Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 2, 25 June 1873 — No ka Mai Lepera-Ke Kumn e loaa ai me ke Kumn e loaa ole ai. [ARTICLE]

No ka Mai Lepera-Ke Kumn e loaa ai me ke Kumn e loaa ole ai.

0 keia mai ino i kapaia i»a ka inoa le* | pera (<dui pake) oih ka mai e laha nui nei ma na pae aina Hawaii nei. tle mni hoino»; ino 1 ka helehelena maikni o lie kanaka. Mt na mnnainana inna a rno na wawae a ine- na papalina, inalaila kahi moino loa o ke kanaka ke loaa i keia mai. Pnu na iuanamana i ka moku, a upehupehu na papalina, uifi ka maikai n'o o ka nu) kino. Ua hoomaopopūia e kekahi poe o ke kokn ino ke kumu i loaa mai ai keia ma:, a ua Oleloia no hoi he mai ulu mai keia hibj na hanauna mai. Olelo hoi kekahi aoie keia he mai ulu mai na makua mai, aiia, he mai leie mai no a laha nai oe ma Hawau nei. Ma ka oiaio maoli, he niai lele kem, a aole 1 ulu mai'na kupuna mal, a ua innkua a hiki i na keiki, aka, ua ulu wale ae no ma kekahi ano, a lalm nui ae niu liona lele ana aku. 1 na wa kuhiko o Hawaii nt;i, ao!e no i ikeia keia ano mai, eia wale īho nei no i koin wao ka hiki nui aoa mai o-na iiaole, nolnila, ua maopopo, ua leln irini mai na kmiaka o na aiua e uiui, a i ole, mai na ukniia a lole paha ī hookomoia inai ī Hawmi nei. Ua

ek.ika no he mni lele no keia, aka, o kona j kwnu i ioaa ai, oia ka mea! nm m;i k:i noe-! noo ana. He nui no na kumu i auiiiao waloia e ke-; kalii poe, aka hoi, ke liiliohi nei ka mea e j kakau nei ma keia kumu. j' 10 ke ino o ke huko. ,|K pano- no hii e : wehewehe moakaka tiliu m!a keia kumu. He nui na kumu e inoul ke koiio, oia ka i ioaa i Ue anu, ka wela ino Joa, ka vvela hoi i me ke anu a me rw kumu e ae. Oia mau j kumu hoinoino koko niie, aoin ia he niea o loaa ai i a inu e .iuo ke knko j ina ia mau kumu, aia no he Inau hoomae-| mae koko i na kauka. j Ke hoomaopopo nei kakou, o ke koko ino ke kumu i puka ae ai keia mai, a » ke kuniu o ke ino ana o ke koko, oia ka kakou mea e imi oi. Aia iloko o ke kino o ke| kanaka he mau aa koko, aia no hoi he puuwai knhie priu»| ma ai ke koko a holei aku mulnko o na anko-'; ko, ain iio hoi he ka men nnna e | hoomnemae ke koko nia ka| hoohui mukani ana, Aia no hoi maloliō io ke kānnka ka opu, kahi e waiho ai ka ai, Nolailn, 4 mau mea nui iloko o ke kino, 1 ka opu waiho ai, 2 ka puuwni, ke akemama, 4 na aakoko. He ninau nui ke waihoia o kakou, oia keia, nohea mai ke koko ? E hui aku au, ua loaa ke koko no ioko meii o na mokaekae o na mea ai a ke kanaka e ai ai, a me ka wai e inu oi. Hookahi kuttiu nui i tona mai i ai ke koko, no ka ai me ka wai. Penei ej hoonohonoho pono ai no ke koko. i Komo aku ]a ka ai a waiho ma -ka opu, a kiolaia ka mea ino iwaho, omo ia ae la ka mokaekae maikai e na aa liilii e pili ana i ka opu, a hui pu aku la me kekahi ano wai a laweia oku la e kekahi aa a komo ma ka puuwai, a hoohuiia aku rne ke akemama, j ma ka laua liana ana, iilo la i koko ulau-i la, a peln i hooholoi& aku ai maloko o na aa j koko. Molaiia, o ka mokaekae ai, oia hoi o j ka ai no, oia kft kumu i loap ai ke koko. j Oiai, ua maopopo no ka ai, mai ke koko j a o ke ino ana o ke koko, he roea ia na ka- j kou e mnnao ai, «a inoina po rae na mokae-) kae, »ia b mea nui a kakou e noonoo ōi. j Ke hoike aku nei bu, o ke kumu i mo ai j ke keko, noloko mai no ia ei ea mokae ai ino, j Penei e ikeia ai : " I l ka wa e komo ai ka ai j ka opu, ua hoo- j wali maikai mai ka opu, a ua lawe ao na aa i e pili ana ilaila i ka mokae' ai maikai, a koe | iho la ka mea ino. O keiij mea i koe, he J mea kiolaia ia iwaho, no ka mea, aohe ona | j mokae maikai i koe a na ea e makemake. I mai ai. Eia nae, aole i kiolaia iwaho. ua noho nanea wale no ke kanaka, a hala ka wa kupono no ke kiola nna, a ua waiho loihi loa keia inea ino iloko o ka opu. Hiki inai ka wa e komo aku ai ka ai hou, e waiho ana no kela ai kahiko, hui pu keia mea maikai me kela mea ino, a hoowaliia e ka opu. He mea maopopo no hoi e ano paakiki una ka mea mua,a ano palupalu hoi ka ai hou. O ka mokae no ka ai hou, oia ke omoia j e ba na opu, aka, he hapa iki nae paha o ka ! ai mua ke loaa ona wahi mokae, he mokae \ ano ino no nae, —a hookahī ke omo like ia aoa ewii opu. A hala na wa loihi o ka hanf. mau ana penei, ano pua mai ka lepo, a ike «le ke kanaka i ka poloii. Lna e ai i kakahiaka, oia mau meona no a aui ka la, a ahiahi i kekahi inanaWa. Alaila. heaha ka | hana a k;i opu no keia ai kahiko, ai paa e j waiho la iloko o ka opu, K hoomaka no ia S e hoowali mamuli o ko koiio ana a na aa, • oiai na aa ua pololi loa. i ka hoowaliia «na. | aohe wahi mokae maikai e loaa, aka, he mo- ; kne ano kahiko, kupoun r>l«> nn na s;t e* mnn.

! aka hoi no ka nele, puno no i na aa ke omo | hoomanawauui, a komo iloko o lakou ia mau I mokae ioo kupono ole. Lilo ae ht ia inau mokae ino i koke ano e, mamuli o ka laweia ana iloko o ka puuwai, a loaa mai tio he kuko ano haekaeka eleele. H(ii pu aku ia nae ine ke koko mua, a hookomoia aku la iloko o na aakoko, a lawe hele ia ak» l;i ma kela wahi Ue awahi oke kino. Ika wa e holo nei maloko o na aakoko, ua ocqo mai la kekahi maa aa liilii i ke koko maikai, a koe aku no ke koko iloko o ke aakoko. Aia hoi a hiki aku ua koko ano ino nei ma na welelau o ke kanaka e like me na mana* inana lima, o kahi ia e hoihoi Kou ia ai ke koko iloko oka pouwai. He mea mau,hoi, i ka wa e holo aku ai ke koko mai ka puuwai aku, e pau ana kekahi hapa a koe uuku iki mni, oiai e omoia ana e na aa liilii i(oko onalo o ke kanaWa. 4 Pel» e nui ai ka io, n pela no hoi ka iwi o k<* kanaka. Ao ke koena iho, e komo alni no iloko o keleahi mau aa «i hoihoi hou in ibko o ka puuwai no ka hoomnemaeia. liia hoi kakou ke iko nt;i: ho koko ino kekahi e holo nei, a hiki ma na welelau, aole kekahi hapa o m koko i omoia, ua. hoopailuo na io me na iwi, oole eai mai. Hiki aku la ua koko ino nei ma na manawa, me ke koena koko mnikai, a lie hoi hon koe iloko o ka puuwni. Aole no e pau loa ike komo ilolio n ka puuwai,*koe no he wahi hapa iki mu'aila, a hui hou aku no ua koko ino hou mai ka ponaai aku. Peia mau ka puuwei p hoouna aku ai i na aunaki koko ino, aole

nae wahi mea a omoia e na io a aneane nui loa. Hui pn ke Uoko ino rne ke koko mai!tai, pau nne ko koko maikni i ke omoia, koe no ke koko ino. Aoie iiiki keia koko īno'ke lioi Uou i ka puuwai 1 lioomaemaeia ai. No ke alia.? No ka moa, o aakoko nana e hoihoi ko koko i ka puuwai lie liihi, aole like uie na aa naria e lawp ke koko mai ka puuwai mai l<a nunui. Nolaila, e laweiia ana kekahi hapa iloko o ka puuwai, e !ike me ka piha pono om n»au aa hoihoi, koko, a ko'. 1 iho no ke koena i/ia na mnnamana, a hui pu mai kekahi koko hou mai ka puuwai inai. Pela e hana uiau ai e hoihoiia ana kekahi e lioomāemae a koe no Uek;vhi, a pela aku a pela aku, a heaha ka hope ? Eiaiiii hs|ie e waiho mau ana ke> ia eno koleo nia na weleiau o ke knnaka, aole omoia e na io oia waln, e pololi loa nna na io oiaila, ae omo no auanei lakou ia ano koko ino. Ike omo ana, ua ai mai la na 10 o ia wahi i ka mea kupono ofe e ola ai laoku, alaihi, pau kekahi hapa o ua koko la i ke omoia e ia mau io, e hele lul.ii nn» /ua o a maanei o na jdMupana iinia mn na wawae n me ha Pela mau oku ka puuwai e hoeuna aku ai ī ke koko ino, a pela mau 110 hoi na io ona manamana e omo ai, a lilo ae la na io o la wahi i mea ino loa: Hoomaka niai ke ohinuhinu, a upehupehu 11 h ae. a-lilo ae la i mai pake. fv nana i na auwai 'me na kaliawai e kahis mau ia ana e ka wai hou, he ano makaala kona niau kapa aole inoino. aka hoi, ma kahi halana lai malie o ka wai, e ikeia no he opala ma kaekae, lie wai olepolepo, wni ino, a ano opilopilo hei kona wai me kona kapa. Pela knhi o ke koko ino 1 halana'i, ua inoino na niea. e pili ana raia. E nana i na paleipaki -wai mii na'kae pali, kakaheaku lakou a hui rna ke kumu. W;«, o a iilo aku ia i kahawai, pela na mokoe ai i hoohuiia me kekahi ano wai i kahe akuni mai ka opu aku a hiki i ka puuwai, a lilo aku ia i kahawai leoko e kahe ana ma na wahi a pau o ke kino kupapau. E hoopuka aku no au mahope aku i ke kumu e loaa ai ka mai pake. i Aole i pau.) He hookae i na Hawah.ka !—Ma kekahi o na itamu o ka uupepa Gazette o ka Poakolu iho nei i hala, iune 18; ua ikeia iho kekahi wahi olelo pahenehene no ka huipu ana o nu misionari Hawaii me na Tnisionari haole, a.<sfe \\oK« tvr»o ku \ U-a uka, he hookae maoli no paha i na. Hiwaii. Eia malaio iho e ikeia ai kekahi -mau olelo o ua ūamu la, a malaila hoie ikeia ai ke kapa nei kekahi poe haoie i keia hui ana ua like pu me ka hui launa ana o na nika kuapaa o ka Hema me na haole keokeo, a penei : " O kekahi o na' nUoakoa hui ana o na misionari Hawaii me na misionari haole a me ko iakou mnu hoanloha ; e halawai nei maanei i lune o kela a me keia makahiki no keknhi maa nmkahiki i hala ae—ua kapaia e kahi poe Ka Halawai Hoaloli Umikuma• malhna.'' Oke ano o kela mau hua hina, oia ka hoololi ia ana ma ke Kumukanawai o Amerika Huipuia e kaalike ke kulana o ka ilieleele me ka liikeokeo. Aka, ua lawe ia mai kela mau huaoleio i mea hoopiii pahenehene i keia huipu ana ma na ano launa hui Kan--Btiaiio o na fnisionari Hawaii me oa misionari habte ; a ke kapa nei kekahi poe haoie i ka Aha Euanelio Hawaii nia ia inoa. He mea kupono anei i ka mea a mau mea paha iloko o ka nianaoio Karistiano ke kapa pahenehene aku me ia inoa f Heaha ka manao oka Aha Euanelio no keia mea ? Aole makeu i ike i ke kupono o keia olelo ana a oi loa aku hoi ke ir>n no ka hoolaha ia nn* ma ke i mea e hoihoi ia aku ai i na hoino ana malun oka poe e kapa nei pela. Oka hool®mo ana o ka Luna Hooponopono o Haiāk G,cette i kela mau huaolelo maloko o konjfpepa. nie he niea la o koni mannn iho la «o in.