Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVIII, Number 14, 28 July 1943 — He Moolelo No Opukahaia [ARTICLE]

He Moolelo No Opukahaia

Nolaila xia luki ia Hakou kc hooia iho, ua pololei na olelo keha a kaena-a ke-Komodoa Pelekane, Sir Archibal<3 Campbell. He kanaka nunai Gcnegie pilikua ke ALu ka Moi ke Alii , īkaika o Hawaii.

He kamahao no ia kakou ke •uoonoo iho, no ka Na'i Aupuni ku Alii nui hookahi o Hawaii nei kopa moolelo, nona ka iloli hwkauhua keiki a kona luaui makuahiue, ke ... Aliiwahine Kekui-a-i ono ai i ka maka o ka Ma-no Niuhi, hc raa-no. aiii keia I ilikani weliweli o k-A moana, nona I Ha inoa o Kauhi-nui-omalulani.

Ua kii ia keia ma-no Niuhi i tia ono o ke Aliiwahine, a paa i ke Alii ia Alapai Nui ame kona mau kanaka o Kohala, a o na maka ka ke Aliiwahiue ia i ai ai, o keia ke kauhua hapai o t ka Na'i Aupuni Paiea Kamehaimeha, ame kdfta Opu<ahuawa i ka ai.na. kaulana loa o na 0 Hawaii, i. ka makani apaapaa a 1 ka hele hoi o na kanaka a kau

i ka nuku, Le-i Kohala i ka "nuku na kanaka, i ka hele a hake aohe wahi noho o ka afna o uka he kan»ka wale no, a noho i kahakai i ka pili kai kahi Kaawale o ka aina, ua olelo ia o ka moku wale no Kohala Umi Mano Umi | Lau kanaka, (10 - 1 kini, 40,000. 1 10 lau - 1 mano 4,000, ua like .ia' me 44,000 kanaka).

No : na kanaka koa k<aua keia o Paiea Nui keia heluna 'nui, me ka helu ole ia o na wahine na keiki ame na elemakule kane hoi

ame na luahine kolopupu, a ua koho wale ia no i hoakoakoa ia ai ma ka nupepa Ko HawaiL Paeaina ia Joaeph U. Kawahiui J 887 o ka heluna lahui o Kohala wale no Taneri. Tausar.i a oi kanaka. Ke manaoio nei ko ouko*u meakakau he mea oiaio, no ka

mea, i ka hoea ana mai o na Makua Mikanele i ka 1820, a hiki i ka 1824 o ka huina kanaka o Kohala mai Waipio, Waimea a hiki i Kawaihae a puni o Kohala loko ame Kohala waho, ma ka lakou mau buke i pa'i ia oi o ka Foreign Missions i ka 1870 (58,000) , kanalima kumamawalu tausani heluna kanaka o Kohala.

. I na ua poina oukou e na hoaheluhelu i ka kakou helu Ha-

waii ponoi a'u i lioono.auao mua aku ai ia, kakou, nana ma na kt)ramu ono o na Hiili Hanau, Poakolu, Apelila 29, 1942, malama i k-a oukou mau kope apau o Ka Hoku O Hawaii, na mea oiaio hoi o Hāwaii nei i hāla no na pua a kakou, a aole loa ona mea e loaa hou ai, no ka mea, ua hala na olohe oiwi Hawaii kakau

nioeielo. kaulana o Hawaii nei, ano ai hoi ia'u na Iliili Hanau o ka aīui me kakou i keia la, i ko'u pahemo ana mahope a hui kakou in€ ka hauoii mau, eia na'e, aole loa e hiki īa'u ke komo i ko lakou kamaa, 110 ka mea he buki ilipipi ko'u mau kam&a, a he kamaa lau la-i hoi kp lakou.

O ke kaona ano nui o keia mau oieio a ko oukou mea kakau nei, no'u ponoi keia a'u e nema nei no'u iho, o ke kumu o ka ike kakau o ka poe i hala aole i loaa ia u, mamuli o ka hala ana o keia poe naauao kakau, hele pu lame ko kakou raau moolelo t kahiko apau» & he wahi hunehune ««ku waie no kahi mea i koe iho a'u e hoolawa aku nei ia i oukou apau e o'u mau Imku hoaheluheiu o ka hiw&hiwa hope loa w « Hawaii ka kakou Hoku aKa Hoku O Hawaii nei, e aho no na'e hoi īa mam\*a o ka nele loa, noKvlia ua pau na kalo «unui, o kahi oha wale no koe me ka pali-li. ola no ka" mahiai I kuouon me ka papaa ai maloo o l*suumefce.

! A » oi loa aku ke kaulana o ktsāa moku eono o Hawaii i ka ha»a« ana o ke Aliiwahme Nui Kiekie Kt>kuī-a-poi\va a.n-sf Alapai N*ii Iw AHi o Kohnla i ka Na*i Aupuni P*ie* Nui K&m«ham<siwu