Ka Elele, Volume 8, Number 20, 5 December 1853 — MAKE MA EWA. [ARTICLE]

MAKE MA EWA.

Ua hoike mai ka Luna helu i ka poe i Inake i ka “mai puu|>uu liilii” ma Ewa, a ma Waianae ; |)enei. O ka nui o na mea make 0 Ewa nei 1,214. ma Waiane, 170. Ke make haj)a nei o Ewa, o Waianae ka make nui loa. E hai pakahi aku au i ka n.ui o na mea make, o kela ahupuaa, keia auhupuaa i maoj)Oj)o. Ma Halawa 53 ma Aiea 21, ma Kaluuao 97, ma Waimalul02 maWaiau 27, ma Waimano 53, ma Manana elua 97, ma Waiawa 42, ma Waipio 183, ina Waikele 158, ma Hoaeae G3, ma Honouliuli 288, ma Puu loa 31, ma Waianae 170. Hui 1,384. I. P. N. Kauhane. Jī r ul])io, Hliea, Okelohu '21, 1853. Ua heluia h'o'i ka f)oe i make i ka mai puupuu liilii ma keia kalana, oia hoi, mai Moahalua a hiki i Maunolua, 3381, Sepatemaba 30. 1853. O na hoahanau ekalesia ma Kawaiahao i make i keia mai, 506 o lakou. A o na mea 1 make i ka ekalesia ma Kaumakapili, 340, o lakou. Kekahi mau luna ekalesia, i mahaloia no ka maikai o ko lakou noho haipuleana, a me ka liana ana. a «re ka manahalea ana,

ua j>au i ka make. Ua hele hoi ole mai la- 1 kou. Aka, aole pau ke kuhihewa ana o na kanaka. Ke auwana nei kekahi poe i o ia nei, e imi ana i ka mea e pono ai, aole nae i loaa. Eia malalo iho nei kekahi pahipah», no Waianae mai, e hoike ana ia kakou, i ka hana kupaianaha o ko laila |)oe naaupo. Ua hiki mai ka malamalama, mai ka lani mai, aka, ua makemake lukou i ka pouli kahiko o keia pae aina; nolaila, ua haalele lakou i ke kumu wai ola; oia hoi, o Usu Kristo ko kakou Haku, a ua hoi hou lakou i na akua lapuwale kahiko. TVaianae, Oahu , Okalohu. 25, 1853. E ka Elele Hawaii e; Aloha oe. Akahi no kaua a launa ma ke kamakamailio pu ana, no kekahi mau mea a'u e ike nei, a ke hooili aku nei au ia oe, nau e hoike aku imua o ka lehulehu. Ao ka hoomanaīiii. He uui ka hoomanakii ma kekahi mau aina o Waianae nai. Eia na inoa o ua mau akua nei a me ko lakou mau wahi. Aimoku, Keahi; no Makaha. Kukii, Kaonohiokala; no Keauiki. Wehea, Kane, Maile; no Keaunui. Makea; no Ohikilolo. Kuwahailo; no Makua. He mau mea e ikoe ma na wahi e ae o keia Kalana, aole loaa ia’ u na inoa. Ke olelo nei keia poe akua; aole e hiki mai ka “Mai puupuu liilii” ma ko lakou wahi, ua |>aa ia lakou; aole e lilo ana kekahi poe o ko lakou aina i ka make: no ka mea, aole keia he mai na ka haole, aole na ke Akua o ka lani : no kalua mai keia mai, na Pele ma. na Hiiaka ma, na Kapo ma. O lakou no ia e h°le nei a puni ka aina. O kahi a lakou i makemake ai, ilaila lakou e ai ai; a j>au loa ia wahi, hele aku ana. Nui ka j)oe i puni ia lakou me ka hooiaioaku: o na hnahanau kekahi a me kekahi o na Kumuao.” Ua haalele lakou i ke Akua oiaio, ua hoomana’ku lakou, a inalama hoi i ka inea i hanaia, aole ka mea nana lakou i hana! Aia mawaho o ko lakou mau p-ahale ua hooj)uiiiia a puni i ka olie; i mea okinki aku i ka mai ke hele mai, i makau lakou a holo aku. Ua kukuluia kekahi laau loihi, e!.a paha anana, ua hakuia i keie, Kaawapuhi . Kamaile, a me kekahi inau lau uliuli o ka nahelehele, i ka nana’ku, me he kahili la ke ano, j)uakaaka ano e. He mau ahaaina lealea; ma ko lakou mau hale, ua kane, na wahine, na keiki. a me kekahi o na malihini. Ua kaluaia ke ki a moa, kui lakou a hoawaawa iloko o na ipu, a lilo i mea ona. Nui ka haunaele, ka hakaka, ka uhauha, ka hoino, ke kue o kekahi i kekahi, o ka lealea i kela la keia la. O ka mokuahana i ke Aupuni o ke Akua, a me ka la kapu o Iehova. Ke kula nei lakou ma na huiia huaole o ka poulh Ao-

le o na makaa wal’e no ka i- lilo i ka ona, o na keiki kekahi a me ni malihini; o na oihana no o ka wa kahiko ia e hanf.ia nei. I ka nana’ku, ua lilo maoli keiki hewa i mimilo no keia lahui. No ka mea. aole i hanaia i ha napoo ana o ka la; ua hanaia no mai ka puka ana a ka napoo ana; a i keia malama 0 ke awakea, aole i kinaiia. Ua ike na mea Hooko Kanawai i keia ahi e a nei, aole nae 1 kinaiia; o ke kolu keia o ka malama o ka a ana, aole no i pio i kekahi mau keilu wai; u no ka j)io ole, ke hai aku noi ia oe. Owau no o, G. H, E. K. Ikemaka,