Ka Elele, Volume 3, Number 23, 3 March 1848 — KE KANIKELE FARANL [ARTICLE]

KE KANIKELE FARANL

1 ka la 5 o Feb. nei halawai ke Kanikele |iu no ko Farani me ka Moi; ma ia halali ana olelo ua Kanikele nei, o M. Ilillon j raa inoa, penei, 0 ka Moi, o ko’u Alii ilihia, ua auoha mai oia ia’u e hoakaka aku i oe, e ka Moi, i kona manao nui na i kou pomaikai, a i ka pomaikai kou poe kanaka. Olioli oia i ka noho malie, a me e kuonoono, a me ka naauao o na j anaka Hawaii, ua pono ke alohaia lai oukou e na Aupuni nui o ka i onua nei; a i kela la a i keia la, ; a mahuahua keia pono, i ka nui o 1 ou hooikaika ana, e ka Moi, e po- j o ai lakou. E ka Moi, ke manao nei au. ua okua nui i keia mau mea, kou Ku- i ina i make iho nei, o Mr. Kikeke, , ka mea a’u i ike ai ma Parisa; mi- 1 amina au i ka loaa ole ia ia raa | ana Oihana, i kuu hiki ana mai i i lonolulu nei. E ka Moi, i ka nalo ana o ua ka- ! aka maikai ia, a me ka naauao, ua alo kou kokua maikai, i ka mea i ike pono i ko hana pilikia, oia ka noeueu ae maluna o ka hoopaapaa oao pule, ma kana Oihana. Ina oe e koho mau i kou poe Ko:ua, e ka Moi, noloko mai o ka poe

i maopopo ko lakou hooluolu, alaila, e pakele oe i na hihia mau o ka hajna paewaewa, a me ka pilikia. I E olioli au eka Moi, ika hoapojno aku i ka hana a kou Aupuni i na la a pau, a ke manao nei au e kakaikahi loa auanei na hoapiia me na koi ana imua o’u. Aka, ina, me |kuu makemake ole, e hiki mai ai na hoopii, ina paha hoi, e hooleia maanei ka malu maikai o kekahi o na kanaka Farani, ma ke Kanawai, a ma ka oiaio paha, o ka malu hoi o na aoao pule a pau ma Farani, ka makamua o na aina naauao i ka hoolaha ana i ua malu la imua o ke ao nei; alaila,epono ia’u ke hoonee aku ia oe e ka Moi, me ka manao e hoakaka haahaa aku i ka pahemahema o ia hana. A pau ka ke Kanikele, olelo iho ka Moi, penei, Olioli au i ka halawai me oe e Mr. Dillon. Olioli au i ke Lii nui a me ka maikai o Farani no kona manao nui ana i ko’u Aupuni uuku, a me kona hoapono ana mai i ko’u Alii ana maluna, e pono ai ko’u poe kanaka a pau. Ke makemake nei au e noho like na Kristiano a pau maanei, malalo o ko’u Kanawai. Aia no ina Ahahookolokolo ka hoopai aku ina mea kue i ke Kanawai ma keia mau mea. Ina paha e hoole na Ahahookolokolo i ka hooponopono, ma keia, a ma kekahi hiliia e ae, aole o’u manao e hana pela; aka, e lohe ia kou hoopii a me kou koi ana mai me ka mahalo. Ke manao oiaio nei au e noho oluolu oe ma ko’u kulanakauhale, e like me kou noho ana ma kou aina

hanau a ma Beritania, a e mau loa keia launa pu ana e pono ai na Aupuni elua.” Pau keia, alolia ke Alii ia M. Duakoa me kana wahine, a tnc ka Bihopa KatoIika, a me ke Lii manuwa Farani, a penei hoi kana'olelo i ka wahine a ke Kanikele hou, “E ka Wahine, Aloha nui au i kou holo ana mai me kou ohana iloko o ko’u Aupuni. Ke manao nei au e pomaikai kou noho ana maanei a e launa pu olua me ke Lii Wahine.” No ke kii o Piiipi, ka Moi oke Aupimi Farani. Ua makana aloha mai o Pilipi ka Moi Farani, i kona kii (oia hoi ke kii o kona kino iho) ia Kamehameha III., na ke Kanikele o Dillon i lawe mai nei. A i ka la 15 o Feb. na halihaliia ua kii nei iloko o ka hale o ka Moi; na na koa Farani e halihali mai. Aia ke ku mai la, he kii hanohano loa, a me ka maikai keia. I ka wa haawi kc Kanikele i keia kii, i ka Moi, penei kona olelo, Olioli au, i ka haawi aku ia oe, e ka Moi, i keia la, e like me ke kauohaia mai, i ke kii hulo okoa o ko’u Alii ilihia o Louis Philippe. ke Lii mua o ko Farani. Aole e pono ia’u ke olelo no ka maikai o keia m;tkana lua ole, no ka mea, ua akaka malailn ka mahalo nui ana i kou ano pono e ka Moi. I kou nana ana i ka helehelena o ke Lii, i ka mea i kaulana iwaena o kona poe hoa ma ka inoa naauao, a, i kuu hilinai ana, e kapaia auanei i ka wa mahope mea pono, e makemake maoli oe e ka Moi, e hahai mamuli o kona kapuai, a e hana i na hana e like me kana, e pomaikai ai kou poe kanaka. He mea pomaikai ka pili nui ana o keia mau hana. Ua akaka ma

keia mau huaolelo ekolu, o ke k noono, o ka malu , a o ka hoomau al E hoololi malie a me ke kupai na mea a pau iloko o ke Kanawa me na oihana kahiko, na mea ku ke ano mau o na lahuikanaka, o holo mua aku ma ka noho mail ana a rae ka pono io ,o ke kino. haawi i na Aupuni e ae ka malui e pomaikai like ai lakou a ia Fan no hoi. E pale aku i ka manao n ke huapo e pilikia ai, no ka oh ana ae, e oia mau ana kekahi m ino o ka noho ana, no ka mea, at i ike koke ia na mea hooponopo aupuni, ua lako pono i ka lokom; , kai a me ka nanuao e pau ai uaip mea ino la. Oia na kumu i loaa n ai i ke Kii o ko Farani ke aloha mai o kona poe kanaka a me ka m haloia e na Aupuni o na aina e. i E olioli no wau, i kuu noho ai raa keia Pae Aina, ke hai aku i ko Aupuni, ua loaa ia oe e ka Moi, mau mea like, no ka hana ana n ia ano hookahi no. E hiki no 1 kukalaia maluna o na hale ke ai o ka’u hana ana, no ka mea, he ai oiaio a me ka pololei. Ke hool nei i na Kuikahi e hooiaio mai am ke Kuokoa o keia Pae Aina, ao hoi he makemake e ae, o ka oluol wale no a me ka pomaikai o na ki naka Hawaii, ma kau hana ana, ka Moi, a ma ka hana ana a ko poe Kuhina au i koho ai e like in kou manao. ’ , I