Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 49, 4 December 1880 — HE MOOLELO NO NAPOLIONA BONEPATE! KA OLALI O NA LA O FARANI! A o ka mea hoi i kapaia KA LIONA O KA ULULAAU! A ME KA WELI O KE KAHUA KAUA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NAPOLIONA BONEPATE!

KA OLALI O NA LA O FARANI! A o ka mea hoi i kapaia KA LIONA O KA ULULAAU! A ME KA WELI O KE KAHUA KAUA.

MOKUNA VII.—HELU 37. Ke Pio ana o Manetua. jOKO o na la mua o ka nialama o «A, Noveumba, ua hooniaka ne ln kn lU'e uua o na Auseturia. E pa niia hoi ka maknni ino o ka hooilo ka huihui luuna ole, ina r.a ala ololi o na nuuuia o Kailola, n un liele hoi ko lakou maii piko a kimkea i ka hau, eolailn, aolo o hiki ia lakou ke hoopaneo i na hoolala ana o keia kahua kaua no kekahi inanawa okoa aku. Oiai, ko hoopiha ae la ka hau i na owawa a me na alanui o na mauna, a aneane e iliwai like me ko lakou mau jūko. Nolaila, aia wale no a hikiwawe me ka eleu ko )akon nee aiia imua e kokua aku ia Waremuka, alaila, .pakele o Manetua, aka, ina aole e loaa koke ana iaia na kokua, alaila, he mea maopopo e pio ana ka pakaua o Manetua imua o ka Olali opio, a pela hōi e haule pu ai na manaolanu o na panalaau o Aueeturia maloko o Italia, Ua pepehi iho o Waremuka, ke koa wiwo 010 o Auseturia ī na lio o kona puali nialoko o ka pakaua a pau loa, a kapi iho la, i loaa ai ka lakou i-a. Aka, ua aneane nae e pau aku ia mau io » ua kenerala nei i kapi ai, a ua holopono pu hoi oia nia ka hoouna ana i kekahi o kona nmu kiu mawaena aku o ka punli o ka Olali e hoopuni aua i ka pakaua imua o Alaviniki e nee mai la e kokua iaia, aie ka hoike aku, aole loa e hiki iuia ke paa hou aku i ka pakaua mahope aku o ka paii ana o na pule eono. I ka wa a Napoliona i lohe mai ai, ua hoomaka. ka nee ana o na Auseturia tna 'ko lakou alanui e hiki aku ai i Manetua, no ka hoopakele ana aku ia Waroniuka a me kona mau koa, ua holo aku la oia me ka awiwi no ke kuhua hoomooua o koiui pnali nia Verona. A hoonoho ae la oia ia Kmenila. Vaupoa, he luau mile pokole ina ka akau o Tereneta, nie na koa he umikumamalua tausaui, uia kekahi o na ala ololi o na mauna no ka hoopaa ana aku i kn nee ana ao a na Auseturia ma ia wahi. Aka, ua auheo honua mai la nae o Kenerala Yaupoa mai kona kulana mai, mnhope o leona iko nna īho, aole e liiki i konu niau wahi koa uuku iki ke paio uku iiuua o koia puali nuihewahewa o ko lakou mau enemi. No keia auhee honua ana o keia, ha}ia o ka puali Faraui, ua lilo ia i mea nana e lioohoihoi aku i na manao o na Aueeturia, a nee mai la iuiua me ka hauoli nui, me ka hoonee pu aku i na enenn a pau e keakea mai ana ituua o ko lakou ala. 1 ka wa i loaa moi a ; ia Napoliona o keia lono kaumaha, e pili ana no kekahi bapa o kona puuli malalo o Kenenila Vaupoa, ua awiwi akn )a oia me kekahi mau koa, i ohi ia eia ine ka pupuahulu, n holo aku la iuiua me ka mama loa, no ka hoakoakoa aea nioi i na koa e auhee la imiia o ko lakou mau enemi, me ka weliweli uui, aka, n» lana nae ka manao o ka Olali opio, ua hiki loa iaia me keia oiuu wahi koa uuku iki ke hoopaa aku i ka nee ana mai & na keehina lauakila o keia puali nui o Auseturia. Ma keia wahi i hoike ia ai ka naauao o ua Olali la, a me ka mana o kaua mau 01010 maluua o na noonoo a mo na puiiwai o kona niau koa. Nolail», uu munao oia, he mea kupono o hoiko kela

ii nio koia kanakn nialoko o liona punli iaia iho, ho mau keiki pnpa uo ko lukou ' uina iiiuuin, nio ka hoopan i ka manao e kuua n liiki i kn hopenn o houa lmmi, no ko kuokoa, ka muluhia a u\o ka poniaikai o kona aupnni, Mo lio puahioluo ln, ua liolo aku la oia mo kona inau ukuli iwunia o na koa o uuluH' nei, u kuuolia ao la o hoakoakoa ia ini\ī lakon « puni oia. Oi pono iho la oia iluna o kona lio, nio ko kalolo aaa o kona liiua hema i konu puuwai, a aui ae la kona poo ina o a ka haka pono o komi inau maka hiilili malima o lakou, a kau pono uiai la no hoi iakou i ko lakou maka uialuiin o ke kino oiwi wiwi nananakea 0 Uo lakou Keneia opio. Me na helehelona o Ua uinina inaluna o kona mau hiona, ua paue aku la oia rae ka leo kaumaha o ka ehaeha, "E na koa ! Ua hoowahawaha loa au ia onkou. Aole oukou i hoiko mai ia oukou iho, he mau koo uo ke aupuui o Faratii, ka aiua hoi 1 aloha nu; ia e kakou. Oiai, uo konu kuokoa, kooA maluhia a me kona pomuikai wale no kakou e imi nei, u {«hea la o loaa nmi i.i ia mau in<*a ia kakou ? Me ke auhoa waie uku 110 auei mai ke alo aku oko kakou mau euemi, ine ka hoao ole e kug aku ? Aole, Aka, ua ao aku naeoukou ia oukou iho, e kuiehu ia aku niai na kulana i hiki i na wahi kauna koa wiwo ole ke hoopaa aku i ka nee ana mai a keleahi puali nui. Nolaila, mai keia hora aku, aole loa oukou he mau koa Farani ! Eke alii o ko'u puali ukali kioo, e kahakaha aku oe i keia mau huaolelo makma o ko lakou mau hae, Āole makou no ka Puali o Italia ! Ua holo aku ka uiana o keia mau maniala olelo iua na pnuwai o kona mau koa, me he ahi la e ho-a ana i to lakou mau manao e alo hou me ka hoonianawauui i Da inea mainoino o ke kahua hookahe koko, He oiaio, ua haule aku keia mau mapuna ]eo maluna o lakou rae he hekili la e hoonaueue ana i na puia paa o ka lewa I,ina, nolaila, aole e hiki īa lakou ke aua iho i ka hiolo ana a ko lakou iuau waimaka, mai ko lakou iuau lihilihi aku. Oiai ua hoonaue ia ko lakou mau puuwai me ka walohia ehaeha no ko lokou alakai opio; ko lakou makua nana i alakai inau aku ia lakou imua o ka lanakila, a ike ia lakou he poe wiwo ole, e kaua ana me ka mauao lokuhi, no ka hanohano o ka inoa o ko lakou aiea i puia e ke ala mo ke oaaona. No ka hiki ole ia lakou ke uumi iho i ko lakou aloha iloko e uu ai, uolaila, haalelo aku la lakou i ko lakou mau kulana a hoopuni ae la i ke kino o ko lakou alakai opio, a paue nku la, "Ua ulakai hewa ia makoii, oiai e hakoko ana kela a me keia o ko makou jpuali imua o ekolu koa o na euemi, me ka wiwo ole, r,olaila, ua like me, ekohi koa 0 na enemi imua o hookahi o kela a me koia o iuakou. E hoao hou mai ia inakou. E kukulu pu aku ia makou ma knhi hahana loa o ke kaua, alaila, e ike auanei oe, ina aole mokon no )ca Puali o H-alia." I ka wa a na koa i puana mai ai i keia noau huaolelo, i pakui pu ia e na leo liuro, ua hooinaopopo iho la o Napoliona ua ko kona iini; nolaila, kamailio aku la oia ia lakou me ka leo oluolu, me kona hoohiki aku, e imi i wa kupono e ike hou ia ai ko lakou kulana koa a nie ka wiwo ole, i holoh ia ao ai ua kikohukohu eleele o ka hilahīla mai ko lakou puali aku. Ma kekahi hoouka kana maliope mai o ia manawa, ua lioonoho aku la o Napolīoua ia lakou ma na laina īuua loa, e kue ana imua o na heluna kulike ole, aka, ua hooko nae lakou i ka lakou olelo, me Kahoauhee aku i ua AuBeturia tne ka niake weliweli, a papahi hou ae la ko lakou mau hae kaha-kolu i kahauohano oka lanakila. Oia iho la ka hopena o na olelo a Napoliona iuiua o kona mau koa. Oiui, aole oia i inakemake a kaulia na moali o k» welowelo uwepa maluna o ko lakou mau kua, i mea e hoohaahaa i» ai ko lakou mau kulana maloko oko oihuna koa. Aka, ua tv\U aku oia nialuna oka lakou mau noonoo. Pela iho la i kau hou aku ai ka woli o koua inou nuilunii o kona niau pnomi. i (Aole i pau.)

lui.Al 27, 1880. 13 W Kawainui Iskq. Knkauolelo o ke Koniite Hooko o ka Aha Kulu S.ibati Hawaii, Aloha iiui oe. Uh lona aini in'u ka leta a nio na ni. nau a ko Komito Hooko o k« A K S 13. 0 kokahi niiui iiinnu, ua pohiliihi no ua haina. Ke pano aku .īei nao au o liko ino nn mea \ mnopopo ia'u. 1 Nowai nn loaa mo na pimaikai o keia Buke Himeni Hou ke lona mai na dnla i ka wa o knai ia aku ai ? Haina —No na Ona. 2 Lliia ka nui o kau uiau <3#la ponoi 1 man»o »i e kokua no keia Buke Himoni Hou ? H..;na-Elima Haneri Dala maoli. Elima haneri dala manuahi, oia hoi ko'u manawa e lilo ona i ke kakHU ana i oa mele, i ka hoomakaukau ana i» Bake no ke pai ia ana. Nalilo no ka pepn, no ka inlka, no na wa-ki leta, poo leti, Buko Himeai haole nona mai na leo mele, makana wale au ia mnu lilo. Pela hoi ka elima bnneri dala oiaoli, he makana wal e no ia. E like ma ko'u lioohiki aua, o hoolilo i ka mnkana Kula S.ibati i loaa mai ia'u ma ka la mua o lanuan, 1880, i mea e pouo oi ua Kuln Sibati Hawaii. 8 I ka wa hea e makaukau ]oa ni keia buke no ka hanwi ann i na KuU Sabati? Huiua~lnl«i 16, 1882 paha. Pela kon makemake; no ka mea, oi» ka waepiha pono ai ko'u innu makohiki haoa misioaari he 50 ma Waimea; ko'u luhile pilia pono ia. 4 Ehiu na bnke i niakemakeia e paī, a ehi-i ka nui o im aoao o ka buke hookahi ? H-^ina—Hookahi tausani buke. Ekolu haneri aoao o ka buke hookahi. 5 Heaha ke kumukuai o ka buke hookahi i ka wa e paa ai i ka humuhumuia ? I hookahi hapalua paha. 6 E pai pu in nnn no anei me na hoa mele elike me ka Lei Alii ? Haina— Ae, e pai pn ia ana uo ua hua mele, • 7 Pehea ka- mabele ana o na mele iloko okeia buke, ho mau mele wale no anei no na Kula Sabati, no kekahi mau anaiua e ao paha kekahi ? Haiua—■ Ekolu mahele o keia buke. 1 Na baawioa ao no ke me'ie aun, na ml», oa kanawai mele. Ile mau aoao. aole he noi I nolaila, 2 Na mele no na Kuia Sabati. | 3 Na mele no nu anuina e ae, no na | anaina S-ibati, na aba haipulo, ua boike Kula Sjbdti, &c. j BHe mau l«o hou wale no anei ko keia Buko ? Ua komo paha kekahi mau leo moloko o ka Lei Ahi, Loo Hoomana, Hae Hoonani ? Haina—He mau leo hou wale no paha, aole o'a manao e hookomo i» kekahi leo o ka Lai Alii, e , mau ana no ka Lai Alii; be mauleo unko paha e hookomo ia ana no loko o ka Hae Hoonani, uie ka Leo Hooooana, i ole e nalowule loa ia mau leo maikai. Ua pau na haina no na ninau, a eia no mea i koe, 1 Na Ooa o kei» Bnke hou. Ua akaka no, owau ka ona, «ka, ke makeaaake nei au e lilo ka Ahabui Kula Sabati Hawaii i ona uo keia buke; alaila, o na loaa me nft pounaikai, no Da E.ula Sabati Hawaii no ia, malub ae o ka Aha Kiini Sabati. Ina he mau loae, e lilo no ia i moa e pouo ai na Kula Sabati. lua ua ae ka Papa Hawaii e kokua i ke pai ana i keia buke, aluila oia ka ona o kekalii h«p»; aka mn ka n&na'ku, ua lioole ka P«pa Hawaii, na knnHlua do ke kokna »db, oiai ua ae ka Aha Kula Sabati Hawaii e kokua i ka hapakoln o ka lilo no ke paiia ana, a i elua hapakolu ke hoole ka Papa Hawaii. Ko'u makemake nui e ae ka Papa Hawaii i koim hapakolu i loaa kona kuleaoa iloko o keia buke, uo ka mea, no na ekale--Bia no kekahi bapa o na uoale. Malama d ae an» kn Papa Hawnii e kokua i koūa hapukolu, Pono i ke Komite Hooko ke ninau i keia mau la i ka Papa Hawaii i koea manao, e kokua, a kokua ole pnhn! 2 Ka'n mau ehila elima haneri, ua m&kaukau to iH. Ko'u inanao, oia ka hupnkolu o na lilo no ke pai a humuh(Trou ana i hookahi t>»uBani kope o keLu buke hou, me na lilo i ka moku me ke kaa ahi, no ka lawe nna ia m»u buke mai Nu loka a Honolulu. §1.000 ka nni o na HLo, 500 dula ia'u, 51)0 dala i kn Aha Kulu S«bnti, SOO dala i ka Papa Hnw-iiīi. Itia ne ole kn Papa Hawaii, 1,000 dnla i kn Aha Kula ke ae ia Aha; ī 300 noao no ia buke hon; ina hoeiniiuka buke i 200 aoao, alailu 1,000 dala puha na lilo no ko pai una.

3 No ka wc o paa ai ka buko hon. I Mnkeoiake au o Looiii aku i ka'u kope i I>:u lokrt ma ka M. E 1881, ma M B raki pahn, (Aperila palia, ke loaa mai 500 dnlft hon, o liui pu me ka'u, oia hoi, he 1,000 d»la no ka poo o pai ana; aia n loiuai i« 500 di«l« hon, alaila o wikiwii ki au o hooili nku \ ka'u kope i Nu loka o pai in; ua n kaka ia'u ka poe 0 pai ana, oia hoi lra poe i pai i ka Lei Alii. 4 Ko'u manao ia hookahi tausani kope o ka buke hou ma ke pai mua ana. E paa ana no na kepau ma Nu loka, aole e helelei Bna; ina pan ia tausani, | hiki ke kauoha aka i ianaani bou, a e Pai koke ia no, a hiki koke mai. No na aoao 300, ko'u makemake no ia, noka mea, na noi loa na mele hou a'u i haka ai, a ke haku mau nei no. A makemake | au e lawe i kekahi mau himeni maikai I no loko mai o ka Buke Himeiii Hawaii e paiia ona ka buk e hou ma ko lakoa mau leo mele, i hiki ke nana pn ia ka bimeDi mekonaleo mn ka hoke hoohookahi; a no ka mea, ka buko himeni hope loa paha keia, nolaila ko'u makemake e mahpahua kona mau aoao, me ocia muo 100 mele. 5 Makemake nu, ho haahaa ka oku o keia buke. Na Kula Sabati i kokua i ka elima haneri dala, e haawi wale eku i elim». haneri buke ke pnka mai, koe elima haneri e kuaiia aku ma ka bapaIna pakahi; aka,, e noonoo ke Komite Hooko no ka oku a no ka haawi wale ana pono paha ke haawi wale, pono ole paba. 6 Aohe mea pohihihi malaila, , 7 Pela no kei», aohe mea pohihīhī. 8 Nui loa na huko himeni hou maikai ia'u i keia wa, ua piha i na lao maikai loa, nolaila mai na leo hoii o keia buke hon. Ke wae nei au i na leo mai* k»i loa no ka buke hon. Ina makemake ke Komite Hooko e hookomo ao i kekahi mau mele no loko mai o ka Lei Alii, e hai ia'u i na leo i makemake ia. Pela ma na mea a pau, e hai jnei ke Komite Hooko iko lakon makemake mo na nioau hou no keia buke hou. E pane mai no keia mau mea: 1 Owai ka ona kupono o keia bl!le? O ka Aha Kula SHbati an'ei ? O ka P«pa Hawaii unei ? O laua a elna anei ? Ua akaka aole he ona a hapa ona ka Papa Hawaii ke kokua ole ia i ke pai ana. Ina oka Aha Kola Sabati Hawaii wale no ke kokua me a'n, alnila oia ka ona ke aeia. 2 33 loan ana anei ke dala kokiia o ka | Aha Kula Sdbati Hawaii ma lan. 1880? j 3 I ehia buke e paiin ka pono ?'Ebia I aoao oka buke hookahi ka pooo? 300 anoi a 200 paha ? I 4 Heaha ke kumuknai kupono ? 5 E haawi wale aka aūei i na Kula Sabati i kokua 1 6 Ke aeia nei anei ka'u matt mahele i ekolu ? 7 Da makemakeia anei e book6mo i mau mele noloko o ka Lei Alii &o. ? 8 Owai ka inoa kupono no ka bwke hou ? E nana i keia noau inoa: KaEuke Mele Hiwahiwa, Lira Gula, Kh I Lei oka Nani, K* Lei oke Ola, Ke , Gula Maemae, Na Mele Hoohauoli, 1 MeleHosano. Na ke Komite e noonoo ma keia man inoa, a ma na inoa maikai e ae a e hai mni i ka inoa a i mau iooa aoa i make- ! make ai, a waiho ia'u e lawe i ka inoa i a'u e manao ai ua oi ka maikai. E hai ke Komiie a aooooo a hooholo, a pane hakalia ole mai ia'a kana kaowa. Owua ka makemake nu< e hanaia na mea e pono ai na Kula Sab*ti H&waii, me na akaleeia Hawaii. Me ka mahalo, L LauNA, Ka Makua,