Ka Hoku o Hawaii, Volume XXVI, Number 9, 9 August 1932 — KA MOOLELO o HENERI Opukahaia UA HANAUIA MA HAWAII M. H. 1787 A UA MAKE MA AMERIKA Feberuari 17, 1818 KONA WAHI MOOLELO MAMUA O KONA HIKI ANA I AMERIKA [ARTICLE]

KA MOOLELO o HENERI Opukahaia

UA HANAUIA MA HAWAII M. H. 1787

A UA MAKE MA AMERIKA Feberuari 17, 1818

KONA WAHI MOOLELO MAMUA O KONA HIKI ANA I AMERIKA

MOKUNA 111 Kona Noho Aoa Ma Aneduvera, l Andover)

Ma keia wa i hoomaka'e ai o Opukahaia, me koaa rr,ak«ma'*a i ktma ; )i«ia ae nei, e pule imua o fcsk«*hi poe e abu, Pela iio hoi kuKuli iho oia iia)« e pu'e m. uae &a huii ana o alo ia is maaiua c 60 laaa aia m. i-ā, i ftkQ la, :'E pale oe," Hoooeaka ae la oia e pule, a pe- 1 - nei kana,

"E ke AhuaKui a mau loa ka mea n&»a i hana ka lani a ire ka ■honua, k9 raea Uoi nana i haia na mt& a pau y a'oha nc»ai oe ja u a e hoopau mai oe i «o*u pohihihi i ka ottibala, a e hoomaemae mai ia u, EkeAkua Nui, e «lo.ha leai e' ia Ton:a ( e hoomaer»ae mai iāia a* hoihoi 'w maua me me Toina 1 līawaii e hoike aku 1

ko Haw&i: poe, reiai pule hou i na aiaa pohako, e hooholo pu ia'u! me k«Kahi kanaka i;upono a ha! aira i ko Hawaii poe 1 na mea o ka laiii i l:o ka po, Ne.u, e k®i Aft«a, e hana na kana'<a a pau rne ka maemae rca na w&h; apaa !oa, e aleha naai i ke K-ulanui, a e hoonaaeman i r,a mea a pi», e Hoomaer»ae tnai ia Mr Fsamuela,! i kona iaakuakane, makuahine. j «ai'iwahine, a me kona mau hsa-j hanau/' " " '! (O ka pul« a ka līaku aka| mahope o keia pule ana.; "Manao iho la e Mr. M'la e hoouna ia'u noa ftekahi kuia e aku a e Naiele ia i loaa ai ia'u ka nai o ka maoawa ma ke ao «mn, mamua oka naanawa i baa ia'u Anc'iovera, I mai la o?a, ina he makemake ko'u \ «a hele s alaila, nana no e imi i poe maikai nana e malama ia'o. 0 k/ia haawina i haiia ae nel, he

oi aku kL aohe rrea nui e ae a'u e manao ai, a ka lokomaikai iua ole wale no i loaa ia'u. A hoounaia aku !a wf.u ma ke liula 0 Barapoda, (Hr»ilfortl Aead#my) a malaila wau » noho as me k* hele ana i ke kula Ō ka poe hoi o i*a ha!e o Mi'- I)ea Ha— selatine, oii hoi ko'u wahi e ai ei he poe haioule 10 lakea i ke Akua oia no boi kh ohana o Mrs> Jtuiasona, ka o»isanere o Burema.. "la'u i nohf» ai maane: iioho o ke kuia, o kuu mau manao a pa> j ua pau lua iaKou i Ka| nale mai o'a aUu. a nauupo loa liio U au i na ir.e* e pil> ana i ke Akua» no ka hai pin«pice ani ipe ka poe !apuwaie\ I ihj !a wau, ao epaha e iuaa hou sua ia'u.Kui ano mau»ua aku nei, a e aua paha wiu ma keia wa}ii. a tna kua awu. Aa!tt o u puie. aole uo hyi he manaol»r*a ro ke aiohu ia ; n*aī, aol* no hoi ke R*akerake io kn

noho hoakahi e Uko . na la i hala e mamua, o*ka hele f£<au vral« iho la. so i na la a pau, a nae ka noho ana, aohe wa ku'JP»nKe,j®tai uq ki aohoalii Q k«, aloha a o ke ano hupo wale ī\(> ko'u, rrjii k« kakaliiaka a ke ahiabl« #ole ho 5 k» '\kna, i ltā" meāTnana wāu 1 rriō lama raai, ao'e hoi i ka wa e mo* al, aoie feoi i ka wa e a!a ai. LolHi na Wu manawa o ka noho palaka ana, "I ka pau ana o *<e kula o ko'n hoi no ia i Anedovtr,a. % la hoi ana na.e o'u a hik-i. aek o MrMila, ua hooar»aha ke kuo "ko'u nolio iho !a no ia a hoi mai ana, a iiinta mai la kela 5 ko'u noho ; ho 1« iio ia a hoi mai ana, a ni - nao hia! la [{<®!a i ko'u noho ana a tne Uo'h makemake i ka noho tna ma ke Pane aku !a •u, maikai. Aole nte o'u hai aku ike «i»o » ko'a noho ana, a ne napilikia i luaa ia'a ma sa noho ana ma Hela wahi i oleloia ae hei m«YAua, a waiho pu wale ibo la no ileko o'u :a mau mea, I ke kupulai o ka makahiki a noho hoolimaiima iho !a ww » e'«a m&lama e hana ai me kekah' kanaka, i loaa ai na mea e kokua ai i fco'u oia Hioo jaiia,_ eiima paha mile «a loihi o Hona wah rnai ke tcula nui aku. I keKuhi U, hoouna ua kanaka nei ia'u e hele i ka nahelehele e hana ai ( o lo'o lalau aku ia no īa i kenoi. a hele aka la wau i ka hana a awakea, alaiia, hoi i ka ha!e. A la'u i niai ai ma: ia wahi ha*a, He tnea e ka uiu hou ana nai o ko'u enau manao ma ka ikf an<i iho, he kaiana weiireii Joa ko'u ia wa. 1 iro ia a«, ina e mak* weu, he na.o, e Ki*ia ia aaa wau i «a inaF:e aīau.i«a- Me he mea ia he « pae mai ana, 'Okiia na kumu iaau, no keaha ia e h&opiiikia waie ai ika honua. ' A oki iho ia ka-u hana aaa, haalele l&o ia wau i ke koi iialo, a heie iki aku ia £u ma. kahi e, (o hoounaia r»ai 5e kaiki a kii mai ia'.u no He kokoke ae ike awakea,) A kukuli iho ia wau iialo, a naoa abtila ' wau ia leh®va. Manaloii, e Kokua, naai. I He mea.haumia wau He hifei i ke Akea ke kioia ia u, ke maQaoj aia peia, a he hiki houaiekei hana mai i ko'u \>hane t like rre «,e kupono iaii,. Noho iho ia no wau maiaila a kaheia ana wau e.ke keiki, a o ko'u hoi aku ia no ia. Nin&u mai la Ka i>oe oioko o ka hale ia'u, no ke ano kaumaha o'u, hai iki waie aku ia no waft. I ka po. aole o'u hiamo« iki. hiaa lea a kokake eao ka po. 0 ko'a mau ano, a na maaao o'u ina manawa ' kaahope ae, ku mai iakoH iloko o ko'u hoo ~ manao ana> a me ko'u hana ana i Ke nloha o ke Akua i kuu wa m» ke kula nui o BarapoUa. i ke takahiaKa ara ae. he';y hou no wau ma u& waki .tiehbT.shB la o'u Maanel hoi wsu e helo' zl i ke kakah'ak», ke a. me ka po, a )oa* iho Ia «'a'u ka skv a!u ok* manao ma keia wahl, I ko't» wa e hele aku ai inniaila, he b\ loa ko'u haooii mamu*» o na !a 9 ae. 4 Ī ka pau ana on» malam? e!ua, a hoi hou aku la ; Ane doveri, Ninau ptr\ep!rv mai U o Mr Miia \ ke ar.o w K«»*n (nunao, ao!e no hoi o'u hai ihm aku no ko'u mau kewi, Noho no wau mah.iia a ha'a ke-kahi »au U t Uoo'.imal'mn hou ae wati m« kekaUi kan i'<a ma—> hiai. He kanaka maikai no hoi ia, a he ohana haīpu'e no hoi kona. ī-ike no a liko !U'*a noho i(na o'u maane'u lue kcU\ nv!io f"na'i roasua iho aka. aolo ae he ano hou io a« o Va r -a»u- M k Aok i I\-u