Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 15, 25 July 1872 — Ka Moolelo o ke Kuia Ao Kumu o Waimea, Hawaii, ma ka maiama o lune,M. H. 1872. [ARTICLE]

Ka Moolelo o ke Kuia Ao Kumu o Waimea, Hawaii, ma ka maiama o lune,M. H. 1872.

Mamuli o ke kauoh» ana a oa Poo o ka Oihaiia Hoouiiiiuao, uo kahi e kula ia'i oa Kula Aii Kuoiu ; oolailo, ua pau ko makou pilikia i kii h«»l<! i d<i alu, ka pii'ua i ua pnli o Hilo, inamnli o kekauohn, ua hoomakaia ko makou KuU A» Kumu ma Waimea uei, a eia iho i malalo uei ka mooleio o keia Kula : La Kpla l—Poaha, lone 6, 1872. Ma ka hora 9 A. M., ua akoakoa mai oa Kumuknla Aupuni o keia Kula Ao Knmu ; mai Pololu ma Kohala Akau,:a l, iki i Kaala ma Hamakna; Hikiua, ma ka Halekola Aopniii ma Waimea. Ua noho o S H. Mahuka, ko Kaho o keia Kula Ao Kninu, ma ka uoho Luna Hoomaln. IJii weheia na haua me ka Himeui a me ka pule, a J W. Kaunaaoa. Ua kohoia J. W. Kaanaana i Hopu Luua Hoonmlu, a o W. B. Kualoha, i Kakauolelo. A ua kuheaia ka inoa o ua kumu, e lioninuka ana ma Kohala Akau mai. Eia ua kniiiu i hiki mai : No Kohala AeaU —S.W. Kamaka, no Pololu, Xrbeduiu iii) Niulii, J K. Pnahana no Halaw», S.M. Kekoa no Haluiil», J.W. Kaauaana ne ke kuia waeo īole, S.W. Maialolia no Ainakea, W, Kapaona no Hoiioiuakau, H. K. Kanealai, uo Kahei, E. S. Timoteo no Kaipuhaa, J. VV. Kapiko, no Kokio. No Kohala Hema.—P. Paniaui no Puuhouu, J. W. Keouikuikai uo Kaalaea, M. Kameliaikaua (i<i Kawailiae-kai, J Kumelekoa no Pnako, S Kaliou iio Kapalaoa, W B. Kealoha uo Waiaka, S. W. Mahuka no Waikoloa. . No Hamakta.—l). Palau no Waimanu, J. W. Paakunh» uo Napi«>poo, S W. Kahoopii u<; Waipio-uka, J.W liaale no Eleio, T. Kaiiamu u>> K'ipuhiiia, B. Miikiia uo Kawel», S. B. Kalealiaiiohano no Mauuahoano, S. PNi.i(i)ii/c no Kaala. . Ēia na kumu i hiki ole mai ; Lui uo Waiapuka, J. W. Keoloew» uo : Makapalā. 0 keia mmi kumu e!ua, ua hiki hope mai luna i ka 4 o oa la knla, uo ka pilikia i ka mai, u o na kumu hoi i ike ole ia, o S. Kahaaheo no Haena, S. Kamelaiuela uo Houokaa, ua holo ak'n i Honolulii; a oJ. W. Mahaoa »io Naalapa, he mai pilikia koua.

Ku uiai ke Kahu o ke Kula Ao Kumu, a wehewelie mai i na mea e pili aua i ka haawiua hoike i hoolaha akea ia ae e ke Kahukula Nui rōa "Ke Ad Okoa," a me na apaua pepi* i iiiak» lima o keU a me keia kumu. Kuka ka ika olelo hooholo aE.S, Timoteo i waiho muaia ma keia Kula Ao Kumu ana. A oa hooholoia, ma ka Poalua, ka la e malama ia'.i o ka hoomanao ana ia Kamehameha I. B malama pu ia kahi paina o keia Kula Ao Kumu, a mahope iho ke alakai aua ma ka Haawina o ka la, ma na hnawina ipai ia mai ka aoao 22, 23, t. ke Alakai Komu, a ma ka buke Ao Heluhelu, paanaau, kaahele, pualu, me ka hoopili aoa i oa rula o ka hehihelu aua. Ua hoomauia uo ke kula ana a hiki i ka hora l o ka auina la, o J. Makaimoku kekahi i huipu mai me makou iloko o ka ho ra okoa a oi, a ua kamailio paipai pokole mai uo kela, me ka mahalo oo i kana mau kamailio ana. Hoomaha ke kula i hapalua hora, me ka pule u J. Makaimoku. Hoomaka hon ka hana ma ka bora P.M, me k» pule aJ. Paahana, a ua alakaiia roa ka Mokuna 1 o ka Arimatika, a me ka Mokuna % a iike me ke kuhikohi ana o k« rala ma na kumuhana, paanaau, wehewehe i ke aoo, a mahope ke alakai ana ma ka haawina pualu leo o ka Helunaau, A mahope ka olelo paipai a ke Kahu o ke kula, ma ka Mokuna 1o ke Alakaikumu. Aua noho pu mai me ka Makua Rev. L. Laiana. Hoopaneeia ke kula> a u.a ka hora 9 o ka la apopo, me ka himeūi a me ka pule a Rev. L. Laiana. La Kula 2—Poaiinaa, lune 7, 1812. Ua akoakoa hon mai na kamu m;t ko lakou wahi knla man, ma ka hora 9 A, M. Ua weheia na haua o ka la me ka hea inoa a me ka pule a H. K. Kanealai. Heluheluia ka moolelo o ka la i hala, aponoia me kahi hoololi iki Waiho niai o E. S. Timoteo he olelo hooholo, e koho ako ia J. W. Kaale i pani d<i S. H. Mahuka ma kahi o ka Luua Hoomalu, ke kaawale akn no ka pilikia i keia la. a oa hooholoia ma ke kau lima ana. 0 ka bele ka mea kaui man a keia Laaa Hoomalu. A mahope ke a]akai aoa i nn haawiua o ka la, ooai ka haawina il—ls oRe alakai, ma ka buke Aoheluhelu, heluhelu pakakahi, kaahe le, pualu, a paanaao hoi ; me ka malama pu in< rula oka heluhelu aua, pau ia. Ua alakaiia ma ka Arimatika. a hiki i ka hora 12 o ke awakea. Hoomaha ke kula i hookahi hora, me ka himeui a me ka pale a J. Welrwele. Hoomaka hou ke kula, mahope iho o ka pau ana o ka wa heomaha ma ka hora 1, me pule a S. M. Kekoa. Be haawioa hoopaapaa paha keia, me oa wehewehe pakahi aua a kela me keia hoa, a mahope iho ke alakai hou ana ma ke kumuhaua o ka Arimatika, a ua hoomaoia ke alakai ana a pau ka haawio* o ka la, ma ka Mokuna t o ke Alakai Kumn kala, ana J. Welewele i paipai, Hoopane»' ke kul.k kumu apopo h<»ra 9, me ka himeoi a me ka pule a Zebedaio. La Kula, 8— [uoe 8, 1872. Akoakoa hou mai ua hoa kumu raa ko laKou wahi mau, ma ka hora 9 A M. Ua hoomakaiii na h»na me ka himeoi a me ka pule a W. Kapaoua.

Kaheaia na iuoa e like me ka mea mau, heluheloi'a ka moolelo me ke kapae iki ana. (Ja alakai hoa ia na kamn mai ka haawiaa 16—32 o ke Alakai kumn, e like me ke knliikulii aua, a ma ka haa#ina 22 o k« Aoheiuhelu, heluhelo pakahi, kaahe'e, a poaln 100, ma keia mao haawina, a pan ia. Ua alakai hoo ia uia ka Arimatika, Mokana 5, hoopaanaau i na kumuhaua, a wehewehe i ka rula'a me ke aoo. v M i k<i noi ake Kahoo ke Kula Ao Kumn. e kohoia o S. M. Kekoa, J. Weleweie, a W• B" Kealoha, i mau Komite imi rola oo keia Kola Ao Kumū—Hooholoia. r Hoomaha ke-kula i hapaloa hora, me ka pale a H. K. Kanealai : Maliope iho oka pau ana oka hapalua hora hoomaha, ua hoomaka hou ia ka haoa me ka pule a S K. Maialoha. Alokai hoo ia uo komu ma ke koeoa o ka Arimatika, a ua lilo ka paipai aoa ia J. W. Kaanaaua ma ka alakai kumu. Mahope iho 0 ka paipai aoa, aa kaheaia ke kumamanao I, a ke Kaliukula Nni i hoolaha mai ai, na D. Palan i heluhelu loai me aaui na pepa hoomaloka, a na. S. W. Kamaka j helohelo alua mai ia kumumaoao hookahi uo, oa ahona iki nae keia. Ua kaheaia ka loa o ke kumumauao, a oa Zebedaio i heluheiu mai, me ka. mahalo oo i * kekahi hapa. Hoopaueeia ka hana a hiki i ka Poakahi, hora 9 o kekakahiaka, me ka himeui a me ka puio a Zebedaio. La Kola 4~Poakahi, lone 10, 1812. Hoomaka hou ke kula ao komo ma ka hora 9 A ?>!., me ka himeui ame ka pule a W. B. Kenloha. Ilelulieloia ka moolelo apoooia, me kahookui pu aku, e lilo ua hoa mai Lahainaluna & mai Hiio mai>, i mau Lala oo keia Kula Ao Kumu—Hooholoia/ A paua ia, ua alakaiia oa komu mai ka haawiu» 23—30 oke Alakai Kumu, makeia la i hiki mai ai kekahi mau kumu i hiki ole mai iloko o na la kula i haia ; oia o Lui a me Keoloewa. Ua hoomania ke kula aoa a _htki : .Lka_ honi 12okeawakea. Hoomahake kula i hapaiua hora, me ka pule a S M. Kekoa. Hoomaka hou ka hana ma ka hora 12$, me ka pule aJ. Kumelekoa, a ma ia hope iho, ua kula hou ia ma ka Arimatika, a ua S. M. Kekoa i paipai mai ma ke alakai kumu. Mahope iho o ka pau ana o ka manao paipai, ua kaheaia ke kumumaoao 3, na S. K.Maialoha i heluhe|jj mua mai, a na S. H. Mahuka 1 heluhelu alua inai. me mahaio *uo. Ua kapaeia ua rula, a kukakuka pu me ka kua Rev. L. Laiaua, no ka malama ana i ka hoomanao ana ia Kemahameha I. Hoopanee ba hana a ma ka hora 8 A. M., o ka la apopo, me ka himeoi a me ka pule a J K. Paahana. La Ki;la s—Poalua, lone 11, 1872. Hoomaka hou ke kula kumu ma ka hora 8 A. M., me ka pule a Keooikaikai. Mahope iho 9 ke kaheaia ana o ua inoa, oa heiuheloia ka moolelo o k'ā la i hala, apouoia. Hoomakaia ke alakai ana tna na haawioa o ka la kula, mai ka haawiua 31—35 o ke alakai, heluhelu pakahi, kaahele, puaiu leo, me ka hoopiii pon» i na rula no ka helohelu aua. A alakai hon ia ma ka Arimatika, Mokuiia 1, Pauku 202. Ama na ninau ĪPalapala Aiiia, ua hahaia e like me ke kuhiknhi o na haawina o ka la, ua hoomaoia k6 kula ana a hiki i ka hora 12 o ke awakea. Hoopanee ke kula a ka la apopo hora 9, me ka hhneni a mekn pule a S.H. Mahaka. La Kula 6—Poakolu, lane 12, JBJ2. Hoomaka hou ke kula ma ka hora 0 A.M., me ka himeni a me kn pule a J. W. Keoloewa. Kaheaia na inoa, heluheloia ka moolelo o ka la i hala, apoooia.

Ma ke ooi a S. K Maialoha e hookuoia ke kula ma ka liora 2 P.M. o keia la, ao ka mea, lie halawai Poakolu ma ka Luakiui i keia ahiahi, apoaoia ke noi.

A aa alakai hoa ia ke kuia aaama oa haawina o ka la knla, mai ka haawina 30—40 o ka buke alakai. heluiiela pakahi, kaaheie, pualu, me ka hoopili aua i na ro!a, a mahope be alakai ana ma ka Pauku 203 o ka Arimatika, usi hoomauia ke alakai ana a hiki i ka hora 12 awakea. H<M)tnaha ke kula i hapaloa hora, me ka pole a W. Kapaooa. Mahope iho o ka pao aua o ka hapaloa bora hoomaha, Loomaka hou ke kula me ka pule a losepa Ana alakai hoo ia ma ka Arimatika, a hiki i ka Pauku 236. alakai hou ma ka Paiapala Aioa, me ka oleio paipai a W. B. Kealoha ke alakai. Hoopauee ke knla apopo hora 9, A.M., me ka pale a M. Kaiuehaikana. La Kola 7 -Poaha, lone 13, 187i Ua akoakoa hou mai na hoa komo ma ko lakoo wahi kulamao, ma ka hora 9 A. M. Ua weheia na haoa o ke knla me ka himeoi a me ka pule a J. Welewele. Kaheaia ua iooa e like me ka mea mau. Heluhelaia ka moolelo o ka la, apouoia. A ua alakai hou la mai ka haawina 41—43 ma k« ao heluhelu, pakahi, kaahele, a pualu, a \ia hoomauia ke kola asa a hlki i ka hora 12 awakea. Hoomaha ke kula i hapalaa hora, me ka pole a H. K. Kanealai. Mahope iho o ka pan aaa o k.i hapalaa hora hoooiaha. Hoomaka hoa ke kula, ma ke alakai ana ma ke koena o ka Mokona 7 o ka Artmatika, a hui pn me ka Mokuna 8, me ke alakai ana ma na oinau Palapala Aina, a ho uiau manao paipai ma ka Mokuua 4 a me 5 o ke Alakai Kumu.

Ua makaokaa ka hoifee a be konaiie smf rof« tK> keia K«fi Ao Rttme ma Waimaa , nei. ■■■■■■■ SA koiKE A KB KOMPPE IMI BBhk. RoU 1. Ikaw» o ka ako&kt>a &Q& ona hoa o keia Sa!s Ao Kumo, e oobo kin» mai ka Lana Hodtnala, a o kona Hnpe paha, ma |.ba aoho, rae ka wehe aaa ioa batiaV ke kaU iīomu me k* himeni a me ka pnle. Rula 3. Oka Lftna Boomalt>, oia ke kuran o keia Kola Ao Komu, a uana noe kolio i kona Hope, i mea kokaa ia ia, e like me ka pooo i kooa manao, me ke kae ole i na rnla a ke Kahakula Nui. •. Rnla 8. Ona keia Kola Ao Knmu, o ua kumo kala mai Kohala Akau, a hiki i Hamakna Hikina, me ko lakon mau Uope f a ine na boa a koia Knla Ao Kumu e apo aku Hi, o lakon no im haumana. 41 Rula 4. Ē lioomakaia keia Kula Ao Ku- | mu, wai ka bora 9 A. M., a e p«o aua ma ka hora 3 P. M., me ka hoomaha, aole eini malalu o ku hapalua hora, «ole hoi e oi mauma 0 I hora, ; Kulii 5. E maheleia keia kula i na papa 4, penei : Papa 1, ka poe oi o ka makaukau 1 hoomapopoia ko lakou makaukau ma ua buke a ke Kaho o ke Kula Ao Kuaiu, a pela aku no a hiki i ka papa 4 ke emi ana, he wahi une keia e hoeneu ai. Ruia 6. Ina he lehuleho na mea e kahea . mōi ana i ka Luua Hoomalu, no ke kamailio aha. paha i kekahi mea, alaila, na ka Luna Hoomalo e koho i ka mea mua. Rula 1, Aole eoi mamoa o ekoiu ko ana a ka mea hookahi no ke kumu hookahi. Rnla 8. ODa haawina knla o keia Knla Ao Kumu, aia no .ia ma ke kauoha a ke Kahnkula Nui. Rula 9. Aele pono i ka Lnna Hoomalu ke hoopnka mai i kooa manao no kekahi haawina e hanaia ana, mamna o ka pau ole ana 0 ua hoa. Rula 10. Ona mea aka hapu nni oka hale e noi mai ai i ka Luna Hoomalu, e hookoia no ia, ke ole e koe i na rula i hoikeia ae la maluna. Kula 11. Aole 3 aeia kekahi hoa, a mau boa paha, e holoholo a haalele waie i kona wahi mna, ke ole he pilikia knpono. Ru|a 12 Aole e aeia kekahi o na hoa kumu e lawe mai me ka baka maloko nei, a mawaho paha o ke kahua o keia hale. Rula 13. Aole e aeia kekahi ona hoa e hoopaapaa aku i ka Luna Hoomalo, ma ha olelo hooholo a pai) e pili ana no na haawina kula. Rula 14. E hookuuia keia Kula Ao Kumn, ma kela a ine keia U hope ma ka hora 1,.k0e na )a e ae, ma ka hora 8 no ia. Kula 15. Aole no e hooloiiia kekahi o keia man rula, me ka ae ole o ka § o ka hale. Ua aponoia keia man mla a pau. he mao rnla ia no ko oaakou Kula Ao Kumu. Hoopanee k« kula, apopo hora A. "M., me ka pule a D. Palau. La Kula B—Poalima, Inne 14, 1812. i Hoomaka hou ke kula ma ka hora 9 A.M., me ka himeni a me fea pule a S.K. Maialoha. Kaheaia na inoa, heluhelnia ka moolelo « ka la.i hala, aponoia. 0 ka hana mūa i hapaiia ma keia la, o ka heluheln ana i ke koeoa o na kumumanao. Heluhelu mai ke kumu o Maunahoano, ke koena o ke kumumanao 3. Heluhelu mai ke kumu o Napoopoo, i ke knniumanao Holo 5. Heluhelu mai ke kumu o Kawaihae-kai, i ke knmumanao 1. Heluheln mai ke kumu o.Houomakan, i ke kumumanao 8. Koho ke knmu o ke knla wae o lole, ike kumumanao Helu 9. Koho ke kumu o Puako, i ke kumum&nao Heli) 1 Koho ke kumn o Kapulena, i ke knmnmanao Helu 11. Heiuhelu ioai ke kama o Kapalaoa, i ke knmumanao Helu 12. 0 ka pau keia o na kumamanao i haknia, a o na kumo a pau i hiki mai ma keia Kula Ao Komn. ua koho oo lakou, a hookahi wale no kumu i koe, ko Kaalaea, no ka makapo. A e hoounaia ana na mea i kakauia 1 kc Kahukala Nui. A pau ka heluhelu kumnmanao ana, ua alakaiia ma ka Heluuaau, ma na uioau hoomaamaa, a hiki i ka bor» 1S awakea. Hoomaha ke kula tn» ke aw»kea i hapaiu» bora, mo ka pule « J. W. Kamaka. Hoomaka hoo ke kula me ka pule a J. Kahaokamoku. Alakaiia ma na ninau hoomaamaa o ka Arimatika, na Rev. L. Laiana i alakai, me ka Luna Hoomalu o ke Kula Ao - Kumu. Haawiia na knmomanao bon, i hoolahaia ma ke Kuh Ao Komu o Maraki i hala, aia iloko o " Kk Ao Okoa." Heluheluia ka moolelo o na la hope elua, aponoia. He mau manao paipai na S. H. Mahuka. imua o na hoa kumu, a ia Rev. L. Laiana ka manao paipai hope loa. OL&LO HOOHOLO. 1 E mahwlo akn keia Knla Ao Knmu i ! na kamaaiaa, oo ko lakou. malama ana mai ia kakon iloko o keia mau la kola 8. - Ke haawi aku nei keia hale iko lakoo mahalo i ka Makua Rev. L Laiana, no kona huipu aua mai m? kakou iloko o kekahi man la knla o keia mau Im 8. Hoopaneei* keia Kola Ao Korau a hiki i ka w» e kula hon ai, me ka himeni a t«e ku j pnle a Rev. L. Ua hookunia ke kula ma ka hora l a oi. Me ka mahalo, • W B. Keai.oha. - „ Kakauololo. ; Aola Ao Kumu o Waimea, Hawai» luae 1 20 187-3