Ke Au Okoa, Volume VI, Number 12, 7 July 1870 — NO KA AHAOLELO [ARTICLE]

NO KA AHAOLELO

La Hana 48, Poalua, lune 28, 1870. Halawai ka Ahaolelo ma Honolelu, hora 10 kak. e like me ia i hoopaneeia. Mea Kiekie Peresidena P. Nahaolelua ma ka noho. Puleia e ke Kahunapnle. Heluhelu ia ka moolelo o ka hale a ma ke noiia ana na aponoia. Hoike mai ke Komite e pili ana no ua noi a me na olelo hooholo dala, hoike mai e noonooia kekahi' mau noi a me na olelo hooholo ..i ka wā e noonooia ai ka.Bila Haawina, • nime na' hana Kon e pilLanaika hoopii o Koolanpoko, Oaho, e noi ana e ae ia na wahine e koho balota, a me ke noi e pili ana i ka la hanau o Kamehameha 111 no ka malama ana ia la, a me ke noi e uku ia ka mea lawe leta o Oahu i $12 dala no ka mahina, hoikeia mai e hoomoe keia man hoopii ma ka papa, a he hoopii no nolaila e ae ia e hele wale na lio me na lio o ke kooohiki ma ka aina o na konohiki, a me ka hoopii e huonohoia na'lii hanau o ka aina i mau Kuhina, hoike mai e waihoia ma ka papa, ninania a aponoia ka hoike a ke Komite. Hoike mai ke Komite o na palapala boopii hnikau e pili ana no sa hoopii o Koolaupoko, hoike mai ua noonoo mua ia e ka hale aua kauohaia ka Hon. Kepoikai e hana i bila kanawai, hoike mai e hoomoeia ma ka papa, ninaoia a aponoia ka hoike a ke Komite. Waiho mai o Mi Aholo he olelo hooholo e hoakea ia ka manawa e hookomo mai ai i na bila kanawai a ka la 1 o lulai 1870, ninauia a hooholoi'a. Waiho mai o Mi Hikikoki he olelo hooholo e waihoia ka bila kanawai e hooponepono ai no na hoopii Karaima ma ka lima o ua Lunakanawai Kiekie a hoike mai i ke Kau Ahaolelo o ka M. H. 1872, mai ke Komite ae o ka hale i keia la.

Walho mai o Mi Knapnn he hoololi, e noonōoia keia bi!a i keia Kau Ahaolelo mahope iho o ka pau ana o aa bila e ae i ka noonoo ia_ejka hale,_,„_.„.. — - -—— - Kn mai ka loio Kahina. Ua ike ilio nei kuirbila lttn&wav> aole : aae aa i makaokan e pah kitke akn i keia olelo hooholo -i keia vra, aka, aole au i ike i ke knleana o na Luna Kanawai Kiekie ma keia bila, a he noi •wale na kumu e hiki ole ai i keia hale be hilinai aka i ka manao o na Innakanawai ma keia mea; a e keakea nni ana ao i ka hoike ana o na lonakanawai i ko lakon manao no keia bila, oiai aia no imna o ka hale. Mi Tbompson. N"o keia noi e waiho nei imna o ka hale ma o ka olelo hooholo la, ke manao nei an e pono e noonooia keia bila iloko o keia kan, o ka bila ua laweia mai ia e ka Loio Knhina ka mea knleana nni e hooko ana i kana oihana i waiho ia akn ia ia, no ka hoomakaokan ana i na kanawai a pau e pili ana i kana oihana jna ka aoao o ka Moi, e hoopii i ka poe i kne i ke kanawai, a € like me ka ka Loio Knhina i olelo mua iho nei, aole e hilinai ia ka manao o na lnnakanawai o ka aba kiekie ma keia mea, pela no hoi ao e kokna nei ia olelo ana, no ka mea, ina e noiia ko lakou manao, alaila, na like ko lakou hooholo ana me ka mana nui o keia hale, o keia bila no hoi ina e noonooia e keia hale i keia kau, ua makankau no an a me ka mea nana ka bila e kae i kekahi man kumu iloko o ka bila, a he mau hoololi no hoi kekahi, aka, na makemake noi ia e noonoo ia keia bila i keia kau, oiai he mea nni keia e pili maoli ana i ka pono o ka aina a me ka lehnleha holookoa imaa o na aha hookolokolo o ke anpuni. Waiho mai o Mi Kahanlelio he hoololi, e haawiia keia bila ma ka lima o kekahi Komite, a aolema ka lima o na lnnakanawdP o ka Aha Kiekie, a na ia Komite e hoike mai i keia hale i keia kan ahaolelo aku e hilei mai ana. Ninauia a hoopanee loa ia ka olelo hooholo. Waiho mai o Mi Naokana, heolelo hooholo e lawe ka hale i ka nonepa ko " Beneti Ponoi" e like me na nupepa e ae, ninauia a hooholoia. Waiho mai o Mi Pilipo he olelo hooholo e kanohaia ke Knhina o naain e, e hoike mai i ka nai o na lilo e pili an& mai ka hoomaka ana a hiki i keia wa o ka hanaia ana o ke Kuikohi Panai Like, oiai oa loaa mai ka lono ua haule ke kuikahi. Noiia a hapaiia na hana o ka la. Hon. W. P. Knmakau ma ka noho lonahoomala. Komite ka hale no ka noonoo an» i ka bila kanawai e hooponopono ai i na hoopii karaima. Kobina o na Aina e. I ka wa e kamailio ana no keia bila, ua kokua aa i ka olelo hooholo a ka luna o Hilo, i luwe niai ai u i hoopaneo lou ia iho nei o keia hale, no keia bila ke manao nei au e kue loa i keia hila, oiai no na makahiki loihi i hala, aole no ho pilikia i ike ia imua o na aha hookolokolo e pili

ana i na hoopii karaima, a pela no paha makeia hope akn, na olelo nni ia mai, aole ka he kopono o ka waiho ana aku o keia bila ma ka-lima o na lonakanāwai o ka aba kiekie, i ko'n manao be hiki no ke waiho ia aku a nonoi aku e hai mai i ko lakou manao, ma mua o ka lawe ana mai i na manao o na loio ka poe uana i hoomakaakan keia bila, aka, na olioli nui ao i kalohe ana i ko pii nni aoa 0 ke akamai o na loio o keia wa i ko ka wa 1 hala, aua haule oa loio akamai mamua o na loio haole, oia boi o Burbank, Bates a me ka lnnakanawai hoomalu e noho nei, a pela ! no hoi me Kaawahi. Kaomaea, a me Maikai ma,a.ke:.olioli nui neiao i ; ka ike ai)av-xi» A oi j

Ewa e'hahai neima ke ala a kela .poe loio f hele mua ai.

Ano e ka lunahoomaln, ke kamailio aku nei au imua o keia hale a i na hoa a pau e nana akn i ka Pauku 830, o ke Kauawai Karaima, aole no hoi au i haule mai ka'u lawelawe ana oiai au e lawelawe anai ka oihana mna a'u malalo no o keia kanawai ekau nei, a e nonoi hou aka ana an i na hoa e nana a e hoomaopopo iho i ka Pauku 833, Kanawai Kivila, kahi oke kanawai i pili pono i ka bila e waiho nei imna o ka hale, aia malaila, ua loaa ka oluolu loa o ke noi ana imua o ka aha, no na hoopii ana i kekahi ah» e aea me na rnla, a he hiki no hoi i ka aha ke manao ia he pono, e kan a e hooponopono i raau rula. Ina pela, aole anei he kanawai kupono keia e kau nei ioi aku uo hoi ka moakaka mamua o keia bila, o keia bila ua puliki paa loa oia i ka aha ina no ua pono a ua hewa, ua olelo nui ia mai no hoi, ua malama pono ia ka ka pono o ka Moi ma keia bila, a no ka mea no hoi na ka Loio Kohina keia bila i hoomakankau me ka hui po ana me na loio akimai i oleloia, aole no au e hopohopo aoa ia mea Ī2a na ka Loio Kuhina a me kekahi poe e ae keia bila, me he mea la o lakou no ka poe i li ia mamua i ka amana i hala bope aku nei, me be mea oke ano nni v?sle no, i holo pono ai ka hana a na loio, a i hiki ai ke punuku ia na lunakanawai, oiai, he ano lili no, ko na loio i na lunakanawai, he mea oiaio no keia, pela no hoi an, he nui ko'a enemi .ana no ka hooholo kue i ko-'e aoao be nui, aka, mahope. iho o ko'a nooeoo^akabooko pono. .• ';i :

Ua olelo aiai nei o Mi Kalakana. kekahi o ka'u haumana kahiko, be mea keia e maopopo ai i na loio Hawaii ke lawekwe i keia oihana, ina pela, ke ninan nei au ( aia la mahea o keia bila kahi i hoomalamalama nni ia ai o na loio, ke makemake nei an e hoike ia mai ia'a e pili ana no na hana a na loio imua o na aha apana, aole anei e hoakaka ana i ke kanawai me ka wehewehe noi ana a pilikia ka maoao o na lunakanawai a hooholo mai mamuli o ka pono o ka ka loio no ke ana i ka haanui no ke kanawai, no keia bila ke hai aku nei au, he bila pohihihi keia oolaila, e aho no ka waiho ana o ke kanawai mua e like me keia. Eia no hoi keia, malalo o keia bila, aole i haawiia i ka aha kiekie ka mana e hookomo iloko o ba moolelo, a e kao hoi i na rala a lilo i kanawai no ke anpuni e like me ka Pauka 833, a ina onkon e nana aku i ka Paokn 163, o keia bila, aole loa au i ike i ke paewaewa ke li ia ke kanaka e ka Makai Kiekie me ka hiki ole aku o ka Loio Kahina, Eakanolelo o ka aha kiekie a me kekahi poe knpono ano maikaī he umikumalna, e like tne keia bila e olelo nei, e hele ako ka Loio Kuhina, a pela aku i ka wa e li ia ai kekahi kanaka, heaha ka hana a ka Loio Kuhina i ka li kanaka, a pela pu hoi me ke Kakauolelo, aole oia kana hana, he kakan k&oa hana, aolo no hoi an i ike i ka hewa o keia, aka, healia ka pomaikai, nolaila, no ko'a nele i ka ike ana i ka pono o keia bila, e aho e hoomoe loa ia keia bila a hiki aku i ke kau ahaolelo o ka M. H. 1872. Ninauia a hoopanee loa ia ka Paukn 1 me ka bila. Noiia a hoopania ke Komite, Hoike mai ka lanahoomalu o ke- Komite, a ma ke noiia ana ua aponoia ka hoike. Hana elua. Oia ka nuonoo ana i ka bila kanawai e pili ana i ke oki mare ma ka beluhelu alaa ana imua o ka hale. Noiia a hooholoia e noonoo pakahiia ma na pauku. Noi mai o Mi Kahanlelio <; hoopanee loa ia ka panku niua a me ka bila holookoa. Ma ke noiia ana ua hoopaneeia ka hale. La Hina 49, Poakolu lūne 29, 1870. Halawai ka ahuolelo ma Honolulo, hora 10, kak. elike me iai hoopaneeia. Mea Kiekie Peresideūa P. Nahaolelua ma ka noho. Puleia e ke Kahunapnle. Heluhelnia ka moolelo o ka halo a ma ke neiin ana ua aponoia. Waiho mui o Mi Kaukaha he olelo hooholo, e kauohaia ke Kuhina Waiwai e kikoo nku iloku o ka wnihonn wniwai a e uku nku ia Pcter Richmood i $6,75, oiai, aa uku papalua oia i kona auhau i ka luua auhau o Waimoa, Kanai a me Honololu.

La Hanaso, Poaha, lone 30, 1870. Halawai ka Ahaolelo ma Honolnlu, hora 10 kakahiaka, e like tne ia i hoopaneeia. Mea Kiekie Peresidena P. Nahaolelua ma ka noho. I Puleia eke Kahunapole. Heluheluia ka Moolelo o ki hale, a ma ke noiia ana ua aponoia. Hoike mai ke Komite Waiwai i ka hoikee pili aua i ka olelo hooholo a Mi Kaukaha e pili ana no na dal» 6.75 i uku papaluain e Peter Richmond no ka auhan, hoike mai ke Komite e hoihoi hou ia ka oleio hooholo ia Mt Elauknha,. a twns.no ; B' kipa hōike akn no ka hoopii a J. Haalou. luoa lawe leta o Oaha no ke koena uku he $148, no ka M. H. 1866, hoike mai ke Komite e hoole aku i ke ia koi ana a J. Haalou e like me ia i hooleia ike Kau oka M. H. 1868. Ninauia a aponoia ka hoike a ke Komite. Noi mai o Mi Laiana e waihoia ka olelo hoike a ke Komite no ka hoolē ma ka papa a noonoo me ka bila haawina.

Hoolaha mai o Mi Aholo he bila kanawai e hooponnpeino ai i ka w»i o Lab«ina Maoi. Hoolaha mai o Mi Hikikoki he bila kaoawai e hoololi ai i : ke Kanawai e pili aoa i ke knla hana lima hoopololei. Mi Hikikoki. Ke ku nei au ma kekahi noi e ninan aku i ka Loio Kuhina e hoike mai i na koina e pili ana i ka uka mile. Pane mai ka Loi'> Kuhioa, e makaukau au no keia ninan ma ka la apopo. Hoolaha mai ke Kuhina Kalaiaina he hila kanawai e hoololi i ka Pauku 1284, Kauawai Kivila, a e hoololi i ka Pauku 96, a e hnopao hoi i ka Paukn 99, a e hoololi i ka Pauko 403 oke Kanawai Kivila, a he kanawai no hoi e hoololi ai i ke kanawai e pili ana i ka lanlaha ana o ka mai pake. Heluhelu akahiia ka bila kaaawai a ke KuhĪDa Kalaiaioa e hoololi aiika Pauku 54 Kanawai Kivila. Hoolaha mai o Mi Bovd he bila kanawai e pii: ana i na koina no oa olelo hooholo no ka hoop>: ana, a he bila kanawai e ae ana i na mahiko:* pnbi i iu-mīoo». v Beh»bet:v-a.kahii&&a bHa kasawai ; iMemai Popole, a ai i t.oia kaaawaL . .i -u Helahele akahiii ka bila kanawai a ke Kuhina Kalaiaina e hooponopono ai ma ka laikini i ka lawe ana i na pa ki manu a me na mea e pili ana ma ia &no. Waiho mai o Mr. Kepoikai i ka olelo hooholo e pili ana i na hoopili ana i oa hoopii no na mai lepera i waihoia i ke komite o na palapala hoopii haikan, e ae ana. i kela mea keia mea i loaa ole na palapaia ae e lawelawe i ka oihana lepaan e lapaau : ka poe mai pake. Hoike mai ka Peresidena, aole e aeia ka olelo hooholo, no ka raea, aole i nnohiia a na laweia mai ka olelo hooholo ma ke ano bila kananawai. Helnhela akahiia ka bila kanawai a Mr Nankaua, e hoonoho an» i Lnualeanawai Aapana uo Wailna, Mokupnni o Oaha, a e uknia i $300 ko ka makahiki. Noiia a kapaeia na rala, a helohela alnaia ka bila. Noi mai ke 'Lii Lonalilo, e hoomoe loa ia ka bila ma ka papa. Noi mai o Mr. Kahaolelio, e hooholoia ka bila, s e kxkau poepoe ia. Waiho mai o Mr. Laiana he hoololi, e hookomoia ma kahio ka nkn $300, i $250, Ninauia a hooholoia ka bila, e kakau poepoe ia me ka hoololi. Waiho mai o Mr. Aholo, be olelo hooholo, e hapai hon ia ka noonoo ana o ka bila kanawai e haawi ana i nkn hoomau no na Mea Hanohano P. Kanoa a me C. Kanaina. Ninauia a hooholoia. Waiho mai o Mr. Laiana he hoololi, e kapaeia ka inoa o C. Kanaina, a e hookoeia ka inoa o P. Kanoa. Mea Kiekie W. C. Lnualilo. Ke nonoi aku nei aa, e hooholoia ka bila e like me ia e waiho nei, me ka nanaolei ka hoololi i waihoia mai nei, no ka mea, be mea kupono ia kakoa ke haawi aku i uku makona i kekahi man alii e noho nei iloko o keia hale, i dobo loihi e lawelawe i na hana o ke Aupnni a poohina. A ke nanoi akn nei an i na hoa a pau, mai manao iho lakoa no ko laoa a oo he 'lii, ua nui ko laaa waiwai, a oa hiki ako i ka miliona na dala. I ka la inehinei, ua oleloia mai e aoao kue,o ke kumu i kokuaia'i o Anoru mn, ka wahine a Rikeke, no kamea, ualawelawe no laua i na oihana Aopnni. Kc hoike aku nei an, he oiaio no ia mea, aka, heaha ka like o ka loihi o ko Anaru ma, Rikeke, a me ka wahine a ua o Rikeke manawa i lawelawe ai i ka oihana Aupuui, e like me ko nu mea a kakou e noonoo nei, ke hai aku nei ou, he mau wahi makahiki uuku wale no. Niuauia a hooleia ka hoololi a Mr. Laiana. Mr. Pilipo. Ke kokna nei au a ke nono

aku nei ao e hooholoia a e kakau poepoeia . ka |bila, ina paha e manao ihu na hoa, ona elemakule alii a kakon e kamallio nei, i ka wa<ao!e i Aupnoi ae e like me keia, o lana wale no na iwi i koe o ke Aupuni e ola nei, i ka wa poeleele no o ke Aupuni, as hiki ia'a ke inanaoio ma ko'u mau lube, o laua no e ola mai nei kekahi o ka poe i kokoa a i hooponopono i ke Aupnni a hiki wale i ka lilo ana o ka hooponopono Aupuni ana ia hai, aka, eia nouae laua ke hana uei i ka hana a keaAnpuni, i ko laua mau la kanikoo o ke ola J.anf. JE aha-kakoo-e hoike i k» mahaloi ke- , elemaknle i nku makana, mamua o ; belp ana i ka ttja -knp»pan : a aole ■ &||>aba'-hepo6 iloko o keia lialt> i noho loihi 3ā|jjlkaoihana Anponi e like ine lana. Mr. Hileikoki. Ma keia bila, aole au i ike i ka pomaikai oke kakao poepoeia ana, no kainea, o ka bila ma na olelo elua, na mau no-ka hemahema, a ina e hooholoia keia bila, e naaheleia ana hookahi tausani mawaena o lana, a oiai no hoi, o kekahi mea ia aei, na hoole loa mai oia no keia haawina. Nolaila be hoololi nei an, e kapaeia ka inoa o-P. Kanoa mai ka bila mai. Ninauia a hooholoia ka hoololi, o C. Kanaioae loaa ia ia $1,000, no ka makahiki. Noiia a hooholoia e kakaaia na ae me na hoole, o ka pee ma ka ae o lakou ka poe kokna'i ka bila, ao ka pne ma ka hoole o lakou ka.poe kue i ka bila, e kakaa poepoeia me ka hoaloli. 'i Poe ma ka ae : H. W. C. Lunalilo, P. Esnoa, H. Kahanu, D. B. -Wahine, W. T. Martin, G 'Pī. Pilipo, N. Kepoikai, W. Hanaike, D. Kat|ao]elio, D. W. Kaiue. E. H. Boyd, S. P. Kalama, C. H. Jndd, W. H. Rice, D. Kanke'el—ls. \ Poe ma ka hoole : .0. Domiois, C. R. Bishop, F. W. Hutchisk>D, S H. Phillipa, H. R. Hitchcock,J. W;|Kuroahoß, S. K. Kaai, J. L. Naili, S. M. Nao'kana—9 Nolaila, ua hooholoia ka hila me ka hoololi.ē kakau poepoeia. mai o Mr Kahaolelio he b!la bopj6olo &kauoha~ena i ke Kuhina «oa aina e" Hoite mai i iia lilo a pau ē pili aoa i ke Kuikahi Panai Like e īike me ka lono ana ua haule. -i Ninauia a hoohoioia ka olelo, hooholoe waihoia ma ka papa a hiki i ka wa e noonoo 1 ia ai. Hana Elua. Oia ka noonoo paaku ana i

i ka bila kanawai e pili aoa i ke oki oare. Waiho mai ke Kahioa o na aina e, C. C. Harris he hoololi, e hookiia ka ntare ana o na mea mare no na knmn penei. No ka moekolohe o kekahi o na mea caare. Haalele komu ole o kekahi a hala ekolu makahiki .a oi ae. No ka hoopaahao ia o hekahi a paa ke ola, a i ole ia no na makahiki ehiku aoi ae, a he mao kumu e ae oo hoi kekahi, a pela no hoi oo ka hoolilo ana i ka mare i mea ole, a pela no ka hookaawale ana i na mea mare no kekahi manawa ao kekahi mau kamu. No na mea a paa e pili aoa i keia bila, ke noooi aku nei au e hoihoi mai i kuu noi ana e hoopanee loaia keia bila, aka, ke makemoke nei au e noonoo nui ia keia bila i keia kau e like me ko'u hoomaopopo ana i ke ano 0 ka bila, a ke kokua nni nei au i na olelo 1 hoopakaia mamua no ke oki mare, e hoo* haikiia ka puka oki mare, a e like me ke ano 0 ka bila, he mea pono io no e hookiia ka mare ana imua o ke ao holookoa, oia hoi imua o ka lehulehu. Noiia a hooholoia e kakauia na ae me na hoole o ka poe ma ka ae o lakou ka poe kne 1 ka hila, poe ma ka hoole o lakou k& poe kokua 1 ka hila. Poe ma kaae: H. A. Kahanu, D. B Wahine, G. W. Pilipo, N Kepoikai, L. Aholo, W. Hanaike, D. Kehaulelio, J. Kaluapihaole, D. W. Kaiue, E. H. Boyd, S. P. Kalama, J. S. Naili, S. M Naukana.—l3. Poe ma ka hoole. W. G. Lunalilo, P. Kanoa, J. O. Dominis, C R. Biahop, C. Kaaaina, W. P. Kamakau, C. C. Harria, J. M. Sroith, S. H. Phillipa, H R Hitchcock, C. J. Lyons, J. W. Komahoa, G. W. D. Halemanu, S. K. Kaai, W. F. Ma> tin, C. H Judd, W. H. Rice, D. Kaukaha, S. K. Kuapuu.—l9. Ninauiaa hooholoia ka Panko I, tne kahoololi. Heluheluia ka Pauku 2, ama ka niaauia ana ua hooholoia. Niaauia a hooholoiaka Pauku3. Noonooia ka Pauku 4. Waiho mai o Mr. Kaukaha he hoololi, e hiki no ke lawe ia na hihin oki ma Eonolulu, e hoolohe ia ai ma na kau kaapuni o ka Aha Kiekie ma na mokupuni e ae. Ninauia a hooleia ka hoololi.

Hoike mai ka Paresidena, aole i kupono malalo o na rola o ka hale ka olelo hooholo, e aho paha e lawe mai ma ke ano e ae. Noiia a hooholoiā e haawiia i ke Komite Waiwai. Hoolaha mai o Mi Nankaoa he bila kanawai e hoonoho i Lanakanawai Apana no Waialua mokupuni o Oahu. Hapaiia na hana i pan ole. Hana mna. Oia ka noonoo ana i ka bila kanawai e pi!i ana i ke oki mare. Noi mai ka Loio Knhina e kapaeia na rnla o ka hale, a e lilo ka hale i ka noonoo ana i na hana o ka la i hoopaapaa mna ole ia, ninania a hooholoia. Noi mai o Mi Bihopa e hoopaneeia ka noonoo ana o ka bila kanawai oki mare a ka la apopo a e lilo oia kekahi hana o ka la, ninania a hooholoia. Hana eloa. Oia ka helahelu akolu ana i ka bila kanawai e hoonoho ana i L. K. Apana no Ahahola Kauai ma ke poo, ninania a hooholo loa ia. Hana ekolo. Oia ka heluhelu akoln ana i ka bila kanawai e pili ana i ka hoopaa ana i ka ukn o na paahana ma na aie kaa ole ma ke poo ma na moku holo pili aina. Noi mai o Mi Thompson, e hoomoe loa ia ka bila oiai eia no imua o ka hale ka bila ma kona helnhelu akolu ana, a he bila ino loa keia, ma kona ano nai na hoopaa loa ia ke kapena, a na pilikia aa ona moko, na kape- j na a me ka poe e hoolako aku ana i ka mo- j ku, ao ke anu maopopo loa o ka bila i na hoa a pan, ke noooi aku nei au e hoomoe loa ia keia bila ma ka papa. j Ninauia a hooholo loa ia ka bila. Hana eha. Oia ka noonoo ana ika olelo hooholo e kanoha ana i ke Kuhina o na Aina e, e hoike mai i na lilo a pau e pili ana no ke Kuikahi Panai Like. Mi Kankaha. Ke manao nei an e kapae loa ia ka noonoo ana o keia olelo hooholo, oiai aole paba i loaa mai kekahi palapala a me kekahi lono ponoi i ke Kuhina o na Aina e mai ka elele mai e noho ana ma Waainetona, no ka oiaio o ka hanle ana o ke Kuikahi a me na mea a pau e pili ana. Mi Laiana. Ke nonoi aka nei bq e waihoia ka noonoo o keia olelo hooholo a ka la Knna nln Tm ninanin. a Hapaiia na hana o ka la. Hana mna. Oia ka noonoo ana i ka bila haawina.

Kohina Kalaiaina. Ke nonoi aku nei an e hoopaneēia ka noonoo ana o ka bila haawina a ka Poakahi, oiai he raau mea kekahi au i mauao ai e lawe m'ai ke kukaia imaa o ka aha kahiua. Hoololi mai o Mi Jadd e hoopaoee a ka Poalaa, oiai be la Pokiulai, la 4 o lulai, ninaaia a hooholoia. Hana elaa. Oia ka noonoo ana i ka bila kanawai e pili ana i ke Kanawai Hoopai Karaima i hooponopooo hoa ia, e lilo oia ke kanawai no ke aupuni ma ka helahela alaa ana. Ninania a hooholoia e kakao poepoe ia ka bila. Hana ekolu. Oia ka noonoo ana i ka bila kanawai e pili aaa i na hoopii a paa e pili aaa i ka waiwai o ka mea i make ma na bila aie a pau. Waiho mai ka Loio Kuhi. i he Panka hoololi, ninaaia a hooholoia ka hoeloli. Ninauia a hooholoia ka bila kanawai me ka hoololi e kakao poepoeia. Hana eha. Oia ka bila kanawai e hoololi a! i ka Pauku 780 o ke Kanawai Kivila, e pili ana i ka nui o na Lunamakaainana. No Hawaii 9 Lanamakaainana ; Mani 8 ; Oaha 8 ; Kanai 4. Noiia e hoopaneeia ka noonoo ana o ka bila a kekahi wa kupono. Hana elima. Oia ka bila kanawai e hooponopono ai i ke ana ana i na mile o na alanui, ninauia a hooholoi* e kakau poepoeia ka bila. Hana eono. Oia ka bila kanawai e hoo: no ai i na Lunamakaainana i maa lanahelu ku i ka wa, no elua makahiki ma ka heluhel'j alaa ana ma ke poo, ninania a hoopanee loa ia ka bila. Hana Ehikn. Oia ka bila kanawai e hooponopono ai me ka ae like mamna o ka mare ana ma ka heluhela alua ana, oia hoi aole e emi malalo o ekola mahina e hoopalaa ai. Ninauia a hoopanee loa ia ka bila. Hana ewalu. Oia ka bila kanawai e hooponopono ai i na kula kaokoa no na wa e kula ai a me ke kupoiio o ke knmn ma ke poo ma kaheluhelu aluaana. Hoopaneeia ka nooooo ana o ka bila a kekahi wa kupono. Hana eiwa. Oia ka bila kanawai e pili ana i ka hooponopono ana i ka Oihana Hoonaanao a e hoololi ai i ka Pauku 20, a e hoopan i ka mokuna 10 o ke Kanawai Kivila ma ka heluhelu alna ana. Ninauia a hooholoia e kakan poepoeia ka bila. Hana Umi. Oia ka bila kanawai e hooponopono ai i ka Papa Inoa o na Kinre a | me ka unuhi ana ma ka heluhela alaa «na.

Ninauie a hooholoia e kakau poepeeia ka bila. Hana 11. Oia ka bila kanawai e papa ai i ka poe mea hale inu kope, pahupaha a me na botele, e hookapu aku i ka pipih ana o na keiki hele kula mai ka puka a ka oapoo 'ana 0 ka la, tna ka heluhelu alaa ana, waiho ia ka bila a noonooia mahope i ka wa kupono. Hana 12. He bila kaoawai e hoololi ai i ke kanawai e pili ana i ka lawe aaa i ee moku mawaena o keia pae aina, noiia a hooholoia e waihoia a nooooo pu me ka boifce a ke komite o ke kalepa no ka hoopii a na ona moku holo pili aina. Haoa 13. He bi/a kanawai e ae ai i ka hookolokolo Kiure ana ma na hihia oki enaie, hookolokolo moana a pela aku. Noiia a hoomoe loa ia ba bila. Hana 14. He bila kanawai e pili ana ike ao ana eha keiki Hawaii ma ka Oihaoa Lapaan ma na aina e, ma ke poo hoopaneeia ka noonoo ana o ka bi!a a ka wa knpono. Hana 15. He bila kaoawai e hooponopono ai no ka noho ana o na konohiki me ka poe mea aina ole. Noi m«i o Wi Hailasi, Kuhina o aa aiua e, e hoomoe loa ia keia bila. Ninauia a waiheia ka bila e aoonoo i ka wa kupono. Hana 16. He bila kanawai e kukulu ana 1 na Halemai ma na mokupuui oaa Hawaii, Maui, a me Eauai. Noiia a hooholoia e waiho ke hila ma ka papa a noonoo pa me ka hoike a ke Komite Hoola. Hana 17. He bila kaoawai e hoololi ai; ka Pauku 528 Kanawai K;vila, e piii ana i awa ku moku ma ka heluheln alna ana., Noiia a waihoia ka. bila e ooonoo i ka wi kupono. Hana 18. He bila kaiurwai e .hoopaa ai i ka Mokuna 10 Kanawai Kivila e pili ana i ka Oihana Hoonaauao. Noiia a hooholoia e kakan poepoeia ka hila.

Hana 19. He bila kanawai e hoonoho ai i aha kaapuni ma ka mokupani o HawaiL Noiia a hoomoe loa ia ka bila. Haoa 21. He bila ka&awai ei ke kokala aoa o na hale iiaQa Jo)e paf(rpQĪa "• abpla hq>a: £Tana 21. «e oila fcaotnra> :e hooloiLal i'-" ka Pa0k0.1035 Kaqawa.rSriv3a,.e'j}ill v «itt.i' ka hookoe ana i oa waiwai mai ka hooliloaoa e uku no ka aie. Noiia e hoomoe loa ia .ka bila. No ka pau aaa ona bila i kaheaia, aa ba. paiia ka 000000 ana i ka bīla kanawai e hoololi ai i ka Pauku 215 & 216, o ke Eanawai Kivila e pili ana ina paahao. ■ Noiia a hooholoia e neonoo pakahiia na Panku o ko bila imna o ka hale. _ Noiia a hoomoe loa ia ka noonoo ana o ka Pauku Akahi a me ka bila holookoi. Hapaiia ka noonoo ana i ka bila kanawai e haawi ana i oku hoomau no na Mea Haoohano P. Kanoa & C. Kaoaina i $1000, pakahi no ka makahik;. Waiho mai ke'lii Lunalilo, he hoolilo, e kapaeia ka iooa o ka mea Hanohano P. Kanoa mailoko ae o ka bila a e hookoe i ko C. Kanaina. Noi mai ke Kuhina Kalaiaina e kapae loa ia ka ooonoo ana o ka bila, oke komu o'u i Kue ae i ka bila no ke kapaeia ana o ka inoa o P. Kanoa. Mea Kiekie W. C. Lunalilo. Oke kuma o knu ooi aūa e kapaeia ka iaoa o P. Kanoa, iio ka mea i ka heluhelumua ia ana o ka btla ua ku mai oo o Mi 'Kanoa a hoole mai aote e ae oia i ka $1000, e aho nō e noho oia ma kona aoo he kiaaina. Ninauia a hoopanee loa ia ka bi!a. Lilo ka hale i ka aoonoo ana i ka bila kanawai e hoololi ai i k& Mokana 10 Kanawai Kivila e pili ana i ka Oihana Hoona&aao, ; a e haawiia i ukn no ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao, e like me ka oihana aopnoiaM. Noi mai ke Kuliiaa Kalaiaina e kapae loe iakabila kaoawaL Mahope iho o ka hoopaapaa ia ana, na ooi ia a ua hooholoia e kikauia na aeme na hoole, o ka poe ma ka ae o Ukou ka poe kae i ka bila o ka poe ma ka hoole o lakoa ka poe kjkua ika bili. _ Poe makaaei H.R.E W. C. Lnnalilo, P. Kanoa, J. O. Dominis, C. K. Bihopa, C. Kanaina, H. . A. Kahanu, F. W. Hutohiaon, C. C. Harria, J. M. Smitb, S. H. Phillipi, H. R Hileheoek, D. B. Wahine, W. T. Martin, L. Abolo, S. M. Kamakan, S. P. Ealama, J. Komo. ikehuehu, C. H. Judd—lB. Poe ma ka hoole : Hon D. Kalakaua, C. J. Lyons; J. W. Kamahoa, G. W. D. Halemaou, S. K. Kaai, G. W. Pilipo, M. Kapiho, N. Kepoikai, W. Hanaike, D. Kahaulelio, J. Kalnapihaole, D. W. Kaiue, £. H. Boyd, J. L. N.ili, S. M. Nankana, W. H. Rice, D. Kaukaha—l7. Nolaila ua haule ka bila a oa hoomoe lo& ia ma ka papa. Hoopanee ka hale apopo ika hora 10 luh kahiaka.

Ninaoia a hooholoia ka Pauku 4, oka bila. Noonooia ka Pauku e 5. Noi mai ke Kohina o na aina e, C. C. Harris c kapaeia kekahi hapa o ka bila, oia hoi ka h*pa hope o ka bila. Ninauia a hooholoia ka Pauku e 5, me ka j hoololi. Heluholuia o hooholoia ka Pauku e 6. Noiia a kapae loaia ka Pauku e 7. Heluheluia ka Pauku e 8, a ma ke noi i8 ana ua hooholoia. Heluheluia ka Pauku e9, a ma ke noi ia ana ua hooholoia. O ka Pauku 10, 11, 12, 13, a me 14, ma ka nioauia ana ua hooholoia. Noi mai ka Loio Kuhina e lilo ka Pauku e3, o ka "bila i Pauku e 7 e like me ia kapaeia a pela aku, ninauia a hooholoia Noiia a hooholoia e kaKauia na ae me na hoole o ka poe ma ka ae o lakou ka poe kokue i ka bila me ka hoololi. o ka poe ma ka hoole, o lakou ka poe hoole i ka bila. Ma ke kaheaia ana he 22 poe ma ka ae, a he 6 poe ma ka hoole, nolaila ua hooholoia kahila e kakau poepoeia ka bila meka hooloNoiia a hooholoia e kapaeia na rula, a waiho mai o Mr. Naukana he olelo hooholo e hapai houia ka noonoo ana o ka Pauku 1035, o ke Kanawai Kivila i hoopanee loaia i nehinei. Ninauia a hooleia ka olelo hooholo. Hapaiia ka ana i ka hilakanawai, e hoololi ai i ka Pauku 780 Kanawai Kivila, e pili ana no ka hoonui aua i n» Lunamakaainana. Waiho mai o Mi Kaiue he hoololi e kohoia i eono lunamakaainana no ka Apana o H<>dolulu Oahu. Noi mai o Mi Laiana, e haawiia ka bila ; ke Komite Ahahookoloki'lo a hoikemai i ke> kupono ioa he kaiiakolu lunamakaainana, a e kanohaia ia komite e hoike m'ii i ka nui o na kanaka ma kela apana keia apana i hiki ai ke lilo i Innaaaakaainana. Ninauia a hoomoe loaia kabila makapapa. Hoopaoee ka hale apopo hora 10 kak. LA HANA. 51, POALIM4. Idlai I, 1370. Halawai ka ahaolelo ma Honolulu, hora 10 kak. e like me ia i hoopaneeia. Mea Kiekie Peresidena P. Nahaolelua ma ka noho. Puleia e ke Kahunapule. Heluheluia ka moolelo o ka hale a ma ke noi ia ana ua aponoia. Hoike mai ke Komite ona aioa aupuni St hana hou no ka hoopii o Honolulu i $4000, no ka hana ana i ka luawai o Kunawai no ka pono o ko laila poe mahiai, hoikemaie waiho ja ka palapala hoopii ma ka papa. Ninauiō a aponoia ka hoike a ke Komite. Noi mai o Mi Kalama e paiia ka hoike a , tr « . . 1.. u nt. " ninauia a hoobolois. Waiho mai ka Loio Kuhina be olelo hooholo e -eauohaia ke Komite o ka Ahahookolokolo e hoike mai i ka hoike e pili ana i ka bila kanawai no ka palapala kau kino, ninau- . ie a hoonoloia. Kapaeia na rula a hoolaha mai ka Loio Knhina he bila kanawai no ka hoopai ana i ka poe i hele mai e hoike hewa, oia ka mea ponoi i manaoia, ma ke noiia ana ua heluheiu akahiia ba bila. Waiho mai o Mi Hikikoki he olelo hooholo " koho ka Per« , sid | 'na i lunahoomalu hon no ke Komite o na ahabook'>lokolo, i hiki ai ke lawe koke ia mai ko lakou olelo hoike imua o ka hale na hoopii, na bila a me na - olelo hooholo i koe i hoike ole ia mai. Ninauia a hooholoia ka olelo hooholo. Kohoia o Hon. W. P. Kam<tkau. Heluhelu akahiia ka bila kanawai a Mi Hikikoki e hoopau ai i ke kanawni e pili ana i ke kala hana lima hoopololei e kauoha ana i ka Papa Hoonaaoao, noiia a hooholoia e pai ia ka bila. K?paeia oa rula, a hoolaha mai a heluhelu akahiia ka bila kanawai a Mi Kamakau e hoololi ai ika Mokuna 15 Kanawai Kivila e pili ana i na dute o na waiwa' i hookomoia mai. Waiho inai ke Kuhina o na aina e, he ole- - lo hooholo e hoakea ka manawa a ka la 5, o lulai e hoike mai i ka bila kanawai no ke kuai ana ina aina lei alii, Ainauia a hooholoia. Heluhelu akahiia ka bi!a kanawai i waihoia mii e ke Komite Hoola, e hoololi si i ke kanawai e pili ana i ke kuai ana i ka awa. Heluhelu akahiia ka bila kanawai a ke Kuhina Kalaiaina e hoololi ana i ka 1*284 Kanawai Kivila e pili ana i ka mare ana. Helnheln akahiia ka bila kannwai a ke Kuhina Kalaiaina e pakui a e hoololi ai i ke kenawai e hoopooopono ai i ka laulaha ana o ka. mai lppera. Noiia a hooholoia e paiia ka bila. . Heluhelu akahiia ka bila kanowai ake Kuhina Kalaiain« e hoololi ai i ka Paoku 96, a

-e boopau ai i ku 99, K»nawai Kivila. Hapaiia na hana o ka la. Hana mua. Oia ka noonoo i ka bila kanawai e boololi ai i ka Paaku 383 o ke Kaoawni Kivila, e pili ana no na kai la'waia. Kuhina o na Aina e C. C. Harria. Ke oonoi aku nei an e hoomoe loa ia keia bila oia ka papa, oioi i ko'u hoomBopopo aoa i ke ano o ka bila, e aeia na mea a pau e lawaia ina na kai o na Konohiki, i ko'u manao ana .0 na hoaaina a me na hakuaina ka poe kupono e. lawaia. Mr. W&hine. Owaa ka mea nana i lawe mai i keia btls, no ka mea, ma ko'o Apan& o Hilo, aia malaila no ke al?aka ole o ke ana ia ana o na palena o na kai, ua papa loa ia na mea a pau, aole e lawaia i na ia a pau, aole o na ia hookapu wale noa ke Kenobiki, aka, ua hooknpnia na ia a pau loa, a ini i like me ha ke Kuhini o na Aina e i olelo moi nei, be makemake ac ioa i like na Konohiki me ko ke Kuhina mauao, noluila, ke oonoi aku oei au e kakau poepoeia. Ninauia a hoomoe loa ia ka hila. Kapaeia na nila a heluhelu akahiia ka bila kanawaia Mr. Boyd, e hooponopono ana I na koina ma na hoopii karaima, a e hoololi ai ika Pauku 221 oke Kanawai K-vila, a • hoololi ai i ka Paukn 2. mokuna 61 o ke Kaaawai K*raima.

Hana Elua. Oin kn nnonoo ana ina bila kanHWni e pili nna i ka awa. Noi mai o Mr. Laiam, o ka lua o ka bil i, nia hnī ka bila i lawe ia mei e Komite o ka Houla, e kakau p«epoeia. 0 keia mea e pili aaa i ka awa, ua waihoia mai īloko o ke komite o ka ho"'-». n ua waiho :a mai no hoi he mau hoopii <o o keia hiile. e noi ano e hoomania ke .. nawai no ke kuai awa, a o kekahi e hoakea ana i ke kuai aaa. M-imuli o ka hana i waino ia mai i ke komite, um huli nui aku ke komite i waeua 0 na Kahuna Lapaau Hawaii maoli a rae na Kuhuno haole, aka, no ka pokole oka mnnawa, ao'.e i nui !oa na Kohuna Hawaii 1 ka hoike mai, aka, ua hai mai kekahi poe Kahuna Haw»ii, he tnea maikai ka awa ke inu ia ma keano laau no ka mai, aka, he mea ino ke inu ia ma ke ano lealea, oka awa oia no kekahi laau ano nui o na mai i waena o ka lahui Hawaii, aka, aa noiia na Kahuna lupaau haole, a ua hoike mai kekiihi poe o lakou, o ka awa, aole ia he laau Ihpaau ano nui no na mai, aka, he uuku wale no kahi men kupono. 0 ke Komite i kalike ai me ke kanawai, oa niuaninau aku i na Kauka haoleikahaawi aua i na palapala ae e inu, ua hoole mai lakou, a koe hookahi, a me he men la i ka mauao o ke kornite, lie po<> kakaikahi wale no kai haawiia ka pnlapala ae e inu, aka, i ka ike maka maoli aku, me he mea la ua loaa no i na mea a pan ka palapala ae e inu, a mamuli o keia mau mes i hoikeia, ke noūoi akn nei au e kakan poepoeia ka bilu kanawai i laweia mni e ke komite. Mr. Boyd. Ke mauao nei au, e aho no e hoopan loi> i ke knni ana o ka awa, mamna 0 Ka hooholo ana i keia bila, no ka rnea, ua hoohaiki loaiaka mea knai awa, oiai ua loaa i ka mea kuai nwn he pun dala nni, no ka waihona waiwai o ke anpuni, aka, ua hoohaiki loa ia kona ponō e imi i kona pomnikai ma ka oihana kuai awa ; he kokua ikaika loa ko'n, ina e laweia mai kekahi bila e hoopan lon ike kuai a inu awa ana. Nolaila e k»' pae loa ia keia bila, a i ole ia, e kapaeia kekahi hnpa o ka bila. Mr. Kalama. Ke ku nei au e kokua aku 1 ka manao o kekhi Luna o Honolulu, no ku mea, e like me ka mea i oleloia, na haawi aku ka meakuai awa he puu dala nni i ka waihona w&iwai o ke aupuni, aka, lele hou no ke aupnni a kau iho maluna, a ke inaoao nei no hoi au, aole no he kanawui a he pono i ke aupuni ke hookaumaha wale aku i ka poe e imi ana i ko lakou pomaikai mai luko ac o ka wuiwai ponoi o ke aupuni. 1 ko'u manao maoli o keia kanawai ua kue no ia i kā oono kivila, ( pooo imi waiwai ) maoli o he kanaka ma keia mau hana ana, nolaila, e aho i ke auponi ke manaoia e hoo kapu loa i ke kuai a i ka mahiui aoa i k'i awa iloko o keia aupuni, oiai he mea ulu ponoi maoli keia no Hawaii nei, i na e hoohaikiia ka poe kuai awa a kanu awa, alaila,

e hoohaikiia ka poe inahiai o kela ano keia ano i mahiaiia a kuai ia o Hawaii nei, aole ni> "'u kue i ka bila, aka, ma kekahi ao» aia mnl'iila ko'u kue. Kuhina Kalaiaina F. W. ( Hutcbison). Ke ku nei nue kokua i keia bila i laweia mai e ke komile hoolaha, akn, he mau w»hi hnololi uuku ka'u, a i na paha eae ia ana e iike me a'u e manao nei, alaila, e oi ae ana paha ka maikai, no ka mea o ke kanawai raua e waiho nei, aole au e hiki ke hoike aku aa maikai kona hooKo iu ana. wo %tr,Jtfift n! he., F &Kfe? k ßl kau i ka olelo i olelo ia «nai nei e hooaoa i ka inu ana a pela nku me be mea la aole i olelo ia no ka hoomalu pono ana. no ka mea nole e hiki ke papa in J<e kanaka i kana mea e ai » e inu ai. Ninauia a hooholoia ka bila e kakau poepoeia me ka hoololi. Noiia a kapae loaia ka bi!ae kakau poepoeia me ka hoololi. Noiia a kapae loaia ka bila elua e pili ana i ka awa. Haoa Ekolu. Oia ka noonoo ana i ka bi!a kanawai e hoololi ai i ka Pauku 1417, 1418, 1419, a me 1420, o ke Kanawai Kivils. Noiia a hooholoia e haawiia ka bila ike

kom'le wne. Ya Komiie wae.—W. T. Mfirtin, C. J. Lyons, Mea Kiek'ie C. C. Harris, L. Aliolo, D. Knukaha. Hana Eha. He bila kanawai e hoololi ai i ka Pauku 433 a me 484 Kanawai Kivila e pili ana i na auhau malaua o na waiwai lewa a roe na waiwai paa. Ninauia a hooho'.oia ka bilae Kakau poepoeia. Hana Eba. Oia ka ooonoo ana ika bila kanawai e honponopono ai oo na bora kula o ka la o oa kula kuokoa a e hooponopono ai i ka makaokau i ke kuponoo ka hoonoho ana i na kumu Mi Hikikoki. Ke nnnoi nei au e kakaa poepoein keia bila, o ke kumu no kn inea ua nui ka poe e ao nei i na kula kuokoa rne ka ike kupono ole e ao, oi»i me he mea la, no ka oiolowa i kekahi m»u hana e ae, ua lawe wale lakou i ka oihana kumu kula me Mahi ike uuko loa hiki ole ke lawelawe i ka oiliana 00, a ua lawe wale me he aihue la i ke dala a na inakua. A eia no hoi kekahi oa hiki no ke aoia i hookihi wale no bora a emi naai paha, aluila pau ke kula aoa, oiai aole be kanawai maluna o lakou. Ma kuu Apana, ua ao no au i kekahi m«a houmana ma ka olelo Beritsnia. a o kekani haumana au, me kooa hemahema oui no, nukee ka waha, oia hoi he hiki oie ke poana maopopo i ka A. 6. C. a pela aku, aka, ua lawe oia hc kula nona, a ua hele aku kekabi 0 ka'u haumaoa i kana kula, aka, ua koi aku au ia ia e hnihoi m»i ia haumana ia'u oiai aole no be akamai o ke kumu hou, a ua hoi inai no kuu haumana, a o ua keiki walia nukeelaa'ui olelo iho nei, ua haalele oia 1 ke ao kula Hawaii i keia wa. Mi Lniana. Ke ku »ei au e kue loa i keia biU, anle nae no ka manao ma ke ano m*oli o ka bila, aka o ka h'la he hoohaiki ia i ka pono o kekahi poe e lawelawe ana i ka oihana kumu kula, a ua ano keakea no hoi i ka hele ana o na keiki i ke kula a na makua i manao ni, aia wale no o na kola e oleloia nei ma ka biia. Mi Kahaulelio. Ee kokua nei au ika bila e like me ia e waiho nei a e like no boi me ka ka luna o Hilo i olelo iho nei, no ka mea o na kula kuokoa ma ka Apana o Lahaina ua kukaluia no a ua pau i ka helelei, a ke koe nei hookahi oia moii kulo, a mamuli o keia ano he mea ia e hoomi ai i ka mnnao holo tnua o ka hauinaoa i ka ike, a ua lawelawe kekahi poo kumu e ao aku i mea e loaamai oi i pono wale itio.no nona, aole naei manao no ka holo pono o knna oihuna. Ahe oinio no hoi ka mea i oleloia ihonei aole i inalama ponoia nn hora kula o ka la, a mamuli o keia ano ua hooluaiele waloia ka imi ana n na keiki i ka ukn.

Mnliope iho o kekahi mau hoop«ap;ia oua ua noiia a ua hooholoia e kakauia na ae me nn hooie. O ka poe ma I: aae o lakou ka poe k ! ie ika b'la, oka pne ma ka hoole o likou ka poe k'iku» i ka bila Kahe»ia a he 10 poe ma ka ae, 25 poe ma ka hoole. Ninauia a hooholoia o hoawiia kn bila ike Komite no ka Hoonaauao e noonoo pu me ka Papa Hoonaauno a hoike inai imua o ka hale. Hana eono. O'a ka noonoo «na i ka bila kanawai « papa ana i ka poe mea hale inu kofe, pnhupuhu, hotele a pela aku i ka pipili ana o nn keiki kula mai ka puka aoa a ha napoo ana o ka la. 1 Ninauia a hooholoia ka bila me ka hooloii e kaknu poepoeia. Huopanee ka hale apopo hora lOkak. La Haka 52, Poaono, lulai 2, 18T0. Halawai ka Ahaolelo ma Honolulu, faora 10 kaknhiika, e like me ia i hnopaneeia. Mea Kiekie Peresidena Nsbaolelaa nia ka □oho. Puleia e ke Kahunapule. Heluheluia ka moolelo oka hale, a ma ke noi nna u» aponoia. Loio Kuhina S. H. Phillipa. Ke manao nei au, o ka wa kupnno paha keia n'u e hoiUe aku no ka ninou i wnihoia mai ia'o e pili ana no ka ninau » kekahi Luns o Hilo. e pili ana i na nku knioa mn na hihia waiwa» i ha-

naia ma Hawaii. ORa men nana e mai kekahi palnpala kii ma oa hihia kivilB,¥ nkn ponoi ot> oi« i kona mau liln a pau, oiai .oia e hooko ana, a na ka mea honpiii a_ hoopiia pahB, fce loaa a loaa ole ka pono imua o na aha i ka wa e hannin'i, a e kauia ana aa koina malnna o na mea nana ka h»na. Waiho mai o Mr. Kaai he olelo hooholo, «iai ua hoopauin ka lonahoomilu o ke k'>mite ona bhahookolokolo a ua p<likia kekahi hoa <»ia k«ii>ite i ka mai, oia hoi ka Lnna o Ewa a me Waianae, nolailae knhoia i elua hoa no ia noinite, ninauia a hooh'>loia. Nn hoa hou oke komite. Hon. 5.E. Kaai, Hon. Kankaha. Heluhelu nknhiia k» bila kanawai u Mr. Kahaulelio, e hoonnho ai i Lunakaxvai Apana no Kaanapali. Maui, a e ukuia oia i $200 no ka inakahiki. Waiho mai o Mr. Wnhine heol?lo hnoholo, e hookomo il»ko o ka bila haiwina i J5OO no ka uwapo o Honolii, Hilo, Hnwaii, haawiia i ke Komite o na palapala nni dala Heluhelu akahiia ka kanawai a Mr. Bnyd. e ana i ke Kohina Knliūaina, e h;i«wi 1 na palapala ae i ka poe mahi ko, epuhi i ka rama. N<'i mai ke Kuhina Kalaiaiua, e hoopanee loa ia k» bila. Ninauia a hooholnia, e na ae a me na hoole, o k« poe ma ka ae, o lakou ka poe kue iki bila, o ka poe ma ka hoole, o lakou kn poe kokua i kn bila. 1 ke kaheaia ana, he 22 poe ma ka ae, a he 4 poe ma ka hoole, nolaila, ua hoole loaia ka bila. Noi mai o Mi. Pilipo, e hapai hoo w ka noonou una o ka bila kanawai e papa ana i ka poe mea hale inu kopf, pahupahu, a hot>*le, i ka pipili aku o na keiki ma ia inan hale, m»i ka puka anaa ka napoo ana o ka U, ninauia a hooholoia. Waiho mai o Mr. Pilipo he hoololi e kapae ia na huaolel.» •' mai ka puka ana a ka nopoo ana o kn la." _ 1 Noi mai o Mr. Aholo e kapae loaia ka waiho nei. ' - K-inina Kalaiaina (F. W. Hutcbison). He kokua ko'u ika bila i konn lawei.i nna mai, aka, ua pakui ia mai kekahi mea hou, oia hoi ka hookomoia ana mai,e papa ana i na keiki i ka hele ana i na hale wili. ko, heaha.la ke ano maoli oia mea, a aole no hoi au i ike ike ano o ka papa ia ana-o na «eiki i k» hele ana i na hale wili ko, nolaila, ke kokua nei au i ka noololi a ka luna o Ko na Akau, a e kue sna an i kela p.ikai e pili ana < ua hale wili ko. Mr. HikiĀoki. 0 wau ka mea nana i lawe mai i keia bila, a ua lawe mai nu no kn'u ike maoii uo i ke ino, aia no he inau hale inu kofe a inu ki ma ka Apana o Hilo, ua hele lakou oia hoi na kaikamahine, a ua hoowale waleia na kaikainuhine "piopio maloko oia inau h»le, a ua lilo koke l.ikou i kn liele i ka hookamakama, a pela no kekuhi nnu kaikamahine e h>-Ie ana i na knla, a he hiki im ii'u ke hooia aku he oiiio loa ke>a, ua nui loa na kaikamahine opiopio o Hilo i haule i ka hewa hookaniakaina mamuli o ka hele mau iloko ona hule inu - k"fe a inu ki, a ma la mea u« hamain* nui ke ala no lakou e hele ai i ka lua ana ole o ka make, a ina aia iau ka mana, i na ua hoopaiin e au na hale ano ino o keia ano mai Hawaii a Niihau. No na mea e pili ana i na wili ko, aole au i ike i ka hewa oia mea, no ka mea aole no e pipili nui na keiki i na mahi ko, aia wale no i ka wa e puu ai ke ko, a ia wa e hele nui a lakou e kii i na pua ko i mau mea paani a hoi mai no. Mahope iho o kekahi mau lioopiapaa ana ua ninau ia ka hoololi a ka luna o Konu Akau a ua hooleia. Nmauia a boonol»ia ka bila e kakau poepoeia. Noi mai ke Kuhinn Kalaiaina, oiai oka Poakahi oia ka la e4, o lulai he la nui la no kekalii aupuni, nolaila, ke nonoi aku nei

au, aia n honpmee ka hana o kein la, «laila, e hoopanee a ka Poalua, » houholoia Nonoi mai o Mr. W. P. Kamakan, aia a ka wu e hoomnha ai ka hale alailn, 0 hoomahd a hiki i ka hor<t e 1 0 keia la, ninauia a hooholoia. Hapaii* na hann o ka la. He bila kanawai e hoopaa ai i ke kanawai e hoemi ai i aa mai i loaa i ka hookamakama ana. Noi m&i 0 Mi Kahaulelio, e kakau poepoe ia ka bila. Noi mai ke Kohina Kalaiaina e kapae loa ia ka bila. Mi Luiana. Ke ku oe* au e kokua i ke no'r ana e kapde loaia keia bila, aole nae ,me ka manao ia m»i, he ano kokua i ke ino aole loa pela, aka, owau no kekahi mea m-ikeinnke ole i keia, aka, m imuli 0 ke ano makaikui ana, aole loa au i ike i ka pomaikai e loaa ana i kein. Mi Hikikoki. Oini keia bila iosua 0 ka hale ano, ke kam>ilio aku nei au, oiai owau kekahi lala 0 ke Koraite i haawiia mai ai keia mnanioau nui, h ua holi nui ke Komite i na mea a pau e pili nna i kein ninau, miwaena o ka poe luna uana e hooko a me nn wihine e olelo ia nei i loaa na laikiui. I ka hoo muopopo una i ka nui 0 na wahine i lnna m laikini i olelo iu he houkumaknma ho 089 ka nui, oiu lioi no Hawiii he- 412 imu wuhine,, oo Maui mui he 261, no Molokai mu he 51), no Kauai mni ho 31, no Niihau he 3. a no Oahu nei he 174, pehea keia, e nti hoa «ole anei keia b« heluaa aui 0 oa wahiae 0

Hawnii nei i komo iloko o keia hana ioo u pelapel» hoi. Eia keia mea i loaa i ko ke komite imi ana oia hoi, he 114 man kaiknnaliiae malalo o n:i makaliiki he IG, a iie 394 ka nui o na wahine mawaena n 16 inak»!iiki a nie 20, a iloko o kei:i man wahine he nni no du makahiki he unii aole i hanau he mao keiki ; :i ua iiai mai lakon aa pau na keiki i ke mniia niamuli o keia hana hewa o lakou. ī ka hoomaopopo ana i keia njea, ua oi ae ka nni o na wahiue o na uioknpuni e ae i ko Oaho ponoi nei, ua hele nni mai nawahinei Honoluln nei ekii:ii a e kulepa aku i ko lakon mau kino i oa loaa o keia hewa ino pelnpel» loa. A iua paha iloko o keia mau makahiki he umi me ka tmi <> ka heluna o Ueia tnau wahine, a e noho pono ana lakoo ine ua knne knpono, alailu e loaa.ana no he mau tausani o na keiki.

Ke liai aku nei au, o kahi ano pono wale no o keia kaiuwai, oia ka lapaaii ana i na wahine i loau ka mai ino inai ka hookamakama, aka, ua ili nui k:i pomaikai o keia kanawai i na haole ino i hele mai iloko o keia aina, a ina pela, ke ninau akn nei an, he pono anei ia kakou ke manao nni aku i ke ola 0 ua haole ano iiio, mamua o ka pau ana o ko kakou lahui i ka make ? Aka, aia no ia i ka manao ana o ka hale. Hoopanee ka hale a ka Poalua, hora 10. La Hana 53, Poalua. lolai 5, 1870. Halawai ka Anaolelo ma (lonoluln, hora • 11° kakahi§kji e like me inr.l hoop"an'peii> Mea Kiekie Peres dena P. Nahaolelua ma ka noho. Puleia e ke Kahunapule. Heluheluia ka moolelo o ka hale, a ma ke noiia ana ua aponoia. Kapaeia na rula a waiho mai o Mr. Pilipo he palapala hoopii no Honolulu, e hoonoaii ka aoae—holo ma na kai konohiki a aupuni hoi, haawiia i ke komite o na aina aupuni me ka hana hou ana. Hoike mai ke kom<te o na noi dala e pili nn-i i ka <>lelo honholo a ka luna o Hiī<> i $5000, uo'ka uapom-i Honolii. Hilo H'>waii, hoike mai e wnihoia a noonoo me ka bila haawina, ninauia a aponoia ka hoike a ke komite. Helohelu akahiia ka bil» kanawai a Mr. Aholo, e hooponopono ai i ka wai o Lahaina Maui Kapaeia na rula a he'uhelu aluaia ka bila ma ke poo. Noiia a hooholoia e haawiia ka bila i ke kotnite w«e. Komiie v>ae : ī). Kahaulelio, L. W. Hanuike, J. Koinoikeehuehu, S. H. Phillipa. Waiho mai o Mr. Halemanu e iloko o ka bila haawina $500, no ka hann ana i hale paab<u> ina HaMiakui Hawaii, waihoi» a noonoo ine ka bila haawina. Waino mai o Mr. Naukana, he olelo hooholo i ka pau aoa <> ke kau ahn. lelo, e hoolako aku ka Makai Nui o ke Aupuni i honkahi kope o ke kanuwai o keia kau ahaolelo 1 kela a me keia hua o ka hale, ke pau i ke paiia. Hoololi mai o Mr. Martin. e kapaeia ka Makai Nai a e hookoino malaila, Knhina Kaldininu Ninauia a hoohi;loia ka olelo hooholo me ka hoololi. Waiho m»i o Mr. Kahnulelio, heolelo hoohol'> e bO(>k»moi» iloko o Ua bila haawina i $500. e kokua aku i ke kula hanai kaikama Uioe Enelani ma Lahaina Maui. Niuuuia a hoome eia ka olelo hooholo ma "K«paeia nā'nīīa'a heluhelu akanna ka hi'a kanawai a ke Kohina o na aina e (C. C [jarris,) e haawi ana ika mana i iia K»mi sini o na aioa Lei Alii e knai »ku i kekabi mau aina, ma ka Moknpuni o Haw<it. Wniho mai o Mr. Wa'iine, he olelo hooholo e kaunha ia ke Kuhina KaUiaina e bana i kanawai e pili »na i na Haku a me na Kuuw>i, a nana e koho i luna kepa no kela a me keia Mokupuni, n aole e ae 14 ka p"e waiwui e kepa i poe Kanwa, Hoihoiia ka olelo hnoholo 00 ke ku <>le i ka rula. Hapaiia na h.ana o ka la. Hana mua. Heluhelu akolu ana ike poo 0 ka bla kanaw<ii e hoololi an-i i ke kanawai k.-irainfia i hoohuiia oia ke kanawoi 0 ka aina, NioHuia a h<>oh<>i > loaia. Haua Elua. Ua ka noonoo ana ika bila kanawai ehoopau ana i ke kanawū e hoemi ai i na mai i loaa ma ka bookam>kama. N"iia b hooholoia e waihoia ka noonoo o ka bila a ka la apopo, a oia kekuhi hana 0 ka la. Hana Eknlu. Oia ka noonoo ana imua 0 ke kom te o ka hale i ka bil» haawioa. Mr Aholo mi ka noho lunaho-'innlu. Uku Luna Kanawai Kaapuni o>husl6oo. Noimaio Mr. H<kikoki e kap»e ka noonoo «na no ka uku o na Luna Kanawai Kaupum a hoike mai ke komite o na ahahoukolokolo. j Ninama a hnoho'oin. ; Kokua Oihana Koa $75 000. | Noi mai o Mr. Hikikom e aponoia ka olelo hoike a ke komite no ka oihana Koa. Mr Kaukaha. Ke ku nei au e kue ikn haawina like me ka hoiUe a ke komite i $$0 00, no ka poa Puln Ohe me ke ao ana. 110 ka mea, a<>le loa au i iWe i ka pomaikai 0 ka lehulehu i keia mea he :mhi ohe, nolaila, e hoomauia 110 ka h»a«ina mua <> ka oihana koa, ua oi aku ka puu dila i haawiia no ka haawioa o na Makai, oiai he pono nui ia i loaa im O.ihu nei a me im Mokupuni e »e. Kuhina ona aina e, (C. C. Hnrris ). Aole no paha he hoa o keia hale i nele i «a ike ana i ke kna, he mea hanohano loa ka koa, a ua nui no ke kamailio ana no ke kon, nka, anle no p»ha oukou e ho' le nna i haawina no kaoihana koa ku mau a me na koa pualu, he mea no ia i minao nuiia e na aupuni o ka honua a pnu, a ilokn o ka wa kaua, a ii iluna

ona innnao aa 0 ke kon ka hilinai nui ana. 1 k» InnAkila o ke aupuni maluna 0 ka aina a mnluna 0 ka wai. E ka lunahoomaln, i kn ae nei au e kananilio iki 110 na mea i oleloia mai nei, e kne ana i ka haawina no ke puhi ohe ; olelo ia tn«i nei, he mea hoohauohuno wale iho no i:i t pel» io pahn, aol.e palin, aka, he wnhi p;ine unk«-ka'o mnlaila. Heaha la ko knkou niea i makemake ai i na kamaa. bnti me na lole niaikai, a me na wuti, oiai, he hiki no ia k»kou ke noho me ka malo wale no a nie kahi panpau walo no ? A I cka lunahoomiilii, e ike iho oe, aole he ū«ni o ko kakoa noho ana ma ia &do, oiai, eia kakou i ke au pule iluna, ka au oka hanohano. Ke kahea aku nei au i na hoa a pan, he mea nar,i loa ke puhi ohe, ma ke kakoliiaka iho nei 0 ka la 4 0 lulai, na hele ae kekahi poe e pnhi ohe mu ko'll walii, a ua huhu au i ka hoala ana i kuu hiamoe, akn, i l*uu puka ana iwaho 0 knn hale, ike akn la uu he maii keiki opiopio Huwaii lakou, a ua nui kuu hauoli no kou kahuha nui ana i ko lakou hookuni nna i na olie 0 like ka maikai me ka poe pulii ohe 0 ka niunuwa A«Betijria i kipa mai ia nei no kona pilikia. A ! Aple aaoi ho hana maikai leeia.

Eia hou keia eka lunahonmalu. Uh ol« Io ia mai uei no na niakai, ke h»i aku nei au, aole au e hoole ana i ua liana a na makai, o;a hoi ka lioomaln ana, pela no he oiaio loa ia, aka pela pu no hoi me na koa ; h* makai no na koa, ina, e pilikia na makai a hiki ole ia lnkou ke hoomaln, a o na koa wale no kahi a ka inakai e kaukai aku ai no ke kokna ana Eia no lie mau puali pualu ma Honolulu uei, he poe lakoe i kuonoono a aa like no ke kulana o kekahi poe me na hoa o keia hale, oia pi>e a pau ua mukaukau mau lakou i ke no a me ka po, e hopu i na pu a me na pahik;»na_ke kaheaia'ku e ke Anpuni, ae iiauK-le no lukou i ka lakou inau liana e pono ai. Nolaila, e uoonoo kakou a e hoapono ako i ka olelo hoike a ke Komile. Mr. Kaukaha. oke kumu nui o ko'u kne ana, oia no ka like ole o na haawiua o na makahiki elna i hala e like nie keia ; no ka me», ua oi ae ka haawin» o ko keia imua o ko k» wa i halu. Ua oleloia mai nei nae he $10 000 wale uo i pakui ia aku, i mea e haua ai i hale kaa hou ; aole no »u i kue in haawi aua ia haawina ; aka, e aho nue e nana ae kakou, oiai aole i hooholoia e keia hale he haawina no ka hale koa, eia nae ke kukuluia nei ka hale koa, me ka manao ana e paa no i na dila i oleloia. Aole no au e kamailio nui ma ia mea, aka, eia ku'u mea e kne nni nei, oia ka haawinu $8,000 no ke puhi ohe ; i ko'u manao no keīa haawina e hoopanee loa, aole kakou i hiki aku i ka' inanawa e hapaī ai n'o "kefs "maiiHO ana, u» olelo nui ia mai nei nae e ke Kuhina 0 na Aina e, he mea maikai ke puhi ohe, he oluolu na pepeiao, oluolu ka mauao, pela io no paha, aka, eia ka'u mea knhaha nni, o ka hooluolu wale no o keia pnhi ohe i na pepeiao o ko Houolulo nei poe waleno, a koe ko Kauai, Maui, a me na M<>knp>ini eae, oiai na na makaainana a puu i ku i ka anh.in o n» Mokopuni a p»u o keia Pae Aina i haawi 1 na dalu e oleloia nei no ke puhi ohe. £ na hoa a pau, e mnia pono kakou i ke kn i ka pomaikai o ke Aiipnni no keia haawina, i ko'u inanao ana a meka hoomaopopo ana i na mea i oleloia mai nei, aole loa au i ike i k« pomaikai no kei:i puhi ohe. Nolaila, ke 1 manao nei au e hanwi i §4,000 no.ka hoomuka ana i ke puhi ohe. a ikeia ka pono no ia inea, a no ka Imawina o ka Puali Koa Pnal'n, e hoemi i §3,000, a e hookoe no i ka $10.000 (io ka hale koa. Mr. Hikikoki. N<> keia mea e kamailio ia nei iio ka oihana koa, he mea makehewa ia kakon ke ho-ile i ka haawi aku i pau dala no ke koa, no ka mea, aole uo e pau ana ke koa, a e pouo no ke hoomania ke koa e malama i ko kakou Moi, aka, eia ka kukon mea uui o ka noonoo aiiii i puu data knponoe lianai ai. No na mea i olelo nuiia no ke pnhi ohe, ke mauho nei au he niea kupono maoli no i ke Aupuni ke hap:ii a e malama i pnhi ohe nona pouoi iho, i like ai me ka kakou e olelo nui nei. o kakon kekahi i like me na Aupnni nui naauao o ka honua nei, a aole e pono ia kakon e kapaia mai he poe makilo wale akn i na manuwa ona Aupuni e ke kn mai ia nei, a nonoi haahaa uku, a ae oluolu ia mai, nlaila haawiia mai e puhi. Nolaila, e kokna ana no au i ka apono ana ia k haawina e like me ia i hokeia nia ka olelo hoike a ke kumite. Mnhope o ka hoopaapaa ano, na ninan ia a liooholoia. No ka oihana koa $75,250 Uku Kekauolelo Kiaaina Oaliu 600. Mr. Euapnn. Ke nonoi aku nei ati e p>>no e"nooiiooia i keia wa kuu olelo hooholo i waiho mai »i. p hookomoia iloko o ka bila haawinu i $800, na lawe mai aa, a manmli o ke noiia una, ua waiboia ka olelo hooholo ma ka papa a noonoo pu me ka bila haawina; a nolaila, ke hoololi akn uei au e like me kuu olelo honholo i $800. Ninauia a hooleia ka hoololi. Nolaila, na hoohol>>ia. Uku Eakauolelo Kiaaiua Oahu.. .$ 600 " " Mani... 800 Waiho mai o Mr. Kahaulelio be hoololi he $1 600. Niuauia a h»oholoia ka hoololi. Uku Kakauolelo o ke Kiaaina o Mnii $1,600. Noiia a hooholoia e hoopau i ke komite a. noho hon i ka ld npopo. Hoike mai ka lunuhoomalu o ke komite, i* tna ka noiia ana na aponoia. Hoopanee ka hnlo Hpopo hf>ra 10 bak.