Ka Hae Hawaii, Volume 3, Number 12, 23 June 1858 — HE HOOOLELO BERITANIA.-Hela 51. [ARTICLE]

HE HOOOLELO BERITANIA.-Hela 51.

JKe au ia Keoki II.—Ke kaua me Farani, a me ke kipi ono mamuli oKale Edewada, ke keiki a lakoho. M. H. 1744. —Komo mai la o Fanmi iloko o keia kaua me ka ikaika. Hooponi lakou ia Feribora, a me ToujrenaL Ua hapa oa koa hui, a he noi na koa Fan'nL Ka 0ahe o Knmehelaai ka lonakoa o na koa i hniia. No ka nukemako, e hoopakele ia Tourenai, heoholo Ukou e hoooka kana. Nolaila» haele lakon e

ku e i na Farmi, e hoomoana ana maluna o kekahi puu, he kulnnakauhale ma ko lakou akau, ahe ululaau ma ka homa. Honmaka lakou i ko kaua i kakohiaka nui, me ka ikaika. . Lanukila lakou i kinohou, a hala ka hora okoa. Aka, no ka wikiwiki o na Beretania e hele imua, a wēhe ae la na Faranii ko lakou akoakoa ana, a waiho iho i alanui no na Beretania i komo aku ai iwaenakonu, alaila, puni mai la ia lakou ina na aoao a pau, alaiia ki,pu mai la me na pukuniahi maluna o na Beretania, a nui loa ka make o lakou. Emi ae la na Beretania, a holo ihope me ka pilikia hui. He kaua make nui ia oha -aoao a elun; he umikumamalua tausani o na koa hui i make, a ua ane like pu me ia ka make ana o nn Farani. Ua iilo o Tourcnai i ke pio ia Farani.. la wa iho no, ka pae ana mai o Kale Edewada, ka moopuna a lakoha ma Sckotia, me kekahi poe koa e hoohuli i ke aupuni mamuii on.v. Aka.no kona akamai oie, ame ke ano kamalii, aole no ia i makaukau pono e ai i makemake. He nui na nuana Sekoiia a me Enelani i makemake ia ia i alii. Ua haawiia mai ia ia na dala e kealiio Farani me ka ololo mai e kokua hou ia ia, ee aku la kela maluna o ka manuwa Farani, a holo pu me ia kekahi poe alii kipi o Sekotia, he poe Katolika lakou, a lawe pu hoi oia i napu a me ka pauda e pono ai no na koa elua tausani. Pae aku laeia ma ka akau o Sekotia, u malaila ua kukaftia kona makuakane i alii no Beretania.. Malaila iho, helo aku la ia mai na mauui» iho, a akoakoa mai la m> ia na lehulehu * i makaukau e kuuā nona. A hiki mai la lakou i Edineboro, komo lakou ia wahi paa me ke keakea ole ia mai. Malaila hoi i kukala hou ia kona mukuakiine i alii, a liuliu kona kali ana malaila i makaukau pono i$ no ke kaUa Alualuia mai la oia e na koa Beretania a hiki i Edineboro. Aka, aole i hoouka kauaU- * k<>u me ia, no ka mea, ua oi ka nui ona koa ona iko na Beretania. Aka, ike kokuaiamai o na Beretania e na koa hou, hoouka lakou me , Knle Edewada ma kahi i kapaia o Perestona, aua hoopuehuia na Beretania ena kipi. Ua make na kanaka elima haneri iloko o la kaua, a lanakila.o Edawada. Ina i hele koke o Edewada ma i Enelani ia wa, ina ua ko paha kēna manao. Aka, k»U hou aku ia ma £dineboro. e hooponopono i na mea o ke aupuni i ka wa i lilo dle ai ia nona. £ 1 ka wa c noho wale ana o Kale Edewadā i Edeniboroe hoomakaukau ikaikaana na Kahi> na o Enelani ilie kaua; hooiinaia aku oa koa eono tausani mamuli o Generala W%de, a tnahope iho haliai aku la na hooholo lio tment koa hele wawue m»muti o ka Duke o Kumbcrlana*. No ka nui oka manao kue ikaika ona hoolepope ma Beretania, ia Kale no*kona ma-* nao IutoIika, ua nui loa na koa kokoa wale mamuli o Keoki, a oi nui akn lakou mamua o ko ka aoao pope. Aka, aole i poho ka manao o Kalehele aku ia iloko o Enelani me ka makauole.elana * ana ka manao e bui mai mahope ona na katolika ajwu me ia. Alaalu mai mahope on» o Gen. Wade me na koa aupuni, me ke keaJt«a ole i kooa komoloa aoa iwaena o Enelanu Pio o Kalile ia ia, a loaa malaila na pu kana be Ai loa. A malaila hoi ia i kukak afc« hī Immi makuakane i alii A loaa maiia nakokua hod mai Fatani mai, he kala a me m k#a, koaa bon aka ia iwaeoa o Enelani/me lta waihoi'kekaki poekoama KalUe mahope ona, e naa «ua. knlanakauhale. A hiki mai ia I l&aneke«eta, •fc #

.ku malie ibo la keLi ilaila'. A loaa m;ii na kokua hou elila haneri ilaila, hele hou mai la ia a hiki i na mile he haneri o ka hkle ana i LaAna. Pioloki loa ia’ kulHnakauhale. Ina i hoohele mau unii ia me.kona wikiwiki, ina ua lilo paha o Ladana ia ia. Aka, no k i mokuahana iwaena o kona mau lunakoa, ua pau kona hele hou mai ana. Ao ka hoomaka ana no ia o kona poino. H. 1745.—Ua holo ka manao oka hele ike kaua. Aka, ua lo >a kom maluhia i ka mokuahana ona lunakoa o Kale Edewada. 0 keja pbe, o na alii o Sekotia, he poe naaupo hookiekie. Aole lakou iae ika lunakiekie o lakou, aole hoi i munao e hoolohe i ka olelo a Kale, A kuikahi wale-no.lakou ika mmao e hoi i kolakou aina. . Nolaila, hoi nui lakou i iope, a hiki i Kalile me ka poino ole Malaila ' aku Rkou i hele ai a komo i Sekotia ma k i aoao komohana. A hiki aku o Kale ma Sterelina, hoopuni kela ia wabr c hoopio ai ia ia. 1 ka hiki ana aku o na koa Beretania e kokua ia wahi, ua hoopuehuia lakou e Kuie, me ka ina* ke.nui, a ine ka lilo o ko lakou waiwai a pau. Aka, o ke oki ia o ko Kale lanakila aua Hiki aku ka Duke o Kamhelana me na koa hou, hoouka kaua lakou ma ka ukau o Sekotia, a pau loa ka poe kipi ika puehu. No ka mokuahana o na alii kipi' aole lakou i ku imua o na koa aupuni, a ika holo ;>na, ua alualuia e ka poe lanakila, aua pepehiia he nui loa. Lilo iho lao Kale Edewada i mea pee malu ma na kuahiwi o Sekotia, a <hala na malama he nui Pakele wale oia i.ka poe e imi aha ia iaeliopu. Moe iho la ia ma na ana, a iloko o ka nahelehele me ke kokua ole ia He mau mea no nae 1 kokua ia ia. Pololi no ia i kahi’ manawa, a ua olohelohe hoi i ka weluwelu wale o kona nnm aahu. Ua ikāika ka imi ana o na koaj aupuni ia ia, aole nae i loaa, no ka hai ole o na: kuaaina i kona maii wahi i pee ai. No kona| nele loa ana, me ka pololi, a mo ka lnhi okona j holo pioepine ana i koia po i kela po e pee iho ai. A loaa ia ia ka moku F»rani, holo aku lu| ia, me ka alualuia h ka manuwa Beretania, a pae ola wale ma Farani.