Ke Au Okoa, Volume VII, Number 19, 24 August 1871 — HE KAAO NO MORIONA, KA ELEU O ITALIA. [ARTICLE]

HE KAAO NO MORIONA,

KA ELEU O ITALIA.

HELU 35. I ■ 1 * 1 Aole paha e honpoina ana ka poo helohpln j i keia Kaao, no it-.i hana pono o!e a kona makaakane, aka, ia kakon nae e huli ae ai a nana aku i na haua a ka mea nona keia Kaao, oiai, aole oia i lawe mai e kaknln hou i ke ano o na hana pono ole a ko lana makaahine i bou, ka mua uana i imi hala i kumu nona e hewa ai, a uo ia mea, na ho-a ia ka manao huhu wela iloko o kona makuakane, a ma ia mea. ua hoopai hoomainoiu» ka makuakane i kana keiki, oiai, iloko o ka manawa pokole loa, ua sila ia kona kino holookoa me ua pala pu a ke aloha ole i hana ai. Aka hoi, ua hoomanao mau o Morioua i ke kauoha a ka Buke Nui Hooweliweli, e oielo ana, " Poinaikai ka poe i bau* iuo ia toai no ka pouo." 0 keia iho la ka mea uaua i hoolana mai i ko Moriona mau manao, i mea e uaui ai ka inoa o ka Makua nui iloko o ka lani, a o ka liopona hoopomaikai n ke Akua i hiawi mai ai ia Moi'iona, na law.a ia ma na Holu mna o keia Kaao, oiai, na lawe mai o Moriona i nt> lau oliva a ke aloha, a waiho aku la imua o kona makuakane, me ka waiho pu aku uo Uoi he mau olelo hoolaua imua o ua inakuakane uei, iio ka pomaikai e 'oaa ana ia ia ma keia mun aku, oiai, aohe lie palena <> ke keiki aloha iiiakua, uo ka mea, na ke Akua iloko 0 Koua. lokomaikai, e hooloihi aku i ha la o ko Moi'ioua ola ana % kao i k& puaneane, a he oleto oiaio uo keia. Ma keia wahi o ko kakou Kaao, e kapae iki ae kakou i ka (>lelo nna no na makua, a e huli ae kakou a naua aku ia Moriona, oiai, aia oia a me kana kanwa hoolohe ke hnli hoi la ma ke ala e hiki aku ai i kona home, kahi a kana aloha e nobo lā me ka oluolu maikai o ke ola kino. No kekahi mau la ī hala ae ma keia huli hoi ana o laua, inahope iho o ka pau ana o ka aina awakea o kekahi la, hiki aku la laua iloko o ke kulauakauhale, a halawai pu me kana lede alii, me kona miili pokii kaikuahine a me ko lana makuakane hookama, luaua iho la lakoo mē ka olnolu inaikui o ua manao. Hai aku la o Monoua i ko «oo o ko lana hele ana, a me kona halawai pu aua me kona makuakane ma ke alanui e hiki aku ai i ka home o konu mau la opiopio 1 hanaiia ai, kona kamailio pu ana me ia, ka hoohewahewa o ka makua i ke keiki, kona haawi ana i ka makna he eke moni, kana mau olelo kauoha i ka makna, kolaua kukai aloha hope ana, ka hoi ana o ka makuakane i kona home, ko laua nei huli hoi loa ana mai - i ke kuianakauhale alii. No ka maluhiluhi o Moriona i ka'hele ana.i ka-loa o ke ala, ua hooknu aku kona makuakane hookama ia ia e hoi e hoolnolu iki ia ia iho, mainna ae o ka hala Bna o ka wa kupono o ka luana maikai j ana o na hora kupono o ka po. I kekahi la ae, ua kuka hou lakon no ka hoomakaukaa ana i kekahi kaa nni lawe ukana, no ke kii ana i kona makuakane, ua hana bou ia be kaa i na mea a pau e oluolu ai ka hele ana ma ke ala i ka po a me ke ao, ekola la i pau pono ma ka hooponopono ana i ua kaa nei, u» kupono no ka hookele ana o na kaha kaa j lio me ka ikaika kupono maikai. Ua kaai j aku o Moriona eha man lio nui ikaika maikai ma ke ano kano kaa kina ole, a i ka hala ana o īa mau la, ua makaukan ke kaa me na lio, na lako a paa e kupono ai no ka hele ma ke ala e hiki aka a: ma ka home o kona makuai'ane ponoi. I na hora pouiponi o ka wanaao o kekahl la, kau aku ia na kahu kaa lio elua, me elua mau kauwa lawelawe, & o kekahi o na kahu j kaa lio, oia no ke alakai, no ka mea, ua ike i oia i ke alanni knpono e hikiwawe aku ai, { mamua o ka niniu aku o oa buila o ke kaa, haawi aku la o Moriona he palapalana kona j makuakane, a hana aku la na kahn kaa lio i ko laua mana, he elima hora holo i haawiia no lakou e holo ai, hookahi hora e hoomaha j ai na lio, me ka hanai ana i ka ai, a hooinu i j ka wai, a pela mau e hana ai a hiki wale i ka i hpme o kona makuakaae, a p«la no hoi ma [ ka huii hoi ana mai, ina e hana lakou me ke 1 kne i keia olelo kauoha, o ka hoopai maluna o lakon, e hoopania mai ka noho oluoiu ui I mawaeaa o k» poai aaaikai o aa kaowa boo!©he. U* hookele aku na kahu kaa lio mo ka maikai, a o ka ikaika o na lio na ka bolo aua, ho ei wa mile i ka hora hookahi, a lie 46 oile e hala iloko o na bor* bolo elima, hoomaha ia lio hewkahi hora, me ka hookau ae i* lakoo e ai a • inu, a i ka paa iu o ka ho- j r» hoomaha, hookonio oa iio iloko o ke kaa, a pela man iakoa i haoa ai m« ka hooko pono i ka naakemake o ko lakon haka lokoaaikai, I ka lima o k« la, oia mai no ka Ikalka aiaikai o aa iio, a ma ka kt|w)iia o ka bora umi o ka po, hiki akn U ke kaa lio maw&ho o k4 hotele, a niuau aku la aa kah« kaa lio i k* mea malaain * ka h*i« o ka mai kaakaoe o M»>rioaa, a ota ka lokoaaikai koi A kM wm malama hotele, ea kahikuki ia nai i ksfLlaaai o hiki aku ai i kona eia nao,! ao|p wahi kupono no keia kaa uai e matama ia'i, uo ka «nea, ho hlaiki ka paka pa 1 o īo lana !.omo, a ke uoi aka u« ao i ko obkoia ahouui, e ae m»i i ko\i makeuiake, ua j

lawa keia botele ao ka hookipa aoa mai ia onkon, a be wahi knpooo do boi e Hialamaia ai ke kaa a me oa lio, a na lako no Boi i fca ai no ua lio i keia po, aa ae akn lakoa i ka makemake o ka mea malama hotole, a hookomoia abu la ke kaa iloko o ka hale kaa, a c na lio hoi iloko o ka hale me ka boolako pu ia aku me ka ai e lawa ai do ke koeaa o ia po, #od» poe kauwa a MorioDa, ua hob. kipain'kii li lakou ilokoo Kekeeaa a iua!ai!a iakon i ai i ko aoo o ka 3akou Imakai i hiki mai ai, a hooknu ako la ka mea malama boteio ia lakoa e hooloolo i ke kino iloko o na apona & ka hiamoe maikai aua iioko o na hora kakaikahi o ia po.

I ke kakahiaka noi a kekahi la ae, he!a aku la kekahi o na kauwa a Monona ma ka home o kona makaakaae, a i kona hiki aba ilaila, hookipa aknMa ke kamaaina, a haawi aku la ka malihiui i ka palapala a kaaa keiki i kona nana ana ike iho la oia i ka inoa o kana keiki, a kauoha akn laoia i kana wahine, e hoomakaukau koke i na mea ai maikai e lawa ai na malihiui. Ua hooko ako la kaua wahiue me ka eleu ma ka hana ana i na mea ai maikai i kupooo no na malihini, kuka ibo la ke kamaaina me ka malihiui,- no ko lakon manawa c hele ai, hai ako la ka malihini, mahope iho o ka pau ana o ka ppina kakabiaka o keia la. Ika pan ana oka laua knka pu ana, hoomakankaa iho la ka malihini e hoi ma kahi a kona mau hoa e noho la ma ka hotele, e kali ana no ka hoi aku o ko lakou alakai, a i kona hiki ana mai, hoopuka mai la oia i kana olelo imua o kona mao hoa, he pono ia kakou e bcle koke ma kahi o ka makuakane o Monoua, malaila lakou e paina ai i keia kakahiaka ua ae akn kona mau hoa i keia olelo a ko lakou alakai, a hele akn la ke aiiikai e knku pu me ka mea malama hotele, no-ko lakou hele ana ma kahi o ka makaakane o Moriona e p.iina pu me ia, mamua o ka wu kupono i» lakou e liuli hoi loaaku ai i ka home oko lakou haku. Uaae mai la ka mea malama botetc me ka niaikai, a haawi aka la fee alakai he umi dala, no kona maiama maikai ana i na 1 i<> me ka hoolawa pono aku ia lakon me ka ai knpoi o no na lio, a no ka m6e ana o lakou malaila ia p<», he hepalna dala no ka inea hookahi, hui pau loa he umikumamaha dala, me ka hoolako hoa ia mai i ai no na lio no ka hele ana ma ke ala.

, I ka aneane aku e hiki i ba hora ehikn oia kakahiaka, kau akn la lakou maluna o ke kaa, a holo aku la i ka home oka makuakane o Moriona, i ka hiki ana aku o ke kaa lio, a ku iho la o ka puka o ka pB, a hookipa aku la ke kamaaina me ka maikai, oiai. ua niakaukau na mea ai maikai o na ano a pau maluna o ka papa aina, a mnlaila lakou i hoolawa ai i na niea e puipui pouo ai ka ikaika oke kino. I loa m> a pau ka lakou paina ana, o ka hoomakankau koke iho lano ia o ka lawe aua o na ukana iloko o ke kaa, a o ka mea nae i maalahi loa ai ma keia hana ana, ua hoomakaukau mua l-o laua i na mea kupouo e lawe ai iloko o kekahi mau pahu, a oia ka mea nana i hoopokole * ka mauawa i hooliloia ma keia haaa. I ka makaukaa

ana o na mea a pau e pono ai ka hele an& ma ke »!a, ua nni na kamaaiua i hele mai e ike i ka hoi ana o na makua e noho malalo o ka malama aua a Mon'ona, a o ka hale a n\e na

pono a pan, ua haawiia aku malalo o ka malama ana a kekahi mea i pili ma ka hanau ana o kana wahine mare mna. Ika paa aoa 0 ka bora ewalu o ia kakahiaka, komo aku la lakon a pau iloko o ka hale kaa lio, a haua akn la na kaha lio iko laua mana, ma ke:ia holo aua, he ehiku mile i hala iioko o ka hora houkahi, o ke komo o keia emi ao» o na mile iloko o ka hora hookahi, ua oi &e ke kaumaha o na ukana i ka elima hancri paona, a hui aku me ke kaumaha o na paona o ua kapaka eono, ua hiki aku i ka ehiku hauen paooa: a 01 ae ke kaamaha. Ua holo aku lakoo ahiki i ka pau ana o na hora hoīo elima, ua weheia na lio e hoomaha mi ka hanai pu ia i ka ai a na lio i hoolako mna ia iloko o ke kaa, ao aa kanaka hoi, p&ina pu iho la i ko lakoa paina awakea. Ika pau ana oka hora hoomaha, hookomo na lio iloko o ke kaa, a holo aku ' ■ me ka hookele maikai ana o na kaha kaalio, ma ka hora eono o iaahiahi, hoomah» kou na lio, a paioa ko lakoa aina ahiahi, a pan ka hora hoomaha, hookomo hou na lio, a holo akn la ke kaa Uo me ka maikai, i pan ana o ka hora eiwa o ia po, pnk* mai la ke atiiwahine o ka po, (ka lu&hioa,) a kaopau mai la i kooa man kukona malamalama, na ia »ea i hoopau i ka piooo ka ko<o au © aa lio, a i ka auoane ana e pan ka bora umikmnamalna o ia po, boom«ha ea lio eloa bora, oae ka haawi p« »akn i na mea e hoopoipai aai ai i ko (a.koo ikaika kino.

M* ka hora elo% o tca waa&»o, na bookono ia na lio iloko o k* ku, o* 1« i« aka ke koe> ōoa o n* ek« ti « a» Ho, a peU om m bwwti i-o i lHH>pihftift i »ai iao oo lakoo ma ke &l« ( 0 ib« kekehi nu leko »i ao lakoo, o kei» m*o bn a peu, oa kioleia, koe wale no n% okaoa ponoi a aa makun o Moriooa, ma keia bana akamai a ko lakoo alakai, «a hooauM iki ia ke kaoaaaha o k* kaa, no ka mea, na maopopo i ko lakoo alakai, « biki aoa lakoo 1 ka boae, uawoa ae o ka pan *oa o ka bora eiwa o ia k«kahi«ka Ia lakoo i hoowaka ako ai e b<4o, oa ikaike naikai ka b«lo ao* o oa lk\ aka boi> oo ka akoakaka maikai o ka ua k«op*oia ka ikaika o ka bi>to kiao aoa o oa t»o, » me be ne* la oae. be «>«»i oiile a ntc ka hapa i hala i ka bora holo hook»hi, i ka aooano aoa e pao ka hor* eba o ia wanaao, hoomaha iki na lio )k hapaioa'o ka hora, & hooioaka boo ako la ka holo aoa o oa lio, ma keia holo aaao lakoo, ke we(|<>

toa ae l&ke alaaKo k^»o, be aiakai, e hlki ana lakeKi māmiia ae o fca manawa ana i toaoao 6i.Ua ■ fc -*'-nīn bo bui ka ikaika 6 ka holo ooa lio,ikapaa *aa o ka hora ewaln, boojß»ka lakoa e koao īloko o ka hoomaka aaa mai o ke knlaoakaahale alii, a ma ka hapaJaa o ka'b«ra hiki mai la ke kaa Ho ma ka home ponoi o Monoaa, ia maoawa, pane <nai la ke alakai i kana maa malihiai, " Eia ka paho kopa no « lik« m& fce kaoolm a ko»o baka ia'a e kii aka ia olaa a lawe aai ia m» Ika pan aoa o keia m»« olelo ake dakai, paoo aka ■I» k» malihioi, " O kos bafea e no&o net malalo o ts*ua ioav haa», be k&eaka pottoi no auei oia no Ee aopnni o ®talia oei ?" Paoe ' akn la kp alakai, "O ke pookeia hookahino keia o na poe o ke kolana feaabaa loa i hiki ako i ka pane poo o ka hanohano, a oia hookahi ke kea o na kanaka noean o keia ao.*' īa maoawa, hele mai la kekahi kanwa e wehe i be pani oka pnka o ka pa, a komo aka la ke kaa lio iloko o ka pa o Mortona, a iele iho la oa malihini ilalo o ke kaa lio.

Kii mai la ke knene nni o kahalo, a alakai akn la i na enalihioi maloko o ka rnmi hookipa, kahi a ka leele alii Semeriela a the Domineaela e noho %na, a haawi mai 1a laoa i na hooaaaikai ana ieaoa ona malihini. Ika nana ana nae i na hiohiona o ka lede alii, na hoike mai la iono man heieheiena ia ia iho, me he mea ia, oa ike pinepine oia i keia man malihioi mamoa, ka plha o koea oaan i ka hauoli nui, a ma ia hope iho, hoomaka lakoo e kamaiiio no na mea e piH aoa ia laoa, a na ka lede alii i aoopaka aka i na olelo ninaninan ma ke ano hoohoahnaian imoa o na njalihini, a na paae akn oo hoi na malihi&i imoa o fea !ede alii, e like me ka hiki ia iana ke olek). Iloko nae oia manawa a lakoa e kamailio ana no na osea e pili ana ia iana, na hoike mai Ia na heleheleaa haikea a me ke kaumaha ilnna o ka wahiae malihini, fca mea naaa i han» i ke karaima ino imua o ba mea oooa keia Kaao, oiai, na hookaawaleia akn o Monona a me Alawe m'a kekahi rnmi okoa aka o na hale oei, aia a pan ka ka lede alii man olelo hoohoahoalao ia laoa, alaila, hookuuia akn laua e ike na makna i ka laaa maa keiki, ao na keiki hoi ina makna. Pela iho la ke ano nni o ka hookipaia ana mai oaa man makaa nei o Moriona ma, na hena aka ka lede alii me ka 010010 maikai o kana mau kamailio ana, i mea e hoolele ole ia oi ka hauli o na malihi e na manao makaa a me ka pihoihoi nni. («4e?ē i pau.)