Ke Au Okoa, Volume VI, Number 13, 14 July 1870 — Untitled [ARTICLE]

; I ka PoAKAHi iho n.ei, ua aoi; ia mai jmna 0 ka Hale Ahaolelo e noonōo hou ia ka Pauku I o ka Bila Haawina oo na lilo o ko kakou aupuni uo na makahiki elua e hiki mai ana ; aka, mahope iho o ua kukai olelo ana ma na aoao kokua me ke koe, uanoi mai ke Kuhina o na aina e, e hoike aku ke Kakauolelo o ka Hale i ka buina o ka Bila c like me ka hookaawale ia ana e ka Hale o kela & me keia haawina pakahi. Ua heluhelu mai ke Kakauolelo me na leo maopopo, oka huina o ka Bila Haawina holookoa, ua hiki aku ia i ka puu dala piha poepoe, he $1,109,996,25. 0 keia puu dala nui kai hoike ia mai ka huina ia a keia Ahaolelo Dei e noho nei i manao ai e haawi no ka pomaikai o ko 'kakoo noho aupuni ana aku no na makahiki elna e hiki mai ana. Mai ka Poakahi mai nae a hiki i nehinei, ua pakui hou ia aku kekahi mau puu dala hou, a no ia mea paha, ua ano pebu o-nn a mahuahua bou ae na lilo i kaana ia no na haa.wina a pau. 0 ka puu dala i haawi ia, aole wale no ia 1 manao ia e hoolilo wale ia ako ana no ka pomaikai o ka apana hookahi, elua a kakaikahi wale paha ; aka, ua manao ia e palahola like aku iia hunahuna oia mea ma na apana a pau loa o keia anpuni; a he mea kupono uo hoi i na Lunamakaainana a pau ka hooikaika ana i ko lakou mau leo noi no ka pomaikai haawina o kona apana iho, no ka mea, ua komo like no na apana pakahi a pan loa i ke kokua aoa no ka waihona dala ma o ko lakou mau auhau la. Aka, he mea maikai no nae hoi i na Luna i hoouna ia mai a he knpono do hoi ia lakoo ke noi ma na mea kupono i halawai mai me na hune a me ua nele maoli oia apana. Aole hoi o ke noi knahewahewa wale ana no boi kekahi i lele wale e ako mawalio ako o ke kaha kopono maoli, aka, e hoomaopopo pono i na mea e noi ana me ka mea maoli i makemake ia. He mea oiaio no paba aia ma kekahi mau apana oa makemake noi ia kekahi mau hana hou e hanaia, a aia wale no nae me ua puu dala nni e hiki kupono ai; aka, o ka mea knpono nae paha o ke noi lii. lii ana i kela a me keia makahiki, & pelae kalai liilii ia ai a hiki aku i kona paa pono ana. Ina no hoi na mahnahua ka puu dala 0 ka waihona, aole no hoi e aipakiko maikai ka hoolilo nui loa ana ma ka apana hookahi a kakaikahi paha, ke ole he manao ia he nui ka waiwai a me ka loaa mai oi'a apana ke hoolilo nui ia akn ke dala. 1 ka hoohalike ana o ka Bila Haawina o na lilo i manaoia, me ko na makahiki i manao ia elua i hala, ua oi aku no ko keia mau makahiki elua e hiki mai ana. Aka, in«i no nae boi e nana ia ma ka Hoike a ke Kuhina Waiwai, e ike ia no.ua oi ako mamua o ka haneri tausani na dala i koe mai mahope iho o na mea i hoolilo ia ako. Ua hilinai nui no paha ke koena oia m&o dala ma ke akamai hooponoponoia ana, a malnna paha kekahi o ka hooko ole ia ana o kekahi mao haawina. Aka, he mea hiki ole no paha ia kakou ke lele ka hauli no ka hooponopono kopono ole ia o ko kakou waihooa aupuni, no ka mea, o ka hana a ka poe poo anpum' o ka hooko ana 1 na mea a ko kakou Ahaolelo la i kauoha ai. 0 ka poe poo aupnni he mao kauwa hooko lakou na ka lehulehn makaainana. Ua hoopuka pinepine no makou, i kumue puipui ai ko kakou man loaa auponi, hemea kupono no ia kakou ka hilinai nui ana ma ko kakoo mao waiwai ponoi i oi ae ka hilinai ana aku mamua ae o oa waiwai komo mai. No ka mea, ine kakou o hilinai ana ma na waiwai komo mai, >ole i maopopo lea loa ia kakon ka mao ana mai a me ka holopono loa ana mai oia mau loaa a me ia mao pomnikai nui ; a he maopopo ole no hoi na wa o ke kipa ana mai oia mao mea. He ano pohihihi, a ua like me ka olulo, aole i maopopo ia ia o ka ale hea la anei ka mea nana e ka'upa aku ai i knla maloo. Aka, ke hnli ae kakou e nana i ko kakou man loaa kuloko, e hoopapau nui kakoo ma ia mao mea ; aohe wa a knkou e manao ci oa nele ; e pomaikai mnu no kakou i oi ako ka maopopo loa a me ka mahnahua mamoa ae o na waiwai paialewa wale ia mai no, a puehu wale aku no me ka waiho ole iho i ka pomaikai hapa noi mahopo nei. I ka Poalna iho "ci, oa hooholo iho ka Ha]e i kekahi puu dala liaawina nui hou no ke kokua nna i kn Laina Mokumahu Nu Holani, a ua ano kupono no ia hauwi nna. No ka men, i na la mamuu ae nei, ua hilioainui kakou no ka lilo ana o ko kakou man mea ula

nia ke awa o Kapalakiko ; a oiai o ka makala hookahi wale 110 ia a ko kakou mau wai"wai e pikokoi aku ai, nolaila, ua poa uiau ko kakou mau waiwai o Hawaii malalo ona kaomi ana a ko lakou maa manamana lima nui, a ua emi mau ko lakou mau kumukuai malalo o na kumu kupono e like me ia i manao ia aku ai e maikai mai ana la ka makeke. No ia mea, ua hopepe mau ko kakou mau waiwai ma ia makeke, a aohe no wahi eae a kakou e hilinai nui aku ai; nolailai, ua waiho malu no ko kakou mau waiwai ma Kapalakiko, e kali ana i kela a me keia manawa no ka pii ae o ke kumukuai. a e like me ka loihi o ka waiho ana o na waiwai ma ia wahi, ua pii ae no na lilo a emi iho ana no hoi na loaa mai, no ka ai ia e ia waiho loihi ana, a he mea ane poho no hoi ia i ka poe na lakou e hooula i ka waiwai.

Aka, iloko o keia mau kopilikii o ko kakou mau mea ulu, holo mai la he laina motumabu mai ka hema mai ; a maluna ona i laweia akn ai kekahi man waiwai ponoi o kakou, a ma ko lakou lilo aua aku, ua hoike ia mai ka maikai o ka makeke ma ia wahi. I keia mau la,ixrai nei no hoi, ua hoomaka mai ka pii ana o "ke kumukuai o na mea ulu uaa Kapaiakiko ; a me he mea la, ke kumu oia no ka hamama ana mai nei o Nu Zilani a me Na Holani no ko kakoū mau waiwai, a ke mamina la paha ko Kapalakiko poe i ka mea a lakou i hana ai.

Ina hoi, ua hemo mai nei kela mau wahi ma ka holo ana mai o kela laiua mokumahu, heaha hoi ka kakou e hana aku ai i hoohoihoi a hoomahuahua mai ai i ko lakou mau kipa ana mai ? Aole anei he mea kupono ia kakou ke kokoa aku ma ka hoolei ana aku i kahi mau dala i ula nui mai ai ? 0 ke ala mā Kapalakiko, he mea maopopo loa aole kakou e hoouele ia mai ana me ia ala i na mokomaha ole, aka, o keia ala hou ke makau nei makou ina aole paha kakou e kokaa, e haalele mai ana oia ia kakon ma ka hoolilo ana i keia wahi i wahi kipa uo lakoa.

Ke komu o ka hapaiia ana mai o ko makou manao pela, oiai, ma ua lono i hiki mai i na la i hala iho nei, e manao ana ke aapuni Parani e noho ana ma Papaete, e noi aku i ke aupuni nui ma ka home i puu dala kokua i ua laina mokamahu nei i hooueleia ai ke ko ana mai i Honolulu nei a i Tahiti e kipa ae fti ua mau moku la, a malaila ae no hoi oa moku e kipa ae ai mai Kapalakiko mai. Ina he oiaio e ae mai ana ke aupuūi makna o Farani, a ina kakou e kokaa ole no ia mea, me he mea la paha e laweia aku ana keia pomaikai mai o kakou o ka maikai ana o ka makeke oko kakou mau mea ulo. Nolaila, aole makou i hoahewa i ka hooholo ana a ka hapanui o ka Hale no ia Haawina.