Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 17, 19 August 1835 — HE UI MISIONARI. [ARTICLE+ILLUSTRATION]
HE UI MISIONARI.
[C aim i b aoao 115.] UAKINA Hk JV"o na waki i nohe ai ka poe mi»ionari.
NO NA MOKU O HAWAIL 31. I ka makahiki hea i hol<) mua mai i a poe misionari? » ka makahiki 1820; no Amerika lakou i holo mai ai. Pehea kn noho «na o kanaka o Hawaii nei i ka wa i pae mai ai ka poe misionari? I Noho no kanaka o Hawaii nei nie ka pule ole. Ua noa ke kapu, ua wawahiia na akua, ua wela na luakini ua pau ioa ko onei pule kahiko. 41. Pehea ko lakoii aoho ana mamua? Noho no oa kanāka ma ka puni kaua, a ho poe powa, lie kolohe, he epa, he hoopunipiini. Noho palaualeh) kekahi poe, *ole hana, o ke noi wale aku ka lakou. O ke umi keiki, ka ka wahino ha-, na nui i kela wa. Kaua pinopine lakou, a hailuku w»)« aku i kanaka. Pule aku no lokou i na akua a kanaka i hana'i, i na kii, a i na manu, a i na ia a me na mea Kilii o ka lionua nei. 42. Ua hahai koke anei lakou mamuli o ka pule a ka pee mbiMiari? Aole; ae wale aku ka poe alii i ko lakou noho am maanei, nana aela hoi kanaka f ka latou Hana aha, hehewa palw he malkai paha. 43 Heaha ka hana mua a ka poe iniwonan? r . Hooikaika lakou ma ka olelo a Hawaii nei, ao aku hoi kekahi i ke kula na ka poe alii. 44. Ehia kela poe miaioaaii omumm? Hc umi a uae kumamalua. E-
* ka o ko Im»u ft<£6 ana nīa Hawai» mi, afcria, mfliao iki kek«&i po«- ~ 46. Pehea kei» Mmwi « Mho - tJa mahuahua t* ka pono i keia manawa. Ualmli kekahipo< mab»f>e o4aoWo a«4o Akim naa kela nyoki| jna-keia mok». *Ua hanuia na ekaleaia, 4riHflfcwaii kahi, nia Maui kahi, ma- kahi, a ina Kauai kahi/ llī n?ftia wale ana o kanaka ua !** klkahi poe ma ka pono. 7. Ua pau anei i kei§.oMaw«4co lakoo tcwa nui mimua? Ua haalele kanaka i jieka*ii mau hewa nui, o ka.umi kunalii, o ka puni waiwai,- o ka ona^ama. Aka, o ka moe kolojji£ aole loa ia o pau; oia ka mea e |Siu ai kanaka ma keia pae.āiaa» oifc hoi ka inea e make ai ka uhan«. 48. Ehia ku la r« a H«waii nei? Eiwa paha huncri. 49. Ehiahaumana? Kanaiimo paha tauFani. 60. Pehea ka lawe ana i ka ōlelo & ke Akua? Ua laweia ka Olelo llou, a ua pna ia i ke pai; he hapa wale no ka Olelo Kahiko i laweia a paa i ke pai. He mau olelo eae hoi. NO NA INIA KOMOIIANA. 52. Owai ki poe kanaka i noia'i 6 ka poe misionari mina maku o aa Inia Komohana a ma na kihi Hikina aknu o Anicrika henia? O ka poe ncgero, he poe kauwa hooluhi. 53, Ehia wahi noho ai kn poe niaionaii tna ia naan ainn? He kanalima, a hookahi hnnen misionari no Moravia mai kekahi. no Beri• ania mai kekt hi. ka lakou hana ann? Mamua, ku ee nui inai la lcs poe jnaoli, a hoole ia lakou. Aka, i keia Ynonawa ao aku kn poe mifioparr i ka poe ncgero, mo ka pnpa • if 'r a nu ' na ,au * a ™ : .0»lakou i nuh i ka pono, a wa hoolanaia ka manao, nui ka poe o lakou i hahai io mamnh o lean. KO KA AI\AOMAO!NTAO A ME l AB£HUDOKA 66. laahea i hoomaikaia'i tta kuui • ka ®&i9oari ma ia nau auMiT
!**> mtUā*tadort, a mi Akmoaaomuo i ka makaWW 173«. I kAa nanawa • nofco nei, hookalki kanaha misionari no Moravia aaaL 66. H«*ha ko Mt hiki nui mwi- « uaokapoe Esflr,'—o » me ko m, Aūuomaooao? O ke anua— loa o kela mau uina, a me ka Moiowa amekanoonoo ole o ka/puī hamuaina. 57. Aole aaei i hi>K iltkahi o lakou i ka j»UllO ? Ae, ua hūK M; ani ka j»oe i make, a ua maikai ko iakou hopena, ua laaa ko lakon manao ia le>u ; nui lioi ka poeenolw keke ana ine ka poe misionari i lohe i ka olelo a kt' Akua. ' NO AMKUKA HUIPI IA. • r >B. E nobo »n» anei ka poe ike ole iu lclio*a rna Amcrik« Huipuia? Ke noho nei no kekahi poe ike «le ia lehova ma Amerika lluipuia, oia ka poekauiaaina kahiko, ka poe i uoho ilaila mamua i ka nianawii i holo ai ilaila ko Europa poe. I r a kapaia lakou, he poo Inikini; i.a puunauwe mai la lakou i na oh;tna he nui wale. 69 Mahea ko lakou wahi e n<»ho ai* Ma na moku aoao Ih iiki kekahi, niii na inoku komohana kekahi, aka, ma ke komohana o ka niuliwai 0 IVlisisipi ka nui o lukou. •> J. Ehia walii e noho ai a ka poe mioionan ? lle iwakaluakumamaiwa. * i Ileaha ka hana nui a ka ih>c mi»io- : • I,' o ka hai aku i ka olelo maikai a me ke ao aku i ka poe haumana ma h wahi kula. ' ; "J. Aole anei i huli keknhi i ka pono? Mamua, aole i huli; aole i hooi"he i ka olelo a ka poe mi<ionari, noho molowa no, aka, i keia mau makahiki i hala iho qei, nui k)i poe 1 hoalohe, a nui hai ka poe i huli,' nie ka haalele i ka hewa nui, a 600 h kanalima keu ka |>oe i paa ina ka pono, a ua komo iloko o ka ekale<ia, O ka poe i huli ma ka pon °. pau ko lakou malowa, a rm ka Ukou palaualelo, hooikaika Mmi i'ia kekula, a me ka hana lioi; ua maikai ko lakou hale, a me ko la> kou aina a pw hoi ka inu rama.
Ai i hisrc ako'iiaii» kā poe haole i 4a raa» hookupu no ka goe alii. €3. £hia b«um«M iioko •ka lakou mau kale? 1 lookafrLtanMßi,a ken; a o kamalii kaHi o lako».