Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 22, 28 October 1835 — NO WILIAMA KUREKAMANA. [ARTICLE]
NO WILIAMA KUREKAMANA.
Ka mea i lilo i kanaka hou i kona heluhelu ana i ka ke Akua Olelo. Ua kakauia e Toma Binamu, he kahuna pule no Enelani. I ko'u hele ana i ke kulanakauhaie 0veretona e hai aku i ka leau olelo, ua lohe au,aia malailakekahikanakaoopa,ilihune 0 Wiliama Kurekamanakona inoa. Ua oleloia, ua akamai loa ia ma ka palapala hemolele, aole nae ia i ike i ka palapala e ae—aole kamailio pu me ka poe haipule-aole loa ia i komo iloko o ka hale pule. A lohe au kupu iho iloko o'u ka inakemake e ike aku ia ia, a paa koke ke'u manaoe hele i kona wahi e noho ai. I ko'u hookokoke ana i kona hale, ua moakaka i ko'u manao, ka ilihune loa o ka mea nona ka hale. Ua hiolo na mea maluna o kona hale, ua naha ke aniani ma na puka makani, a ua paa ua mau puka la i ka mauu a me na welu lole. Ua nahaha liilii ka puka komo, a ua hamama hoi. I ko'u komo ana iloko, ike au i ka mea inoino loa, i ka nnna aku, e noho ana maluna o ka noho haahaa. O keia noho, a me ka noho haki, a me ka papaaina kahiko, na mea o kona hale-aohe mea e ae. Aka, i ko'u manao, ua oi aku ke ino o ka mea nona ka hale, mamua o kona hale. 1 ka nana aku, he kanakolu paha kona niau makahiki. Ua hako kona helehelena ma kona mau maka, ua nui kona poo, a o kona mau lala, ua liilii no e like me ko na kamalii, ua oopa kona mau wawae, a ua kuapuu ke kua. I ko'u komo ana iloko, aia no ia e heluhelu ana; a i ko'u manao, e huna i ko'u ano, i akil au me ka make? molohai, U E Wiliama, heaha kau? Heaha ka palapala au e heluhelu nei?" Nana mai ia ia'u, i mai, me ka leo aloha, "E heluhelu ana au i ka palapala hemolele o ko kakou Haku e ola'i o lesu Kristo." I aku la au, "Kahaha! Ua lohe au ia oukou i ka poe haipule, aia iloko o kela palapala na mea he nui loa e pono ai; e hiki paha ia oe ke hoakaka mai i kela mea, no ka mea, he k&naka hewa au,
a ina he mea ia e pono ai, owau keka hi e heluhelu malaila.*' I mai kela: (( loa uaweheia kou oaau e ka Uhai(e, ka mea nana i hoolako i na kanaka hemolele kahiko e kakau ia mer, alaila e lilo ia i mea e pono ai nou-aka aole wehei» kou naau e ka Uhane, aole e pono, no ka mea, "0 ke kaneka ma ke kino, aole e loaa ia ia na' mea o Ipi Uhane oke Akua, noka mea, ua lapawale ia mau mea ia ia, aole hoi e hiki ia\mke hoomaopopo aku no ka mea, o kauhane wale no ka mea e ikeia'i." I aku la au, me ka maka hoonaaupo, "Pehea e hiki ia oe ke hoomaopopo aku? aole paha oe he kanaka naauao?" Haka pono mai kela ia'u i mai, u Aole au ike ia oe, aole au ike i kau mea i hele mai nei, aka, ua kauohaia mai nei au e keia palapala, "E hoomakaukau e hoomaopopo aku i ka poe e ninau mai ia'u i ke kumu o ka lana ana o ko'u manao; a ke pule aku nei au i ke Akua i kokua mai ia ia'u e hana i keia mea me ke akahai, a me ka makau. Ke ike mai nei oe i ko'u oopa, aka, aole o« i ike i ka nui o ko'u hewa." I aku la au, u 0 oe ka hewa ka! Pehea e hiki ia oe ke hana hewa? Aole hiki ia oe ke hele e like me makou, e inu, a e hana me ka poe'piliwaiwai, a e hula, a e hana kolohe. Pehea e hiki ia oe ke hana hewa? Aole paha. I mai kela, "Oiaio, aole hiki ia'u ke hana e like me oukou; aka, aole paha he kanaka hewa e like me au, aole hana hewa kekahi mamo a Adatnu ma ko'u aoao, no ka mea, manao au, i ko ke Akua mana hoolilo ana mai ia'u i kanaka oopa, a i kona uku hala ole ana mai ia'u, pono ia'u ke hana hewa me ka makau ole; a manao au, aole hiki i ke Akua ke uku mai ia'u i ka hewa ma keia ao, a ma kela ao mahope, kekahi; no ia mea, ma na mea hiki, nui ko'u hewa. Eia ko'u hewa nui, 0 ka hoohiki ino i ka inoa o lehova, a me ke kuamuamu; a no ka nui loa o ko'u hewa malaila, aole hiki ia oe ke lohe me ka haalulu ole. Aka, e hoomaikaiia mai ke Akua, ekolu makahiki mamua aku nei, i ko*u hele ana me ko'u mau kookoo ma ka puka, ua loohia au i ka ehaeha nui ma ko'u opu, uwe au a haule
Malo, no ka mea, manao au, o ka make paUa keia, alaila, kupu iloko o'u keia manao, Henha ka mea maikai a'u i hana'i i ko'u ola ana? aole loa, he hewa wale no; no ia mea, aole au.e pii iluna i ka lani, c pono no au ilalo i ka po. Nui ko'u makau, no ka mea v aole au i ike, ia manawa, i ka mea e ola'i; manao au e ola i ka'u hana ana." I aku la au, "Auwe! heaha ka mea e ae e loaa mai ia kakou ka naau hou, a me ke ola, o ka kakou hana maikai wale no. 3 " I mai kela, "Ma ka hana ana i ka ke kanawai, aole e pono ia tnai kekahi kanaka imua ona." '-Aole no na hana pono a kakou i hana'i, aka ma kona aloha wale, ua hoola oia ia kakou ma ka holoi hoohanauhou ana, a ma ka hana hou ia e ka Uhane Hemolele, ana i ninini nui mai maluna iho o kakou ma 0 lesu Kristo la, o ko kakou ola." A i ka manawa i loaa'i ia'u kela eha nui, manao au e pule, aka, aole paha oe 1 lohe i kekalii pule e like me ia. Eia ka'u, E ke Akua, lie kanaka hewa wau, aole loa au i hana i kekahi mea maikai i ko'u ola ana; a ke makau nei au o inake a poho ilalo i ka po i ke ahi pio ole: aka, e ke Akua, ina e hiki ia oe, e hoola niai ia'u. E kakali iki ia'u, a e hana maikai au a oi aku ika Davida. Ehiku kanapuleana i ka la hookahi;e pule au i ewalu pule ana, a e heluhelu au i na mokuna lie umikumainaliia. Aka, manao au e heluhelu i na pule ewalu iloko o ka palapala pule o ko'u makuwahine." I aku la au, "Heal'.a ka pule pono i oi aku i kela mau mea iloko o ua palapalala'" I inai kela, ''E hiki ia oe ke heluhelu i na pule a pau loa a kanaka i kakau ai; e liiki ia oe ke kakau i na pule nou, a e hiki puha ia oe ke kakau i na pule no kanaka, aka, aole loa paha oe e pule iki i kou oia ana." I aku la au, "Me mea kupanaha keia! Heaha ka pule, ear" I mai kela, 11 0 ka hai ana i ];e .Ikua mana ina mea a kakou i niakemake nm i haaiei v>ai ia- ia kakou, okapnle nn in! A maha iki ko'u eha, hoomaka au i kau pule ana, aka, ike iho au, aole pono iki 0 kau pule. Aka i ko'u haalele ana i keia hana pono ole, aole au haalele i ka heluhelu ana ma ka palapala hemolele. 1 ko'u heluhel'i ana mahuahua ko'u eha. Ia manawa, manao nui au i keia mau pauku. "E ka poe moo, e ka ohana moonihoawa, pehea la auanei oukou e pakele ai i ka make ma ka iua ahir" "I kahi, aole loae make ko lakou ilo, aole loa e pio ko laila ahi." "E hoikeia mai ai o ka Haku, o leeu
mai ka lani t»ai, me ko na poe anela me ke ahi e lapalapa ana, e hoopai ana i ka make i ka poe ike ole i ke Akua, a me ka malama ole i ka olelo niaikai a ko kakou Haku a lesu Kristo." Nui ko'u makau ma keia wahi. Aka, i ko'u heluhelu hou ana, ike au i kein pnuku, aia ma ka palapala a loane, "0 ke koko o lesu Kristo, o kana Keiki, e huikala mai ia ia kakou i ko kakou hewa a pau," a heluhelu au i keia, ua maha ko'u eha; a manao au-Ua pau na mea kahiko, he ano hou na mea a pau. Alaila, mihi au i ko'u hewa, inanaoio aku ia lesu, makemake nui i ke Akua, alaila, e hiki no ia'u ke make no ko'u aloha i ko'u Haku." I aku la au. "He mau meakupanaha au i olelo mai ia'u, aka, no ke aha i hoike mai ke Akua ia oe i keia mau niea? No kou hooikaika ana paha ma ka heluhelu ana i ka palapala hemolele.'" I mai kela ma ka leo ikaika, "0 ka mea nana kakou i hoola, a i wae inai hoi ma ka wae hemolele, aole hoi mamuli o ka kakou hana ana, aka mamuli no o kona manao iho, a me ka pono i haawiia mai ia kakou iloko o Kristo lesu, ummua loa o keia ao." I aku la au, "Pehea, ua manao mai anei ke Akua nui ia oe i ke kanaka i!ihune, oopa, mamua aku o ka:ia hana an«i i keia ao?" I mai kela, "Oiaio no, i ole pola, no ke aka i palapalaia penei-';! wae mai ia kakou, i hemolele ai kakou, a i liala ole imua ona?" I aku la au, "Aole paha oe ihewai mai ia manawa mai." i I niai kela, "Ua hewa pinepine kakou a pau." "Ina e olelo kakou aole o kakou hewa, ua halakokakou manao ana, aole lie oiaio iloko o kakou." I aku la au, lt lna e hewa hou oe mahope o keia mau mea, a poho ilalo i ka po, pono paha :>e ke noho iiiau nia ka naaupo e like me au." I mai kela, u Ua maopopo ko'u manao i keia mea, o ka mea nana i hoomaka i ka hona maikai iloko o oukou nana no ia e hoomau a hiki i ka la o I< su Kristo." "Ke hoolohe mai ka'u ohaua liipa i ko u leo, ua ike lioi au ia lakou, a 'uahai mai la hoi lakou ia'ii. L haawi aku hoi au ia lakou i ke ola mau loa, iole loa lakou e make, aole hoi kekahi e kaili ia lakou mai ko'u lima aku." "Nana no i halihali i ko kakou hewa ma kona kino iho ma ka !aau." I aku la au, "Pono paha oe ke noho ma ka hewa, no ka inea, ua lilo mai lesu kou mea ola e ola'i." I mailtcla, me ka makapihoihoi, ame ka leo ikaika, ,"Aole loa, a o kakou ka poe i haalele i ka hewa, pehea la kakou
e noho hou ai ma ia niea?" "Ke koi ikaika mai nui ke aloha o Kristo ia kak»u, no ka mea, na* akaka i ko kakou ! maiiao, iua i inake kekahi 110 n v niea a pau, ina ua make na mea a p.ni. A ( make no ia no na mea a pau i ole e no- ■ |kj hau ai no lakou iho, k:i poe r <»Ia ana, aka no na mea noiui ka inake a me ke ala hou mai no lakou." I I kana ana pela, nana inai ia ia'u, a ike ia i ko'u w.iini »k i, no ka mei, aole hiki ia'u ke un'ni i!m i ko'u alolia.-olelo koke uini no i •, aole [i,i)ia o oe ka mea a'u i ni in io ..i i i oe nianni i; ke kauoha aku nei m» i i oe e liai niai oe i kou ano, a iiie kau mea i hele niai n»>i e ike ia'u! I aku la au, "Oiaio no. aole au ka inea au i nnnao ia'u '1111111:». e kuu hoahanau alolia. Me k nnk 1 I < u 1 wau, a ua alnkaiia au e ka Uhaae Heiiiolele io les,i la e like me oe, e pnli aku ia ia i ka mea nana i inake ma he kea 110 ka |)oe liewa." I 'i.ai kela, "Ua lohe au i kc..nhi hoalauna o'u i ka hele ana o kekalii kanaka e i ka hale o r)avi(la Teriini:j;a, a ua kapa lakou ia ia lie" Metericlate, (he inoa hoowahawahai i]a o kekahi inoa like, aole anei o oe ua k inaka la ; I akulaau, "Ae, e kuu makamaka alolia, owau 110. I keia ahi īlii. u i hoakaka aku au i kou poe hoaluii.a i keia olelo, "O ka uku 110 ka liewa, o ka make no ia, aka o ka inakan « a ke Akua oia ke ola mau loa ia lesu Kristo, ko kiikou Ilaku. ,, Aole loa e poina ia'u kona nnl;a. a nie kana hana ana. Ku koke ia ihnia, lalau ia i kekahi lima o*u me kon.i maii linka, kukuli ia ilalo i kona inau knli, alau a ae la kona mau maka, rnc ka olioli, i aku la, E ko'u Akua, ko h ooniaikai aku nei p.m ia oe, no ka nn»a, ua oi aku kau mea i haawi mai i ka'u inea » noi aku. INile au i haawi mai oe ia'u e ike i kekahi kanaka ou, aia hoi, ua hoouna inai oe ia'u i kekahi kahuna o le>su. Alaila, olelo niai ia ia'u, e kuu inea i nlohaia, e hai mai oe ia'u i kela olelo a ; i olelo aku ai i ko u poe hoalauna, 110 ka uiea, aole loa au i loUe i kekahi olelo niaikai a Icsu.- , Ae aku au i kona makenialie, a i ko'u hai ana i keia olelo, ua like ia, i ka nana akti, me lie mea pololi la e paina ana i ka mea ono loa! A I> au ka u olelo, i mai kela, Aole paha oe i ike i kau mea i hele mai i keia kulanakauliale e hai mai i ka lesu oleakn ua ike no au. Mai ka wa o ko u hp:)au hou ana, ua pule au i kela Ja i keia la i ko'u Makua ma ka iani, i hooium mai ia i kekahi kahuna o Kristo e hai mai i kana olelo i ko'u poe hoalauna makapo, a ua hoouna mai no ia
ia oe, a i lio'u nianao e hooHlo aai ke Akiiu i.i «»e i mea e pono fci lakou. A pau k<» maua kUmaiHo pn mi, p«le pn u» uie ia, alaila, ua hoi ou i ko'u wnlii e n«>)io ni mahalo a me ka hoom iik ii aku i ke Akua, nona ka ma--11 u c hunhnnau hoii mni. Ao!e liuliu a make o Wiliama iloko oka 11 iku. Pomaikui ka p a pau i inako peia. Oka mea niakeuiake i kona h«>;>'Mia-e hahai lakou maluna ona, ii,a ku ike, a ina ka īnaiiaoio» a ina ke alolia.
E na hoahanau, a me «a kanaka a p:\uo II iwaii neii un heluholu oukou i ka niooiiloln no Wilinmn, ke kanaku <jo|) » no Knelnni. l'ehea kooukou manao i ua knnaka la, a uie kmm akaniai ma k i pulapala hemolele? O ko'u heiulu i.i ana i ka inoot»lelo no ua kanaka la, u i inoakaka ia'u keia inau inea: Jk'hf t»ta t ae t pono ai kanaka e like vit l.ii <Mo a ke .Ikua. I inni lao Da\irla: — 41 0 kc kanawai o lehova he li("iii<;lrle no ia, e hoohuli aiia i ka ulinue. 0 kn olelo a lehova, he oiaio no ia, v lioonaanao ana i ka inea naaupo. n.'i kapu o lehova, he inaikai no ia o liooliauoli ana i ka naau; O ke kauoha a leiiova. he laelae no i;i e lioo'ii'ilainalama ana i na maka. O ka inakau no lehova, he maeai.ie iu> ia e oia maii ana no. 0 na oihana a pau a lehova, he polo't'i no ia a uie ka pono wale io no. lie mau nioa ia e iuakeinake nui ia, ;:ohf lie uoula, aolie hoi he y , oula maikai Ik' niii wale. 1 a oi aku ko lakou ono i ko ka ineli a me ka waihona meli. A ua aoia inai no hoi kau kauwa e lakou: No ka inalaiua ana ia lakou he n<ii wale ka waiwai. I inai o l'nulo--I'o ka palapala hemolele a pau; ua huawiia inui la ia e ka Uhane o ke Akna. he mea ia e pono ai, no ke ao ana )i'> ka papa ona, no kj* hoopololei ana, in> ka hoonaauao aw\ nia ka pono. I liemolele ai ke o ke Ak.ua, i makaukau inaoli m hoi i na hana inaikai a pau." Pehw), aole hookoia inai aneī keia olelo i k/i mooolelo no Wiliama ka mea oqpa? Oiaie no. i- l Vi ao mai ka Ukane llemōleh i ka poe htluhtlH pono i kana alelo. I aku la lesu i kana poe haumana' "Aia liiki mai ka Uhane Oiaio nana oukoii e alakai ma ka Oiaia a pau. ' Aka hoi, o ke Kumu, o ka Uhane Hemolele, ka ka Makua e hoouna nmi ni nia ko'u inoa, nana oukou e ao mai i ka mea a pau. niai o Paulo—Ua hoike mai no hoi ke Akua ia mau mea
ia kakou-ma kona Uhane." Eia ka lesu olelo i kana poe haumana-"Ua haawiia ia oukou ka ike i na mea pohi* hihi o ke aupuni o ka lani." Pehea o Wiliama, ka mea oopa? Nohea mai kona naauao, a me ke akamai? Ua moakakn, no lunamainoia. NakaUha* ne Hemolele i ao mai ia ia a i hoolilo mai ia ia i mea hou-i mea naauao a me ke -akamai. Aole na ke kaaaka ia-aole loa, no ka inea, aole ana kumu maoli, aole komo ia iloko o ka hale o ke Akua, aole kamailio pu me ka poe Imipule. 0 kekahi mea wale no ana i hana'i. Ua heluhelu pinepine iai kapaiopala Ilemolele, me ka puU aku i ke Akua, a na ka Uhane Hemolele i ao maiia ia, nolaila kona manao, a me kona hanau ho«. ana. 3. Ua mai ke Akua ikapoe iHhune i kanaka nona. I mai o Luka, u la manawa, hauoli aku la lesu ma ka Uhane, i aku la, Ke hooinaikai aku nei au ia oe,e ka Makua, ka Hakii o ka lani a n»e ka honua, no ka inea, ua hoike mai nei.oe i na Tteiki hou i keia inau mea au i huna aku ai i ka poe naauao, a nie ka poe akamai; oiaio no, e ka Makua; no ka mea, o ka pono no ia ia oe." I aku la o Paulo i ko Korineto, tI E na hoahanau, ua ike oukou i ko oukou kohoia inai, aole koho nui ia -ka poe akamai ma ke kino, aole i nui ka poe maiau, nole i nui na'lii: Aka, un wae niai ke Akua i ka poe naaupo o keia no, i hoohilahila ia i ka poe akamai. Ua wae niai ke Akua i ka poe nawaliwali o keia ao i hilahila ia i ka poe ikaika: A me ke kuaaina hoi, ua wae m;ii ke Akiiii inalaila, a me ka m.ea hoownhawahai», a nie ka poe i ike ole ia, i anai aku oia i ka poe i ikpia. I ole e hookiekie kekahi kanaka inuia i ke alo.o ke Akua " I aku la'o lakobo, "E hooloheoukou,e na hoalmnau aloha o'u, aole anei ke Akua i wae ae i ka poe ilihiuie o ke ao nei i lako i ka nianaoio i hooi'.ina hoi o ke aupuni, ana i olelo inai ai i ka poe e aloha aku ana ia ia; Oiaio, pela no ma na nina a pau loa. E nana hou oukou ia Wiliama i kamea oopa. Manoniano kona ilihune. I a inoino kona kino i ka nana aku, ua oopa kona mau wawae—he kuapuu kona kua—ua nawaliwali kona kino—aole naauoo-aole nkamai ma <ko keia ao akamiii-aole ikeia e kanaka--ua hoo-wahawahai-i e lakou. Aka, nia na mea e pono io ai, nui kana waiwai he naauao io kona a me ke akamai. Ua alohaia inai no.ia e lehova, ka Makua, ke Keiki, a me ka Uhane Hemolele. He hooilina no ia o ke aupuni mau loa ma ka lani. . E na hoahanau ma ka ekalesia o Hawaii nei, e hoolohe mai oukou i keia olelo hookahi. He mea hiiahiia, a
k» inea po»aoleto«ilu«jioho numpo •n» iloko 9 kaeM«aU. E ooonooouk«i i k<tU kmo»l» M i OWO «ku ia oukou,>ia Wiliiuai k» *** ooj*. Pehea ia? Aoie ana kuma t «Qle <m hoahanau ekaleaia—aole komo ta Hokoo ;ka hale pole,a<rfelohe ia i ka lemi olelo, aoleloa. oka heiuhelu anai i kapalopaia hemolele, a nw» ka pale ana i ke Akua, o keia nftiu mea wale so ana i hana'i, a ua ike oukou i ka hua.o keia hanr»—r!ilo koke ia i kanaka naauao, i kanaka akamai loa—i kanaka haahaa ka naau, ikanaka aloha aku i ke Akua, a me lesu i ka Haku e ola'i i, kanaka makaukau e noho pu me ke Akua ma ka iani. A i ko'u m*nao, aia no ia i keia manawa e noho nei kakou, e noho pu ana me leau a me ka poe haipuie io ma kela ao maikai ma ka lani. Aka o oukou pehea, ua iiuliu ka noho ana o kekahi o oukou iloko o ka ekaleeia. Aia no iloko o kooukou mau lima ka palapala hemolele. Ua ioaa mai ia oukou na kumu. Komo pinepine oukou i'oko o ka hale pūle, a lohe pinepine oukou ika lesu olelo. Ake ninau aku nei au ia oukou, ileaha ka hua o keia mau mea? Ua lilo anei oukou i poe naauao, a i poe akamai ma ka palapala hemolele? Aole uo paha. Kakaikahi ka poe akainai inalaila, aole mahuahua ko oukou ike, a me ko oukou alohaia mni, me ua kanaka la a oukou i lohe. No ia niea, nui ko'u kanalua, a n»e ko'u inakau no oukon. Kakaikahi ka poe i aoia niai e ka L'hane Hemolele, no ka mea, inanouiano ka naaupo ina ka ekalesia, a nui loa ka pouli nialuna o oukou. l'ehea oukou e pakele i • ke noho mau oukou malaila? E heluhelu pinepine oukou i keia olelo. E haalele i ko oukou noho naaupo ana. E hele i ka nialainalaina ma ka ke Akua olelo, i lilo ai oukou i poe naauao io maoli i ola oukou ia lesu ika ilaku. Amene.