Ke Koo o Hawaii, Volume I, Number 3, 12 September 1883 — Page 9

Ke Ao Hoku.

                O na alapoai o na Hokuhele, ke poai puni mau nei no ia i ka La, ma kekahi alapoai poepoe, mai ke komohana a i ka hikina, a me ka hoomaopopo ia ana, aole i kaulike loa na alapoai o ua mau Hokuhele nei, ua ano hi-o iki ka ili laumania o kekahi alapoai, i ka ili laumania o kekahi alapoai.
                (E nana ia Palapalaaina 5, Kii 1.)
                Malaila e ike ia no ka Honua nei mawaena o ka La, kona alapoai, a o Hokuloa (Venus) ma kona alapoai, a o ka La no ke kiko waena hookahi o na alapoai elua. A i ka nana ana ua hi-o ka ili laumania o ko Venus alapoai i ka ili laumania o ko ka Honua nei alapoai, a ma keia papa helu malalo iho nei e akaka ai ia kakou ka aui hi-o ana o na mea kino hele o ke ao ili lani a me ke kupaianaha o ka ke Akua mau hooponopono ana.
Mercury—Ukali.... 7° 0' 13" 3-10 huina hi-o
Venus—Hokuloa.... 3° 23' 31" 4-10 " "
Mars—Holoholopinaaul.... 1° 51' 5" 7-10 " "
Jupiter—Kaawela.... 1° 18' 42" 4-10 " "
Saturn—Naholoholo.... 2° 29' 29" 2-10 " "
Uranus—Urano.... 0° 46' 29" 2-10 " "
Neptune—Nepetune.... 1° 46' 59" " "
The Pallas—Na Mahina.... 34° 42' 29" 8-10 " "
                O na node kekahi mea e maopopo loa ai he hi-o io na alapoai o ua mau Hokuhele nei, oia na kiko kahi e halawai ai ke alapoai o kekahi Hokuhele, i ka ili lau mania o ke alapoai o ka Honua nei, oia hoi, ina e aui ma ka aoao akau ke alahele o Venuke mai o kakou aku nei, alaila ua kapaia,—ka node pii; a ina hoi e aui a haule loa i ka hema alaila ua kapaia,—he node iho. Ma keia aui a hi-o o na huina degere a me na node o ua mau alapoai nei, ua hoomaopopoia aole i poepoe huina kupono loa na alapoai o na Hokuhele.
                Ua oi iki kekahi anawaena o na alapoai i ko kekahi anawaena, a ua oi ke kaawale o kekahi hoku i maalo i ka la i kekahi manawai i ko kekahi a nolaila ua ike ia he mau poai (ellipses) na alapoai o na Hokuhele a pau, me ka aneane no e kupono i ka poepoe maoli, aia no ka La ma kekahi o na kikowaena elua o ka (ellipse).
                O ka ume kaumaha ke kumu o ka hele poai ana o na Hokuhele a pau i ka La. Nolaila e hoomanao kakou i ke kanawai o na mea ume, ua ume mau na mea kino a pau kekahi i kekahi, a ua (ratio) like ka ikaika o ka ume ana, me ka nui o ka materia, a ua (ratio) kue hoi i ke kuea o ke kaawale.
                Ua wehewehe ia ke kumu o ka motio okoa ae, a ua loaa malaila elua ikaika e hoomotio ana i ka mea kino. Akahi, o ka ikaika ume kikowaena e huki ana i ka mea kino i kikowaena; alua, o ka ikaika hoolele kikowaena, e hoolele ana i ka mea kino ma ke kahapali o kona  alapoai, a ua ike ia o ka motio hui o keia mau ikaika elua, oia ka helepoai o ka mea kino a puni kona kikowaena. Nolaila o ka La ke kikowaena, a ua pa 700 ka ikaika o kona ume ana i ko na Hokuhele a pau e poai puni mau nei iaia.
[E HOOMAU IA AKU ANA.]

Ka Mokumahu Hou "Kinau."

                Ma ka la 18 o Augate i hala iho nei, oia ka la i hoao mua loa ia ai ka mokumahu nona ka inoa e kau ae la maluna, o ka Hon. S. G. Waila, ma ka Muliwai Delewea. Aia ma keia huakai hookahakaha mua loa ana, ua kau aku keia poe no lakou keia mau inoa malalo nei:
                Ka Hon. S. G. Waila, ka ona nona ka moku; Cramp & Sons, na mea nana i kapili; Hon. J. Mott Smith, ke Komisina Hawaii, a me kekahi poe e iho he lehulehu wale.
                He hookahi tausani tona ka nui o keia moku, he 200 kapuai ka  loa, he 33 kapuai ke kiekie mai ka  iwikaele ae, a he 16 kapuai ka hohonu o kona lua waiho ukana, me ka hoolawa maikai ia o na ohua o hope he 70, me 400 ohua o mua. He 600 lio ka ikaika o kona enegini mahu, a ua hiki aku hoi ka ikaika o ka  niniu poahi ana o kona huila hookaa i ke 84 manawa i ka minute hookahi, alaila, e piha ana kona holo he12 mile i ka hora a oi aku ina i makemake ia me ka maalahi.
                Ua haalele aku ka mokumahu Kinau ia awa ma ka la 25 o Augate, malalo o ka hookele ana a Kapena E. A. Von Schmidt, a ua manao wale ia, o ka la 1 o Novemaba aenei, oia kona la e halulu ami ai i ko kakou mau kapa kahakai nei, oiai, eia oia ke eku mai nei i ke kai loa o ka Moana Atelanika a me ka Moana Pakipika, nona hoi ka loihi mai ka Lae Delewea mai ahiki i Hawaii nei he 15,000 mile.
                Ua kapaia ka inoa o keia mokumahu ma ka inoa o kela pua alii Kinau, wahine a ke Kiaaina Kekuanaoa, a makuakane hoi o na Moi Kamehameha IV. a me V., a me ka pua alii Vitoria Kamamalu. O ka wahine a ka Hon. S. G. Waila, oia no o Kinau, a nona hoi ka inoa elua i kapaia ua moku la.
                I ka wa e hiki mai ai ua moku hou nei, e hooholo ia ana oia no na awa ma ka hikina o kakou, oia hoi o Lahaina, Kahului, Mahukona, Kawaihae, Laupahoohoe a me Hilo, me ka huli hoi mai no ma keia mau awa i hoike ia ae la. A o kona hiki ana mai i o kakou nei, he kokua nui loa ana ia no kekahi mau mokupuni awa ino o kakou, ka loaa ana o ka moku holo nana e hoopiha mau aku ka manawa me ka maalahi, a o ka makamua loa hoi o no moku holoholo pili aina i hana ia me ka hao, e lawe ana i ka hae Hawaii ma ko kakou mau kaiaulu nei.

                Ma ka mahiko o Mr. Chas. Notley, ma Paauilo, Hawaii, ua hoonou aku la kekahi kanaka i ka pohaku i kekahi hoki, wahi ana i olelo ai. O ka pohaku ana i nou ai, aole i pa ka hoki, aka ua pa aku la kekahi keiki Pukiki opio, he 8 wale no makahiki. Iloko o ia mau la pokole, ua make iho la ua keiki Pukiki nei i ka la 4 o kela mahina  aku nei. Ua noho koke iho la ka Aha Kolonero, a hooholo iho la lakou, ua make kela keiki no ka nou ana a keia kanaka i ka pohaku i ka hoki a pa hewa ana keiki opio. O Iacinto Maderasa, ka makuane o ke keiki poino, ua holo mai nei oia i Honolulu nei no ka hoopii ana i ke Kanikela Kanavaro. Aloha ino kela keiki opio mamuli o ka nou hemahema ana a kela kanaka.