Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 18, 27 April 1876 — Page 4
Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.
Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½
NA HAAWINA KULA SABATI.
[HOOPONOPONO E REV. L. LAIANA.]
Ka Hapaha Elua.—
HELU 7—SABATI, MEI. 14, 1876.
KA WIWO OLE O PETERO MA.
Oihana 4; 8—22.
8 Alaila olelo ae la o Petero ia lakou, me ka piha i ka Uhane Hemolele. E na alii o na kanaka, a me na lunakahiko o ka Iseraela.
9 Ina i hookolokoloia mai maua i keia la i ka mea maikai i hanaia'ku ai i na kanaka nawaliwali la, i ka mea ona i ola'i.
10 E ike pono oukou a pau, a me na kanaka a pau o ka Iseraela, ma ka inoa o Iesu Kristo no Nazareta, o ka mea a oukou i kau ai ma ka kea, o ka mea i hoalaia mai e ke Akua, mai ka make mai, oia no ka mea i ku ola mai ai keia kanaka imua o ko oukou alo.
11 Oia no ka pohaku a oukou a ka poe hana hale i haalele ai ; ua lilo ia i pohaku kumu no ke kihi.
12 Aole loa he ola maloko o ka mea e ae ; no ka mea, aole inoa e ae i haawiia mai malalo iho o ka lani, iwaena o na kanaka i mea e ola'i kakou.
13 A ike aku lakou i ka wiwo ole o Pete ro a me Ioane, a ike aku la no hoi, he mau kanaka ao ole ia, a he mau kuaaina, kahaha aku la ko lakou naau ; a hoomaopopo iho la lakou, ua noho pu laua me Iesu.
14 A ike aku la lakou i ke kanaka i hoolaia, e ku pu ana me lakou, aole e hiki ia lakou ke hoopohala aku.
15 Kena mai la lakou e hele mawaho o kahi hookolokolo, alaila, kukakuka iho la lakou.
16 I ae la, Heaha ka kakou e nana aku ai i keia mau kanaka ; no ka mea, o ka hoailona mana kaulana a laua nei i hana'i ua maopopo no i na mea a pau e noho nei ma Ierusalema ; aole nae e hiki ia kakou ke hoole aku.
17 Aka, o palahalaha hou aku la iwaena o na kanaka, e olelo hooweliweli aku kakou ia laua, i ole laua e olelo hou aku i kekahi kanaka ma keia inoa.
18 Hea mai la lakou ia laua, papa mai la, mai olelo iki aku, aole hoi e ao aku ma ka inoa o Iesu.
19 Olelo aku la o Petero laua me Ioane i mai la ia lakou, E noonoo oukou; e pono anei ia maua ke hoolohe aku ia oukou, aole i ke Akua?
20 No ka mea, aole e hiki ia maua ke olelo ole aku i na mea a maua i ike ai, a i lohe ai.
21 Olelo hooweliweli hou aku la lakou ia laua ; alaila kuu aku la ia laua, aole nae i loaa ia lakou kekahi mea e hoopai aku ai ia laua, no na kanaka ; no ka mea, ua hoomaikai aku na kanaka a pau i ke Akua no na mea i hanaia.
22 No ka mea, ua kanaha a keu na makahiki o ua kanaka la, maluna ona i hoike ia mai ai keia hoailona mana e ola'i.
Pauku hoopaa, p. 12.
Mele, Him. 303, 8 Leo.
Pule i wiwo ole a hilahila ole na haumana, na kumu i ka hoopili ana ia Iesu, a i hoinoia nona, &c.
———:o:———
Na Ninau Wehewehe, Hoopili.
P. 8. Alaila. Pili keia hua i na pauku mamua, 1v7. Huhu na kahuna, ka luna o ka luakini me na Sadukaio ia Petero me Ioane, a lele maluna o laua, a hopuia laua a hooleiia iloko o kahi paa. A ma ia la 'e, laweia laua imua o ka aha hookolokolo, a ninauia. Nohea ko olua mana? Ma ka inoa owai ka olua hana ana i keia mau mea? I ka hoola ana i keia kanaka oopa, &c? Ua akaka no ia lakou ke kumu o ka mana, a me ka inoa o ka mea nona mai ka mana. Aka, ua ahonui o Petero ma, a hoomaka e pane aku i ka aha hookolokolo me ka piha nae i ka Uhane Hemolele. Owai ka iloko o ia aha? Na 'lii, oia hoi na kumu, na kakauolelo, ka poe nui, naauao, hanohano, na Rabi. Na lunakahiko kekahi hapa ia o ka Sanederima, ka aha hookolokolo kiekie. Ku wiwo ole o Petero ma imua o keia aha nui weliweli e pane pololei aku i ka ninau.
P. 9, 10. Eia ka ninau. Ma ke aha i ola ai keia kanaka oopa? Heaha ka haina? Iesu no Nazareta. Ua aha lakou iaia? A ua aha ke Akua iaia? O keia hai ana a ao ana, ua ala hou mai o Iesu mai ka make mai, oia kekahi kumu nui o ko lakou huhu loa ia Petero ma. Kuhi lakou ua make loa ko lakou enemi nui. Aole ka Ua ala hou, wahi a Petero ma. A ina pela, he kuhihewa, he mana ole, he hoka loa ia aha nui.
P. 11. Owai keia pohaku? Owai ka poe hana hale? Heaha ke ano o ko lakou haalele ana iaia? A ua lilo ia i pohaku aha? Mahea keia wanana? Hal. 118; 22. Isa. 28; 16. Mat. 21; 42. Epe. 2; 20. I Pet. 2; 4—7. Mat. 16; 18. Na Iudaio na hana hale, ka ekalesia Iudaio ka hale, o Iesu ka pohaku, ua haalele, ua pepehi lakou iaia. Ua ala hou mai nae oia, a lilo i pohaku kihi, i mea e paa'i kona ekalesia.
P. 12. Hai paanaau mai i keia pauku. Heaha ka mea i hooleia? Aia mahea wale no ke ola? Nana ma Mat. 1; 21. I Tim. 2; 5, 6.
P. 13. Pehea ka aha i ka lohe ana i ka Petero pane ana? Kahaha i ka wiwo ole i ka makaukau, he mau kanaka i ao ole ia ma na kula he mau kuaaina; a ma ko lakou hoomaopopo ana, ua noho pu laua me wai? Ua ike e ka lakou ia Iesu me kona mana, kona ao ana.
P. 14. Hiki ole ke hoopohala i ke aha? No ke aha? Owai ka hoike ponoi e ku pu ana?
P. 15. Kena ia laua e aha? No ke aha? I hiki i ka aha ke kuka, a noonoo no ka hooholo ana.
P. 16—18. Ninau, kuka, noonoo, a hooholo ka aha pehea? 1 Ua maopopo lea no, ua hana o Petero ma i kekahi hana mana a kaulana loa. Nui na hoike. 2 I ole nae e palalaha hou ae keia hana me ka olelo ana ma ka inoa o Iesu. Ua hooholo e olelo hooweliweli, a e papa aku ia laua, aole laua e hana hou, a e olelo hou pela. A kii ia laua, a hai ia aku keia mea i hooholo ia.
P. 19, 20. A lohe o Petero ma i ka mea i hooholoia, pehea laua i pane aku ai? Wiwo ole ea. E noonoo pono oukou, ka aha kiekie, me he lunakanawai kiekie la e kauoha ana i ke kiure. Owai ka mea mai? O oukou anei? O ke Akua paha? E hoolohe anei maua i ka oukou, a e hookuli i ka ke Akua? Eia ka haina, aole hiki ia maua ke olelo ole aku i na mea a maua i ike a i lohe ai. Heaha ia mau mea?
P. 21, 22. Ka pau anei ia o ka olelo a ka aha? Aole, hooweliweli hou no. Ua hookuu nae ka aha ia laua me ka hoopai ole, no ke aha? Nui na hoike ma ko laua aoao. O ke kanaka i hoolaia ka hoike nui. Ehia ona mau makahiki? Kanaha makahiki iloko o ka oopa. Ua lolo loa. Ua ola nae.
Ke kula a pau.—1 Ka olelo aha a Iesu kai hoomakaia e hookoia? Mat. 10; 17, 18. Akahi no a hoopaa ia, a hookolokolo ia na haumana a Iesu no ka hai ana i ka Iesu olelo. O Petero ka mua o na haumana i hoole aku ia Iesu. A oia ka mua o ka poe i hopuia a hooweliweli ia e ka aha hookolokolo.
2 Ina o Iesu wale no ka inoa e ola'i, heaha ka pono? E hoolaha aku ia Inoa ma na wahi a pau. Ina e lohe ole na miliona kanaka, pehea la lakou e ola'i?
3 Nui anei na hoike no ka mana o Iesu me kana olelo? Owai na hoike ma Hawaii nei?
4 Ma ke aha e maopopo ai ua launa kakou me Iesu, a ua ao ia e ia? Ma ka wiwo ole, a hilahila ole i ka hai ana aku i kana olelo. Ua loaa anei ia wiwo ole ia oukou? Hai like mai ma Mat. 10; 28, a me ka pauku hoopaanaau, p. 12.
Mele "Aole o'u makau." Hae Hoonani. p 29. Pauku 1 me ke 3.
Pule, i kupaa mau ka poe pono, kokua mau i ka hoolaha ana i ko Iesu inoa, &c.
Haawina no Mei 21. Oih. 4; 23—37.
He Moolelo no Paulo.
HELU 20.
Akahi no a loaa i ka luna olelo kaulana he manawa kupono nona o kamailio ai, a e hai aku ai hoi i ka Euanelio imua o ke anaina o ka poe naauao loa, a me na kanaka koikoi o ka aina, he mea ana i manao mua ole ai. Aole oia i hilahila no ka olelo maikai a Kristo, a o ka hoike ana aku i ka euanelio oia kana ai a me ka mea inu. Ua hoomaka oia i kana olelo ana me ka hoomaikai aku no kona hai ana i kana olelo imua o ke Alii Ageripa, a ma ke ano hoi, he Iudaio manao ikaika oia, ma na mea nae o waho, a ua ike nui i ka lakou mau ao ana, a me na hana a ka poe Iudaio. Alaila, hoike aku no ia no kona mau la opio,—ia wa he Parisaio ikaika loa oia, a e hiki no hoi i na Iudaio, he nui ma Ierusalema ke hoike mai i ka oiaio o keia ina lakou e makemake ana pela. Aole oia he Parisaio wale no ma ka olelo maopopo ana, aka, he mea no hoi i ikaika loa ma ka hoomaau ana aku i na haumana a Iesu.
Olelo aku la ia no ka manaolana i hookumuia maluna o ka olelo paa a ke Akua i na kupuna o na Iudaio, a hoike aku no hoi no ua manaolana la i hoahewa ia mai ai oia e na Iudaio, ka mea a lakou e hiipoi nei. Alaila, hoakaka aku no ia i ka moolelo o kona hoohuli ano e ia ana, a me kona hoouna ia ana e hai aku i ka euanelio i na kanaka e. Aole oia i hoola aku i ke kauoha a ke akaku lani ; ua hooko pololei oia i kana hana i kauoha ia ai, a no kona hana ana pela i lilo ai oia he kanaka pio i keia wa. Aka, i ka hana ana i ka mea i kauoha ia mai iaia, ua ao aku ia mamuli o ka olelo hemolele kahiko—oia hoi i ka hoeha ia ana, i ka make, a me ke ala hou ana mai o ka Mesia mai ka make mai, ka Hoola o ke ao nei.
Ma keia wahi i papa ia mai ai oia e Peseto, me ke kapaia mai he pupule, no ka mea, aole oia i manao e hiki i kekahi kanaka noonoo maikai ke hoopuka i na manao e like me ia. I kana hoole ana aku no ia kapa ia ana mai ona pela, me ka manao kupaa no, a me ka oluolu hoi. Aole au i hehena, e Peseto maikai e, aka, ke olelo aku nei au i na olelo oiaio a me ka naauao. Alaila, hoopii aku la ia i ka Moi no ka oiaio o kana mau mea i olelo ai. I ka olelo ana aku me keia: "E ke Alii, e Ageripa e, ke manaoio mai nei anei oe i ka na kaula? Ua ike no au ua manaoio no oe." Ua kulike ole na hoakaka ia ana mai o ka Ageripa pane e na poe he nui nana i wehewehe mai. Eia paha ke ano. "Ke manao nei oe e hoolilo mai ia'u i kristiano, me kahi hooikaika uuku ana." Pane aku la o Paulo.
"Ke pule nei au i ke Akua i ole oe e lilo he mea hooikaika uuku wale no, aka, he mea hooikaika nui, a me ka poe a pau i hoolohe mai ia'u i keia la, i like ai oukou me a'u nei, koe nae keia mau mea i paa ai au." O ke kaula hao i paa ai kona pulima, oia ke ano o kana mau huaolelo hope.
No keia mea, ku ae la o A geripa, Peseto, a me ka poe me laua, a hele aku la mawaho o ke keena e kukakuka ai no na mea pili i keia hihia. Ua hoike ae ka Moi i kona manao, ua hala ole ka paahao no kekahi hewa e ku ai i ka hoopaiia, a he pono e hookuuia oia ina aole oia i hoopii ia Kaisara.
Me he la, he hana ano e ko Paulo hoopaa ia ana no na makahiki elua, mai ka hele ana e hoohuli i ko na kanaka e. Malia, ua nele paha oia i ka wa hoomaha, a nolaila keia hoopaa loihi ia ana; oiai ua hana oia me ka ikaika loa mai ka wa mai i kauohaia ai oia e hai akea aku i ka olelo maikai; a e hana paka ana no hoi me kona mau lima ponoi iho i mea e kokua ai iaia iho a me ka poe e ae. Ua oi aku kona luhi mamua o na lunaolelo e ae a pau. (I Kor. 15; 10) Ua nele oia i ka wa hoomaha ole, nolaila, he mea kupono nona a no ka pono hoi o Karisto e loaa nui iaia he manawa e hoomaha ai, a me ka pule, a me ka huli palapala ana hoi. Malia paha no kona maa i ka huli nui i na palapala i olelo aku ai o Peseto i kona kahea ana: "No ka huli nui i ka palapala a me na buke he nui i lilo ai oe he hehena." No kona ike pinepine paha ia Paulo e nana nui ana i kana mau buke ke kumu o keia olelo ana. (E nana, 2Tim. 4. 13.)
Aka, aole pono ia kakou ke manao ae, iloko o kona hoopaaia ana ma Kaisareia, aohe a Paulo mea i hana ai me na ekalesia ana i kukulu ai. Ina aia maluna ona ka malama ana o na ekalesia a pau, e like me kana i palapala aku ai i ka episetole elua i ko Korineto, no ka makahiki hookahi a elua paha mamua aku, alaila, he mea ane hiki ole iaia ke haalele ia malama ana, oiai oia he pio ma Kaisareia. He mea maopopo, ua hoouna aku no oia i na palapala he nui i na ekalesia a me na poe e ae, aole nae i hoikeia mai. I ka heluhelu ana i na episetole a ka Lunaolelo kaulana, e moakaka no i kekahi, ua pinepine loa kona olelo ana mai no kona pule hooki ole ana i kela a me keia, a no na ekalesia; a ina pela kona pule mau ana oiai iloko o kona wa e hooikaika nui ana, he mea e kona pule hooki ole ana, oiai oia ua kaupale ia mai kana mau hana mai. He mea maopopo, oia no kekahi o ka poe i pule hooki ole. (Luka 18; I a me 1Tes. 5; 17.)
(Aole i pau )
Heaha na kumu keakea i ke komo ana mai o na Opio i ke Kula Kahunapule.
[kakauia e J. K. Joseph.]
Ma keia K. M., ua kono ia mai au e hai ae imua o kakou i kekahi mau wahi manao. A he ninau nui keia i waiho ia mai na'u e hai aku, no ka mea, ina kakou e kilohi ae ma na paia o keia kaona lai, kahi a na opio e luakaha mai nei; aole he like o ko lakou mau manao, o ko kekahi e hele ana imua me ka hikiwawe, a o ko kekahi ua emi iki mai ma na mea o keia ao, nolaila, e kupono ai kela mau hua e kau ae la maluna, ekolu a'u mau manao nui e lawe mai ai mai loko mai o keia K. M.
(I) O ka makemake ole o na opio e lawe i keia hana.
(II) Ua makemake ole ia keia hana no ka ilihune.
(III) N o ka hooko ole ia o keia hana e na hiki mua e noho mai nei; aole malama pono i ka oihana.
(I) O ka makemake ole o na opio e lawe i keia hana.
I ka nana ana aku i na opio makamaka o'u e noho mai nei i keia manawa, "ua luhi ka ai a ke Aku, ua hoolili ka ai a ka Opelu," oia hoi ua pau ka hoihoi, ka lihi makemake ia Kahakuloa. No ka mea, he maikai no na hana a pau i waiho ia mai ma keia ao ; aka, o keia ka hana, ka hana i hiki aku kona welelau i ka Lani; elike me ke alahaka a Iakoba i ike ai ma ka moeuhane; ua hiki aku kona welelau i na paia paa o ke aouli, (Lani.) O keia hana ka mea a ka Lunaolelo hope loa i kaena ae ai, "E imi oukou i na oihana i oi." Heaha ia oihana? O keia no. Ina he oihana keia i oi, no ke aha i makemake ole ai na opio? Ina e lawe like ana na opio i keia hana a paa ma ko lakou lima, a e komo mai iloko nei o keia kula i keia mau la e naue nei; alaila, ua pono, aka, i na manao ma na mea o keia ao, a ku wale keia kula. Heaha ka hope o keia Lahui? Hoi hou i ka wa ia pokeo wale, elike auanei me ka hale i kaili ia aku ke kukui a nele iho la i ka malamalama. "Pupuhi kukui poele ka hale." Eia kekahi, ua manao paha kekahi poe no ke ola kino ole o ka noho ana ma keia kula, aole pela ka manao e olelo ai, ina he tausani poe opio maloko nei o keia rumi, ke hai aku nei au ia lakou, e hele maloko o na keena o na haumana i keia hora, i ike i na mea nani o Piiholo, no kamea, aole pela kekahi mau opio e noho mai nei, he maikai ka hulu ke lele ae, aka, ma ka punana he "neo," ina e hahai aku ana au i ke kulana o keia kula a me kona mau hiona, a hoi iho hoi i na mea pili i ke ola kino, "oia lai lai no i o'u nei ke hiki mai-a, hiki ka makemake ka elele a ke aloha." o keia nani anei a me ka oluolu o ka noho ana, a me ka oi pookela o keia maluna o na hana a pau, he mea keakea aku anei ia i ke komo ana mai o na opio iloko nei o keia kula? "No" wahi a ka haole, eia ka Paulo, Cal. 5 : 7—8. "Ua holo pono oukou, na wai la oukou i keakea i hoolohe ole ai oukou i ka oiaio? 8. O ka mea nana oukou i kahea aku aole nona mai ia manao."
(II) Ua makemake ole ia keia hana no ka ilihune.
Pela no, aole no keia he hana waiwai e loaa mai ai na hale kuai, na moku kalepa o kela ano keia ano, a me na waiwai a pau o keia ao, aka, i ka manawa e noho ana na opio ma Lahainaluna paha, a ma Hilo, aole poina na kumu i ka paipai mai me keia mau huaolelo, "e hele a komo i ke kula Kahuna," aka, aia nae a puka mai, manao iho la, ina hoi au e komo ana i ke kula kahuna a puka ae, noho aku au ma ka Ekalesia, a hanai ole mai ia'u, pilikia au, ka! e waiho au i keia hana, no ka mea, he hana ilihune, alia! alia!! Aole no hoi i ilihune loa e like me ka lakou nei ae, eia no hoi ka ka Haku olelo, "O ka mea hai aku ma ke Euanelio, e ola no ia ma ka Euanelio," no ka mea, i na he hana waiwai loa keia, ina ua iho mai o Iesu Kristo ma keia ao, a noho ae ma kekahi oihana aupuni i ka wa o na alii o Roma, i nui ai kona waiwai, aka, aole oia iho mai i keia ao no kona pono iho, no ka pono no o ka lehulehu, o kuhihewa mai auanei o'u hoa opiopio, a me na hoa e ae; aia a komo mai i keia kula, a noho ae ma ka oihana, a kau iho la ka inoa Rev., oia ka mea e pii aku ai i ke kulana o ka hanohano, ua oki! ua oki!! ina pela ka manao ana, ke hai aku nei au, aole keia o ke alanui e hiki ai ilaila, he alanui okoa ae no, mamua o ka manao ana pela, e waiho ia mau manao a pau, no ka mea, he hana ilihune, hoino ia mai, aka, ina e pale ae ia mau pilikia a pau, a e noonoo mua mamua o ka lawe ana i keia hana, ke manao nei au "aole hua kii i kahiki," wahi a ka olelo. No ka mea, aole o na ale ahiu o ka moana, a me na kuaua loku o ka hooilo, he kumu ia e kaohi mai ai i ka huila o Kilauea, aole, pela no i na lawe ia keia e ka poe nana e hana a hooko, e lilo ana ia i mea e pono ai kona noho ana ma keia ao, a ma kela ao aku.
(III) No ka hooko ole ia o keia hana e na hiki mua e noho mai nei ; aole malama pono i ka oihana.
He Akioma keia, he mea ua ike maopopo lea ia kona ano, o keia kekahi kumu nui nana e keakea nei i na opio a pau. Elike me ko ka Haku olelo ana i ka poe Iudaio. "Owau no ke keiki a ke Akua; Owau ka berena i iho mai mai ka Lani mai." O keia ka pohaku nana i ku-ia ai kela poe, a nele ko lakou manaoio ana mai i ka Haku; pela no hoi keia, o na hiki mua e noho mai nei, i lawelawe i keia hana a haalele, oia ka mea i hoi hope ai kekahi poe e noho mai nei. O ko ka Haku olelo ana, aole oia i hewa, nona na mea a pau, a oia maoli no ke keiki a ke Akua. Aka, lohe ia ae la, o mea, ua lilo ae la i Lunamakaainana, oi ala he Luna Kanawai, a oi ala iho, ua apuka iho la he mau dala, a o lakou la ae hoi, ua waiho mai la i ka oihana, ka! kupanaha! Pela wale iho la no e apa ia ai, a lilo i mea ole, "holo imua a hoi hou i hope me he Muhee la. Waho a kau i ka lele i kuahu a Olopana, hoi hou ka manao i Aigupita."
Eia ka manao i koe, ina e ala like mai ana na opio, a e "alu ka pule ia Hakalau" no ke komo ana mai i keia kula, pii hou keia lahui i luna, no ka mea, e "hele kakou me he poe kamalii ala no ka malamalama" o ka pono ka mea nana e hoopii nei i keia Lahui i luna, elike me ke kui kolu nana e hoonee i ka hale o ke kulana hou. Elike me ka une nana e hoonee i na mea kaumaha, mai kekahi wahi a kekahi wahi, he manaolana ko'u ina e nele keia ano pono ma Hawaii nei; hoopau ia keia kula, a lawe ia na hana pono a pau mai keia aupuni aku. Elike me Farani i hoao ai e kiloi i na Sabati, i na hana pono a pau, kahe a wai ke koko maluna o ka aina, haunaele wale, me he mea ala, ua like wale no na kanaka a me na alii, me ke kanaka e heenalu ana i ke aheahe wale no o ka nalu, aole lihi kokoke mai i kahi o ka poipu, kahi e pakaki ai na auwaa liilii o Puuloa. Pela no na kanaka i ka pono i keia manawa, oia kau lihilihi wale mai la no, aohe hoonoonoo mai iloko o na hana pono, o ka ae he ae no ia, a o ka emi aku no i hope, me he puhi nana kee 'la i ka mauna ekaeka, aka, ina kakou makemake i ka pono, e hele kakou i o Iesu Kristo, i loaa ia kakou na mea keakea ole i ka hele ana mai i keia kula, e hilinai aku kakou Iaia me ka manaoio, ka hao makaneti nana e kuhikuhi pololei i ko kakou mau Uhane a loaa aku kahi maha i olelo ia.
Kula Kahunapule, Mar. 7, 1876.
He Lulu Dala kuloko o ka Ekalesia
o KAUMAKAPILI.
Eia malalo iho nei e ikeia ai na kokua manawalea o kela apana keia apana, no na hemahema a pilikia e ae o kela Ekalesia, i luluia iho nei i keia Sabati, Apr. 23, 1876.
Apana o Iwilei $.45
" " Kapalamakai .70
" " Kapalamauka .25
" " Kauluwela 1.50
" " Kapuukolo .60
" " Kikihale 1.85
" " Honolulu waena 1.69
" " Kulanihakoi 0.35
" " Waikahalulu 2.55
" " Kaakopua & Kahehuna 1.50
" " Pauoa 0.60
" " Maemae 2.50
" " Papa Himeni 1.50
" " Malihini 3.10
Huina $19.05
Na Samuela Paniani mai,
he hanai kahu 3.00
Huina a pau loa $22.05
Nolaila, ma keia lulu ana, o na malihini ke kiekie ma keia kokua, nolaila, ke poloai ia aku nei na kamaaina o kela apana keia apana o ke kulanakauhale alii, e hooikaika mau, i hukiia ka hae o ka lanakila no ka apana ikaika ma ke kokua ana ma keia mahina aku e hiki mai ana, no ka mea, e hoike aku ana no au i ka ikaika o kela apana keia i ike ai na mea a pau i ka apana ikaika loa, e malama o lilo hou auanei ka pahu i ka malihini, a nele hou na kamaaina o ka Ekalesia o Kaumakapili. Me ka mahalo.
J. ALAPAI.
Kakauolelo o ka Ekalesia o Kaumakapili.
Honolulu, Oahu, AperIl 1876.
Na kuhikuhi o ka Manawa.
KA PAPA HOIKE I KA LA O KA HEBEDOMA A ME KA MALAMA, NO KELA LA KEIA LA ILOKO O KEIA KENETURI; mai 1800—1900.
AUI I.
Hoakaka.—Ke waiho aku nei au i keia wahi mea ai no ko kakou Pakaukau, (LAHUI HAWAII) na ka poe heluhelu ake naauao e hoohialaai e like me ka makemake, ka poe hoi i nele i na kuhikuhi o keia ano ; aole no ka poe iwi kani i lako i keia. A eia na mea pono ke hanaia :
(a) E loaa'i ka la o ka he bedoma, ke hoike ia mai ka makahiki, ka malama a me ka la i manaoia.
(e) E loaa'i ka la o ka malama, ke hoike ia mai ka makahiki, ka malama a me ka la o ka hebedoma i manaoia.
(i) E loaa'i ka makahiki, ke hoikeia mai ka malama, ka la o ka hebedoma, a me ka hua dominika.
(o) O ka la Sabati ke kumu alakai o ka hana, e loaa'i na la e ae mamua a mahope ae ona, kupono i kona hua-leta.
(u) Ma kela oi-hapa keia oi-hapa e piha'i ke Keneturi okoa, mai ka A. D. 1800—A. D. 1900, e loaa'i na hua-leta o ka la Sabati kupono i na hua-leta o ka la o ka malama i anoiia.
(h) Ua hookuponoia na hua-leta, (oi-hua dominika o ka makahiki,) e like me ka nui o na la iloko o ka hebedoma. He elua mau papa e hoike ana i ke kulana hana:—Papa I, "Na hua-leta o ka la Sabati"—Papa II, "Na la o ka malama; e like me na kuhikuhi malalo nei:
Papa Kuhikuhi Hana.
PAPA 1.
NA HUA-LETA SABATI.
A G F E D C B
1800 1 2 3
— 4 5 6 7 — 8
9 10 11 — 12 13 14
15 — 16 17 18 19 —
20 21 22 23 — 24 25
26 27 — 28 29 30 31
— 32 33 34 35 — 36
37 38 39 — 40 41 42
43 — 44 45 46 47 —
48 49 50 51 — 52 53
54 55 — 56 57 58 59
— 60 61 62 63 — 64
65 66 67 — 68 69 70
71 — 72 73 74 75 —
76 77 78 79 — 80 81
82 83 — 84 85 86 87
— 88 89 90 91 — 92
93 94 95 — 96 97 98
99
PAPA II.
NA LA O KA MALAMA.
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
Na inoa o na 22 23 24 25 26 27 28
Malama. 29 30 31
J an., O ct. A B C D E F G
Mei E C D E F G A
Au g. C D E F G A B
F e b., Nov., Mar. D E F G A B C
June E F G A B C D
Sept. Dec. F G A B C D E
Ap r., Iulai G A B C D E F
E loaa'i ka hua-leta o ka la Sabati ma ka Papa I. E nana i ka oi-hapa Keneturia, (makahiki i manaoia) a loaa ia, alaila, mailaila ae e hookolo pololei ae iluna ma ia kolamu no, a e loaa no ka hua-leta. A oia hua-leta no kau e huli ma ka Papa II, kupono imua o ka malama i manaoia, a ma ia kolamu e hookolo ae ai iluna, oia no na la o ka malama i helu Sabati ia; a o ka noa ana 'e o ke Sabati, mai ka Poakahi a ka Poaono, e helu aku oe mamua a pela hou i hope ae o ua kolamu Sabati la, a pela aku.
A ina he makahiki lele-oi, penei e loaa'i ka hua-leta Sabati:—E nana ma ka Papa I, a o na kowa mawaena o na kolamu huahelu e hakahaka wale ana, i hoopihaia me ke kaha-moe, oia no kahi i ku ai na makahiki lele-oi a pau; aia no ka hua-leta Sabati ma ke poo oia mau kolamu, a e huli aku ia hua-leta ma ka Papa II, a e loaa no ka mea i anoai ia, elike me ka hoakaka mua. A i ole e loaa pela, alaila, penei kekahi imi ana e loaa ai me he ano ratio ala.
1. E loaa ai ka la o ka hebedoma.—Rula.—Me ka makahiki i manao ia (hakina kenekuri,) nona ka hua-leta kupono ia ia ma ka Papa I; i ka hua-leta like me ka Papa II, kupono imua o ka malama i manao ia, pela no na la a pau oia malama kupono maluna iho oia hua-leta i ka aui Sabati a me na la e ae e loaa ana o ka hebedoma.
2. E loaa ai ka la o ka malama.—Rula.—Me ka makahiki i manao ia nona ka hua-leta kupono iaia ma ka Papa I, ia hua-leta like me ka Papa II, kupono imua o ka malama i anoai ia, pela no ka helu Sabati ma ia kolamu, i ka aui o na la a pau o ka malama.
3. E loaa ai ka makahiki i manao ia.—Rula.—Me ka la o ka malama kupono i ka hua-leta ma ka Papa II, i ka inoa o ka malama i manao ia kupono o ia hua-leta; pela no ka hua-leta like Sabati ma ka papa I, i ka makahiki i manao ia kupono ilalo oia kolamu.—I hoike maka no keia mau mea
a pau i hoakaka ia maluna, e lawa no ia i na "Ui" (Example,) malalo:
Ui 1.—Hanauia o "His Majesty Kalakau" i Nov. 16, 1836; o ka Poahia la ia? Haina.—Poalua.
Wehewehe.—He makahiki lele-oi o 1836, a i ka nana ana ma ke kolamu 6, Papa I; loaa ka hua-leta Sabati, he "C" a he "B, C" nae ka hua-domineka oia makahiki, a i ka nana ana ia hua ma ka Papa II, kupono imua o Novemaba, aia ma ke kolamu 7; a i ka nana ana iluna i na la o ka malama, ua maopopo he Sabati na la 7, 14, 21, 28; alaila, huli hope i ke kolamu 1, loaa he Poakahi na la 1, 8, 15, 22, 29; a he Poalua na la 2, 9, 16, 23, 30. Nolaila, o ka Haina, he "Poalua" ka la i hanau ai o "Kalani Kaulilua."
Ui 2.—Noho ae la o "His Majesty Kalakaua" ma ke "Kalaunu o Hawaii" i ka la 12 o Feb. 1874; o ka Poahia la ia? Haina.—Poaha.
Wehewehe.—E nana i ka hua-leta Sabati o 1874, o '74, a loaa o "D" ma ke kolamu 5, Papa I; huli hoi ma ke Papa II, kupono imua o Feberuari, loaa ma ke kolamu 1, he Sabati ia; nee pololei imua e apo pakahi ai i na huahelu, nolaila, Sabati, la 8; Poakahi, la 9; Poalua, la 10; Poakolu, la 11; Poaha, la 12; nolaila, he "Poaha" ua la 'la i kau ai o "Kaulilua" i ke aki.
A pela iho la no oe e loli a lole ae ai i pau pono na mea au i anoi ai. He mea kokua nui keia no ka huli ana i na la hanau o na kamalei a oukou, a o na la kaulana paha.
Ua lawa paha kakou ma keia Hoike Pokole, a i loaa hou ia ka lokomaikai mai e ka Luna Hooponopono o ko kakou Kilohana ka "Lahui Hawaii," alaila, e luai hou aku no ka maka o ka'u penei i na mea i koe o na aui o ka manawa ma kekahi ano e ae.
Me ka Luna Hooponopono a me na keiki o ka Papa-pai ko'u thanks, a i na lehulehu hoi a pu ko'u Welina Aloha.
ALPHA KEKULAIHAOLE.
Kaueleau, Puna, Mar. 30, 1876.
Na mea hou o Kona Waena H.
E KA LUNA HOOPONOPONO; Aloha oe:
E oluolu mai oe ia'u e hoike aku i keia mau mea hou ma kekahi o na kolamu kaawale o ka kaua nupepa, i ike mai ka poe puni mea hou.
No ka hui a Kaona.—Ke hoomaka nei ua hui Kaona nei i ke kukulu i luakini no lakou ma kahakai o Kainaliu, he hale laau keia luakini, a he hale kuai kekahi, o ka lole koe a kau ae.
Ma ka po o ka la 1 o Aperila, ua ikeia kekahi haunaele nui mawaena o Kaaepa k. me na hapa haole a Mr. C. Hall. O ke kumu o keia haunaele ana, i huhu o Kaaepa i kekahi hapa haole o keia ohana, a o kahi i hanaia ai keia haunaele, mawaho ae o ka luakini o Popopiia, ma ke alanui aupuni. Hookahi nae a'u mea hilahila loa, o kahi makuakane o Kaaepa, weliweli ka nui launa ole o ka leo. Hilahila ole!
IKE-PONO.
Nawawa, S. Kona, H., Apr. 1, 1876.
NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.
BAIBALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao.....$12 00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae waigula.... 5 00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula..... 8 00
Baibala Hemolele pananaiki iho ili eleele..... 4 00
Baibala Hemolele ili eleele 2 00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi..... 3 00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula..... 1 00
Kauoha Hou ili eleele..... 75
Kauoha Hou Hapa Haole..... 75
Moolelo Ekalesia..... 50
Haiao ili lahilahi..... 10
Hele Malihini ana..... 25
No ko ke Akua ano..... 25
Hoike Palapala Hemolele..... 25
Moolelo o Heneri Opukahaia..... 15
Hoike Akua..... 25
Wehewehehala..... 25
Ninau Hoike ili manoanoa..... 50
Ninau Hoike ili lahilahi..... 20
Kumumua Kula Sabati..... 20
Buke Lawe Lima..... 10
He Buke no ka Pope..... 15
Ui Kula Sabati Helu 3..... 25
Ui Kula Sabati Helu 4..... 15
Ui Kula Sabati Helu 5..... 25
Buke Euanelio a Ioane Hapahaole..... 10
Buke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano..... 2 00
Buke Wehewehe Ano Mataio..... 1 00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani..... 1 50
Ili eleele kaekae nani..... 50
Ili eleele..... 35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani..... 1 70
Ili eleele kaekae wai gula..... 65
Ili eleele..... 50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani..... 50
Ili eleele kaekae wai gula..... 30
Ili eleele..... 20
Ka hae Hoonani (Buke Mele)..... 25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani..... 1 75
Himeni Hawaii..... 1 00
Kumu Leo Mele ili manoanoa..... 50
Kumu Leo Mele..... 10
Li ra Kamalii..... 25
Li ra Hawaii 1848..... 25
Li ra Hawaii 1855..... 25
Hae Hoonani..... 20
Leo Hoomana..... 25
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta. J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.