoike mai ke Komite paipalapala no ke paiia ana o ka bila kanawai e hoololi ai i ka Pauku 1417 a hiki i ka Pauku 1425 o ke K. Kivila.
Hoolaha mai ka Loio Kuhina he bila kanawai e pili ana no ka hooponopono ana i na waiwai o ka mea i make.
Heluhelu akahiia ka bila kanawai a ka Loio Kuhina e hoapono ana i ke kanawai Karaima i kanawai no ka aina hooponopono houia.
Heluhelu akahiia ka bila kanawai a Mi Wahine e hoololi ai i ka Pauku 118 a hiki i ka 121, o ke Kanawai Kivila, e pili ana i na lio kea, hoomoe loa ia ka bila.
Hoolaha mai o Mi Rice he bila kanawai e kukulu ia i hale hana hulu, pulupulu, a lole ma Hawaii nei.
Hoolaha mai o Mi Kaiue he bila kanawai e hoololi ai i ke kanawai no ka Papa Hoopae o na aina e a e hoopau i ke kanawai no ka hoopae lima hana.
Heluhelu akahiia ka bila kanawai a Mi Kuapuu e pili ana no na konohiki a me na kanaka aina ole, waihoia e heluhelu aluaia a e pai ia ka bila.
Hoolaha mai o Mi Komoikehuehu he bila kanawai e pili ana no ka hapaha o ko ke aupuni iloko o na ahupuaa a me na ili aina e like me ke kanawai o ka M. H. 1854.
Hapaiia na hana o ka la.
Hana mua. O ka bila kanawai e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina e hoonoa a e kuai i na kai lawaia i na makaainana a pau.
Noi mai o Mi Hikikoki e waiho ia ka bila e noonoo i ke Komite o ka hale. Ninauia a hooholoia e waiho a ka Poakahi.
Hana elua. Oia ka noonoo ana i ka bila haawina.
Mi Laiana ma ka noho Lunahoomalu.
Kuai i na buke no ka waihona buke aupuni, $1,000. Hooholoia.
Waihoia ka noonoo ana no ka haawina Papa Ola a hoike mai ke Komite no ka hoola, holoholoia.
Waiho mai o Mi Kaluapihaole he hoololi no ka haawina Halemai Pupule i $10,000, ma kahi o $13,000.
Noi ia a hooholoia e waihoia ka noonoo o keia haawina a hoike mai ke komite no ke ola.
Kokua Halemai Moiwahine $8000, hooholoia.
Hoohoihoi Oihana Mahiai a me Hoopae Lima Hana, $15,000, waihoia a noonoo me ka bila kanawai e pili ana i ka hoopae lima hana.
Na Lilo Buro Oihana Wai, $6,000, hooholoia.
Na Piula Wai Hou, $4,000, hooholoia.
Uwapo hou a me ka hana hou ana i na uwapo, $10,000, hooholoia.
Lanai Uwapo Mokuahi Hou, $3,000, hooholoia.
Eli ana i ke awa o Honolulu, $25,000, hooholoia.
Na lilo aku moku Pele $11,000, hooholoia,
Heleuma & mono $2,000, waihoia a noo@e ka hoike a ke komite.
Awa pae ma Koholalele, Hawaii, $2,500.
Noi mai o Mi Halemanu he hoololi e hookomoia ma kahi o Koholalele, o Honokaa me Honomalino.
Ninauia a hooholoia, ka haawina me ka hoololi e like me keia, awa pae ma Honokaa a me Honomalino, Hawaii, $2,500, hooholoia.
Na lilo hale kukui Honolulu, $1,500, hoonoloia.
Na lilo kukui o Hilo 400, hooholoia.
Na lilo kukui o Lahaina, 500, hooholoia.
Nalilo kukui o Kawaihae 200, hooholoia.
Oihana Kinaiahi Honolulo, 9000, hooholoia.
Waiho mai ke ‘Lii lunalilo he hoololi i $18000, no ka Oihana Kinai Ahi o Honolulu, hooleia.
Waihoia mai e Mi Boyd, e noonoo ia keia haawina $9,000, no ka Oihana Kinaiahi o Honolulu me ka palapala hoopii a na luna o ka Papa o ka Oihana Kinaiahi o Honolulu he $12,362.
Noi mai ke Kuhina Kalaiaina e hooholoia e keia hale i $123.62, e like me ka mea i nonoiia mai e ka Oihana Kinaiahi.
Oihana Kinaiahi o Honolulu $123.62, hooholoia.
Kela me keia lilo Oih Kelaiaina $15.00, Oihana Waiwai.
Uku Kuhina, $10,000, hooholoia,
Uku Luna Buke Helu, 4,000, hooholoia.
Uku Luna Dute Nui, 6,000. “
Hope Luna Dute, 3,600. “
Luna Hale Papaa, 2,400. “
Na kokua kini Dute, 2000. “
Na lilo e ae & hoolimalima Kakauolelo Kuikawa Hale Dute 2,000, hooholoia.
Luna Dute & Luna Awa Kawaihae 400, hooholoia.
Luna Dute & Luna Awa Kealakekua 200, hooholoia.
Waapa Hale Dute, 800, hooholoia.
Uku hoolimalima uwapo, 2,000. hooholoia.
Waapa Hale Dute, 800, hooholoia.
Uku hoolimalima uwapo, 2,000. hooholoia.
Loaa manaoia dala Halemai, 5,000, “
Uku o na Lunahelu aole oi i 5 keneta 21,000, hooholoia.
Uku o na Luna Auhau, 11,300, hooholoia.
Aie lahui e hookaa ia ana, 1,400, “
Uku panee Aie Lahui, 22,000 “
Kela a me keia lilo Oih Waiwai, 2,000, “
Huakai makaikai a ke Duke o Edineboro 2,841,25, hooholoia.
Uku makahiki hookaa ole ia e like me ka hoakaka ma ke Papa C, 173 dala hooholoia.
Noi ia a hoopau ia ke Komite.
Hoike mai ka Lunahoomalu o ke Komite o ka hale a ma ke noi ia ana ua aponoia ka hoike a noho hou ma ka Poalua.
Hoopanee ia a apopo hora 11, kak.
LA HANA 35, POAHA, IUNE 9, 1870.
Halawai ka ahaolelo ma Honolulu, hora 11 kakahiaka, e like me ia i hoopaneeia.
Mea Hanohano Peresidena P. Nahaolelua ma ka noho.
Puleia e ke Kahunapule.
Heluheluia ka moolelo o ka hale, a ma ke noiia ana ua aponoia.
Waiho mai o Mr. Kahaulelio he palapala hoopii no Lahaina, e noi ana e hanaia ma ke kanawai ka wa hana o na paahana a e hoopii ae ka uku i $12.00 no ka mahina me ka hoolako ia aku i ka ai, waihoia ke komite o na aina aupuni me na hana hou.
Hoike mai ke komite o na palapala hoopii huikau e pili ana i na palapala hoopii, noi mai e waihoia ma ka papa a noonooia e ke komite o ka hale. Noiia a aponoia ka hoike.
Heluhelu akahiia ka bila kanawai a Mr. Kuapuu e pili ana i na laikioi kuai bipi. Noi ia a hooholoia e heluhelu alua ia ka bila ano.
Hoihoiia ka bila i ka mea nana i lawe mai.
Hoolaha mai ka Loio Kuhina he bila kanawai e pili ana ne ke koho a me ke kahea ia ana o na Jure a me ka hoopuka ana i ka palapala kii no na hihia Kivila.
Heluhelu akahiia ka bila kanawai a ka Loio Kuhina e pili ana no ke koi ana i na aie i ka waiwai o ka mea i make.
Heluhelu akahiira ka bila kanawai a Mr. Laiana e hoololi ai i ka Pauku 483, me 484, o ke kanawai Kivila e pili ana i ka auhau waiwai paa a me lewa.
Heluhelu akahiia ka bila kanawai a Mr. Kuapuu e pili ana i ka hooponopono hou ana i na kuleana. Ninauia a hooleia ka bila.
Hoolaha mai o Mr. Aholo he bila kanawai o hoolilo ai i ka Pauku 20, Mokuna 10, Kanawai Kivila.
Waiho mai o Mr. Kuapuu he olelo hooholo e kauohaia ke Kuhina Kalaiaina e hoike mai i ke ki ole ia ana o na pu i ka la 31 o Iulai, o kela a me keia makahiki a me ke kapaeia aua oia la nui o ke aupuni.
Ku mai ke Kuhina Kalaiaina. O keia mea he kipu aole ia’u ia mea, aia wale no i ke Kiaaina o Oahu, a ua hooholo no hoi ka Moi aole e malamaia ia la i la nui no ke aupuni.
Hoolaha mai ka Kuhina Kalaiaina he bila kanawai e pili ana i ka lakini no ka lawe ana i na mea make, a me ke kanawai e hoololi ai i ka Pauku 54, Kanawai Kivila.
Hoolaha mai o Mr. Kuapuu he bila kanawai e pili ana i ka hoololi ana i ke kanawai no ke kuai bili.
Waiho mai o Mr. Naukana he olelo hooholo e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina e pili ana i ka loaa o na hana a na paahao, mawaho o na hana aupuni, hooholoia.
Noiia a hooholo loa ia ka bila kanawai e pili ana i ka auhau holoholoua.
Hapaiia na hana o ka la.
Hana mua. Oia ka noonoo ana o ke komite o ka hale, ka bila kanawai e hoololi ai i ka Pauku 20 o ke Kumukanawai.
Mr. Kaauwai ma ka noho lunahoomalu.
Noi mai o Mr. Hikikoki a hooholoia e keia hale keia hoololi a e hookomoia iloko o ka moolelo o ka hale.
Noi mai ke Kuhina Waiwai Smith, ke nonoi aku nei au i ka hale e kapae loa i ka noonoo ana i keia bila, no ka mea, aole keia o ka mua o ka nana ia ana o keia Pauku 20, o ke Kumukanawai, ua nipauia no keia mea imua o na Lunakanawai Kiekie, a ua hoike mai lakou, aole i kue keia pauku i ka noho ana i hoa o keia hale na lunakanawai o na Ahakakauole.
Ku mai o Mr. Kaukaha. I ko’u manao aole paha i like ka manao o ke Kuhina Waiwai ma keia bila e like me ka manao o ka mea nana ka bila i lawe mai, aole au e olelo ana no ka Mea Hanohano W. P. Kamakau, no ka mea, aole oia he lunakanawai no ka anakakau, ua noho mai oia iloko o keia hale ma kona ano he alii. Eia kau ina e bele mai na Lunakanawai apana i keia hale, he mea ia e hoopilikia ana i na loio a me ka aoao ana i hilinai ole ai, no ka mea, e olelo mai ana no oia, na lakou no i keu ke kanawai a pela @@@@@@@@@@@@@@@ ia’i keia bila.
Ku mai o Mr. Kaiue. Owau ka mea nana i lawe mai i keia bila, no kamea, ua hoakaka ia ma ke Kumukanawai ekolu mana nui, oia hoi keia, Mana Kau Kanawai, Mana Hooko, a me ka Mana Hookolokolo. Ke ike nei kakou o kekahi o na hoa o ka mana hookolokolo eia oia iloko o keia hale ma ke ano he hoa no ka aoao alii. Nolaila, ka’u mea i manao ai ua kue keia i ke Kumukanawai, a nolaila au i manao ai e pono ke hoololi.
Ku mai o Mr. Laiana. I ko’u manao he mea nui keia na keia hale e noonoo pono ai, no ka mea, ua pili pono keia i ka noho ana o keia hale a he mea pono loa ma keia wa ka hoomaopopo ana ina ua kupono i na lunakanawai o na aha kakau ole e noho i hoa no keia hale.
Ku mai ke Kuhina Kalaiaina. I ko’u manao he mea pono e kapae loa ia ka noonoo ana i keia bila, me he mea la o ka makemake wale no o ka bila no ka papa ana i na lunakanawai Hoomalu a Apana paha, aole e lilo i hoa no keia hale, i ko’u manao ana he pono ia mau lunakanawai ke hele mai i hoa no keia hale, malia paha ua hilinai nui na makaainana oia wale no. (Lunakanawai Apana, a Hoomalu,) ka mea kupuno oia apana e hele mai, a aole paha e loaa ana he mea kupono. Nolaila e pono no ke koho ana i na luna kanawai i mau hoa no keia hale.
Ma ke Kau Ahaolelo o ka M. H. 1864, ua kue ia no ka noho ana o ka Hon. W. P. Kamakau iloko o keia hale, i ka ninauia ana i na lunakanawai o ka Aha KieKie, ua hoike mai lakou ua kupono no ka noho ana i hoa no keia hale.
Mr. Kaluapihaole. I ko’u manao ua kupono loa ka hoololi o ka Pauku 20 o ke Kumukanawai a ka luna o Molokai i lawe mai nei, no ka mea ua ike maopopoia keia ma ke Kumukanawai no na mana ekolu, a ua ike no au i ke ino o keia ma ko’u apana i hele mai ai no ka pono ole o ka hana a kekahi o na mana hookolokolo. Nolaila ke kokua nei au i keia hoololi.
Mr. Halemanu. I ko’u hoomaopopo ana i keia hoololi ke manao nei au ua kupono loa keia hoololi, no ka mea, ina e hele mai ka lunakanawai o kekahi apana i keia hale, owai la ka mea nana e malama i kona apana, a nawai e hoopuka na palapala hopu a me na mea a pau e pili anaa i kana oihana.
Mr. Hikikoki. I ko’u manao ana i keia mea, ke manao nei au ua hemahema na aoao elua, aole no he mea kupuno ka hoololiloli wale ana i ke Kumukanawai ke ole he mea nui pilikia no ka lehulehu, a aole no hoi kakou i ike i ka pilikia o kakou i na lunakanawai i hele mai iloko o keia hale, no ka mea ina e papaia na lunakanawai alaila e papaia no na makai a me kekahi mau mea i pili i ka ke aupuni hana.
Mr. Nahaoleiua. Ke ku nei au e kokua aku i ka manao o ka luna o Hilo, no ka mea o na lunakanawai apana he mau palena ko lakou i hoikeia ma ke kanawai, a aole i like me na lunakanawai o ka Aha Kiekie a me na Aha Kaapuni, nolaila ko’u manao ana e kapae loa ia keia bila e hoololi nei.
Mr. Kamakau. Owau kekahi mea i manao e hoole i ka hoololi ana i ke Kumukanawai no ka mea he mea nui ke Kumukanawai he mea paa loa ia he ala paa ma Beritania ka, he mea paa loa ke Kumukanawai aole e hiki ke hoololiia, a ke mau nei ia Kumukanawai a hiki i keia wa no na makahiki eono haneri a oi ae.
Mr. Kuapuu. Ke ku nei au e kue i keia hoololi ana i kekahi pauku o ke Kumukanawai, me he mea la o ka manao o ka mea nana i lawe mai i keia hoololi, oia no ka ae ole ana’ku i na lunakanawai mai luna a hiki ilalo aole e pono e noho iloko o keia hale, i ko’u manao ana e pono no ke kanawai e waiho pela e like no me ia e waiho nei, ua pono no i na lunakanawai o na aha kakau ole e noho mai iloko o keia hale, a nolaila ke manao nei au e hoole loa aku i keia hololi.
Mr. Kaukaha. Ma keia mea e kamailio ia nei aole i like ko’u manao me ko ka luna o Hamakua i olelo iho nei, i ko’u manao ana e pono no ia kakou e hooholo ae i keia olelo hoololi a waiho aku na keia kau ahaolelo aku e hoopaapaa, a i hooko ia e kekahi kau ahaolelo aku e hiki mai ana.
Mr. Kalama. I ko’u manao no keia mea ke kokua nei no au i ke Kumukanawai e like me ia e waiho nei, e like no me ka ke Kiaaina i olelo iho nei, o na lunakanawai apana aole lakou he mau lunakanawai olelo paa e like me na lunakanawai e ae.
Mr. Pilipo. Keku nei au e kokua i keia hoololi, no ka mea, ma ka hoomaopopo ana, aole kupono i ke kamana ke lawelawe i na hana a keamala, pela no hoi na lunakanawai i ka aha kau kanawai, i ko’u manao maoli aole he kupono i ka poe lunakanawai e hookomo i ko lakou manamanalima iloko o ka aha kau kanawai, a pela au i manao ai e hooholo kakou i keia olelo hooholo i keia manawa a na ke kau e aku e hiki mai ana e noonoo aku a hooholo loa paha a aole paha
Ninauia a hoo@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
Noiia a hooholoia e hoopau i ke Komite.
Hoike mai ka lunahoomalu o ke Komite, a ma ke noiia ana ua aponoia ka hoike.
Hana alua. Oia ka noonoo ana i ka bila kanawai, e hoololi ai i ka Pauku 527, a me ka 530 Kanawai Kivila, ma ka heluhelu aluaia ana e pili ana i ka wehe ana i na awa ku moku, a ua waihoia i ke komite o ka hale.
Mi S. M. Kamakau. Ke ku nei au e kue loa i ka bila, no ka mea o ke awa e manao ia nei oia hoi o Kaalualu ma Kau Hawaii he awa ino loa keia he haiki, a aole no e ku ana na moku okohola a kalepa ma ia wahi, i ko’u manao e aho ka wehe aua ia Kahului a me Koieie, he mau awa kupono loa keia, a o Kaalualu he awa ino keia aa a panoanoa no hoi.
Mi Martin. Owau ka mea nana i lawe mai i keia bila, he 17 ka nui o na makahiki au i noho ai ma ka Apana o Kau, a ke hai aku nei au o Kaalualu oia kekahi awa maikai loa ma keia mau pae moku. a aole he moku a waapa i poino ma ia awa, a ua manao nui ia e wehe ia ia awa i mea e ku ai na moku papa a me kekahi mau mea e ae e pono ai na makaainana oia wahi, nolaila ke nonoi aku nei au e apono kakou i keia bila.
Ninauia hoole loa ia ka bila.
Hana ekolu. Oia ka noonoo ana i ka hoololi ana i ka PAuku 870, o ke Kanawai Kivila ma ka heluhelu aluaia ana. E pili ana i kahi e noho ai ne Ahahookolokolo Kaaponi. Mahope o ka hoopaapaaia ana o ka bila.
Ninauia a hooholoia e hoomoe ka bila ma ka papa.
Hoopanee ka hale apopo hora 11 kak.
LA HANA 36, POALIMA, IUNE 10, 1870.
Halawai ka ahaolelo ma Honolulu, hora 11 kak e like me ia i hoopanee ia.
Mea Hanohano Paresidena P. Nahaolelua ma ka noho. Puleia e ke Kahunapule.
Heluhelu ia ka moolelo o ka hale a ma ke noiia ana ua aponoia.
Hoike mai ke Komite Paipalapala i ke paiia ana o ka olelo hoike a ke Komite Oihana Koa.
Waiho mai o Mi Judd, he olelo hooholo e haawiia i hapalua hora no kela a me keia hoa e kamailio ai no ka noonoo ana i ka bila kanawai e hoopau ai i ka Pauku 1417 a hiki i ka Pauku 1425, Kanawai Kivila imua o ka hale i keia la, ke hapaiia hana o ka la, a aole e papalua ke kamailio ana a kela hoa keia hoa, ke ole e ae ia e ka hale.
Ninauia a hooholoia ka olelo hooholo.
Heluhelu akahiia ka bila kanawai a Mi Ahole, e pili ana i ka hoololi ana i ke kanawai e pili ana no ka hooponopono ana i ka Oihana Hoonaauao.
Hoolaha mai ke Kuhina Kalaiaina he bila kanawai e hoololi ana i ke kanawai e pili ana i ka laulaha ana i ke kauawai e pili ana i ka laulaha ana o ka mai lepera, a me ka hoololi ana i ke kanawai e pili ana i na mai pupule.