Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 14, 13 May 1835 — Page 106
KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 1. HONOLULU, OAHU, MEI 13, 1835. Pepa 14.
HE ZEBERA.
Ua like kekahi ano o ka Zebera me ko ka Lio. Ua like ka heluna o kona mau niho, a ua poepoe ka maiuu o kona mau wawae, aole hoi i maheleia, ua like no me ko ka lio.
O ka Zebera, o ka lio, ua nui ka lio. O ka Zebera, o ka hoki, ua nui ka Zebera. Ua olenalena ke oho o ka Zebera, a he onionio eleele nae. Ua kaawale ka olenalena, a me ka eleele. Nolaila ua like me ka mea i penaia. Ua like kekahi mau helehelena ona me ko ka lio, a me ko ka hoki kekahi. O kona kino a me kona uha, ua like me ko ka lio, a o ka ai, a me ke poo, na like me ko ka hoki. He poepoe maikai kona kino, a ikaika maikai kona mau wawae e like me ko ka lio.
Aole holoholona i oi aku kona maikai mamua o ko ka Zebera, ke nana aku. O ka onionio, oia ka maikai loa.
Pokole makalii loa kona oho, a ua hinuhinu. Ua onionio kona kino a pau, he eleele, a he olenalena, o ke kino, o ka ai, o ke poo, o ka maka, o na pepeiao, nolaila, i ka ike ana aku, ua like ia me ka mea i hoonauiia i ka ribine.
Ua loaa ia holoholona ma na ululaau nui ma Aferika; aole i loaa ma Asia, a ma Europa, a ma Amerika.
Ma na ululaau, kahi o ia lio e noho ai, ua hihiu loa ia, a no kona mama, loaa ole ia e na lio Arabia a pau.
Makemake loa lakou e noho pu a hele pu, he ohana nui, nolaila, ua nui loa lakou i ikeia ma kahi hookahi.
I ka wa e ai ai kekahi mau mea, kiai no kekahi mau mea, o hiki mai auanei ka enemi, he kanaka paha, o ka ilio paha. Ina i ike mai ka poe kiai i ke kanaka, a i ka ilio huhu paha, alaila, hoike koke aku la lakou, i ka poe e ai ana; alaila, holo nui lakou, a no ko lakou mama, aole loaa iki lakou i kekahi holoholona.
No ka hihiu o ka Zebera aole ia i hoolaka loa ia, no ka mea, ina i paa i kona wa nuku, hoowahawaha no ia i ka mea e hoohana mai ia ia.
Ina i malama pio ia oia i na makahiki he nui loa, a hanai mau ia i ka lima o ke kanaka hookahi, aole ia e oluolu ke noho ke kanaka ma kona kua. A ina hele mai ka malihini, alaila, moe koke no kona mau pepeiao ilalo, a hoomakaukau e nahu mai, a i ole ia, e huli no a keehi mai.
Ma kona wahi ua hakalia loa ka loaa ana o keia lio. No kona hihiu a me kona akamai, aole ia e loaa i ka hoowalewale, a no kona mama aole loaa i ka hahai ana. Nolaila aole i loaa pinepine ka Zebera nui. I ka wa uuku, hahai ka poe hahai, a hoomanawanui loa, a pomaikai ke loaa, no ka mea, he lio kuai nui loa ia lio.
A e kuai nui loa no hoi kona ili, no ka maikai, a no ka mea, aole i loaa pinepine. Ua manao nui loa ia ia lio, i mea hoike; a nolaila ke kuai nui, i mea hoike aku i kanaka.
O ka onionio o ka Zebera, oia kona mea like ole loa me ka lio. A he okoa no kekahi helehelena ona, okoa ko ka lio. Ua nui ka lio, a ua oi aku ka maikai o kona ai, a me kona poo, a me kona mau pepeiao mamua o ko ka Zebera.
He mama ka Zebera, he loihi ka lio. He lokomaikai nae ka lio, a oluolu ia ke lawe i ke kanaka ma kona kua. Ina i ee ke kanaka maluna o ka Zebera, o kona pii no ia, a holo ino, i haule ke kanaka.
E hoomanawanui no ka lio ma na hana a pau a ke kahu e haawi aku ai ia ia. Aka, o ka Zebera, aole hiki ke hoolaka ia ia, no kona huhu loa. Ma ka onionio maikai o kona ili, ua oi aku ka maikai o ka Zebera mamua o ua holoholona a pau. He onionio like, a maikai wale no.
I noonoo kakou i ka mooolelo no na holoholona a pau, maopopo no ko ke Akua lokomaikai. Ua hooneleia kekahi holoholona i ka mea i loaa mai i kekahi. O ka elepani, ina kiiia mai oia, aole ia i mama, aole hiki ke holo a pakele, nolaila, ua haawiia mai kona nuku i mea e pale aku ai i ka hewa, He pepeiaohao ko ka Laehaokela a me ka bufalo a me ka Bipi, i mea e pale aku ai i ka hewa.
He maiuu oioi ko ka Liona, a me ke Tiga, a he mau kui kekahi. Oia ko laua mau mea eha, e pale aku ai i ka hewa, a oia no hoi na mea e loaa ai ka laua ai.
O ka Zebera, aole ona pepeiaohao, aole kui, aole oioi kona maiuu, i mea e pale aku ai i ka hewa, aka, no kona mama, e hiki ia ia ke holo, a pakele, aole loa e loaa e kekahi ilio hae.
Nolaila, e mahalo kakou i ka lokomaikai o ke Akua, i kona haawi ana i ua holoholona a pau ana i hana'i i na mea e pono ai, i mea hoi e pakele ai lakou i ka hewa.