Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 2, 25 April 1872 — HE MOOLELO NO IVANAHO! [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANAHO!

BUKE IL MOKUNA XVIII. ] k v wa i hookokoke aka ai ka Puuwai Lioiiii n in« kona mau okali i na kaialn waho o ka liale kakela o Kooigaboro, aia hoi, he roat) kiiii puku ma oa poka pa haiki o ka pa kana. hae eleele noi ke polelo mai aua iii'.i k » iiiko poooi mai o ka hale towera, e h >ik< iuAi ke aoo o ia hae, oka hako noiia ua wnhi ia, oa naue, oa aewa aui aku la ia i i;o ala hoi ole mai, a he maa hiohionahoi

e hoaiai po raai ana, e hoomania ana uo oa haua oka makeoa aoa. Aia kekahi hae ke welo ae la i aa aheahe welau makaoi maana, aia malona poooi ae oka poka pa, aia maloko o ua hae hei oa penaia ke kii o kekahi lio keokeo, o ka hoailooa hookahi ia o ka ba« alii, ameke kolaoa o kooa bßeao ooa. a o ka hae kalaunu kahiko ia o Henegita a me kona mao kanaka kana. Ma na wahi a poni ka hale kakela, aia malaila na kaoake, kahi I muimni'ai no ka ahaaioa boolewa aoa. No ka mea. he rola maa maa ia mawaeoa o na Sakooa, o na la o ka hoolewa aoa, oia oa la o ka hookipa lokomaikai loa ia aoa e lakon ma na ahaaina ana E hele nVi ana na kini a pao o ka poe mAe, s me na ohaoa, na makamaka hoi ma kai,. mamao loa, a me na poe maiihini kekahi i ka , wa o oa mao ahaaiaa nei, a e haooli lokahi lakoo ma k» papaaina me oa hoomanao aoa 00 ka mea i make, No ka waiwai duī o Atelaoe, nolaila, hoolawa ia na papaaina nui no na poe a pau e noho ana ma kona okana, a me na poe e ae i hele aku e ike i kona make aoa. He uui oa hoakai kanaha i ikeia e pii aku ana iluoa o ka poo kahi • ka hale kakela i kn ai ; a o ka Moi a me kooa mao ukali kekahi i ikeia aku e pii aku ana a komo i ka poka pa ; a ma na palena maloko iho o ka poka pa a hiki i ka hale towera oa piha pu ia wahi ioa kanaka. Ma ke kao wahieike ia ako no na koke, e hoomo-a aoa i na bipi a me napoaa momona, «me nahipa, ma ke kau wahi hoi e ku aoa oa pahn ela nnnoi, ebiki ai i na poe a pau e komo aka ana ke ioo wale. E ike po ia ako no oa poulu kanaka, e hoohialaai .apa i aa mea ai, a e inn ana i na kiaha wai ikalka. ooa poe kauwa Sakona olohelohe, o lakou ka jjoe i ona maoli I ka nanaaka. He poe kaoaka Noreifiī.sa ilihune kekelii 1 ikeia iloko 0 ua mao piha kanaka la, e ai a e iou ana lakoo, me ka njtna bocwahawaba aku i ke anaioa o ka poe Sakona, me kahoopoina ana, he Sakooa ka mea nana ka ai a lakoo e ai Wale aoa. Iloko o keia man ponlo kanaka, he poe koa k£kahi i hoi mai mai na, kabua kaua nluaoa o P{iiesetina, a he poe kalepa boi kekahi, he poe himeai kekahi, a oie na hookani pila. E hoonani ana kekahi poe ina mele no Atclane, a o kekahi poe hoi i na niele kupnn» alii Sakooa. oka poe apiki waha lealea, o lakou kekahi ma keia anaina. Ma kā nana aku nae i na hana a keia poe Sakona, na kupono maoli i k& aoo o ko ke kanaka noho ana. No k» mea, i»a he makewaūko kekahi, aia he pnnawai ela e inu ai ( a ina hoi he po* loli, aia he wahi o ai ai, a ina oa hoopoiolohi ia e ka pilihaa, eia be wahi nana e hoolealea mai me na kamailio lealea, a ina hoi be kaumaha, aia ka leo hoene o na lira a me na ha-pa ke kaoi mai 1», ka mea nana e holoi ako ke kaomaha. Ona wahioe maloko oia maa pnulu, ua hookiekie ae lakōu i ko lakoo mau leo uwe, (e like la me ka mea maa mau 3 ko Hawaii nei.)

O keia iho la ke ano maloko o na paia o ka pa kaoa o Konigaboro, i ka wa i komo oko ai o Eikeke ame kona man okali' Oke koene nui oloko o ka pa, aole no ia ī oana nni mai i ka wa i komo ako ai oa malinini haoohano e ae a pao, aka, i ka wa i komo akn ai o Hikeke ā me Iv»Daho, oa halio koke mai 1a oia me ke aoo be-a-be-a hookipa malihini, no ka mea, ma aooa naoaina mai i ko laoa mao heleheleoa haoohaoo, ese he oaea la he kolaoa kiekie ko laaa, a o oa heleheleoa hoi o Ivanaho, me be mea oa kulama mao no i ka ikehi e ia. A oo ka mea hoi, o na noita, he kakaikahi loa ko lakoa ikeia iwaeoa o ka poe Sakona, a o ka hele Aoa aka o keia maa Daita e ike i ke kino make o ke alii Atelane, he hana hoohaoohaoo ooi-oo ia i kooa ohana. Paa ae la oa koene ōei i kooa kookoo hoailooa, a me ia ano oia i alakai aka ai i oa malihini, nuwaena aka e ka poe e ekoakoa aua, a hookomo ako la iaKikeke i me Ivanaho oia ka poka o ka halo towera. Ma ia w& oo hoi koiuo aela o Garota & me Waoaba iloko o na ho kaa o ke aoaioa kanaka e noho aoa iloko o k« pa, aole r i akali po aka me ko laoa mao haka, aka, ooho iho ia laoa malaiia a hiki lka maoawa e kaheaia mai a. Hoikao aka la o Wamaba me na lealea ana a paa o ke anaina. a lilo | ae la ia ia ke alakai aaa o oa haoa hoolealea | a tae ke kamailiō /hoākaaka ana ; a o Gurota ] bci kekahi i kokoa .e, ako ia ia., Ma keia i wāli! i haaalele ia ai ke kamailio aoa oo laoa, oiai e alakai ana ke koene ooi o ka pa kaoa ! ko laoa mao hako i ka hale kakela.

MOKUNA XIX Ua iko ou ialakon, E owili aoa i ke kiao d»kd o !darkelo, A aia hoi fae mau mele hoanoano, I awili pa ia oa kaoikau, Ifa waimaka, » me aa po)obi«ra makeo», Me ke kioi av i roe» i inike, A i aoeaae boi e laakaba aku i ka po. OldPlay. O ke aoo o ke komo aoa ako i ka puka o ke to«era oui o ke Kahela o CgDigaboro, he haiki, a me ka pipiliKia, e like me ke ano o ka haoa ia aoa o ua puka o ka wa kahiko. He wahi p ka haahaa me na aooooau nihinih', oia kahi e koeno aku ai ma ka aoao hema o ka hale towera, a iloko o na keeoa oai maluna o ke kola o ks hale, a o na haie elua malaio iho he mau lua hale paahao ia. Ona alapii e pii aku ai i na keeoa maluoa aia oo ia maloko o qa ku kiokio o ka paia o ka pa. Maloko o keia roao alspii haiki i hookomo •ku ai ke koeoe i ka Moi Rik*ke, i akali ia e hana puoahele paulele Ivanßbo, a hookomo ia aku la i ke holo ooa keeaa poepoe o ka hale, a la wa no hoi e pii aoa ma oa alaoui pii i huaa hou iho ai o Ivanaho I kooa maka me ka papale kila, i ole ai e ike e mai kooa makoakane ia ia, a hiki i ka manawa e kauolia mai bī ka Moi e hoike aku i koaa mau heleheleoa i kooa makuakane.

I feo laua wa i komo aku ai i ke keena, e ooho puoi ana o» poe o ka aina he umikumamalua ma bai o kekahi papa kaukau oka nui, o lakon na luna uui o na okana o ka aina he ! umikumamaloa i hele mai e ike i ka make anao Alelane. He poe kahiko koikoi wal» oo Ukoa a paa, aole he mea--opiopio o lakou. Oko laknu mau hiohiona, aa hoalii ia e ke katim.rha kuhohoou, he uoho mumule wale iho no ka lakou liana me ka u ana aku. Oko lakou mau lauoho, ua hoaiai ia no ia e ke kuakea dd ka noi o na makahiki i hala ee, a pela hoi ko Ukou mau umiumi īoloa. oko lakoo mau kapa, ho mau holoku ekele, oo ia, a o na helehelena o ko lakou aoaina i ka nana aku, me he poehoomana kahiko la ia Wnd#n», e kauikau no ka hala ana ako o ka naoi o ka lahui.

O Ced*rica kekahi e noho ana iwaena o ia aoaina, ma kooa bdo luna kahiko no ka aina, ao ke poo oo hoi ia oia anaio». I ko Rikeke komo aaa aku (o kona inoa wale no i ike ia e Cederica, <> ka Naiia o ka Laka Kupee,) ku ae la o Cederika iluoa, a hookipn aloha aku U >&*a, a ma ia manawa no hoi i hnpni ne ai oia i ke kieha maluna o kona po<». «ne ka pu.;na hob ae ma ka olelo kahiko oko Enelani Waee hael. Oka Moi, aole oia be inalihioi no keia «nau roia o ka hookipa kahiko ana o ko Eneluni, uolaila, lalau aku la oia i ke kiaha i haawiia mai laia mai ka luna lawe kiaha mai, a poana ae la i keia huaolelo o ko Sskona loioa o ka hookipa aloha ana Drirc hael. o>a Aeo ano hookipa ana no hoi kekahi i kukai ia me fanaho, aole nae oia i p»nc leo mai o lohe auanei kona makuhkane i kona leo, aka, kunou wale mai la no kona poo.

I ka wa i psu ai keia mau inu aioha ena, l»Iau mai Ib o Cederiea i <a lima o Rikeke, a alakai aku la iaia, i k« keena pūīe o ka hale kakela, i hanaia maloko o kekahi o na paia menoanoa kiokio oka pa. Ma ua koena nei, aole he mau puka aniani e ae nana e hoomalamalama ia loko, be meu puka liilii wale no, a na ane ponli maoli o loko, a ma ka malamalama o na ihoiho kukui elua ma ke kuahu i ike ia aku ai ke aoo o loko o. ke keena me ke kuahn e ku ana, a me ke kea.

Mamua iho o keia koaho kahi i waiho ai ka manele a me ke pahu kupapau o ka mea i make, me na kahunapule ekolii e kukuii ana raa kona aoao, c poloai ana lakou i ka lakou mßypu!e, rpe ke eao kanikea, a e pUana ana hoi Vfla hoa kolona mc ke ano kamakeoa. Ukali-a~k4| U o Rikeke a me Wilifereda mahooe o ke Sakona Cederica, a hiki i kabi i waiho ai ka mea i m§ke, a kuhikuhi aku la oia ia laua i kona kino, a 6 laua kek ihi i kuhikuhi ae la i oa hoeilona o ke kea, mejka po|oai pu ana ae i na pn!e no ke kioo i haalel/ in eka uhane. Mahope iho o ka pau ana o keia mau anaina pule hosn»ano ana malaila, kauoha hou mai la o Cederica e ukali aku laua mahope ona, a hele aku la ou<i'ara o na papahele pohaka, a pii iki aku la l mau an»-j, a hiki i kekahi puka, e pili mai ana i ke keena pule, wehe ae la oia, aia hoi, he keena hou kekahi e pili pu ana me ke keena p«le. Ewalu kepou hoinahalike ke akea o ua keena nei, a ua ?ike no ka noi me ko ke keena pule,/s ua hanaia no hoi iloko ona paia oka pn. Maloko ona keena nei, e noho ana kekahi wahioe nona na helehelena i haiamu ia e ka ui, eia nae, oa hala ae ke aa o na la opaiapalaulu makamaka hoo, a ua ane hookokoke mai na alina o ke oo ana, aole nae i pan ka hiehie o ia mau la. O kona kapa kanikau loihi eleele, aa Hikokohuia no ia e ka hulali o k» a ua o mni hoi kn oaoi o kona mau helehelena iloko o ka poni eleele o kooa kapa. O kona mar> hiona maka ka i oi nui aku ke kaumaha i ";a naoaioa nimoi ae oko oa mea a pao. Maluna o ka papakaukau pohaka imna ooa, e ku aoa he kea iwi elepaoi, ama ka aoao o ua kea nei be boke nui i hoonaniia me na kii, a be gula hoi na apo a me na lou e hoopaa ai ika buke. O keia iede, oia oo ka naakoahine penoi o kn mee i make.

Mahoiie iho o ko Ccderica ku aoa me ke kamailio ole, me he mea I», e b*awi ana i manawa no Rikeke a me Wtlifereda e naaa pooo akn ai i ka lede nona ka h«!e, kamnilio haaha» aftu la ia i ka lede peoei : •< E Ed<tasaooh«oo e, ua hiki mai keia mao malihioi e lawe a e kaana pu i oa kaumaha ma oe. A oia oei o« hoina Naita naoa i hakaka wiwo ole, e hoop>kele i ke ola, ka mea oooa ka ia a kakoo e komakeoa net." (AoUipau)