Ke Kumu Hawaii, Volume II, Number 8, 13 April 1836 — O KE KULA SABATI. [ARTICLE]

O KE KULA SABATI.

Auhea oukou e na kanaka e makemake ana e hoomanao i ka la Sabati. Eiu ko'u manao ia oukou a pau, e hele oukou i ke kula Sabati, o oiikou, na kamalii, na kanaka ui, na kanaka makua, mc na elemakule a me na iuwahine, ka poe ilihune, a me ka poe waiwai, na'lii, a me na makaainana, na kamaaina a me na malihini, ka poe ike a me ka poe ike ole. E lilo oukou a pau i poe haumana no ua kula la. £ hiki no ia manao. Heaha ka mea hiki ole, heaha la hoif 0 ka poe kula ole noho wale paha ka Jtui i ka manawa e kula ana, walaau paba, mawaho paha,ma ka hale paha, hiamoe paha kekalii, a puhi paka kekahi. Heahn ka pono? Okahana ana me neia anei 0 ke kula ana anei? O ka lilo ana anei 1 ka lapuwale? 0 ke ao ana anei i na mea e pono ai kauhane? Ualohe anei? oukou i ke kula ana ma ko makou aina ma 'Amerika? ka! nui loa na haumana kamalii no kolaila kula Sabati: aole o kanamai o'ka nui. A ke kula la lakou ma ka pono, ma ka olelo a ke Akua, a oia ka mea i hiki nui mai ai lakou ma o leau Kristo ia. Ua lohe au ua huli mai na kumu a me na haumana he umikumamahiku tausani ma ka makahiki hookahi; eha no ia mano, a keu aku. We poe kumu kekahi; he poe haumana ka nui. He poe pono ole kekahi poe kumu ia lakou i hoomaka'i i ke kula ana, a mahope mai, hiki mai ka makau a me ka weliweli, a kaumaha iho la ka naau i ka hewa a huli io mai la i poe kumu naau hou. A o na haumana i huli mai, he poe kamalii ka nui o lakou, uuku nokekahi, a nui ae la kekahi. Heaha la ka mea i huli ai lakou ma ka pono? 0 ke ao pinepine ana i na meaiaoia'i ma ke 'kula Sabati; a o kia iho ana mai o ka Uhane Hemolele e hoopaa i ua mau mea la ma ka naau, oia ka mea i huli ai lakou i poe pono. Ke manao nei paha kekahi o kakou he mea kupanaha ka ia, aole paha hiki

maikk«fc |Hb U'okf#«, lt> km\mm manlo upelepeke ana. la wiu 11tX W? HK «iw ike Ah«af Al ik« Akua no; a niahea ko ke Akua noho anaf ma Ainerika wale no aneff aole ma Hawaii nei hoi kekahi. Pela io no. Ua hewa paha ka kakoa KUia mni, ■me p«nv iuiki iw» huhiu) manaka paha kekahi, a me ka motowa. Uuku n& npmana, a haule hoi kekahi, a waiho wale na kumu ia lakou aoie inū i hoihoi hou ia mai lakou. L. L.

Nore«aabaJSl ? 1835. Nb ka heu>a <r ka baka he nu» loa. Ke kau nei «u i kekahi hewa mri o ka b*ka. I ka wa a «lakou i aiai ia ai, o ke ku e anaokekane me ka wahine, ua ike makou i ka hewa o ka baka. Eia kekahi meahewa no ka baka, o ka hoounauna wale aku ia hai, e kii i ahi, a i hiki ole, okahuhu aku no ia, me ka halaole. Eia kekahi hewa nui ioa o ka baka, o ka hele i kauhale e noi ai, me ka manao e loaa mai, ina e leaia ole mai ka baka, o ka ohumu iho la no ia, a me ke ku e, a me ka hoomaka e, me ka huhu mahope. Eia kekahi hewa nui no ka baka, 0 ka hoohewahewa ana o ke kane, a me ka wahine i ka puhi baka. Ua makemake i kekahi; ua kolohe no laua. Ua maopopo no ia'u, i ko'u ike maka ana i ka wa mamua. Oia kekahi hewa no k» haka. Eia kekahi hewa no ka baka; ua wela no kekahi hale o makou, 1 Akiakaiole, i ke ahi haka. Na Kahahawai ke ahi i puhi i-ka baka, a kiola iloko o'ka hale i ka ipu haka, a holo aku la i ka lawaia. A aela ke kapa e pani ana nia ka puka o ka hale, lapalnpa ae la ke ahi. Aohe kanaka, hs wahine wale no. no kahi e.mai kanaka i pau ai ka hale i ka wawahiia. Oia kekahi hpwa no ka baka a kakou i noho ai i ka niake mau loa, a hiki i ka wa a ke Akua i aloha mai ai i na lahuikanaka o ke ao nei, a hoike inai o Paulo, "E haalele i na mea ano ino a pau." A hoike mai a Mika liikeke wahine i na haumana o ka poalima, a me na kumu, a me nahoahanau, e haalele i ka baka, a i haaleleoukou e ku mai iluna.

Ka m ll iluna na » ppo loa, « me na kumu, a me na hoahaiuu. I maiīake kumo, "O ka |we hoom»opopo i br hew» o ka atr a. MAiiAA a i)«Ku t ® miiiiou V ImWiWWi * mmm mai i ka ipa baka, e kakaaia kom inoa ma ka prpa. Ae koke ak « la ko'nanao, no ko'u ik« ana n» ika ewe o ka baka. I ka poaliina o lone, Feraide. Oia ko'u hoopau ana i ka puhi baka ana, no ka maopopo o ka hewa o ka baka. EUa kekahi hewn mii o ka baka, o ka wela ana o kahi kapa i ke ahi baka. Aole minamina ika wela ana, haalele ae. Oia kekkhi hewa nui no ka baka. Eia kekahi hewa nui, o ka nalo ole o ka hohono o ka waha o ka poe puhi baka. Hilahila ole oukou e ka poe hoopaakiki ma ka puhi baka ana. Hilahila ole ka poe hoi hope, mehepoe ilio la i ko lakou luai. Ua ike pu no kakou, he meahewa noka haka. No ke aha la hoi oukou e paakiki ai ika baka. Ua kauoha mai ke Akua ia kakou, e huli mai, mai hele hewa hou. Mai liookuli kakou a make ka uhane. Ea, aole kakou e hele pu ana me ka lealea o keiai ao, i kela ao. Na'u, na Lidia Kukunaokala.

Kvit,ua, Hawaii,Fcb. 10,1836. Auliea 00, e Ti»eka; ltē wahi inanao hoakiika ko'u ia oe. Ekolu haneri knnaka keia wahi i lawe i ke Kuniu llawaii lion a nie na kanaka keu eha. Oi-i ka (>oe i lawe inuai ka Pepa 1 o ke Bukc 2. Eii* na wahi i koe o makou nei o Ke* kaha a me Kainaliu. Aole a lakon Kurnu Hawaii hou o keia makahikii Ke inanao nei nae au e hoouna mai oe i hookahi paha haneri pepa mua, a pela mai no hoi ka pepa alua n hiki aku i ka pepa akolu o ka,tmke 2. Na Mi. Ēiliopa keia wahi hana a'u e hana nei. No kona hele ana ma Ili|o e hoolana i ko lakou nawliwali, waiho iho ai ia i keia hana ia'u ke kuai o ke Kumu Hawaii. Ina aole e hiki keia manao ia oe, ua pono no ia, aole e hewa. Aka, he minamina ko'u, i ka mea nana e hoohuli aiai kekahi poe kanaka mai ka po mai akeiW. He kumu molowa ole keia i ka hoohuli i na kanaka ma ke ola. He

»ak«nfe loa «te p» i> l<iiln i U heluhelu i ke Kumn Hairālf. N« k* Kfkupu«hi makk. EIO neia wahi manaoo'a. Ui make »h<rnei kekahi hoahinm ekaleaia ma Kailua nei o Kekupiiphi koaainoa. He alii wahine kahiko loa keia no ka Kaiaiopu aupuni mai. Awaln ae nei ona aiau makahiki i noho ai maloko o ka ekaleaia, a make ak« *ei i ka 15 o Feberuari. I ka maua olelo po aaa me i&manua 0 kona wa i make ai, «lloli au i kona hele makankau me leau i ka lani 0 noho ai me na uhaae mMkai a pau oloko o kona anpuni. |J« manao au, ua pomaikai ia, no ka maa, ua malama ia 1 ka oiaio a hiki i ka hope o kona oia ana. Me oe ke aloha o ka Hakn. Aloha aku oe i na hoahanan aloha ma Honolulu a pau. Na Toma Hopu.