Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 31, 24 April 1862 — Ke Kapu o na'lii o Hawaii nei i ka wa kahiko. [ARTICLE]

Ke Kapu o na'lii o Hawaii nei i ka wa kahiko.

fiookahi ano wāle iho no hā kanaka ā pau īiiii keia pae moku ika wā kāhiko loa. Aole 6 lākou i mahele ia, e like ine keia wā a kākou e noho nei. Mahope inai o Wakea laha me Papā, ke kaawale āna o na kahuna, na makaāinana, a īhe na kauwa. Mā ke kuauhau o na'lii mai ka wa kahiko niāi a hiki ia Kamehameha 1., aole ike ia he alii hookahi no na Mokiiphhi ā pau. Aole htri iā na mokupuni a pau malalo iho o ke alii hookahi. Okoa ke ālii o kekahi mokupiini,' a okoa ko kekahi a me kekahi mokupuni. He hui na'lii, pela no o Hawaii, aole hōokāhi alii no ia mokupuni, Ūa olelo ia o jTaiialaanui, oia ko Hawaii kupuha alii, a o k Kā^i. ' Aole i like ke kiekie 0 ha meā ā paii i kapāia nā'lii, o na keiki i hanau ia na ka makuakane alii a me ka makuahine alii, o lakou wale no kā poe alii nui. Iha he alii nui ka makuahine o kekahi keiki, aole nae he alii koiia makuakane, aole kāpa ia mai ua keiki lā, he alii nni, he aīii papa no ia, no ka meāy he aiii iiui kona makuahine wale A ina he ālii nui kā ihakuakane, a aoie he alii o ka he kukaepopoīo ka ihoa oka iaua]keiki. A ina he alii nni ka makuakane, a he alii iki kā makuahinej ua kapā iā mai kā laua mah keiki fie kaukāuālii. Aiā ina ka lima o na'lii ka maha mā kā wa kahiko na lākou na mea ā paii 0 ka āinā i nopono. okā mānāo oke alii, oia ke kanawai 0 ke āole he Lunākanawai e hoopohopono ai mawaena o na'lii a me ha kanika. īīiki no ike ālii ke pepehi āku 1 kā hiiea aha i manao āi e pepehi ā māke, a hiki hoi ke hoopakele i ka inake ke inānao oia peīa. I kekāhi manawa, hoopii aku na makaaihanA 1 ke ālii, ā naha 1 hooponopoho iwaena o lakou,

He iehuiehu ko ke aiii mau ineā make i ka wa kahiko, pehei: īnā e pii ke ākā o ke kanaki inalhna o ke alii, māke no ke kanaka noni ke aka } iha aahu ke kanaka i ko kē aiii kapa, make ho ia \ inā e pii ke kahāka i ko fce alii pā haie, make ho ia \ inā e komo ke kahāka i ko ke aīii moenaīaā, make no ia; ma * pii ke kahaka i ko ke alii hale, make no ia ; iua e ku ke kanaka i ka ānoho aha o ko ke aIU ipuwai aaau, ā me kā anoho ana o kohā te£īā, ā ine koKā ihāio, māke no iā \ ina e ku īds kanāka i kā hea meie aha o ko ke alii inōai hiake ho iā ; ina i hele ke kanaka inaialo o ka ihāiu o ka hale o ke ālii me ke poo ham» palolo, a fne kā lei paha, inakn no ia. Ūa nui ioa ko ke alii mao mea make, aōle e pau ! kā hoakakaia, no ka mea, ua lilo ke alii i mei nui malunā o hā kanākā. No ia mea, hookkikie loa na alii maluna o na kahaka. Eii hoi, ina i manao kē kāhunā e kukula i heilu, hoopii akn oia i ke alii, a na ke ālii e kena mai i na makaāinana, na na makaainanae hāna a paa, a kapn iho lā ke alii mē ke k*huna, a i ka la e pii ai ka haku ohi*, i mak< no keknhi kanaka i meā e mana ai ua kii ofeā A i ke kah ahā o kā mohai i kā lele, naike kekaii kanaka, * kau pu ia me ka puaa, a makcfkekahi kanaka i kā pāpalua ana, a m*ke noma kekahi oihaha ē ae a ke kahuna * ke ali. Inai lawehala kekahi kanaka, make no ia; ina h< ka&aka aia, make i»o ia; ina i heie ke kanaiik e moe t&e ka wahine i ka la kaptr, makeno ia j iml walaau ke kanaka i k* aha, | makeno ia; ifi* i āi ka wahine i ka puaa [ paha,i ka niu paha, māia paha, uliia paha, ia ulapaha, make no iā; huis holo k& wa-

1 hine ma ka waa i ka la kapu, make no ia. [ Aloha hx>f popilikia maolī ka nobo ana o |na kanaka malalo iho o na lii ia wa. TJa pono ke kapa aku ia wa f be wa koko, no kā mea, ua pepehi wale ia na kanaka. aole mea menemene aku ha alii <a lakou. Ua kan pn ia ko lakou kapapao me na puaa ma ka lele hookahi. a pau pu lakou i ka palaho. Eia kekahi, ina i kukoia i ka beiau, na na kanaka e hana ka papa pohakn, a me ka laan, a me ke kukulu, a me ke ako, a nole ka hookapu aku i waiwai no ka heiau, i paaa, i niu, i maia, i hoola, i ia ula, i moa, a ia mea aku ajia mea aku. Nana ae la ke kahuna alii, i ae la, " I kanaka na ke akaa,"' Ae mai ke alii, " I ana no ke akua" Ae mai ke alii, "I hale no ke akua," Ae mai ke alii. Alaila, i hou ae la ke kahuna ike alii, " I puaa kau na ke akua, o ka uha na ke akaa o ke poo na ke akua, o kā ia na ke akūa, o ka iamua nake akua." Ae mai ke alii. Alaila, olelo hou ke kahuna i ke kapu. E kapu ka aina o ke kahnna aole e auhauia, e kapu ka wahine a ke kahuna, aole e moe ia, e kapu ka hale o ke kahuna, aole e komo wale ia, e maluhia na mea a ke kahuna. Ae mai ke alii, aole ana iki, hana no e līke me ko ke kahuna noi ana ia ia. iho e ike auanei onkou i ka inooolelo pokole no kekahi māu alii liana kolohe. Ke kāni nei ka moa kualua o ka pau ana ia. L. W. K. Kaaie. Kamanuwai, Honoluln, Feb. 20, 1862.