Ke Koo o Hawaii, Volume I, Number 3, 12 September 1883 — Page 10
Na Hana Keena o ka Aha Kiekie.
Joseph E. Wiseman kue ia A. B. Kerr, hoopii koi e hoike e hoike mai ka mea i hoopii ia i ka huina o na dala i loaa iaia ma Kapiolani Paka i ka la heihei lio (Iune 18) mamuli o kekahi hana i aelike ia e laua. Ua hana ia keia hihia imua o ka mea hanohano B. H. Aukina ma ka Aha Kaulike. He 12 mau hoike i kukulu ia mai e na aoao a i elua, a he elua mau la i hala ma keia hana. Ma ka la 7 o Sepatemaba ua hooholo ka Aha i ka pomaikai no ka mea hoopii, a e uku ka mea i hoopii ia i na dala $237.11 me na koina. Ma keia olelo hooholo ua hoohalahala ka aoao hoopii ia, a e hookolokolo hou ia ana ka hihia ma keia Kau ae o Okatoba. W. O. Kamika ka loio no ka aoao hoopii, a o J. Rukela ma ka aoao pale.
Ma ke kakahiaka Poalima nei Sepatemaba 7, i hana ia ai imua o ia Lunakawai hookahi no ma ka Aha Kaulike, ka hihia a Charles T. Gulika, Kuhina Kalaiaina, kue ia Wm. Flowerdew (Puakehau) e nonoi ana e hoopuka ia i palapala (injunction) e papa aku i ka mea i hoopii ia mai ke komo a hoohana ana aku maluna o na alanui o Honolulu nei, no ka hoomoe ana i kana alahao. He hihia keia i ulu mai mamuli o kekahi palapala o ka la 30 o Iune mai a John E. Bush mai, oiai oia e noho Kuhina ana, e haawi ana i ka mana ia Puakehau e hoomoe i kana alahao. O C. W. Ashford ka loio ma ka aoao o ke aupuni, a o ka loio Pelekane a me Ashford i ko laua ike, ma ka wehewehe olelo a me ka waiho ana aku imua e ka Aha i kekahi mau olelo hooholo o na aha kaulana a naauao o Europa a me Amerika ma na mea i pili i na oihana alahao. A ma ka Poakahi ae nei i haawi ae ai ka Lunakanawai i kana olelo hooholo no ka pono o ke aupuni, a e olelo ana aole i mana ke Kuhina Bush i ka ae ana ia Puakehau e hoohana a hoomoe i kana alahao me ka ae ole o ka Moi ma ka Ahakukamalu.
Helu Ekahi no Hawaii.
Me na mino aka o ka hoohie a me ka makahehi makou e puana aku nei imua o na keiki eleu o ka Puali Puhi Ohe o ke Aupuni Hawaii, i ka makou mau kanaenae hookipa aloha ana ia lakou ma na kapakai aeone o ka aina kulaiwi:
He ma—i! akahi ke aloha e apa nei,
E hoolauwili nei i ka nui kino;
I ka lohe ana mai i ka nu kamahao,
I ka makaleho nui ia e na manu,
Aneane e noha nei puuwai,
I ka nui hopohopo o heo aku,
I ka lawe kiani a ka leo nahe,
Nawai e ole ka uheuhene.
Hoi ma—i! Eia no au la ua wehi,
Ua hoi ke aloha la i ka Home.
"Na Hawaii no ke Eo—O Hawaii no ka Oi!" Ua kuleana kakou e kaena ae ia kakou iho me keia mau huaolelo. Ua hele aku nei ko kakou mau keiki hanau a kupa ponoi o ka aina, a ua hoea i ke Kulanakauhale nui kaulana o Kapalakiko. Ua komo aku nei mawaena o na Puali Puhi Ohe he iwakalua kumamalua, he poe hoi i kanakamakua iloko o ia hana, a i kaulana no ko lakou akamai. Ua hookuku ia o Hawaii me ia poe i noho a kupa i ke puhi ohe, a ua hooholo iho la na tausani pepeiao o ka poe hoolohe o ko lakou aina hanau ponoi. Kui aku la ka lono mao a maanei o ka aina, lawe aku la na uwea olelo uwila i kana mau kaena hauoli ana, e kani ana na huaolelo telegarapa a puni Amerika; a puoho like mai nei na nupepa e hele poaipuni ana i ka honua me ka hoike aku—"O Hawaii no ka Oi!" Aole i ana iho ilaila, aka, ua piha wawa ae la na aina me ka huaolelo mahalo—e hoike ana na ea o ka lewa i ka nu hauoli—"Na Hawaii no ke Eo,"—A me he la, i keia hapa keneturia aku e naue mai la e poina ole ia ana keia lei nani o Hawaii, a mawaena o na lehulehu o ko na aina e, e hoike mau aku ana ka hanauna makua i ka hanauna hou i keia mea kamahao o ka M. H. 1883—"O Hawaii no ka Oi!" A ke nunui ae na keiki a ua mau hiwahiwa nei o ka Puali Puhi Ohe o Hawaii, alaila e haaheo auanei lakou i ka hoikeike aku i ko lakou mau medala, a olelo aku, ua loaa mai ia lakou ia mau mea nani, e hoike ana imua o na mea a pau—"Na Hawaii no ke Eo—O Hawaii no ka Oi!" A pela e puana ia ai hanauna aku ia hanauna aku, a kaa i ka wa e pane ia ai—"Na Hawai no ka Beat!—O Hawaii no ka Best!"
O na poe i hoikeike i ko lakou naauao ma ke akea,—Ua hiki ia ke kaupaona ia ma ka hoao ana.
Iloko o ko makou hoike ana aku i ka lahui no na hiona holomua o ko kakou aina makuahine i kela helu aku nei, ua pane mai ke Kuokoa o ka Poaono i hala, me na manao lili kohu ole o ke ano haahaa maluna o ke kulana kahua ole. Ua olelo ae oia, no ko makou helu papa aku i na waiwai e komo nei iloko o ka aina makuahine i kela helu aku nei, ua pane mai ke Kuokoa o ka Poaono i hala, me na manao lili kohu ole o ke ano haahaa maluna o ke kulana kahua ole. Ua olelo ae oia, no ko makou helu papa aku i na waiwai e komo nei iloko o ka aina, a aole ka o makou kiei aku i ka Umeke Dala o ke Aupuni, alaila, ua hoole ke Kuokoa no keia mau waiwai a me na moku o na aina e, e komo nei iloko o ko kakou Aupuni e hoahu i ko lakou waiwai, a aia ma ka Hale Dute makai o Ainahou kahi e ohi ia nei keia mau loaa no ko kakou Waihona Aupuni, he mau tausani o na dala i kela a me keia hapaha makahiki.
Ua ake loa oe ia makou e komo pu aku me oe iloko o ke kiolepo o kou inaina, a me ka hai ana i ko hai pomaikai o ko lakou luhi i imi ai,—alaila, o keia kekahi o na olelo hupo loa a i hoopuka ia hoi e kekahi nupepa o keia ano, aole me ka manao he nuhou ia no kana poe heluhelu, aka, me na manao enemi no makou, pela ka mea nona kela leo i pee me ka maka'u wale, a o K—— hoi kona inoa ke kuhihewa ole makou.
Aole makou i makemake e pane loihi nou me ka hoopiha ia o ka makou pepa me na welu a me na manao lapuwale ma kona kino aulii lahilahi a me ka hoopunipuni e pili ana no keia Umeke Dala Aupuni a ke Kuokoa e uwe nei mawaho o ka pahuhao,—e like pu hoi me ka Nalopaka e muimuia ana ma kahi o na mea pilau, pela ka nupepa i piha me na manao ino e hoao nei ia makou, i kumu e hahai ai mahope o konameheu kakaolelo hoopaumanawa. A no makou iho,—ua ike ia ka pono a me ka pololei, a he mea makehewa i keia K——, e hoopololei i ka mea i pololei mua.