Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 10, 5 March 1909 — Ka Olelo Hooholo a ka Aha Kiekie. Ma ka Hoopii Mandamus i ka Puuku o ke Kulanakauhale o Honolulu. [ARTICLE]

Ka Olelo Hooholo a ka Aha Kiekie.

Ma ka Hoopii Mandamus i ka Puuku o ke Kulanakauhale o Honolulu.

Ma k.il'oAiln nti. Minki 1, 1 pnk.i m,u u <a ho.. holu ti ka Alki Kiekie ka lioo].u a (.'<>«■ loi <• k<H nna i> hoo pukiu.i ka jalap.\ki koi tiinn<kinHit- innlun.i o'l'ien' ]>nuku <1 ko Kulan.iknuhalp mo'Knl ui.i (i Hmmlulu noi, i' b'>ik(i )ir.u onv [ l't cntl i ke kuniu o luki nle ai iaia kn nku in u i ka luuna u !)<->0 lō, ka uku tTan.i o k.v mea h<i(i].H Pa lilo ka ihiih. <> ka llll"lt) houlllllo 1111 Xl(Mlt, a luuili' kl! koi Hoopuknu ka 01010 hooliolo a ka a!ta i' I.iinakunawai Kii<kie Hata\vcla A eia ilio ku ano nui o ifi olelo hooholn īu-i "He hoopu hoohalahala keia na ka mea hoopiua mai -ke a~ka iurrakānawāi kāapuni e hoopukaia ka palapala koi mandamus a mai ka palapala kauoha nohoi a ua aha Ia e uku oia (mea hoopina) uka huina o $30 15 ī paa ma kekahi kikoo dala ī hoopukau aku no ka pomaikai oka mea hoopn, e ka luna-hooia o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, i hoikeia hoi mahope ae nei ke kulanakauhale, a e ukuia kela kikoo dala mailoko aku o ka haeiwma da]a i hanaia e ka papa lunakiai no ka Malama ana ī na Alanui o ka Apana o Honolulu, a oia hoi kahi hapa o ka uku mahma u ka mea hoopn nona ka huma $85 ī hooholoia e ka papa lunakiai i uku nona, ma ke ano oia ka luna ona hale-lio hana hh ka apana tha, i malamaia hoi e ke kulanakauhale nu ka mea e pih ana ī na hana o na alanui oka lehuīehu U;i hoohana'a ka mea hoopn e Qumn, Aylett ame Kane, ke komitc a ka papa no na alanui, na alahaka, oiliaiu lawe opala, na paka ame na hana oka lehulehu. Oka pane aka mea hoopma, aohe i ku i ke kanawai ka hoohanaia ana o ka mea hoopn e ke komite 0 ka papa. Ua nui na ope palapala ī piha ī na olelo hoakaka me na kuhikuhi kanawai a na aoao elua ma ka hihia, e hoike ana i na moolelo ona hana a ka papa lunakiai, ka manao hoakaka kanawai o ka loio kulanakauhale a kalana, ame ka palapala o ka Meia i kapapa e noike ana ī kona manao no ke kanawai, a mahope īho o ka pau ana o na mea apau i pono ke kakauia a hoakakaia ma keia hihia, ua ku īho la ka ninau, penei. he mana anei ko ka papa lunakiai malalo oke kanawai munisipala e wae ai a e hoohana ai ina paahana, a pela pu hoi me ka hoopaa ana i ko lakou mau uku hana no na hana o ka lehulehu e pili ana ī ka malama ana i na alanuj o ka lehulehu, nokamea, ma aole i loaa īka papa keia mana, nole loa e hiki 1 ka papa ke haawi aku ia mea, aole nohoi e puka mai, a i ole, hookahuaia īho he mana mailoko mai, a maluna iho paha o kekahi kanawai, rula hooponopono, loina alakai a olelo huoholo paha o kahi ano ī hanaia e ka papa. Ua pono ka hooleia ana oka olelo hoike a ka mea hoopiua i waiho ai īmua oka Aha, no ka hdike ana ī ka manao o ka hana 1 lawelaweia e ka papa lunakiai o ke Kalana o Oahu ma lanuari 4, 1909, ma ka wa mamua koke iho o ka hora 12 oke awakea, ka wa hoi e pau aj kona mana, ma oko ua papa nei hoopau ana i na papa apau, na komite, na komisina, na luna aupuni, na kulana ame na hana ī hoonohoia mamua aku nei, me ka hoopau pu ana hoi i na noi apau, na koho ana, na kauoha, na olelo hooholo, na loina ame na rula hooponopono e hoonoho ana ia mau oihana, a pela nohoi i na loina ame na rula hooponopono i aponoia i keia wa. IJa hoike mai ka palapala honpn, ua nanaia ke kikoo dala i komo ma keia hihia, aponoia a kauohaia e ukuia, a ke koi nei ka mea hoopii nm ka hihia o McClanahan v. Trent, 17 flaw. 190, 193, aohe maaa i > j>a puuku e hlkl 31 ke hoole ika uku ana i kekahi kikoo dala i nanaia, aejaji i kauoha ku ī ke kanawai ia e ukuia aku e fea papa cr na lunakiai, oiai aole ī hoonoho ke kanawai īaia 1 mana uu; no ka nou ana ina hana aka papa, a e uku a e hoole paha 1 i}ku ana īna kikoo no ka hookaa ana' ī na koi ī aponoia e ka papp. e}jlfe hoi me kona manao, ua ku, a i ole, ua ku ole paha i ke kanawaj hana a ka papa, Hoike hou aku la ka manao o penei: O ke alahela wale no e kaohna ai ka hookaaia |?a o kekahi koi mana ole, epa, ak W D Je hoi i ke kanawai, mahope iho o ka hoopukaia ana o kekahi kikoo e ka Ijinahooia, ma o ka palapala papa a kekahi aha i loau k a mana hookolokolo ma īa hana, aka, ma keia hihia, auhe i ikeia ke ku ole : ke kanawai, ka epa a nele paha īka mana ma keia koi. Ke koi nei hoi ka mea hoopma, oiai ke ku nei ka Pauku 138 o ke Kanawai Mumsipala (oia hoi ke Kanawai 118 ona Kanawai o 1907), ka pauku i maloko o ke Kanawai Kalana (o 1905 Mea e īli anake ko'iko'i maluna a;u «une koiu bona no"ke koi a ke kuUnakauhale ame ke kalana, ina oia e uku ana ī kekahi koi i kauoha ole ia eke kanawai, i U la hooponoppno, a i ole, e keia palapala hoohui kulanakauhalt hoi, mailoko inai o ka W'4ihqna dala, he mana kona e hoole ai i ka uku ana, ke manao oia| uakuoleike kanawai-ke koi. Maloko o ka hihia o Ly<nan v, Maguire. 17 Ilaw. 142, ua aponoia ka hoole ana, aoie e hoopukaia ka palapala koi mandamus, e koi ana ī ka puuku o ke Kalana, e hoopuka ī kikoo dala maluna o ka puuku no ka uku ana » k--kahi koi 'no ka uku kakauoleio a l;a makai nui, a ua luiolwlo ka (pene»), hejkuleana ko ka lunahooia oke kalana, rna kukahi haiu kupono e hoohuoi ai i ka pono o na koi ī aeia a kauuluiu e "ka pāpn lumk.ai e ukuia, ao l w k ( „ ma kcla | nhU; \ () m he koi i ku j ko kanawai.

lJa imnao makoa ua naawi ica Paunu ijoi mtuia i Kapuliku e hoole 1 ka uku ana i kekahi kikoō dala i kukuluia maluna o kekahi leOi, 1 manao aj oia he koi kanawai ole', a ina aole p£lo, alaila, oka manao oia pauku e kaohi ana 1 ka hoolilo kue kanawai ia ana o na dala o ka waihona dala o ke kulanakauhale (munisipala), e mana ole ana īa Ke haawi nei ka pauku 4 o ke Kanawai Mumsipalau ke kulanakauhale i na mana apau o leela ame keia ano o ke aupuni Kalana o Oahu nei e ku ana la wa, a hoike ae Li nohui ia pauku, o ke aupuni munioipala l:e pamhakahaka o ua aupuni Kalana la. Ua'haawi hoi ka Pauku 3o ke Kanawai Kalana i na lunakiai o ke Kalana 1 ka niana, e wehe, e hana, e malann a r pani 1 ka alanui leulanakauliale 0 ka lehulehu, na ala akea, na ala lua na ala olowi, na kuamoo ame na uwapo iloko o kona mau palona " Malalo o keia mana i hooliloia aku pela 1 ke kulanakauhak*, ua hlo ka wae ana, ka hoolim v ihma ana ame ka hoohana ana 1 na kanaka e lawelawe aku 1 ka hana e pono ai na alahele o ka lehulehu, he mea ano nui He manamaopopoko ka papa lunakiai malalo o ka Pauku 23 oke Kanawai Munisipala 'E_kaa Lna hora no ka hana. i kona ai .na hana a paahana hoi nia ka hana o lee Kulanakaiihale ame Kalana, a e hoopaa īko lakou mau uku. 1 ' Aka, owai la ka mea nana e ohi ī na poe hana a poe paahana paha, na na lunakuii anei, ka poe lioi ake kaniwu ī h.'.-ikaka ai, lu- nun.i kaukanawai w ile no ko lakon, a i ule, o La meia auei, ka inea lu.i ako lianawai i honlilo ai īlu i.ilmoko nui ? O ka malu.ll ana, a i oli, u na lu uuuhunoho ana īna hana oka lehulehu, ua lawelawe pono ia no īa me ka pulolei, elike no me ke anu o ka hana ī mak-maiena, r hkepenei, ka malama ana i na alanui ame na alaliaka, ame ka hn.nniem ie ana ī na alanui Kulanakauh Ue, e kmnu pololei ana no īa miu mea inal:,lo oka mahele hook ihi, ka malama ola ke kulana ula i mahele oku i, a p.la a'<u I mea hui i hulupuno ai ka lawelaweu ana o kela ime ktia inahele hana a oihana paha, he mea pono ke hoonohoia i hookahi kanaka a oi aku paha no ka malama ana, me ka lo ia an i o ka m uia e hoohana aku ī na kimal-a e lawelawe i ka hana i maLemakeiaJ Malalo oke Kanawai Kalar a, na ka papa lunakia, e hookuhu ī na poe na lakon e lawelawe 1 kela anie keia mahele hana a oihana hoi, a na ua poe luna imi >h u na mahele oihana ī hookohn ia pela, e hoohana aku a e nana aku 1 na poe limal.ana, a ua noho na puo oihana, he poe luna aupum malalo o ka papa, ma o ka mana maopopo la i haawiia ī ka papa e ka mahele 2 o ka Pauku 02 o ke Kanawai Kalana ( Kaiuwai 39 Kau o :905 ) "E hookohu aku 1 na luna malalo īho elike me ka lako Ll i manao a' h<_' i. L nu no ka hana a ka lehulehu," aka nae, aole i haawiu keia mana eke Kanawai Munisipala īka papa lunakia: Ina hoi, aohe wahi e ae ī hooukaia iku ai keia mana e ke kanawai, e hiki auanei ke manao koho wale ae, elike me koi a ka mea hoopii, i uawahila i īh ai na mana nei, mamuh o ka mana hana alanui, aka, ke haawi nei ke Kanaw i ma ka Pauku 81, ī ka meia ī ka mana e hokohu, me ka apono ana nae aka papa, ī na lana apau ī hoakaka maopopo ole īa ma ke kanawai ko lakou hookohu.a ana Mamuh ainnei o ka manan alakai a ka mea hoopn, o kaupaleia ana keia mana hookohu o ka meia ma ka ho'okohu wale ana no ī kana kakauolelo ponoi īho, aole hoi he mau luna aupuni e ae ī hoakaka maopopoia mai, a me he mea la nae, o na luna nana koho balota paha kekah: ana e hookohu ai Mamuh hoi oka manao alakai aka mea hoopma ī kalele nui ai; o na luna aupuni i manaoia ma lieia wahi, oia no ka poe i hoakaka maopopo ole la maloko o nei kanawai, aka, e ku ana nae lakou iloko 0 ke aupnni Kalana, oka oi aku nae, oVi P ~r n-> na (keena) oihana , hoonohoia e ke X hoomau , ka lawelawe ana īna hana oia ano hookahi malālo o ke Kanawai Kalana O keia poe, wahi aka mea hoopma e koi nei, 0 lakou ke hookohuia eka meia, me ke apono ana a ka papa lunakiai, a, ua hiki nohoi ke manaoia, na īa poe e '»ie aku ko lakou mau paahana. Aia naehe mau maheleo ke Kanawai i kue i keia r-au manao alakai ona aoao elua, aka, ua manao makuu aia ke koiko! o na hoakaka ma ka aoao kakoo i ke kue a ka mea hoopma E hiki no ke manaoia, aia ka wae ana 1 na paahana ke ole hoi he mana e ae, iloko 0 ka man'i 'i i na lunakiai, no ka hana ana i na aelike ame 'ki hana ana ī na mea apau i kupono a pololei e honkn 'i na mana mamua ae ne. ame na mana e ae apau i haawna īloko o ke Kulanakauhale ame Kalana, a i kahi luna e paha ona. ( Pauku 23, Mahele 20 >, aka, oia an„ ho ik ik i manao kanav/ai ana, he kapilipih w ile a kue h. »i i k<- ano oiaio maoli Ua aeia hoi, oka hoikeia ana ona luiu au puni o ke kulanakauhale me kalana maloko o na Pauku M 35 me 39, aole i pau malaila ka nui o na luna, aia aku ~nd ne poe luna hou iloko o na Pauku 17,2? 81 131 I*ll ?me 146 Na £eon,a Oihaqa, i j a ko lakou hoonohqia ana, ua kuhikuhi pinepmeia aku nae ia mau oihana, a ua hoomaopopoia hoi ko lakou mana e p a , Lku /" a luna malalo iho ame na paahana, maloko ona Pauku 135 me 145 He ano nni nn keia Pauku hope M pauku hoi e hoomaopopo ana ī ka linna e lawrlawf* a! ma ka wa e makeuiakuia ,u i ,, gi p, nt l ui!u hoil< Nd , u lunakiai, mamuh oka hoike apuno ana aku a ka Meia e kauoha i ka hoonohoia aiu „ na paahana hou a haav„ aku i uku no akou, e hanaia ka hookohu ana e ka luna ka papa, a 11 ole, e ka oiliana paha i milienukeia ai ,a po» paahana. He kue maopopo ke,.. , k., hoonohou Ll aku o na paaham i j na lunakiai Ma keia hihia, aole ka īne l hn,.i.,. , i i lq,a k4 ma,4 hooUoL oia mamuh Q k»,w hookahuu ana uke kum U e ona luu - kiai i aponoia eka papa. Ke manao nei makou o k.au hoolianaia ana, aole ī mana m,t ke kanaw.u, aok-' h?ji uin kuleana kanaw.. e ko, . u no kona uku hana " ua hooloEua ke kauoha ī huohalahalaia ni ,n ;« hoihoi huL. . a aku ka h.lna ma ke kauuha hoo, ,k' palapala hoopn ame ka palapala koi 1 l> u'/ W; Cathcari, Loio Kulanakauhale I|lt) K, t j aUri Jf. W' JVfily( i'iun, kokua Loip inua nn ko Unln-mi ' i i amp Kalana, no ka mea. hoopn . ° W. A K,nney (l£ M Wa.son, me ,a pu „ Mjlll P i h oakaka Kanawai) no ka mea hoojiiiia '