Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 46, 17 April 1919 — HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI. HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI.

HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI.

(He Moolēio Kahiko o Hawau Niii) Kuauli)

' MOKUNA I. NA MAKUA 0 K EPAKAILIULA AME KE ANOO KONA HANAI IA ANA.

I kA lohe ana o ua kaiaunhuie .Hinaaikainalama i keia mau t.lefo a Kiiheie kona kaikunanp,■ na h<>hoU ue la ka ulawen» 1 kona mau papniina a hoike mai Ia uo hr*i kona helehelena i kuna ano i)li, a ua hnomaikai mai'la n--.hoi i ona mau kaikuhane no ka I-<uh mau hana maikai iaia, alaila, puka aku la oia iwaho a hoi uku la uu kona hale' moe mah<>pe.

Honaumoe iho ta lakou 1 ko lukou wah' ia po, a i ke kakahiaka ana ae o * h «omakaukan koke ihō 1«. no o Kiihele me Hinaaika malaaia ko iaua kaikuahine no ka iho ad«i khi o Mokaola, a no ka hui pu aua h<.i me ka ipo hou, ola hoi ke Alii Makaoku.l ka makaukau aha o Kiihele ma, ua kamailio hope niai la o Kiinoho i kona kaikaahine aloha i keia \xiau oleio aloha hope :

4< Ba, e kuu Haku kaikuahine aloha, a no ke hele hei oe 110 ka huakai imi haku no kakou, a o ka'u wahi oielo hope no ia oe e ke kaikuahine, ok« hooiohē no i ka OUIO a ko Hakukane e kamailio mai ai ia oe, ao ka imi uo i ua haua apau e noho aioh»i ai jaawaeiia ou aie kau kane, ame kona eanu Kaukao Aiii, a hoea loa afcu no hoi i oa *h\o 0 ko olua aloalii, e jke i ka

nana nui ame ka mea iki, a e imi j

na mea apau e aloha u ai oe, a o,ai a'o i ke pi rae ka ira-'ia, āka, e ha«a i Q& hana apan € ot'u6lu Hl kft

manao o kau H.ikukane ia oe, a mai a'o no h )i i ka hulah >l.j olelo, a uiauao paha e imi punahele aka n<>u raft!u{»« aku o ka hoowiihawaha if« o kekahi punahele a ke alii, a o ka mea nui loa no hoi o ka n<>h<> ana oke aloalii, oia no ka malamn 1 ka nobo aloha ana maw«eha ou a.e kau kane ulii, a ke lilo no ka uianao o kau k«rte ia oe, alaila, aole L>a e liio nt> hana o kahi pt>e i mea nou e puni «i, oiui. aole i oel« ke alo o na alii nui i ka iuai aku maluua aku o k» huinoia o kekahi hoa kanaka E hoomaaao no hoi i keia me » ano oui ioa, e malama i kou kino no kt aiii, a euai puui aku i aa hoao hoo ,w*it*w«hr.o ke aioalii. mau oieio a*-ia a sou kaikunane e kmnailio t oei no ia <>e, oihi, ua lua'aiu » tiiilaoi la e -UHua, e likf no hoi nie k«< kuuoh.-i a oa makua o kakou ' hala i ka po. £ kal i >uai m uae >>e i keia mnu olelo ia oe t a 0 ke kuaiu no hoi o keia mau ulelo ia oe, m. ■ muli tu> ia o ke aloha a uiakee i ko knknii nohu makua o?e ana o ua. la i hala ae nei, a oiai hoi ke hele n«-i oe i ka iu.i haku makua nou iho, nolaila, nole oe e ka.umoha i keia wahi ukana hooih a kou mau kaikonane iii <>e, a o 'kou hoolohe 'ia man olelo he komu uo ia o kou pomaikai no keia mua aku.**

I ka lohe ana o HinaaikamaL-aiH i keia uaau olelo kaukaU hope a kaikooane Kiihoho, u* piha »ona mau oiaka i ka waimaka, a ua hanini mai l& ma kona uiau papaliua oohea, a no kekahi mau tDinute ioihi (nahope iho o ka hoeki ana ae o Kimoho i kana uiau olelo, ua hiki pono oie ia HioaaikauiaUea* ke pane maf, oiai, ua haku : koi ke aloha ia ioko, # ! "B huna ana i ke aioha pee «QMloko t Uama <uai e k« waiuuka hani» i A» iko >!» akn iv i 'W- »r» ihoe,»» īk? wa h.'pp l ! a nt»<? «a aum-uho aktt H k<* 'hiue ne ka l,e t.o no i k«ia Uiiy

"EkuuHnkn kaiknkane »!■ ha, |h oka mea no hoi i lianai makua ; »le iho ia'u a i hooko r.ko hoi i fca !eo kaupba a na iOH,feua aloha o kikou i haia i ka po ina u.a keia hu&kai hel*) icrii haku hou uo kakou, a i loaa ia'u ka pomaikai be hiki no ia'u ke ok-lo ae me ka huuahuoi) •le iho, i !i»aa ia poumkni in u .namuli no o ka olua malama ntioikfti an» ia f .d, pulamahoi me ka hia i ko ohia wahi pokii kaikuahiue 'iēr.~~E lawe ana "wāīī i u" inau ♦lelo a'o maikni a hiip« i ia me» >ne < ? u, oihi, e like n<> rpe kan pom ikai imua o ka noho ana imua o ko oiua alo, a pela ana no hoi e loaa »i Wu kn pomaikwi ke htn»ko akn w ; .u ika olua mau olelo a'o ia'n. īna

oo paha oaa tcu fealr<>n iioho ana hko ! a keia mun aku, & hnlawai k<> oloai pokii rae ka pomaikai ma ka hoo-J hua aaa naai i pu-la'ii e o!a ai 'ko kakou .iooa iiia iuuu ak-. alaila, he mana >!aua u<> ko'u e oo oiHlnln o fea o'ua mMUma e ponr> ai '»ia, oiai, e pileknna ana f>&. oi« mala!o oka < !uh nalani£~ ans„ nini, ua ike on hni wau i ka p'M«-M.j-1 kni o ka blu<t m>v!atua mHikai ann

fi, ku'i kaikunane e, i r»ohi> t no hni i k& uk» iuiu h >T?e o kakou, a i aluha h« no hni i k<» ■ Wfihi p-ikii kākuah'iie, .\VailH, ih.> ; ae no i kai o Mo Udla r uiai, o { ka noho kaawale ana o kakou, e hiki ai 'ke hi oooini» ia fee tnawaena oko kakou ooho ana. Ke hela nei wau ine ka, hoomanao mau | oo ia oe e kuu h«ku kaikunane! noemanawanui i kahi p .kii hooln K i ! <> olua. M . Mauiali no hoi o keia oiau olelo. kaukau ht<pe a ka pnkii kaikimhioe, ■ ua hiki eie loa ia K'inoho ke ueni [ iho i ke aioha, a o gon« manawa no

ia i uwe ha-nama ae a|, a e uwe kaukau aoa hoi i »a wahi a laua me ke kaikuahiae i pili aloha ai, a uana hoi ka uwe ua uwe hamama pu aku ia no hoi ke kaikuahine, a ike iho la o Kiiaele e hele loa aku aoa keia uwe help i ka hsns nui, noiail», ua h >eu kose akn Ia no "in i kona wahi pokii kaikuahine e heie laua no kai o Hilo, a no huakai īmi KaDe hoi, a o ka wa kupono loa no keia e hele aku aole i ike ia aku ke ahiahi, oiai, he aina no o Hiio.i kaniana i ka hao<t uimi ole a ka Ua Kanilehua.

Aaamo k<>ke ae h no o i »a wuhi akana o kona kāiknuhiue, oia h<4 fco«a a-au pono pi>u, a i hele h<»i « puii i ke onaona ala j> b» uka iuiu o Oiaa Leie hope ?ku la ke knikunhine a houi i ka ihu o kon% uaakua kaikunaoe, oiai i na wa apau o ku iakou D<>ho k<>koolua ana o kela uka iuiu mehaiueha. a i huolaukauaka hoi i ka ie>> ikuwn o na manu, o Kiiuoho uo ka uiea i lilo i kanu uiaiama i sa hale i k<> laua w <hi p<'kīi kaikuahine, <>iai hoi o Knhele e hele aua (uawaho uo ka itui anp i ua uaea e pnno ai ko lakou uoho ana, a ua /\ i,>a aku no pahB ke aloha o Hioaaikanmlanaa i k->na kaikun.uie Kiiuohu t»iai, ua oi lnn nko n<> k<> lnua piii aloha ana ioa wa # : haln akn, nole nae īio ka mnnao .i'.oh* U 3 i koifc kaikun ne Kiilieh-, akw, la hiki ia i-e e ka euea heiuhelu kē k»>h«» o«>no iho i ka 'mei i ni »i ke al *h'i okp kaikuahiue ia Kiinwho.

| MainOa rio l#oi i. kei i hele n.. 6 I Kiīhele noe koha kniknahiuH ? k ii 6 M >kiio)a ua kafviko ni'in iho U n<> o H[inaaikatnafnrna iaiā iho me k<>na pa-u i hoopeia i n« mea >i!« oi« kaJhiko o ka «in«, a ! oial n > hoi o na wahine «» Hnwaii n*i o ke aii kahiko o lt» aina, he poe lakou i a*o n.au ia i kfe nialama i ke kino, a e Jgo*'»r* maiU ai hoi i na mea ala o ka pa*u, a i lumi ia m«i no hoi ke a!a eke kane. oka lehwlehn pj>ha >ke alo © iia aiii, nb ia a«!a no o k;< pa-n o keV:ahi wahlhe «lii o Kuuju f i haku ia ai keia uiele kuhlko o aina oia», ua hana iuo iho ia kekahi

alii o Hawaii me k«na uwahi paiutK>loaa ia bko o kalii a ua uiau a!u «ei e p«Hoi pouhala ana, a e okutu ana hoi ka ihu o kē>lii Kauai i hatia apikl a ko alii» « oi* uo kt» manaw<« i kuuio ai ka Aliiwa» hine alii a lu ißt i o Kauai, a kalelj> ?hi> la <t>W pwhiw! oke kaue, s o ka pui<> u- la MĪ»'kp u ka hale i kf ai< kupatm -> ka pvu « u,« *a in| ālii 10 ka hul«» koke aku b t $ ia » k«? ,» ke a'ū *> Kt-uai. ! Aūl« i piau, ■