Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 33, 28 November 1872 — Ke [Illegible] o Ka Opiuma. [ARTICLE]

Ke Puhiia o Ka Opiuma.

O ka opiuma, oia kahi o na ano waiwai pii loa o ke dute a rne ke kumukuai e laweia nei iloko o ke aupuni. No na makahiki kokoke i hala ae nei, ua pii loa ke kudalaia ana o ka laikini e ae ana i ke kuaiia o ka opiuma; a ua hilinai nui no paha ka pii ana o ia laikini maluna o ka nui o kona kuai a me ke puhiia. O ke kuai ia ana aku o ka opiuma, ua hookau palena wale ia aku no i ka poe Pākē, a ua hooneleia i na haole e ae a me ua kamaaina ponoi. Me he mea la, o ka hookapuia ana o ke kuaiia o keia mea mawaena o ka poe i ae ole ia, ua oi aku ka malu o ke kuai pololeiia ana mai, mamua ae o ko ke kuai o ka rama i na kanaka Hawaii. Aka, ma na lono pinapinai e hiki mau mai nei i o makou, eia pu ka ke puhi mahuahua ia nei ka opiuma mawaena o kahi mau kane a me na wahine lehulehu o keia kulanakauhale. A aia no hoi mawaena o ka Papa Hoike a ke Keena Kalaiaina i mua o ka Ahaolelo o keia Kau iho nei kahi mau hoakaka ana e pili ana me ia mea ; ua ano lehulehu ka ka poe Hawaii e puhi ana i ka opiuma. O ka rama, me kona mau hopena a rne kona mau ahuai hoilihune ana, he ino no ia i ike kumaka ia ke maa mau aku ; aka, o ka hoomahui ana mahope o ke puhi o ka opiuma, he ino ka i oi loa aku, e pepehi ana i na loaa o ka pakeke, a e kinai ana i ke ola oluolu maikai o ke kino, a e hoololo loa ana hoi i na ami no na hopena o na la o ke kanaka! He mea hiki ole ka i ke kanaka i maa mau ka haalele i ke puhi ana o ka opiuma ; e ake mau ana no ka oia, a puhi i loaa ai ia ia ka oluolu.

Ma ka nanaina a me ka hoolohe ana i na moolelo o ka poe puhi opiuma, i loaa mai ka hahai ana o kahi poe Pake, he mea no e ao mai ana i ka poe e hoomahui ana ma ia mea, e waiho loaaku i ka milimili ana i ke pa a me ka ipu baka opiuma. Aka, he mea loloiahili wale no paha ka hopu ana aku e hoomaikeike na moolelo ; eia ma keia kulanakauhale, e hele kunoni nei ma na kapa alanui kahi mau Pake, —he mau palaniho lakou, a " he ai'na a koe koena" na ka opiuma. Aia mawaena o keia poe Pake, o kekahi o lakou, ua ku i ka hoonaue manao aloha ana o ka lehulehu ; oiai, aia oia e hele ana me ke kookoo, e hapai (a he kauo ka olelo kupono,) ana oia i kona kapuai he mau iniha eha a elima paha a kuu aku ana. Ina e ike ia ana oia ma ke Alanui Nuuanu i keia hora, he mau hora paha mahope iho, ke maalo hou aku oe malaila, aia no oia e nee ana, aole i mamao loa mai kona wahi mai au i ike mua ai. Aole o keia Pake wale no, aka, he mau Pake e ae no kahi e hele hane nei. a me he mea la, eia lakou ke hilinai nei paha maluna o na kokua aloha ana. Ano, ke ike nei kakou ma ko kakou mau alanui ponoi i keia poe koena a ka opiuma ; a he mea kupono anei ia kakou ke hoomahui rna ka puhi ana o ka opiuma ? Eia kakou, ua puanaia ke emi nui nei kakou ma ka loaa ana o na mai ino o kela a me keia ano e aai nei ; a o ka hana kupono anei i kahi mau makuakane a mau makuahine o ka lehulehu ka hoomahui ana ma ka puhi aua o ka opiuma? I aha hoi na na mai ino wale no kakou e luku aloha ole, a aole hoi e hooikaika ia mai, a e hoomahuahuaia mai hoi ia mau lukuia ana o kakou e na hopena awahua weliweli ka opiuma ? E manao ana anei kakou, o ka ino ka lapaau kupono no ka ino, i kanehai mai ai ko kakou mau emi ana ?

Mti ka nanaina, ino he mea la, aia ma na e pili ana i ke Alanui Hotele a me ka Maunakea, aia ma ia mau wahi kahi o na kanaka Hawaii e puhi mau nei me na Pākē haahaa i maa mau i ke puhi ana o ka opiuma; a me ka uku no ke puhi ana o na kane a me na wahine Hawaii. Na na kanaka Hawaii e haawi aku i ka hapalua a dala paha, a na na Pake e kii,

a hoimai e puhi pu ; a ina paha e koe il>o I kau wnhi/lmHui ;*alaiia, o ka paka iho la ia oka Pake oana ke pa a me ka ipn baka epiuma. Pela mai na lono i loaa nui ia makoa, mai ka poe iuai e kuluma oiau ana ma ia maa haua. Ano, ma>ka inoa o. ka pono a me ke aioha maoli ia kakewi, ke kono ae nei makon, he mea poqō loa i na ktln o fae kanawai tee iho wka n>»iuim 0 keia poe. a e hoopauiu keia mnu hana hoouiahui puhi o na kanaka Hawaii, mamua we oko taitou hio l .- lo»*aua aku i ka maa mao ma ia mea. No ka mea, ke mannoio nei makou, aole paha he mau mahalo o ka leholehu, ke maa ko kakou poe ponoppaa ko puhi ana o ka opiuma, aole no e hala ke kau ana mai o kona muu hopenn hune maiana o ka hapa o ka lahui e haawi ana ia iakon iho mahope o ka lealea opiuma. Ua oleloia, aia ka uiawaena o ka poe waiwai loa e puhiia ai ka opiuma, a iioko no ka olaila, ua hoilihune ia lijkoa, a me k.> 1 >kou mau kino pu, ua hoiliiiuue pu ia o ua hooneleia ana i na lawelawe ana uo lakou iho. Ano, o keia ka mea nui a makou e makau nei, ke hoomauia ke pūlii ana o ka opiuma, e nlu mai no anei kona rnau hopena ino a pau loa, e hoilihune ia ai kaiii :i vpa o ka lehuiehu. Aoie loa e kakou makewiake, e oi loa a« 1 maiaaa t> keia aaan»w ka iebusebo aua o i ka poe hune, e hilinai ana j ko lakou mtm i ola a me ka noho ana malona o ka manao I kokua aloha o ka lehulehu ; mamoii anei jo iiookaumahaia ka poe hookaa auhaU. I Aka, o ka mea nui«t kakou o makemake i nei i keia manawa,oia no ku lehulehu ana I o ka poe e mahi ana i ka aina, a e huli j loaa ai hoi, i mea e holomua 'ai ko kakou noho ulakolako ana.