Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 22, 9 February 1881 — E Malama i na' Keiki ! [ARTICLE]

E Malama i na' Keiki !

Aia ka manaolana no k<vl^hui rna o na keiki. 0 keia ka mea pono i kela a 'me keia makua Hawaii e noonoo nui me ka rnanao makee ; aole hoi o--ke aloha makun ■ wale iho no, aka,- o ke aloha I«:kahi i ka inoa Hawaii arafe aupuni. Ae ! h rnalaina i ka oukou rnau pulapula ! E malama i na kaikamahime ! E malama i na wahine ! .. . .. roa. ia..hana ana, e laupai hou ai ka lahui, ohoomau ia'i ka moa mai kahiko mai, a e onipaa ai ke kuokoa o ka aina. Aka, e pane hou mai no auanei paha ke kanaka Hawaii manaolana ole, " Pehea la e hiki ai- ia makou ke malama i ka inakou mau wahine a lilo ai i mau makuahine ohahā, a e malama ai i na keiki, oiai ua hoopuni ia a paapu lakou me na kane i pa* kolu aku ka oi o ka heluna mai n* aina e mai.a me ko ka aina nei ; a ke hoomau la mai nei no ke komo āna mai o na kane wahine ole, e pakui hou mai ana i ka poino , hooneoneo maluna o ko makou mau paemoku," JHe oiaio, he hiona-pilikiu io no keia o ko oakou lahui, a he mea hiki no pnha ke oielo ia ua kwe ia mai mamuli o ke ake nui i ka waiwai, ka inea i olelo ia he kumu b©ala i ka pomaikai o ke kanaka Hawaii. He mea poinalkai nui ka waiwai. A o ka mahuahua o ka uku hana a me na pono no ke ola aria, e like me na mea i ike ia ma« waena o kanaka, he mea hoomaikai i ke kulana a he kumu e hoomahuahua aku ai i ka iahui. Aka, o na mea e pili ana i ko kakou kumu waiwai nui, oia hoi ka mahiko, . ma ka hoopae ana mai i na heluna lehulehu o na kane me riaxwahirie ole, he mea hoo- ■ poino ia i ka Eahui Hawaii, No ka oi aku. o m kane rnarnua. ae o na wahine malok/> o keia paeaina, nolaila, ua ilo- pinepine ia na waiiine umamini o hakawk. * He mea koia e inoino lo.a ai ka noho ana

0 kanaka, e poi ana hoi ka malamalnma o ■ ka lahui kahi i maa i na kane h" lehulehu e noho pu ana ma ke ano he kane a wahine, me ka wahine hookahi. Aole no e hiki elua makuakane no ke keiki hookahi ; nolaila, ina o ka wahine mare e moe aku ana me ka lua o ke kane, he mea ia e hua ole ai kona puao. Ina elua a ekolu paha kane a ka wahine hookahi, o ka pau no ia o na m^naolana e ioaa ke keiki ia oukou ; e na Hawaii, ke makemake oukou e hooulu i ka lahui, alaila e kapae ae i ka huaolelo punalua , oia ka inoa i kapaia ai ka lua o ke kane a ka wahin6 hookahi E hoomanao ae malama oukou, ma ka helu ekahi, i KA OHANA, No ka mea, he mea ia e ola ai na kino o ou"kōu a~ 2 hoouīu~al i lahui. XHce kane me kaUa wahine mare me ka laua mau keiiki, i hui pu iloko o ka home oluolu, ua like ia me ke aupuni liiiii, he pomaikai, he kuokoa, a he onipaa. Ina e hoonohoia aku he kane hou ma ia hale, ma la: ano hoi he punalua na ke kane inua, alaila, ua uhaki ia na Kanawai o ke oie kino, ua Iioopau i ke kahua o ka ohan i a ine ka noho ana inalamalampi.' Nolaila, e hoomanao ria Kanaka Ilawaii aloha aina a aloha laliui, o ka malama ana i ka ohana — hookahi kane a hookahi wahine 1 rnare — a me ka malama aria i ka maemae o na wahine, he mau inea keia i oi aku ka waiwai mamiia o ke d a 1 a , na hale a me na aina; i oi aku i ke ano nui mamua o ke aupuni a me na oihana kuloko e ae a pau o ka aina. , 0 ka lahui kanaka i minamina ole no ka hoohaumia ia o na wahine, mai hoomanao ia lahui i ke khokoa a me ka hoomauia aku 0 ke ola Lahui. A oiai he kumu nui paha e olelo ai na Kanaka Hawaii, he pakele ole ka maemae o ria wahine no ko Jakou papakolu ana i na kane ; aka hoi, mai haalele lakou i k» inanao makee lahui. E kupaa nae, a e hoopii ikaika imua o ke aupuni i ala ae, e hoom&kaukau a e hooholo i na kanawai e pono ai ke ola a me ka hooulu ann 1 ka lahui. I mea e hooinaopopo ia ai e na poo Aupuni, o ka hana pookela o ka inaikni i ili maluni o lakou, oia ka imi i ka pomaikaioka lahui Hawaii, ke kahun hai o.ke Aupuni Hawaii ; e makaala i ole e loohia ke kuee i». mai m» kn hoopae nui ana i na eemoku mai na aina e mai, na ka,ne vyale no hoi, aole me na wahine kekahi, a me m kumu e ae e kue ana i k« holo mua o keia lahui. A, oini, me kemmm pilikia no, r>ia hoi kh like ole, o ria heiurijr mawaena o m kane tt nio m v/ahine, a me kekahi mau pilikip, e ae, ua kau mai ka hana nui o ka hoao ana e hoopakele i ko aupiioi a me ka lahui llawaii malua o oukou e na makuakane a me oa makuahino4, Hawa.il . " » Aole na ka M,oi, na Kuhina, ka Ahaolelo ka malama anaina keiki Jiilji oia ka lahui o ke au e hiki mai ana. -aka, na oi/koo

' iho no ka hiki e inalama ia poe keiki._ A iriai manao oukou e ka lnhui Hawaii, e pakele oukou i na Kauka a me ka laau, ina aole ; oukou e kokua ana ia oukou iho ! He kokua nui na kauka maikai. Ua loaa ia lakou ke akamai nui mamuli o ke ao ana a me ka lawelawe ana no ka manawa loihi, o ku oi nae ma ka hanau keiki ana, a hoopakele mau lakou i ke ola o kahi poe. A ua paanaau loa ia lakou ke ano o ke kino o ke kanaka ; ka io, ka'ili, na olona a me ka loko, na iwi a me ke koko, a he hiki ke lapaau i na poino o ke kino rpe ke akamai. Aka, me keia mau mea a pau, e hoomanao, o na ano mai o ke kino he lehulehu wale, he mea hiki wale no' ke pale aku, ma ka noho ana iloko o na home i ea kupono ia, ma ka aahū ana i " -na kapa pumehana kūpono, ma'līa" aT"a nal na mea ai hooikaika a hooluolu kino, a ma ka malama ana i kekahi mau mea e ae i hoike iu nialoko nei, e pale ia'aka ana ka mai. hoomau ia ka oluolu a hooloihi ia ke ola ana. mi: ka ole o ke kauka a rne na lapaau. Aole keia mau ao ana i na Kanaka Hawaii no ka lapaau ana i na mai ; aka, he ao ana i ke ano o ka malama ana i ko lakou' mau kino, i pule aku ai i ka mai, a maluna ae o na mea a pau, no ka malama ana i ka lakou mau keiki. E noonoo nui oukou i na kana•wai o ke ota kino. Ke koe nei no he koena o ka lahui, he poe opiopio, ikaika, kino ola. Ua hiki aku paha ko lakou nui i ka iwakaluakumamalima tausani wale no o na kane me na wahine opiopio a me na keihi liiliik iloko o keia pae moku. Aka, ina e maiama keia 25,000 i na kanawai o ke ola kino, alaila, he kahua 'maikai no ia e kujculu ia ai ka lahui a me ke aupuni ; oiai, o kekahi mau lahui kaHlana o ke ao nei ua like me keia liilii ka hoomaka ana o ka ulu lahuE Noiaila, e ala, e ku iluna, e hoolohe i na olelo ao, a e noonoo, e na Kanaka Hawaii, no ka mea, v adle no i pio loa ka aoao o ko oukou lahui. Aia no iwaena o oukou ka lehulehu o na kanaka kino opiopio, ola maikai. Ua mnhuahua na puamae ole, na kaikamahine iloko o na kula, a. ua nui na wahine opiopio i hoohaumia oie i« e na kanaka o na uina e. Nolaila e kupaa ma ku kahua o ke olu kino, ka hoomaemae a ine ka hoouiu. O keia mau mea a pau e liooko oUkou, •oiai he hiki no ke hooko ia, u pela e hoopakele ai i ko oukou luhuit e rm mumo Hawuii, me ka nana ole i na mea e kau mai anu ! E -ue aku no i ku malihmi keokeo e kipa. mui a Iiele aku ^ne koria rr»uu moku a me kuri;i muu pono hunu, a e hoakoukou i kona mau waiwai nui. E hookuu aku no i ka Puke e eli a e ohi, a e hoomoamoa, ao noho mamuli o na noho'na okona home, ina o kona malm mako ia. A e ae aku i na ano lahui e ae a pau maloko o keia pao moku e hana/ e lilu/ me ko lakoii manao, a o nolmmalalo o ka /muluhia maluna okeiaaina kamahao, E hookipa mai 'i ke au holomua me na moknahi, kaamahu, « mo ka uwem uila malalo o - / ■

ke kai. Na ka naauao a ine ke akamai no e ulu a hoano e ae i na hiohiona o keia | i Paeaina. j ! Aka, — īnaoukouena Hawaii,— inaoukou 1 e na kanaka, ka lahui akamai hoi o na pae 1 i moku o ke kukulu akau o ka Moana Paki- ' i fjka, i ike mua ia e Kapena Kuke, a i hoo- ^ ; j kaulanaia e Kamehameha,— a e maliu i na ! ' ! kuhikuhi a me na ao maikai ana no ko ou-p 1 kou ola, a malama i ko oukou mau'kino ; a j ' i ina maluna ae o na mea a pau, mai keia ma- 1 1 nawa aku, e malama oukou i ka oukou mau , i keiki i oi aku mamua o na waiwai gula; a | | c maliu mai ke Akua ko oukou Makua ma I , ka Lani i ka oukou mau neu a m.e ka oukou . | kokua.ia oukou iho ; alaila, e ulu hou aua-: j nei a laupai ma ko oukou mau inokupuni j neTTaloha nui ia ; a e hauoli auanei na ka- ; j naka naaupo o ka honua nei a puni ke hoo- 1 | maopopo iho. aole i huli ae ke au o ka lahui • Hawaii, aka, ua pohala, ua ola, e ulu hou | ana, e mahuahua. e like me ka mea kupono I i ke Aupuni Hawaii i hookumu ia«e Kame- : I meha Nui. ;