Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 1, 4 January 1877 — Page 4
KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU, IANUARI 4, 1877.
KOMI TE HOOPONOPONO NO KEIA AOAO.
LAIKI MAKUA, MRS. KELA F. GILIMANA,
M RS. ELENA MAKALE, MRS. C. C. COLEMANA.
He mau nanea no Ianuari.
MAI KA BAIBALA.
1.—O ka mare hanohano hea kai mare ia i keia malama, a hookoia mai mahope ka hookuuia ana o kekahi lahui i manao nui ia?
2.—Owai ke kulanakauhale nui i hoopuniia e kekahi puali kaua nui, o ka loihi o ka manawa he hookahi makahiki a oi ?
3.—Heaha kekahi hana ano nui iwaena o ka poe Iudaio i hoomaka ia ma keia malama?
4.—Owai ka inoa o ka mahina a ka poe Iudaio no Ianuari ?
Ka malama i ke ola kino.
Ua kakau mai kekahi hoaaloha ia'u o kekahi o keia mau mokupuni i kela pule aku nei, "he la anu me ka makani ka la Sabati iho nei, ua loohia na mea a pau i ke anu. O makou na kamalii, ua loaa i ke kunu, a aole he mea o lakou e aahu ana he kapa mehana." Ua kaumaha loa ia au i kuu heluhelu ana i keia leta, a ua hopohopo no hoi, aole paha e pau ke kunu mai ia lakou aku. O ka lole mehana, oia ke kokua e hoopau ia ai ke kunu, aka, ina i loaa kekahi i ke anu, e hoomahuahua ia ke kunu me ka fiva. E pono e loaa na kuka mehana i na keiki a pau, a i ole, i mau kihei huluhulu mehana no keia wa anu huihui o kakou. Ua loaa no i na keiki na ribine a me na nani makamae, aka, e loaa ona wahi aahu e mehana ai lakou no ka wa ino ; pela ma ke ao a me ka po. He mau iwilei huluhulu wale no, alaila, e loaa ona wahi lakeke mehana i ke keiki, i lawa no kekahi wa loihi e kokua ana iaia i ka loaa ana i ke anu i ka wa anu, a he mea hoi e ikaika maikai ai ke ola kino.
Ka Baibala ma ka Hoikeike Nui.
O ka "Buke o na buke," he wahi kona i hookaana okoaia iloko o ka Hoikeike Nui, a oia maoli no ka oiaio; no ko mea, ua oi aku ka nui o kana mau hana i ko na buke e ae a pau i hoakoakoa ia, mai ka hookumu ia ana o ka hoolaha ia ana o ka ike a me ka hoala ia ana o ka noonoo e hoakoakoa i na mea a pau no ka hoikeike ana.
Ma ke kihi hikina hema o Hale Iwaena, malaila e ike ia ai ka hoikeike a ka Ahahui hoolaha Buke o Amerika i hoonohonoho ia me ka noeau a me ka hialaai maoli; he elua mau ku waiho buke kiekie, (a makou e olelo ae ai) he 117 kapuai ka loa a he 84 iniha ke akea. Iwaenakonu o keia mau ku waiho buke, he wahi i hookaawale ia, a iloko olaila, he pahu aniani nani i kinohinohiia, a oia hookahi ka oi o loko o ia hale—ka hoikeike hoi i ka ke Akua Olelo Hemolele. I ke komo ana aku, e kau mai ana na hua keleawe nunui: "Ka Baibala me 200 ano olelo." O na pahu aniani, mai ka Ahahui Baibala mai o Amerika, a ua huiia na buke o kahi e ae a akoakoa i kahi hookahi me kona iho; ma keia hoikeike ana ma keia wahi, ua hoikeia ke paiia ana o ko Beritania a me ko na wahi e ae Ahahui Hoolaha Baibala. Ua hana ia na pahu aniani maloko mai o ka laau ash me ka paa, e hoike ana i na wahi a pau me ka ike ia o ka buke. Ua ane pau loa na ano olelo iloko o ka ke Akua, mai ka hoomaka ia ana e hoolaha a me ke pai ia ana a me ka haawiia ana o ka Baibala. Ua hookaawaleia he wahi okoa no na kope i malamaia e ka Ahahui, o ke paiia ana o na ano a pau a me na hoohiluhilu ana.
Ma kekahi aoao o keia pahu aniani e ku nei he nui wale na ano Baibala waiwai i paiia, e hoike ana kekahi i na hana o na keneturia eha e hiki mai ana. Ma keia mahele hope, e hoike aku makou mailoko mai o ka nui lehulehu o na mea i hoikeia ka Baibala o na keneturia eha, i paiia ma Venice i ka 1476, he eha keneturia pololei i hala; ka Douay Baibala o ka makahiki 1610; ka Ioane Miletona Baibala, he wahi buke uuku kahiko keia, i olelo wale ia, na kekahi mea haku mele; "oia ka mua o ka ke Akua olelo i paiia ma ka olelo Beritania e Tyndale, i ka 1525," me na hua moakaka; ka ke Alii James Baibala o ka 1611; ka Ioane Rogers Baibala o Mataio o ka 1549; a me ke kope o ka Baibala Beritania mua i paiia ma Amerika.
He nui wale aku no hoi na Baibala o Amerika o ke au hou nei. A he kope o ka Baibala kekahi na ka poe makapo i hookiekie ia ka hua. Hookahi wahi holowaa i hoopihaia me na kukaa buke o na olelo a pau, ekolu holowaa i haawiia no na olelo o Europa, hookahi i ko Aferika, ekolu i ko Asia, a hookahi holowaa o ka inoa hope i hoopihaia me na mea kahiko i malamaia a hoiliiliia; o ka hoomakaukau ana o ka unuhiia ana a paiia ma ka olelo Pake. Hookahi hoi holowaa i hoopihaia me ka ke Akua olelo o ka olelo i kamaaina i na mokupuni o ka Pakifika, a ma kekahi aku, he mau mahele ana i hanaia no na kupa o Amerika. Aole e hiki i kekahi kanaka ke kanalua no keia mau mea, ia lakou e makaikai ai a ike i keia mau hoike, a he mea hoi na lakou e hoohihi ai i loaa mua ole ia lakou mamua; na hana holomua no na pono lani a keia Ahahui e hooikaika nei.
Mai ka Hale Iwaena aku, ma ka hema iki aku o Hale Mahinaai, e kokoke ana i ka Hale Waiu, he wahi hale uuku me na huaolelo moakaka ma kona alo, na Baibala ma na olelo he haneri. O keia wahi hale, no ka Ahahui o Peneselevania, he kokua no ka Ahahui Baibala o Amerika, a ua kukuluia e kekahi mau hoaloha kakaikahi o ka Baibala. O kona mau hoailona i hoikeia ma ia wahi, aole o ka poe manaoio wale no o ka Baibala, aka, o ka lehulehu a pau loa e heluhelu ana i kona mau aoao. (Aole i pau.)
KA ELEKI KUMUMANAO
NO KE KAUOHA HOU.
"HE KAUOHA HOU KA"U E HAAWI AKU NEI A OUKOU, E ALOHA KEKAHI I KEKAHI.—IOANE XIII; XXXIV."
MOKUNA III.
KE KAKAHIAKA POAONO MA OKALANA.
He kakahiaka Poaono malie a molale maikai ua la 'la. Ua hoike mai ka mauu i kona hulalilali i na kulu kehau a me ke koena iho o na rose, i ko lakou luuluu i na kehau kakahiaka me he daimana la ka anapa. Komo mai la o Helena iloko o ka rumi aina me kekahi huihui rose nui ma kona lima ; ua pulu-pe kona mau wahi wawae i ka hau, aka, o kona mau wahi maka a me na papalina ua mau no ka mohaha.
"E kuu Helena aloha," i pane aku ai kona makuahine iaia i komo mai ai, "pehea i hiki ai ia oe ke hele ana aku iwaho, oiai, ua ma-u loa ka mauu i ka hau?"
"Pehea o hiki ai ia'u ke noho iho, e mama, oiai, ua hoike mai na pua rose i ko lakou nani?" wahi a Helena, me ka hoopa ana aku i ka papalina o kona makuahine me ka huihui pua aala ana e paa ana. "O cousini Ela aku nei no hoi kekahi iwaho, e ao iki aku oe iaia." Aka he mea hiki ole ia Mrs. Conway ke ao aku i kekahi o laua.
Haawi mai la kekahi o laua i ka honi aloha, a oia ka mea nana i hoololi ae i ka oleloao a ka makuahine a lana malie iho la. "E hoi mai e ai e na keiki," a lawe pakahi ae la kela a me keia i ka noho i maa mau iaia ma ka papaaina i uholaia me ka ohuohu i na mea ai imua o lakou.
O ka nanaina o ka papaina, ua hiehie a kupono maoli no ke anaina i konoia, e hoike ana i kona nani wehiwehi me he kapa hau la ka uhi i ke aliali keokeo maikai, na mea dala e hulali ana a me na pa nani o Kina ; a e hoolawa ia ana ka mea e ai ana me na kuhina o na mea ai ono e hiki ole ai iaia ke hoohalahala iho i ka ua mea o ka ono o ka palaoa a me ka berena ; ka palaoa kulina pumehana, ka waiu bata ono a me ka io hame kuhinia, e hoowehiwehi ana i ka pakaukau ; a me ke ala maikai o ke kope a kona mahu e puka ae ana, mailoko ae o kona ipu. Hu ae la hoi ke ala o keia mau mea me ka Helena mau pua i hoope ia e ka hau kakahiaka, ua nani ka hoowehiwehiia ana o ka papaaina.
A puni keia papaaina hauoli, o na ohana a pau o Okalana me ka lokahi. Ma ka welau o ka papaaina, e noho ana o Mr. Conway, he kanaka kahiko i hiki aku i ke kanaha me na maka onohi uliuli, e noho ana me ke akahai a me ka haahaa ano palupalu. I ua la la kona hiki ana i kekahi o na Ia molale maikai i loaa iaia. Ma kona hema iho, iloko o kekahi noho i hookiekie ia, e noho ana kahi Kale papalina ula unounoo, nona hoi na makahiki eha; a ma kona akau ae, kekahi keiki kanaka ui maikai nona paha na makahiki he umikumamaha. O Bland keia, he keiki i piha i ka hauoli a me na lealea, aole hoi i hoonele ia i ka noonoo e manao ia aku ai kona mau hauoli ano kolohe.
Ma ko Bland aoao iho, kona cousini o Ela. O keia mau mea elua he mau hoa'loha maikai laua. He mea huna ano e ka Bland aole e hoike ia i kekahi mea o Ela wale no; kekahi manao huna ana e hauoli ai nona iho, a he kahua maikai hoi nana e hana ai ma ke kukulu ana i na pehele iole rabati, huli punana moa, ohi hua kukui, hele ana i ka lamalama, hana ana i mau kowali kiekie, e haki ai ka a-i ke nana aku i ka opu o ka lele a me ka mahiki; a e hana ana i na mea he nui i ko lakou manawa, i kamaaina mau i ka hana ia e na keiki o ka aina; aole nae kekahi oia mau mea e hoohalike ia ke ole ka Ela mau hoakaka ana a me kona noho pu ana amai. Ia kakahiaka, ua hoomaopopo ia aku kekahi mea ma ko laua hawanawana ana me ka mino aka no kekahi mea ano nui e hanaia ana.
Ma ko Mrs. Conway hema, ka mea noho hale o Miss Kate Eleki, ka mea i lilo he kiai hale no ka hebedoma hookahi. Aka nae, aole i hoopania ka makau ana o na kamalii nona no kona ano malihini ia lakou. Aole e hiki ia lakou ke hoike mai i ko lakou makemake a me ka ole ia Miss Kate.
O M rs. Conway mai, a oia ka puni ana o ka noho ana, he wahine helehelena maikai a kino pololei ; lauoho ehu nui, maka uliuli, a he mau papalina opiopio me he kaikamahine la. He wahine noonoo maikai me ke akahele, ui me ka puuwai oluolu; ua hoea mai la na kukuna o ka waipahe ma kona mau maka, a oia ka mea nana i kukuni paa i ka manao iloko o hai no kana mau olelo a me kana hana. Ua piha oia me ka uila; ua wikiwiki oia i ka hoopuka ana me ka noonoo ole, aka, ua hikiwawe nae e huikala koke no; me keia oluolu palena ole a lokomaikai lua ole, oia ka mea nana i aihue mai i ka naau o ka poe a pau i ike iaia. Ma ka lima akau ae o Mama, ko Helena noho mai. Alaila, he noho iho, ke kumuhana e hoopaapaa mau ai o Lile me kona wahi kaikunane o Wili. He wahi keiki ano lomaloma o Wili, nona na makahiki he umi, lolo, ike ole a ano ahiu; e komohia mau ana me na pilikia, a e uwe mau ana. Oia ka hooilina o ka hoonaukiuki ia a me ka hoino ia mai kona mau kaikuaana a me kona mau kaikuahine; o ka oi loa aku nae o ka hoonaukiuki o Lile a me Bland nohea. Ua lilo mai la nae ka noho ia Wili oiai lakou e hoopaapaa ana, aka, iaia e anehe aku ana e hele aku a noho iho, lele ino aku la o Lile me he wahine kupua la a noho iho la i ka noho.
"E mama, e olelo mai oe ia Lile e haawi mai i kuu noho ia'u!" wahi a Wili me ka leo ano ha'uha'u uwe, oiai, e hoomaka ia ana ka pule.
"E mama, ua haki ko'u noho," wahi a Lila, "a owau hoi ka mea uuku loa, nolaila, e lilo ia'u ka noho kiekie e pono ai."
"Mai hakaka oukou," wahi a Mrs. Conway, me kona lima e paa ana i ke kikila kope, a e nana ana hoi kona mau maka ia Kale, oiai, oia e kaupaona ana iaia iho iluna o kona noho e noho ana me hookahi wawae, i mea e manao ia aku ai, ua haki hou keia noho.
"E mama, e mama, olelo mai oe e lele ae ia!" wahi a Wili i noi aku ai me ke ano kaumaha, a lalau aku la oia a hooluliluli ae la ia Lile i haalele ae oia i ka noho. Aole nae i hoolohe mai o Mrs. Conway, a noho iho la no o Lile i ka noho me ka hookananeo, e hamo ana i kana berena me ka waiu bata.
"E haawi mai i kuu noho, e Lile," wahi a kona wahi kaikunane.
"Heaha kela leo ano e?" wahi a Mr. Conway i nana ae ai iluna me ke okalakala. "E Wili, e haalele oe i ka noho o kou kaikuahine. E haalele mai i ka papaaina, ina aole e hiki ia oe ke hoolohe pono ia oe iho."
Emi mai la o Wili me ke ano hoka, a kokolo aku la ma ke kua o ko Ela noho, a kulou iho la mahope ona, me ka manao pili kaumaha e ala mai ana ka hoahewa ana i kona puuwai iho. Nana mai la o Lile me ke ano hauoli, aka, aole nae i ka hauoli loa, a aole hoi oia i ane hoihoi e halawai aku ka ike a kona cousini maka i keia hana ana, ia Ela i kamailio mai ai iaia me ka oluolu.
"E Lile, ua manao au, mai haawi no o Wili ia oe i kela noho, ina oe i noi aku; aka, ua pono anei kou kaili wale ana?"
"Ka, ua haki la ko'u," wahi a Lile i pale mai ai nona iho, "nolaila, e lilo keia ia'u e pono ai."
"Aka,e Lile," wahi a Ela, "ina ua haki kou noho, ua hewa oe ke lawe i ko Wili." Aole e hoomau ia kou hauoli ana, ke ike aku oe ia Wili e uwe ana no keia hana ana au, a oia ka mea i huhu ae ai o papa iaia; ina i noi aku oe me ke ano oluolu iaia, ua manao au me ke kanalua ole, e haawi mai ana o Wili i ka noho ia oe. E hoole anei oe i ke noi a kekahi lede opio ia oe no kekahi mea ana e noi mai ai e Wili?
"Ua makemake au i kuu noho," wahi a Wili i hawanawana aku ai me ka haloiloi o ka waimaka. O ka ahewa ana iaia no kona hoopono aole i ane maopopo loa.
"E Mr. Conway, e oluolu e aua aku ia Kale malaila!" wahi a Mrs. Conway i kahea mai ai, a o ka manawa no hoi ia a kona papa i hopu koke aku ai iaia a hoopakele mai ka haule ana a eha. I hakalia iho no o Mr. Conway, ina la o ke pa, ke kiaha, ka noho a me Kale, hookahi ka waiho ana me ke kauliilii iluna o ka papahele. Ua pakele mahunehune nae o Kale, a hoihoi ia aku la oia mai ka papaaina aku me ka hilahila a hoomau aku la o Wili ma ka uwe hene liilii ana, a oia ka mea i uwe ai na mea a pau, koe wale no kona papa, oiai, ua kaawale aku ia no kekahi wa loihi, a me kona mama, oiai ua lilo oia i ka hooponopono i ke kikila kope me ka hoolohe i ka owe malie a ka mahu. Hookuu iho la o Ela i kona hanu, a alawa ino ae la o Helena iluna i ka ikaika o ka hanu ana iho.
"E cousini Ela," wahi a Helena, "ia Wili kuu noho. Aole he kiekie loa, aka, ua oi aku nae ka maikai i ko kela poe noho. Me ka palanehe oia i eu au ai a noho ana i kekahi noho ma o iho o Kale, a o Wili me kona helehelena i puai ka ula, lawe ae la oia i kona noho i waiho iho ai, a pane aku la me ka moakaka i kona mahalo ia ia ma ka hoomaikai ana aku.
"Oho, e Miss Lile!" wahi ana, "ua hiki ia'u ke noho pu me Mama ano. Aole o'u hoihoi i kela noho apulu kahiko."
"E na keiki!" i hele mai ai ka makuakane me ka haka pono, mai ke poo mai o ka papaaina, a i mai la, ua hoopau ia anei ko oukou hakaka ana no kela noho? Ina au e lohe ana e hakaka hou ana oukou, e hoihoi ia oukou a pau loa iloko o ka rumi. E Lucy, me he la, he kupono nau ka hoomalu ana i na keiki oiai kakou e paina ana."
Aka ae la ko lakou Mama i kona aka hauoli. "Aole no wau i lohe aku nei ia lakou, e Mr. Conway. Me he mea la, ua noho malie lakou i keia manawa. Heaha ka pilikia, e Wili?"
"Ua lawe o Lile i kuu noho," wahi a Wili, "aka, haawi mai o Helena i kona noho ia'u, a ua pau ko'u manao ana i keia wa no ko Lile."
"E na keiki, ua hilahila au no oukou," wahi a mama. "E Lile, he mea hewa loa a pono ole hoi ka lawe ana i ka noho o kou kaikunane. E Wili, ua paa anei kau haawina?" I ka puka ana aku o keia ninau, kulou iho la ko Wili paa a noho mumule iho la.
"E hele mai," wahi a Mrs. Conway, heaha ke kanawai eha? Ua lohe aku hoi au ia oe e hoopaa ana inehinei."
Mai hana oe,—" wahi a Wili i pane mai ai me ka hikiwawe.
"Mai hana," i hoopololei aku ai kona mama, "aole pela ka hoomaka ana."
"Aohe loaa o ke kanawai eha!" i hawanawana iho ai o Lile, me ka leha aku o kona mau maka me ke ano hoonaikola.
"E hoomanao,—" i hoomaopopo mai ai o Mrs. Conway.
"E pili ana, mai hana,'' i pane malie mai ai o Helena me ka hikiwawe."
"E hoomanao—i kela—mai hana oe i kekahi hana," wahi a Wili, me kona mau maka hulili i ko Lile mau helehelena ano pahenehene.
Meha iki iho la ke anaina, a mahope iki iho, hene like ae la ka aka a ke anaina a puni ke pakaukau. Ua malama o Wili i kela kanawai," wahi a Bland, i ka meha ana iho o na leo aka, ua hoohokaia o Wili oiai oia e kuai ana i kona mau lima i kona mai. (Aole i pau.)
Ka la hiki mai—Ka Virigina Maria.
Ua hoike mai ke Akua ia Adamu a me Ewa, e hoouna mai Oia i Kana Keiki ilalo nei e make no laua. Aka, aole o Adamu a me Eva i aloha iaia; no ka mea, ua lilo laua i ka hoowalewaleia. E hiki anei i ke Akua ke hoohuli mai ia laua i ka pono? Ae; hiki no iaia; no ka mea, aia pu me ia ma ka lani ka Uhane Hemolele; a o ka Uhane Hemolele ke iho mai a komo iloko o laua, a lilo laua i mau mea hewa ole. Ke ike nei oukou, e na kamalii, he poe hewa kakou a pau; aka, hiki no i ke Akua ke hoomaemae me kona Uhane iloko o kakou, aole kakou e iho ana i ka po a noho pu me Satana. He manao lana ko'u, e nonoi aku ana oukou Iaia, e haawi mai i Kona Uhane Hemolele iloko o oukou. E noi aku oukou penei: E haawi mai i Kou Uhane Hemolele no makou, i maemae ai makou? He nui na keiki a Adamu, a me na moopuna, a ua nui oa kana mau mamo; a mahope iho ua piha ka honua i na kanaka—i hiki ole ia oe ke helu mahope iho o ka make ana o Adamu a me Eva no kekahi wa loihi; a i ka piha ana o ka honua i kanaka, i aku la ka makua i kana Keiki, E iho oe ano i ka honua." Aka, e lilo oia i wahi keiki e pono ai. Nolaila, wae iho la ke Akua i ka mea ana e houna ai i kana Keiki a e lilo i keiki na kekahi wahine ilihune. O ka inoa o keia wahine o Maria. Aole he keiki a Maria. He wahine maikai oia a he aloha i ke Akua. Aia ka Uhane Hemolele o ke Akua iloko ona, a ua oluolu oia me ke akahai. I kekahi la, hiki i ona la he anela. I ka ike ana o Maria i ka alohi o ka anela, ua makauia oia; aka, i aku la ka anela, "Mai makau oe e Maria. Ua aloha ia oe. E haawi mai ana oia ia oe he keiki, a oia ke keiki a ke Akua. A e kapa aku oe i kona inoa o Iesu. E hele mai ana oia e hoopakele i ka hewa ae a Satana." He nui ka poe i kahaha no na olelo a ka anela. Ua manao iho ia aole oia i maemae kupono e loaa ai iaia ka Haku Iesu. A i ka hala ana aku o ka anela i ka lani, he nui ka poe i mele ae i na mele hoonani i ke Akua no kona lokomaikai lua ole. He nui ka poe i olelo ae, "Ke hoonani nei kuu uhane ia oe e ke Akua, a ua hauoli au no kuu Hoola."
HAAWINA KULA SABATI.
HELU 2.—SABATI, IAN. 14.
KUMU HANA.—Ka hewa o Iereboama.
PAUKU BAIBALA, I Na Lii 12:25—33.
25 Alaila kukulu ae la o Ieroboama ia Sekema ma ka mauna Eperaima, a noho ae la malaila; a hele aku malaila aku, a kukulu ae la ia Penuela.
26 I iho la o Ieroboama iloko o kona naau, Ano, e hoi aku ai ke aupuni i ka ohana o Davida.
27 Ina e pii ae keia poe kanaka e kaumaha ma ka hale o Iehova, ma Ierusalema, alaila e hoi ka naau o keia poe kanaka i ko lakou haku ia Rehoboama ke alii o ka Iuda, a e pepehi mai lakou ia'u, a e hoi hou aku ia Rehoboama ke alii o ka Inda.
28 Nolaila kuka iho la ke alii, a hana i na keikibipi gula elua, a i mai la oia ia lakou, He nui ko oukou hele ana i Ierusalema: Eia hoi kou mau akua e Iseraela, i lawe mai ia oe mai ka aina o Aigubita.
29 Kukulu ae la hoi oia i kekahi ma Betela, a waiho aku hoi i kekahi ma Dana.
30 Lilo ae keia mea i hewa, no ka mea, ua hele ae la na kanaka imua o kekahi i
31 Hana iho la oia i hale no na wahi kiekie, a hoolilo ae la i kekahi mau makaainana i poe kahuna, aole o ko na mamo a Levi.
32 Hana iho la hoi o Ieroboama i ka ahaaina i ka walu o ka malama, i ka umikumamalima o ka la, e like me ka ahaaina maloko o Iuda, a kaumaha aku la maluna o ke kuahu. Pela oia i hana'i ma Betela e kaumaha ana no na bipikeiki ana i hana ai; a hoonoho aku la oia ma Betela i na
kahuna o na wahi kiekie ana i hana'i.
33 Pela oia i kaumaha ai ma ke kuahu ana i hana ai ma Betela i ka umikumamalima o ka la o ka walu o ka mahina, ana i noonoo ai ma kona naau; a ua hoomaopopo i ka ahaaina na ka poe mamo a Iseraela, a ua kaumaha aku la maluna o ke kuahu, a kuni hoi i ka mea ala.
Pauku Gula, 66. E hookuu wale ae oia i ka Iseraela no na hewa o Iereboama, ka mea i lawehala, a i hoolilo i ka Iseraela e lawehala. I Na Lii 14:16.
Mele. Him. 204. 8. Leo.
1
Ano ka wa e imi ai
I ko ka lani pomaikai,
A oiai e kau ka la
E huli mai ka poe aia.
3
Ka mihi, huli, hilinai,
Na hana pono e ola'i,
E hana koke o pau e
Ka wa kupono e hana'i.
Pule no ka poe kipi a haalele ia Iehova a hele mamuli o na kii, na hewa, na lealea.
Na ninau a na Kumu.
I kela pule lohe kakou i ke kipi ana o na ohana he 10 ia Rehoboama, a hoolilo ia o Ieroboama i alii no lakou. Aole anei i manao Rehoboama e hoao e hoihoi mai i na ohana kipi ma ke kaua ana'ku ia lakou? Ua kaua anei? No keaha ke kaua ole? Mok. 12:21—24.
P 25. Heaha ka hana mua a Iereboama? Mahea Sekema? Nawai ia i hoopau mamua? Lunak. 9:45. Owai hoi kekahi wahi ana i kukulu ai? Mahea Penuela? Lunak. 8:17. Aia ma ka hikina o Ioredane.
P 26. Ua lilo no Iereboama i alii no na ohana he 10 ma ka olelo a ke Akua. Makau no nae oia o hoi hou lakou io wai la?
P 27. Heaha kana mau olelo no ko lakou hoi hou ana? ma keaha e hoi hou ai?
P 28. I ole lakou e hoi hou ae, heaha kana kuka'i a hana'i? Ehia keiki pipi gula? Heaha ka Aarona hana mamua? Puk. 32:4. He mau aha keia mau kii? I ole lakou e luhi i ka hele ana i hea? A kapaia na kii i mau Akua aha? Pela anei ma Puk. 32:8? Oiaio anei, na na akua kii i lawe ia lakou mai Aigubita mai? He wahahee, ea.
P 29. Mahea i kukuluia'i keia mau kii elua? Mahea Betela? mahea Dana? No keaha i kukuluia'i ma na wahi elua? I ole ka e luhi i ka hele ana i kahi loihi e hoomana ia Iehova.
P 30. Lilo ke aha i mea hewa? Ka hana ana i keia mau kii. Hele no kanaka a kulou imua a hoomana'ku me ke Akua oiaio. Hele no i Dana, hele hoi i Betela. Ua haule paha Betela ma keia pauku, no ka mea ua hoomana kanaka ma ia mau wahi elua.
P 31. Heaha hoi kekahi hana hewa a Iereboama?
P 32. Heaha kekahi hana hoololi kanawai a Iereboama i hana'i? Ka ahaaina aha keia? Ka ahaaina kauhale malumalu ma ka malama ehia ia ma ke kanawai? Oihk. 23:33—34. Pehea hoi na hana ma Betela?
P 33. Heaha kekahi hana a Iereboama? Hanaoia pela mamuli o keaha? Ua ninau anei oia i ke Akua? Hana wale anei oia e like me kona manao wale iho no? Owai kekahi i hana pela, a hele lalau loa?
Mele. Him. 224, 8—6 Leo.
1
Hoolohe e ka poe kue,
A hana hewa mau,
He leo lokomaikai nei
Ke hea ia oukou.
2
Paipai ka leo ia oukou,
E wiki a no e,
E imi koke ia Iesu,
O kau mai ka hoopai.
Na ninau a ke Kahu.
Na makua. Heaha ke kumu hana? Na hewa o Iereboama. Heaha kona hewa nui? Ka hookiekie iaia iho me he Akua la. Hai liilii mai.
1 Hana kaawale oia, aole ninau i ke Akua.
2 Hilinai ole oia i ke Akua, hilinai ma kona manao iho, ma kona akamai iho i kona imi ana i ka mea e paa ai kona aupuni.
3 Kue oia i ke kanawai akahi me ke kanawai elua ma ka hana ana i na kii, a kapa ia laua i mau akua oiaio.
4 Ka lawe ana i ka ke Akua oihana, a me ka oihana kahuna.
5 Ka hoololi ana i na kanawai o ke Akua.
6 Ka hoolalau ana i kanaka.
Na keiki. Owai ka i hana i keiki pipi gula mamua i ka wa e noho ana Mose ma ka mauna? A kapa lakou ia keiki pipi gula i Akua aha? Oluolu anei ke Akua ia hana? Ehia keiki pipi gula a Iereboama i hana'i? a kukulu mahea? i mau aha? Hai mai i ke kanawai akahi me ka lua, ua kue anei Iereboama i keia mau kanawai elua? A ma keaha oukou e kue ai ia mau kanawai? ma ka manao nui ana ma na mea o keia ao, a manao ole i ke Akua.
Ke kula a pau. Hai mai i ka pauku gula. Heaha ka mea pohihihi ma keia Haawina? Ko ke Akua koho ana, ia Iereboama i alii no na ohana he 10. Ua ike e, e lilo ana oia i ka hewa a hewa loa a alakai i kanaka i ka hewa loa. Ae, pohihihi no. Aka, nui na mea pohihihi e pili ana i na hana a ke Akua. Pohihihi ia kakou, moakaka lea nae i ke Akua. Ua ike e ke Akua i ke ano o na ohana he 10, a nolaila, koho oia i alii kupono no lakou. Ike e ke Akua i ke ano o na kanaka Hawaii, a, nolaila, haawi mai oia i keia alii i alii kupono no na kanaka. Ina lalau na'li a hele hewa, a alakai hewa i na kanaka, no lakou no ia, aole oia ka ke Akua kauoha, aole hoi oia kona makemake. Ina lalau na'lii, mai lalau pu na kanaka, mai noho a hoohalike o make pu.
Mele. Him. 234. 6—8. Leo.
1
Owai ke makewai,
A ane maule no?
Eia ke kumuwai maikai.
Ke koko o Iesu.
3
Auhea na make wai? E wiki mai oukou;
E lawe no ia wai maikai,
He wai hoola mau.
Pule i ala a mihi a hoi mai na auwana? Haawina no Ian. 21. I Na Lii 16:23—34.