Kuu Hae Hawaii, Volume I, Number 9, 4 July 1913 — Page 7
KUU HAE HAWAII 7
Puanaiea a kuiee ae la, haawi ke aloha anoai o ke keiki i ka makuahine, a hoi mai la o Puanaiea ia po pouli eia nae he mea ole wale no nae ia pouli nui i ka mama lelepali o ua makaula Puanaiea nei.
Ia hiki ana aku o Puanaiea i ko laua hale me kana wahine aia hoi e pulehu Uhi Punapuna mai ana o Kamaile, a kani ano ka ia nei hoe ia komo ana ku, a olelo mai la o Kamaile e liuliu aku nei oe a ma'o ae la no la hoi na wahi puuku Uhi a kaua o ko'u hookolo aku no ia ia oe eia nae ua hoea e mai la no hoi oe e paiina kaua, ilalo aku nei au o Koholanui a loaa no hoi ka'u mau wahi pilipili Hee pali a na wahi opuu Ina, a o ko i'a ono no hoi he manini naonao, ua koala iho nei au a ua moa a ua wali iho ei no hoi na wahi mana awa, o ka hoka wale aku o ka mea i koe, ia wa i olelo aku ai o Paunaiea, "Nau hoi ia e hoka aku e hooponopono io mai oe i ka kaua mau mea ai, ua hele no au a ha'eha'e i ke kukahekahe wale iho no me kela luahine, i na mea e pono ai ka hanai alii a kakou, a ua olelo pu mai nei ka hoi ua luahine nei a kaua o kakou pu no ke hanai i ke alii opio."
Pane mai la o Kamaile iaia e hooponopono i na mea ai, ua pono loa mai la ua ae mai la ka makuahine o kaua e hanai pu no kakou i ke alii.
A pau o hoi ka awa i hoka a hee no hoi a loko o na apu o laua nei, holoi na lima apau ua makaukau no hoi na mea ai o ka papaaina ia Kamaile. Ia manawa i ku iho ai o Puanaie i ka pule poloai, penei:
E Ku kane e Ku wahine,
E na poo huna i ke ao uli,
E ka ohu kolo mai uka,
E ka ohu kolo mai kai,
O kike ala o piikea,
O na akua no apau ou kupuna,
A i ou makua no apau,
Ia Honopuwaiakua,
A ia'u ia Puanaiea,
Me ka'u hoolu-e kanaka,
Eia ka ai he ai ola,
Homai ua ola nui ua ola iki,
E hainukai e kai oki'a,
Amama ua noa, no—a.
A pau keia pule a Puanaiea o ko laua nei awala mai la no ia i na apu awa o laua nei, a pupu mai la ka puna ko kea, o ko laua ai ia a o ka maona ae no hoi koe malu ana ko laua nei ipuka i alo mai ka laua hana e kolo aku ana ko laua makuahine, a i mai la i lohe ae nei au i ko pule palo ai ana i na nana mai nei ko'u hana he papaaina makolukolu maoli ka olua i a mea ono, a holo ae nei no ke ala o Uhi pulehu ame ka manini koala, a ono mai nei no hoi i kahi awa, a nolaila au i hiki mai la e ai pu kakou apau, a hooaumoe pu me olua e au mau keiki, a ua pau loa ae nei anei ko olua awa?
Hoole aku o Puanaiea aole i pau e kii aku au e uwi hou mai a lawa oe.
Emo ole no ia alu ana ae o Puanaiea ku ana ka apu awa o ka makuahine a inu ae la o hoi ua luahine nei apau haawi mai la o Kawaile i puna ko kea ua pau i ke aki ia. Hoole aku la ua luahine nei a olelo aku ia Kamaile i Uhi pulehu kau wahi pupu a loaa no hoi ka Uhi pulehu, o ko lakou ai ia a maona, apau na mea o ka papaaina i ka hookaawaleia pau no hoi na lima o lakou nei i ka holoi.
Ia wa i pane aku ai ka luahine Honopuwaikanaka i kana mau keiki, "E, auhea olua, i ke kupono ana o ka la i ka lolo o ka la apopo, e ike ana olua i kekahi mau haawina ano e he hoailona hikimua hoi no ka hanau o ke keikialii e haaheo ai ke kini o Mana, a o ua mau hoailona la oia no e uhi paaia ana ka aina e ka ua koko, a hele mai ana ka wai aole owawa e koe, aohe hanuu pali e nele ka ikeia aku o ka wai, a ma ke kai hoi e owala lua mai ana ka haki ana a ka nalu, a e hele ana ka hua o ka nalu i ka akulikuli a i ke one maloo o ka hoomaka ana keia o na la kupilikii o na kanaka, he kupilikii ola nae i ka la mahope aku, aohe e hiki ke hele i kahakai i ka la apopo o ka mea ua hoalaia ke kaiuli mau kupueu a e hookokoke mai ana lakou ma na makalae na kuono kai ame na wahi kai halula apau, e huli e o i kakahiaka nui i na mea ai i onoia a ke mahiki loa ae no ka la o ka pau no ia o ka wa pono, a ua lohe olua e au mau keiki, a e hiamoe kakou i keia wa."
I keia po a Honopuwaikanaka e moe pu nei me Puanaiea ma, kana mau keiki, ia wa pu aia ke aliiwahine ame Kalanamahiki, ua u hoihoiia e ke kahuna Kuhoolapa iloko o ko laua hale i akoia me ka Ieie, a i kukuluia hoi makahi no e ikeia nei i keia wa o Haleieie. A maloko no o ua hale ieie la i moe ai na alii elike me ia i oleloia ae nei, a ka luahine e moe pu la me kana mau keiki.
A ma ia po a ke aliiwahine Mana i moe ai ua hui hou aku la kona uhane me ka uhane o ke kanaka kino ula a ua aliiwahine nei no i halawai uhane ai he elua manawa mamua aku elike me na mea i ike mua ia ae nei ma keia moolelo, a ma keia hui hou ana o ka uhane o ke Aliiwahine Mana me ka uhane o ke kanaka kino ula, ua olelo mai la ua kanaka nei ia Mana, "He elua wale no la i koe a hanau mai oe i kau mau keiki a elike no hoi me ka'u i olelo aku ai ia oe mamua, o ke keiki e hanau mua mai ana he keikikane ia a o ka olua keiki no hoi ia, a ma ka wa a Puanaiea, ka Makaula, e lawe ai i ua keiki nei oia auanei kou wa e kapa aku ai i ka inoa o ua keiki nei au o Papiohuli, a penei no ke ano o keia inoa: Pa he mea oiwi kino nai aia la i ka lipolipo o ka moana, a he pau ka mano a kini iaia (oia no ka Pa Hiaku); Pio, na keia hapa o ka inoa o ko keiki e hoike mai iaia ame a'u, aia la i ka lewa mawaena o ka lani me ka honua he mea me kona mau waihooluu nani ehiku (oia no ka pio o ke anuenue); Hu, oia no he ikaika lua ole me he hu ana la no ka waikahe ika ika ame ka makani Kona; Li, e lilo no auanei ka inoa o keia keiki i mea e kauia ai o ka weli, a e li ai ka io- o na ikaika e ae mai na kupua ame na kanaka no apau o keia ae la na wehewehe ano ana o ka inoa o ke keikikane, a o na ouli hiki mua o ke au o ka manawa elike me ia au e ike nei i keia mau la e hooi ia ae ana ia ma kou wa e nahunahu hanau ana, a pela, mau aku ana ka nohoana aia no ka hoi mai o ka lai me ka malie a hiki i ka lima o ka la oia hoi he elua la mahope iho o ka lilo ana o ke keiki na Puanaiea e hanai. A oia ae la na mea e pili ana no ka olua keiki. A hemo ke keiki mua iwaho a mamua o ka moku ana o kona piko e hemo hou mai ana mai a oe mai he mea ano huihui a na ia ano auanei e kono mai ia oe e nana aku i keia mea huihui ano e, a oia wale iho la no kou wa e ike ai i ka lua o kau keiki i hanau ai, a o ia keiki no hoi au he kaikamahine ia, a e like no hoi me ka'u i olelo ai ia oe mamua na'u a na makou hoi ia keiki, a e lilo aku ana no nae oia i mea hoomanao mauia i na hanauna o keia hope aku, a ma ka hihio ame ka moeuhane e halawai ana no kou uhane a pela ka uhane o ke aliikane me ka uhane o ua kaikamahine nei a olua, a o kona inoa oia no o Nohili a o Mahinakehau hoi kahi inoa ona.
"A eia hou," wahi a ka uhane o ke kanaka kino ula, i ka uhane o ke Aliiwahine Mana, "ma ka la e hanauia ai keia mau keiki e hooulu ia mai ana he mau laau pua hookahi laau he ulaula ano nuku iwi kona inoa."
(Aole i Pau.)