Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 18, 3 October 1918 — HE MOOLELO KAAO NO KUAHAILO A ME Hinaaukekele KANA KAIKAMAHINE HANAUNA KA MOOLELO HOI O KA HOOKUMU ALII KIEKIE MA HAWAII NEI [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KUAHAILO A ME Hinaaukekele KANA KAIKAMAHINE HANAUNA

KA MOOLELO HOI O KA HOOKUMU ALII KIEKIE MA HAWAII NEI

(Hp uaoolel'» !•<« no Unw&ii i»«i) (AUna \ā n«» %» pomaikai r*"lfen Kt Hokn poe helahelo mt»olef.i)

Haiu (13) ; ll# umh |/pn° i ku uuea kukan e k«<UHili<> Uom mkuka lioa aku m> uh aUI opivi, oia hoi oa iUā i uuh*> uoawaho o ka> baie, uiai, m i«4k*« iihi» aku oei ka mea kakau u& kapili toaou ako k k* ke kapili o»huu <» )ia Uk« u Olmm* a gu» ka houutauk>>po m*v t i n»e« aule pela k# oi.aio o ka iie<p ana o«o K«kou i»ooiftlQ XV | Uoqp>«opupo I>>« ja ko iaua oo^o ukuu walfe k-ihi < t w a I: ; u» j i*uiiS 4 « « kaukai aku hui ikwiuiii, «ti» halii iho la ka liil.hila Uiiua o ht\in* ai kawa e oauu «ku |ii

kekahi i ktjk»hi, aUiia, n*oa hoo ialau aku hi huikekahi -i kehi e, a ] k* h<ij e ntu)& cM(ki ni i kekahi, t laiia Imakulou iho la hoi K«kgai, h peia «rate ih" i» no ka H'.h i auM o uh atau Alii opio rei iwaUu, oiiii ou tuae o ke.AUiwahiof u Odhu, ti«. um ' h«ie a halH k* i «e Kinu, *fcH, ua kanpak' ia iiihī hoi e fca hUahila/ ka eiea hoi uaoa i kahiko ihf> i ka w&iiohi oiae ol<s a. ka makeu.Hke, «i iobe ia alu ia paha e laua k»ni auii mai o kekahi maou kaulana o £»»puu waKi oa Akau, a uj<ekani kauiaoa ai» umna, oia oo kein *'uoele; [ T aeie h.ii oiua!! Ar> k,v iooa i»ii- uianu kauiaoa, he Nene ahiu o Napuu. Ua nele keia eoau A'ni i k» iiuuko ia o ko laua ia laua iho. a o ua Alii opio h ..i oloko o k» bale, pa lawa no »a Ihuj» kuj iei au* o ka inakenn<ke. a iuan)Uu nae f oka hiki ai>» unai o k»< hi o ka i«,- oia nu, ia wa i peue «ku ai o Hioaaukekele i kana ipo alolm.

'£ay»k*lia uiai ia kn hoi wau i kuu wahi KupuaawHhine e nolio ujai lt> ia'u* a e ake a»a hoi o knu hoi aka uri«> ke»H hunka'i £%)iaui< i heie mal uuM,a«> ofi wau e |>00r kaawale iki hoi keia piii aioha ana a kaua, a e hookuu luai hoi oe ia'u e hoi e ike aku i kuu Kupuoāwahme, a hoopouopwno hoi i ka noho ana o kuu wea oaiv» i lohi ia'u, alaila. huli hoi mai hoi wau a ioau aku kaua uo k« euauawa o keia ola aua. 1 '

1 Ju loii« aua u ke kaat ipt.a Iliiiaaokekiie i aiuu oj«io a Kaaa wa&Uie ua iilo iho.U ia i u>ta huomauU UkoUA »r.»i:,ao, a ua, pane kuke ak'u uu oiu 1 keiaumu ultjo "Aiihea oini VHJ ti { kuu i|>u aU>hs Q k«ia uu»u ia« U« .»«.$£ ole kou j tuuijuliu autt uwi ookou I euai k'«., uiai t uu paa kuu ipauao 1.10 oe na'9 ao kft Bj&uasfa apau «, &> fcuua oI« ,a o ka wake wale, n«» ku kauH toea lihiia e hookaawale, eia n» ho! kaua ' na la iu»ia oke aloU», n o kott e aiai nei uo ka i kefa piii ana u kaiia. Uiv«paa kuu inanao aole loa wau tj hookuu! aku ana ia m „e. hoi i kou wahi, oU», ua weifi 4 lya wae ia oe, a iuu oe i u\ak€>uakc > e makt wau, alana, manii" oe e iuai ia'u."

1 ku loht) »na o Hina&ukeMe i keia iu;«u v>J«lo u kyiw kaue» uu, iUo iho ia i» i i««ea (uuißdUa bu uu, koiui * u*» haouaaka Inu aku l» •»}* *• pono i kaua ipo «I>Uh i ke»* l <iuin elel helk. "Aub^ r aw t» ka aiea unaa i,

nojnq iijp a ka nani u kuu kifio, »«,'k PO atofiji ole ia oe kn ana. e &o i kek pili ana & kau«», aka» ua olelo aku wau i kuu wahi Kupouuwahiue aloha, a <r k,g īuea | hol »'u I <kit» iiui h1 i k«;u uU uua, u |fiii aol<* oln i aluiaui ia*u, at ( »ula, |aol« ty#u he wuhiue uau i keiu akn, iuuih hui wau i u:al«iua «Lo[nolk i hiki ai i kuu wh I auo kuuaka ,«e al. o*»K Ua kuUlhw?» i\u kuu i®*' oiākua nana hanai*. imil !*•'.« » n* Wa Kupunawahiue <»'u I uiai a huupakeie ia'u iiiiii Jta ,P U ? «ioa ko m|i, a uia ku tueu e 'ike ne! m'u he kloo wahiue imua o kw» alo. Map\oa o kuu hiamoe ana oa hoike aka wau i ya Kupuna« wahine nei o'u, aule e hoaln i kuu hiaiuoe uo nalaekolu, a ia uua oui-, :doi ae ktsti k!no 1 moe ala i ka hale o Jklafla, o kona wa 1a e ho!*la ai ia*o oua? kon liiauioe aua.

hoominao oe e kun īpo aloha, f «ol« wao he kine kanaka maoli e hoolp&ipo nei me oe i keia u4tu Ja, •k», a !a no kuu fcino ke moe ala ®*!*to ihu/o ka maiu o ua puli elua o tftfu waVi i hanai ia ai. u o kuu kino nhahe keia iinua ou au hoi e Ilw mai nel, uolaila, k«, oni uei wau i* oe ē hookuu mai i«?u eh A * kii i ko w«hine kim» nmoli. a o Illo' pu aua nel hoi \& i wea hoopHikia i ka manao «■ kuu Kupunawahine aloha. uiai paha i kona wa e hoomaopopo al no kuu eniooi ole ae, mana(» iho oia ua inake loq lao »au, h u kona hanu naawpo mai

no ia, owau uo kana mea inui H»h <> makou I ka iohe «u« o ka ipo «ioha i 'k**a olelo a Hinaa'ikekeie, ua nana mai la oia m& na maka haoih*o i kaua wahine, ai kā h«la ana fo k»kahi manawa oia nana anu me

oa maka haohao, alaila, kamailio naal I* oia me keia mau oieio.

' *'Auh«ft mai oe e kau wābine ' ua kahi loa no wau c koo kino ponoi nc ia leia a'u t hookaawiliwili oei, eia ka be kiao lAane keia, n o ka uftea no <<a4a i pi>loii oie ai kaua, a hc ,maona aku qo kaua i ka ai ana ale a ke aluha. I ga he uiaio kau i kaaiailio uiaj nei, aiaila, oi loa aku ana «a lihaliha o Ka ai a ke aloha, ke hui kino iuauli aku wau une ke kiho kanaHa o kuu wahine aluha, ael hoomanao no nae hoi oe, ai hookoj ole eoai <>e i kau mea i olelo mai oei, a i kaii aku wau no kekahi manawa, a i boi ole aaai oe f alaiia, imi ae i ko kaue i ka aina hanau o na Kupuna o kuua, oiai, aole wao e oia hou mahope iho o ka aala ana na i» au i hoopaa mai no kuu hoi fbai< E hookuu aku ana wau ia oe e hui e ike i ko Kupunawahiue, a noe ko hoomnnao pn oo oae hoi i ka'u roau kamaiiio aku ia ia oe e kuu ipo aloha."

"ttia no kuu manao'ia oe e kuu ' kane aloha, e hoi ana uo waua huike Iwua o oa uiea apneu mawaena o kaua, a o ka'u e makeaiake nei, i na kou he mauao wahine, aiaila, o oe no hoi o kaua ke imi āe ska wahir .' t loea hoi i ke awawa kaulaua e ipow iviia< iwaena 6 nā pa'l? elua- M»ii hanu naaupo wale oe ia je iho, hiki i ka wa e kii mai a? kuu Kmk»tnane kiuo papalua uei ia olua. Ke uiauao nei wau o ka oi loa aku ia ok > pot»o mawaena o kaua, a aōle au#i "oee ae mai ia manao o-u? J>

I ki lohe ann o Kahihikuokalaiii i kei« man o!e!o a kana wahine, ro maikai tnai U oia ia man.<u> niaikai o Hinaankpkeie, a me ka olelo pu »nai no hoi. noeponoē' lofhi loa kotiaT kii ia mai, oiai t ua hwhihi maoli oin i ka wai kaulana 0 HiiUwe* a au lilo Um hoi ko laua. aaa/aao i keia uiau lu i ka "onii i, ka ia tuiiiupu i ka tuaa«, i uoe &i Waipio i kis ny>e ia ui&u h Ua liL ja uitm oleio h kii ipg kap.e. i {gm. akaa&H na Hiu&iu\kvkek« a oia uqj Uoi koua tuanaw.\ i kiuuailio aku »i| 1 keia mu" i kiu? (

**Ea auhea uiai t kuu k*ue ipe» k*' iL I tUJJ 1501 W4Ui

jWou Uuuklu ana ui&i e hoi l e 1 kuu waiu Kupunawahlau # c Uui»ui«,kaukau pu boi i .. ka liome uii kou lioiea aee kuu ipo u k» w* heu ui«t. Ki* nc uhē heū :k»uuh& pnA ia oe t e uiaiauaa Ut- i ki» kiiK ttt lauhĪM. ua kapl} ia iia'u a ua'u waie «o t a Loa uhaki »>e ia uleio hoopna a kaua» alaii« t « ueb aua uo ot i kn waUioe. a Luai umt) m u« i kuu Mok'ipuui Uauau, aka r u»aau«i la w<sh«i ka {Mli uuawawua o k»ua. a uia ks)'\|

ik'wo ht i ke hx>paa ©eiu a aku nēi ,wuu ia ue». ua ka ktia kiuo uaU a *m ka oaak<! wala no e ho*jk»awiie 0 ka um uo Uoi o. kauu e uiiaki aua i k«ia a'o hoopaa «ebi« aiawaeon o kaun, hUHh, aoie e utsi© ka hoopai w«liweli ioa e hahai, umu aua i?Jah< p - i ka iohe aiM o ite kaue i keia cuau oieh) hoopaa a ka»w» vpAhin<& iaia, ua iiio iho ia u j.u*ea |P»ik»i Aua i kooa mauao* a ua ae ioaikai &ku ia eia ia uiau oieio apa#? 1 ka ir .kaukau ana o ko lau'i hoi. uo iiawuu, ua haawi ua nloU» hop« m iukou, ua bci o iiiuuftukektl« qa« ka iuuiuu i ka hana h ke aioha, a o .kuua Kaikuuai'e eepa hoi, ua hoojuaaoua wale no i koua euuka uae ka I ui «i keiakeU « Oahu, aole aae hLQi :i iuu i ka wi aniaui q , e hoi una h*ū nj»© ka naanao no k,-.» hoi)ko ole ja aaa, i mabemake, aolp nae. oo Mooalua ka |bewa, aka> na ka puli a ka hilahila i Klaila ae la i ka maketuake o ke Keiki kaoili manu o o o Olaa, a e hoi aoā hoi me ka waiho nt» o ka r&anao hoohihi i Moaualua. a « kokoke ana hoi i Knhauiki. Iko iaua hoi uua» ua htit) wawao tiku ia uo laua a biki i kahi kaimka o|e. alaila, hoomaka ko Uua lele ana, a he h<>okahi no a iaua lele aua a hoea ana la'ia i ka piko kaulana o Ha!eakala, a o ko Mabl K«*htwv oi kelakeU. Hrtotnt>hn iki iho la laua iluna o ka piko kuulana o Haieakala, aia naanawa & faua t hoomaha ana, ota no ka w$ a iHnaaukekeie i ninau aku ai i kona kaiknnane i keia uiau ninau. "& k»u Kaikunune Ha&u. he uaau oaa&ua no anei ko kaua e ola nei? £ oiuolu hoi. oe e hoiko. q3ai , ia'u uo ia uuea, oiai, o ko kaua Kupunawahine wale no ka'u i oaaopopo. aka, o ko kaua mau makua. "«oie loa wao i lohe iki no laua, a aoie no hoi he kanaailio iki mai o ke Kapunawahin» o ka»»a ia'u au .ko .kaua oieu «(«kua. 1 '

ī ka lohe *na o Hallikulamaou i keia mao olelo 8 kona kaikuahine, ua akaaka a e la oia a kamailio aku U i feei» raa»i i koaa Pokii ICaikoahine. ' 4 -E iiukiaao ana uo paha oe aole o ooau uaakua, a pehea oe i taanao ai e hoea wale uiai kaus i ke a c nei, i na nole o kaua u»au tnak»a. He mau makua uo ko kaUa e oia aaai aei i keia oianaWA (Aoie i p«a)

\V»kiuvkcoa, 25. — O ka . muc i luhy ia naal la 140 pnall na A.inerika, eia lqkou k«i !*fOa!»ji pek» tiei i ke'Kulanakaahale ikaika o Metz, a ua kau k» weli 0 K& p&e e iioho uei ma kela Kulana«eauhaie, .a k.e haaleie. uei kekahi pee i>a» 1 aa papu ikaika, a e hookaawale aua hol ia lakr»o rnfci na poka uiai o na Amērika- Ke hoomaOpopo pu ia nei 0« hoi ka eleu nui o ua mokuieie o u« % $u*,o elua i ksia mau la wahi kokoke i Lorraiue, a ku rtpana aiua e hookr>koke !oa akt) nēi ! na An>erika i hehi oona ai na wa*ae v ka iepo o Kelemania. Ke iHKunahuahua la uei no hot ua paio ki kuui<«iii aua. a e hooh&nu ana s hvw ua nuao eh;a i kolakou uiap * pnali pukaa- M» na lono 10l mal k« Kalanakauhale o Eere!ina, eia k«* hoooiaopopo ia nei *e atfo aana uui o na poe Kelemania no ke ano euii hope o ko l&kou uiau puali koa uia a ke hoaa īkaika, ! a nei na* ua Alaka! koa > Kxl§ : , mania, e hoomalieHe 1 ka ns Makaainan;! Ke!en.ania, ■< j,a haioMo s e ke Knhina Nni ? K§lo*. mani?», r«o!f> k.l ho m<»a a uu 31*kaainauu, Keieman!;i »» h<>potys£o al« po kel& euii hvpe 0 u» k.0% ; Kclt|mauu uīa ke U% hoolqlit; u aka keU iUaa akio akd 4 Kutjuuauu; iUv