Ka Lama Hawaii, Volume I, Number 8, 4 April 1834 — Page 2

LAMA HAWAII.

Ka hopena o ka olelo no ka Lio.

            Mai ka wa mai o ka loaa ana na halekaa, ua lilo ka lio i kauwa hoohana nui ia na ke kanaka. Nolaila, ua emi paha, kona nui a me kona maikai, a me kona nani, a me kona lokomaikai. Ua hoike mai o Ioba i ke ano o na Lio kaua i keia manawa.
            Ua nane paha kekahi olelo ana, ua ku pono no nae ka nui. Ina ike aku paha kakou i ka lio e like me ia, mahalo loa aku paha kakou a e makau aku no hoi.
            "Na'u anei i haawi i ka ikaika i ka Lio?
            Nau anei i hoaahu i kona ai i ka hekili?
            O ka hanehane o kona mau puka ihu, he mea weliweli loa ia.
            Helu no ia ma na awawa, a olioli no i kona ikaika.
            E hele no ia e halawai me na kanaka i kahikoia i ke kaua.
            Hoowahawaha oia i ka makau, aole ia e hopohopo.
            Aole ia e huli mai ka pahikaua aku.
            Kanikani na mea pana imua ona, a me ka ihe hinuhinu, a me ka pale kaua,
            Eli iho la ia i ka lepo no ka ikaika o kona huhu,
            Aole hoi ia i manao o ke kani ana ia o ka pu.
            Olelo no hoi ia iwaena o na pu, Ha! ha!
            A honi no hoi ia i ke kaua ma kahi loihi.
            O ka hekili o na kapena a me ka hooho ana
Ioba 39. 19-25
            Ina e manao kakou e ike pono i ke ano o ka lio i keia manawa, aole pono e nana aku i ka lio, i hoolilo ia i kauwa na ke kanaka i kahi i laweia'ku ai kona ikaika a me kona maikai. E nana kakou ma na aina, ma kahi i hoohana ole ia ka lio, ma kahi i holo wale ai ia, ma na ululaau, a ma na kula a ma na papu, a ma na mauna, ma kahi ana i makemake ai.
            Ma Amerika Hema, a ma Amerika, a ma kahi uliuli ka mauu ma Asia, ma ia mau wahi, e ike ia'i ka Lio, ma kona nani maoli, ka nani a ke Akua i haawi mai ai ia ia.
            Ma ia mau aina e ikeia'i na lio e ai ana a e holo ana, eono paha haneri ma ke kula hookahi. E kula no lakou, ma ka holo a me ka paani me ka lealea nui. Okoa no ko lakou ano ke nana aku, no ka mea aole i okiia ko lakou huelo a me ke oho o ko lakou ai. Iluna wale no ke poo, a i ike mai lakou i ke kanaka, alaila lealea lakou i ka hoike mai ia ia i ko lakou mama, a me ko lakou hoowahawaha ia ia.
            Ua olioli no lakou i ko lakou noho ana; nolaila aole lakou e kii aku i kekahi holoholona e kolohe, ke kii ole ia mai lakou. Aka, no ko lakou makau, ua oleloia, aole lakou moe i ka po, aole hoi e ai i ka ai, me ka hoonoho ole i ke kiai, i mea e hoike mai ai ka hewa.
            A ina hele aku ke kanaka i ke ao, a kokoke ia lakou, alaila hele mai ka lio kiai e aa ia ia, a e like hoi me ka mea hoomakaakiu. A i ole, holo ke kanaka, alaila, hoho mai ka lio, a lohe na lio a pau, alaila holo lakou me ko lakou ikaika, a no ko lakou mama, nalo koke lakou iloko o ka ululaau.
            He mea aloha ka Lio; aole makemake ia e haalele i kona kahu. Ua ikeia kekahi Lio, i kona wa i kuaiia'ku ai a lilo; no kona aloha i ke kahu kahiko, haalele no ia i ke kahu hou, a wawahi i ka pa, a me na puka, a holo a au ma na muliwai, e imi i ke kahu kahiko.
            Ua hoohana nui loa ia ka lio, a ua hana ino ia, aole nae i paupauaho, e lokomaikai mai no, a i loaa uuku ia ia ka ai, e aloha mai no ia i ka mea i haawi ia ia i kela mea uuku.
            Owai hoi ka mea i aloha ole aku i ka Lio, i kona hana ino ia e kekahi poe? Owai hoi ka mea i huhu ole aku i ka poe hana ino? Ua ike no kakou i kekahi lio, ua pau kona ikaika, aole hiki ke holo, ua wiwi, ua pau kona nani, ilalo ke poo, ua olala loa, no ka uuku o ka ai, a no ka hana ino ia e ke kahu. A ike ka ke kahu, ua nawaliwali ka lio, aole mama, aole holo, alaila hahau aku ke kahu ia ia, me ka hana ino loa. He me e ke aloha ole o ua kahu la. Ina i hanaia mai oia pela, ina ua pono.
            Aole pono ka hana ino ana o na kanaka i ka lio. Ua nui loa ka hewa. Aole pono, ke holo ma kahi loihi me ka hanai ole aku, a me ka hoomaha ole.
            Ua haawi mai ke Akua i ka Lio, i mea e malamaia'i. Aole no ka hewa ko ke Akua haawi ana mai ia ia. Ua lokomaikai mai ka Lio. No ke aha e hana ino aku ai ke kanaka ia ia? Aole makemake ke kanaka ka hoehaia. No ke aha la ia e hoeha aku ai i ka Lio?
            Ua nui loa ka hewa o ka poe i hana ino i na holoholona, a hoeha wale aku ia lakou. Ke i mai nei o Solomona, "O ke kanaka pono, manao no ia i ke ola o kana holoholona."
            Ua huhu mai no ke Akua, i ka poe hoomainoino i ka Lio, a me ka puaa, a me ke kao a me ka moa, a me na holoholona a pau, a e hoopai mai paha ke Akua i ka hewa a kanaka i hana aku ai. No ka mea, na ke Akua no ka holoholona, aole na ke kanaka. He mea pono i ke kanaka ke manao i keia mau mea, no ka mea e hookolokolo ia mai no kakou ma na mea a pau a kakou e hana ino aku ai.
 

No Aferika.

            Mamua aku o ka holo ana o ka poe misionari ma Aferika hema, aohe i hana ia kekahi mea no ka pono a me ke ao ana o ko laila poe kamaaina, oia ka poe Hotenetota. Loihi no ka noho ana o ka poe haole malaila, aole ao iki aku, aole aloha iki aku; o ka pepehi, o ka hana ino aku, oia wale no ka lakou.
            Mahope mai o ka noho ana o na Misionari malaila a naauao iki kekahi poe Hotenetote hele no hoi kekahi mau haole e makaikai. I aku la laua i kekahi Hotenetota, "Heaha ka maikai a ka poe misionari i hana'i no oukou?" I mai la ua Hotenetote la:
"Ka, Heaha ka na misionari i hana i maikai ai makou? Eia ka lakou hana'i ka wa i hele mua mai nei ka poe misionari, aohe o makou kapa komo, o ka malo ili hipa pilau wale no; i keia manawa, ua kahikoia makou me ka lole kahiki. I kela wa, aole a makou palapala; i keia wa, ua hiki no ia makou ke heluhelu i ka ke Akua olelo, a ua lohe no i ka oiaio.
            I kela wa, aole o makou haipule aole hoi he pono; i keia wa, ke hoomana nei makou ia Iehova ma ka makou poe ohana. I kela wa, pono ole ko makau noho ana; i keia wa, noho no kela kane keia kane o makou me kana wahine iho. I kela wa, pau loa makou i ka haumia a me ka moekolohe a me ka ona ana; i keia wa, ua huli makou i ka hana a me ka noho malie. I kela wa, aole o makou waiwai; i keia wa, ua loaa ia makou na kaa a me na bipi he nui. Aneane makou e make i ka pu e like me ka poe holoholona, a ku ae la ka poe misionari mawaena o makou a me na poka kepau o ko makou poe enemi."
            Aole anei i ku pono ka olelo o ua Hotenetote la i kekahi wahi e ae? He oiaio na ka pono no. Ua like no ke ano o ka poe hewa ma ia wahi aku ia wahi aku. A ua like no ke ano o ka poe pono, he ikaika ma ka naauao, he malama i ka ke Akua olelo, he lio hoomanawanui ma ka hoomaauia mai, he aloha aku i kekahi i kekahi.
 

HE MAU ELEMAKULE.

            Ke hai mai nei kekahi Pepa hoolahaike, mai Peteroboro mai ma Rusia, penei. Ke noho nei no kekahi kanaka ma na mokuna Lituana, ua elemakule loa; o Demeterio Kerabosi kona inoa: 168 makahiki ona. O ka hanai hipa kana hana ana. Kokua pu me ia kana mau keiki kane elua, o Paulo ka inoa o kekahi, a he 120 makahiki ona; a o Anatole ka inoa o ka lua, he 97 kona poe makahiki.
 

He Pai hewa.

            Ma ka aoao aha o keia Lama ua hewa kekahi pai ana. Eia ka olelo,
            O na oo mahi ai a lakou i ka wa kahiko, o ka ule, o ke alahee, a pela aku no; Eia ka pololei, O na oo mahi ai a lakou i ka wa kahiko, o ka ulei, o ka alahee,