Ka Holomua, Volume I, Number 34, 23 May 1914 — KA MOOLELO WALOHIA O HAINAKOLO KA UI O WAIPIO AME KA WAI O HIILAWE [ARTICLE]
KA MOOLELO WALOHIA o HAINA KOLO
KA UI O WAIPIO AME KA WAI O HIILAWE
Kak-iuia e Ka-L uia-Ki -i-kk-Al" K.uhiki MĀHELE VII £a hoea ana o Mailekaluhea ma i Kuaihelani —Kle kii ana mai o Keaniniulaokalani ia Haiaakolo—Haalulu Kahiki, OehUehu na Ale o ka Moana. (HoAmaui i ) wt He hana io no ka hoi kau o :<a miki ana mai nei," wahi a, Keanini. £f O—ia! JCau aku oe īluna o ka Akahi ka mea maikai o kau, he hoonioni i ka lau o ke ake; he hoōmaloalo no hoi i na maka o ka wahine ui." Xau aku īa no nei kanaka jluna o ka waa; a mea aku la no hoi ke alii o Keanini e kau iluna 0 ka-waa, ku hou aha no ua kanaka a olelo ana no ia KLeaninī. "Owau kekahī e kau iluna o ka waa o ke alii." "Kahuhu! " i hooho ae ai o Keaniai, "kai no ua pau ka poe makemake o KLuaihelani nei 1 Hawaii, eia no ka hoi nei kanaka. Owai kou inoa, a heaha kau waiwai e hele pu ai oe me a'u, oiai ua pau loa ae nei no| leo'u mau hemahema apaui kela poe aku nei. Aohe o 7 u wahi hemahema i koe." "Aole pela, e ke alii; hookahi ou hemahema i koe, a oia keia; o ka ono ame ka mikomiko o ka i'a maikai, i ka piko no oe lihaliha i ka momona. Oia mea nani la, eia ia'u. O Anaemomona piko lihaliha hoi au. O Pua Amaama ko'u kaikaina uuku, o Amaama kona mua ae, g owau n'.hoi o Anae ka niua loa. ISli3a nae maua i h;\n*au 'i! t; in rrir,l, rj Ari."it;holo ame A fic mau kyiktialunt; ui k<» irir)ko«, r>o Jou;t ka ana n Kok'inakaonaoiui /n e A ho m<iu hana waiwai uui ka makou." "Ae, ua pono;" wahi a 'KLeaniniulaokalam. "A, auhea ouj mau wahi kaikuahine, i )ke aku boi ke ahi i ke onaona ame ka o na maka, a pela hoi' ka laua mau hana inikololohua e eha ai ka puu. A i auau aku hoi ke alii i kahi waī uhi palai o K-īkala a nanea ka noho ana. H' wiki mai oukou ua kahikole ka L,a. la nei no ka paha kakou e apa ai, a o ka po ae no ia." I lawa no a kau o Anaemomona iluna o ka waa, ku ana neia mau wahme a ka ui nui ĪSFana aku i na onohi inaka o kekahi wahine, he lua ole ke onaona; a o na maka no hoi ame ke kulana ame na ano apau o ka lua o ka wahine, he
hi i ole ka hiluhilu ame k.) 11 He u'i hoi taul Ua Mo Ka u 7 v o keia raa ,>v l " hine 5" mea mnhalo loa im anmiulaokalani ame na al''- T1 J hoi apau e nana aku gna u- ' •'" ' Ia laua 1 ku mai ai imua ni, pane mai '■ ° Hiluno'eno'' : "E ke alii opio o Kuaih' , :| i \ eia maua la he mau wah r>e <- me'o aku ana i mau wahi nohJna o luna o ko waa, a na nnna | nohoī e ueue ka hoeuii e eni <?i lso maua kikala." "O olua anei na wahin'' i 1 laua na kaikunane o Anaeh 1 ■- me Anaenoho?" i iiinau r ; ' o Keanini i ua mau wahine i Ae aku la o Sole-maky me ka olelo ana aku. f koTmaua m-iu kaikunane mua laua, he waena piU' maua, a he muli loa o Am me Pua." "Aohe a'u mnau ana ia r v>. - e na wahine aul-eai. E kau ' ' iluna o ka waa a holo a ka'' JEĪe uluhua nui ko'u i ka ! " - mau mai o- ka poe maken .jl-c e holo me a'u i īlawaii." [ I ke kau ana aku o na \v-3bi-ne iluna o ka waa, anehe aku la ; no ua Keanini nei e kau iluna o ka waa, ku ana elua kanaka a olelo ana: "E, o mana kahi e holo me oe e ke alii opio, ena kau huakai e holo nei no Hawaii." i "I£ahuhu! Ua piha loa ka j waa o ke alii, aohe Mahea auanei olua e kau mai ai?" . <f AoIe maua e hoopiha i ka waa o ke alii. Ua ike maua ua piha io ka waa. O kou ae wale mai no, o maua kahi mau hoahele ou i ka moana, alaila, na maua no e īmi aku ī alahele e ukali aku aī ia oe. fīe akea ka moana, a o ko maua ahihele no ia e hele ai me ka wahi a ua mau kani'k'i nt.' "A heahn Ka «>lu.i o 1 , },t:\n ana o k(_* 1< n. lin w, 1 t kc> olua krJU 'w rn.(,luil«J n ' wan, aole hoi e pnln ih i I • I .m 1 ka mf:a riniianu' ,J " i, n-n iii mai ai o Kcriniīi)ul.i,ukdl iiii Pane mai ua m»u \> .maka nei: "Ma ke kai rri;iu,> nie Puaahiwalaiu I ; tn.u auanei ke kai .i haaIo?»l<- l'upiki-piki-o a hanupanupa na -ileoka moana, na makou ia rm- i'uaahiwalani e hohli akn i ihlcai| a malie ka īno o ka mo.nui kai i hohonu. ] . <4 A ua podu ka olua h.iiM. 35» j hoio nohoi olua me k.ihi puaa ma ko oukou alahelo, a ni.i ka' waa hoi makou." la wa no i nalowale aku ai ua mau kanaka riei iloko o ke kai. I nana aku ka hana o ria kanaka i ka ili o ke kai, n hohh mai \ ana ke Aku ame ka Opolu hele ka moana a uh pu." Ia wa kau aku la o Kc;amni iluna o ka waa, a o ka w.i-no ia i ku'i iho ai ka hekili, ohipa rxo
b<>! Ua uwil i- A m in.unw.*, ĪJMIt . m ,u 1, „ l.Mhi-lna 5 k.- knki i k.i t)lrlo .«n.i t£ r ii.ii l " euanei aw Iko waa a h.>!o oi'kou, tid, a how po'i') <j kola l'U', a 1 oe i k.i !,o i 1 k. ai.3 ia ot- 1 'i iluM ,, ~ >.< waa, mai pnne iu»nc:j i,-e. A !Tidi no'io noh.'M oe a haaw i wahi nohona w a. no īa mcf nona ka leo kahea, hewa a ua.iei ka imma o ka wahme. Ao'e e īke a annka hewa i ka ama hanau o wahine knkuahme, aki, eia no i kou ama hanr u 1 Vo ke kane, e ku ai ka hew:i a - w-\le no k c i Keanini j v> • •IU oi-jIo 3 k-* m..ikujk , r.'_h * Ta v/.j ko ' ■, < xi ' . ;i<, .ii 1- i - .> ( . >i - \. •. • ?\j io n :■< -mf * u ,' - , ' r., i .-(iku '!• riV k-t .. i -i. i ,ti ■» !ra o au ? • ' f ) i r>'-A ,>n i f .» t n i Ku- ■ ih,-' i tt]'; Knlo', nui W'npio vl,i "Kook.ihi uv i.v p Lhd .ma ( ht; v/ale IU) .1 po*}oJo 1 Kua K i !nna nohoi a ke ai ,uwa. Ua fc!e ak'i la ua waa nei maluna o na ale kawahawaha o ke kai. He ki'ulua iho no ka holo a ka mahimahi ame ka lele a ka manu, he oi loa aku no keia aka pahee. Oiai ua waa nei e palamimo ana iluna o ka īli o ke kai, aia na kino lau o Puaahiwalani, oia ka humuhu-mu-nukunuku-a-paaa ke mamio ala ika wiliau ake kai ma na aoao o ka waa, pela nohoi ke aku ame ka opelu. Nana aku ia, kauluwela ka moana i ka hele a ka eueu -me kana mau hula lea i ka haa hoowah i ka moana. O ka hele kololio la o ua waa nei a kaaio pono mawaho oka lae a Loholoa i olelo ai īa lieanuiiulaokalani; n«.)hoi a īke ko'iuhu u t i lnf aei m, i waena īnoaii.-i hl j mai. kabi i'-;i ;i na ale uli'w. J>ivv ■I• i o k.< ;M r «nn<> !(-il(j ,! .mi ,>n,i ti,i h' i j >u/i i 'i,j w*J' | rirj,i l-.-.l' <}j j J. ' i I ,i i i) i |» ■ , <J l<t M| U • H'i ?.i( )l< ~ i.u 11 11 V ( ,i inn iii J,n jk ,il,tn/ - r ' No'il Jioi kau v/,il\i o (una n ka waaU " J\oh'i <> Keaniuiul.iokalaiii i, keia lo<j kahea, Jiooman.Kj ae la ia i k;i oi.-Iu k;jiio}ia . l--a ?na - kuak.ine a L,oJielo.x i papa mai ai laia, aole oia e pane i kona wa e lohi; ai i kok?il)i lcc> kahen, eiike ilio Ja ene ke .uio ana e lohe nei. Aka, pa-e liou ana no «a leo xjei ma kona mau pepeiao: "E Eleaniniulaokaiam a ka hookuli—e! No'u hoi kau wahi o luna o ka waa!!" Lohe no o Keanini i keia leo kabea, aole no ona wahi pane ae. Oka iiele īa a ,uieano <; uhi ke kai maluna o ka lae, Jjonc hou ana no ua leo nt;i: **££ Keanini a ke alolia ole e! Homai hoi i wahi nohona no'll iluna r» ka waa o ke alii^"