Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 2, 11 January 1877 — Page 1
KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE III.} HONOLULU, POAHA, IANUARI 11, 1877. {HELU 2.
KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA, Luna Hooponopono.
He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.
NO NA OLELO HOOLAHA.
E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono.
E. STREHZ,
[AILUENE]
MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o kela a me keia ano. E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau. Ma ke kihi o Alanui Papu a me Hotele, ma Monikahaae. 1 1y
J. W. CROWELL,
(KEONI KOLOWELA).
AIA ma Alanui Moi, ma nae iho o ka Hale Kahi Umiumi, Malaila e loaa ai ko oukou hoa'loha, me na kiaha Waimomona o na ano a pau, i awiliia me ke anu huihui o ka hau iniki o ka uka iu o Nuuanu. E naue ae a ike maka iaia, he makamaka oiaio. 19-1y
G. W. WEST!
HALE HANA KAA HOLO LEALEA ME na kaa hali ukana. E hana ia no ho na kaa nahaha no ka uku oluolu. E kapiliia no kapuai lio, no ka uku kupono. Ma ka hale hana mua o Mr. Benfield, ma ke Alanui Alii 1-1y
S. B. DOLE.
LOIO a he Alakai ma na mea pili Kanawai. Ua makaukau oia e pale i na hihia imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, me ke kakau ana i na Palapala Pili Kanawai, ma ka olelo Hawaii a ma ka olelo Beritania. 1 1y
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.
C. H. DICKEY, (Kale Kika,)
LOIO!
A he Luna Kepa i apono ia e ke
Aupuni no ka Apana o Makawao, Maui Hikina.
E HELE NUI mai ka poe a pau i loohia ia me na pilikia pili Kanawai o ka "Ua-ukiu" nei, a na ko oukou makamaka oiaio no e kokua a e hooikaika e hoopau i na pilikia ma na ano a pau o ke Kanawai. 17-1y.
E. O. HALL & SON
[E. O. HOLO MA.]
NA MEA KUAI I NA MEA MAHIAI
NA LOLE, PENA, AILA,
—A ME—
NA ANO LAKO E AE A PAU.
Kihi o Alanui Papu me Moi. 1-1y
Hoolaha Hoopau Hui.
O KA HUI I IKE IA MAMUA AKU NEI MAloko o keia kulanakauhale, mawaena o E. B. FRIEL a me R. W. LAINE, a i hoomaopopo ia hoi ma ka inoa hui o Friel & Laine, kuai mea ai, ua hoopau ia ma ka ae like ana. O na bila a pau i aie ia aku, a i aie ia mai, e hookaa ia, a e uku ia e E. B. Friel, ka mea e hoomau aku ana ma ke kahua kahiko, alanui Papu, Helu 52, ma ka Hale Mu, kahi hoi ana e makaukau mau ai a halawai me ka oluolu me na makamaka e makemake ana i na ono o kela a me keia ano. E. B. FRIEL.
Dekemaba 30, 1876. 1 —1m
PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)
KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me keia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I NA HALE.
Na Pani Puka,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau
Na Kui mai ka nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau,
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela a me keia ano.
A KE HAI IA AKU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana
—NO KA—
UKU HAAHAA LOA!
like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu
1] a me ka maikai.
KA NANEA EEHIA!
—O NA LA—
I AU WALE KA MANAWA
—A O KA—
HIHIO ILIHIA A KA UI
LEON ROSE!
—NO NA—
KOA KAVALIA OPIO:
—NA—
SEPANIA EKOLU!
He Nanea Walohia o ka Weli Eehia.
MOKUNA I—HELU 2.
[E na makamaka, ua manao iho makou he mea pono ka hai ana 'ku ia oukou i ke ano o ka huaolelo "Kavalia," i kamailio ma keia moolelo. O ka inoa ia o ka poe koa i hanauia no ke kahua mokomoko. Ka poe i makaukau ma na ano paio ana o ia mau la, a i ikeia no ke koa a me ka wiwo ole. O ka poe o keia ano, ua kauia 'ku keia inoa maluna o lakou e ka Moi o ke aupuni, a pela keia mau kanaka opio. O ka huaolelo "Makuisa," he inoa kaukaualii ia, e hoike ana, he kokoalii no ka aina na makua, a kupuna paha, a he nui ka waiwai. O Leon Rose, oia ke kaikamahine ui o Sepania o na la i hala, ka mea i kapaia, "ka momi o ka opuu Bama," a oia hoi ka mea nana i haku keia moolelo, a kapa iho ai he hihio. A ano, ke laweia'ku nei imua o oukou e na makamaka no ka manawa mua loa me ka ilihia.]
I KA pohala loa ana'e o ua lede opio nei, ua hele aku la laua a kaawale mai kahi a ke ahi i a ai, a noho iho la malalo o na lau laau.
O oe e ke kanaka opio maikai, ka'u mea i aie no kou hoopakele ana'e ia'u, aka, aia la mahea ko'u makuakane, oia hoi o Don Padilla?
Aole ia malaila i ka wa a ke ahi i hoomaka ai e a, aka, mai manaoino oe nona, wahi a kekahi leo, a i ka huli ana'e o Velose, ike aku la ia ia Denia e hele mai ana. Ua ike mai la oia, a huli mai la. Aka, e Alamaira, pehea la oe i hiki ai i Madarida nei, oiai, ua manao au aia oe ma na mile loihi ke kaawale mai anei aku ; a pehea hoi kou kaikaina ?
Akahi no a hoomaopopo iho la ka Makuisa Velose o ke Kavalia Don Padilla ka keia kanaka malihini, a me ka inoa o keia lede; aka, ninau iho la oia iloko iho ona, pehea la ko'u hoaloha Denia i ike ai iaia. Heaha la keia lede nana ? A ninau okoa aku la. Pehea keia e kuu makamaka Denia ? he hana hoowalewale anei kau ia'u i komo ai au i kekahi pilikia. Aole anei oe i hoole mai aole oe i ike i keia lede, a ano, ma ka'u mau hoomaopopo ana, aole anei oe i kamaaina mua iaia ?
Huli ae la ka lede a ninau aku la ia Denia, me ka mino aka ana aku ia velose, he hoa'loha anei keia nou ?
Ke hoohaahaa oia iaia iho, wahi a Denia a malama pono i ke kulana maikai.
Piha'e la ka puuwai o Velose i ke kahaha me ka haka pono ana 'ku o kona mau maka ia Denia.
E kala mai ia'u, e ka lede maikai, wahi a ua Denia nei, o keia kanaka, oia no ka Makuisa Anatonio de losa Velose, he Kavalia oia, a mai kona ike ana 'ku nei i na helehelena o kekahi wahine malihini, ua nalo aku kona mau noonoo kanaka.
E akahele kau mau kamailio ana, wahi a Velose, a huli aku la i ka lede pane aku la. Oiai ua pomaikai au ma ka hoopakele ana'e ia oe mai ka poino, ke noi aku nei au i kou oluolu e hai mai ia'u i kou wahi noho, i hiki ai ke hoouna aku i na kokua, oiai, ua ane nawaliwali iki oe.
I keia manawa, wahi a ka lede, aia wau malalo o ko'u makuahine, maloko
o ka halealii o ke Count Potenza ; aka, ua oluolu loa'e nei no nae au, a me he la ua palekana.
He oiaio anei, e haalele mai ana oe i na hiona noho'na o keia ao, a e noho aku ana maloko o na paia o ka hale Kovenata ? kahi hoi i kupono ole ka hoopaahao ana i ka ui e like me kou, wahi a Velose.
He oiaio, he kupono ole kela wahi no kekahi poe, aka, o ka hana mua a kekahi kaikamahine, o ka hooko i ke kauoha a kona makua, wahi a ka lede opio.
Ua haalele mai la o Denia ia laua nei ia manawa, a aole no hoi i puka pono ae na huaolelo hope loa a Velose i ninau aku ai i ua lede nei, aia hoi, ua hoea mai ka makuakane, oia o Don Padilla, a me ka leo kalakala i pane mai ai, Ihea aku nei oe ? Hopu mai la me ka lima oolea a huki ino aku la i ke kino palupalu o Alamaira.
Me ka houpo koikoi o Velose i haalele mai ai i ke kahua o keia mau mea a pau, a hoi aku la ma ke alaloa, me ka manao e huli hoi aku i kona home. Ua hoea loa aku la i na hora liilii o ka liula aumoe, a ua nalo aku la ka malamalama o ka mahina. Hele hookahi aku la keia iloko o ke anoano o ka po, a ku iho la malalo o ke kukui po. Iaia nei e ku ana, a nana aku la ma kela aoao o ke alanui, haule aku la ka ike powehiwehi o kona mau onohi maluna o kekahi mau kanaka ekolu e kamakamailio mama ana no kekahi mea. Ua manao iho la ia he mau powa, a ua aneane e kahea'e i ka makai o ka po, aka, ike aku la nae keia i ka holo ana mai o lakou i ko ia nei wahi e ku ana, a maopopo iho la iaia ua ike ia mai la ia. O ke kanaka mua loa, ua pane mai la i kona kokoke ana mai, E Anatoneo de los Velos, e ukali mai mahope o'u.
No keaha ? a ihea ? wahi a Velose.
No ko'u makemake, a i kahi a'u e manao ai, wahi a ka hele po me ka leo kalakala.
Aia ia i ko kaua makemake pu ana, a aole o oe wale ka mea mana, wahi a Velose me ka lalau ana iho i ke kumu o kana pahikaua. Mai manao oukou e na hoomakakiu o ka po e hopo keia umauma no ka nui o ko oukou heluna, aka, he kumu ia e hoa wela ia'i ka aa o ka mamo a ke alii kahiko Velose.
Ha! ha! he oiaio he kanaka oe i hanau ia me ka naau kila, wahi a ka hele po, a o oe ka hoahele kupono no ke kahua kaua, a ia wa i lohe aku ai o Velose i ka leo o Denia, a hoomaopopo aku la, o kona hoaloha no ka keia.
O oe no ka keia, a heaha keia ano e o kau mau hana i keia po, a owai hoi keia mau kanaka elua me oe? wahi a Velose i ninau aku ai.
O kau kauwa a me ka'u, wahi a Denia I ko'u haalele ana 'ku ia olua me ka lede, ua kii aku au ia laua, a ua hoona aku e hanu hele aku a loaa kahi o Don Padilla i noho ai. A ano ina he manawa kou, e hele aku kakou i ko'u home ano.
Heaha keia mau ano e o kau mau hana, a heaha hoi keia halo ana ma o a maanei, me he la e hana ana kakou i kekahi hewa nui a ua makau oe o ike ia mai a lohe ia paha ? wahi a Velose.
Aole no kekahi karaima, e kuu makamaka oiaio, aka, he mea i kupono ole e lohe ia e ka lehulehu, wahi a Denia.
Hoea 'ku la lakou i ka home alii nani o ka Makuisa Denia, a hoomakaukauia mai la ka lumi malu no laua nei, a hoi aku la a noho iho la, me ke paniia ana o na ipuka, koe na puka aniani e hamama ana iluna. Noho iho la laua me ka malie maluna o na noho, alawa'e la o Denia ma o a maanei, a kalele aku la ihope, a hoomaka mai la i ke kamailio ana ia Velose, penei:
MOKUNA II.
"E na mana i ike ole ia e hoohalii ana ma o a maanei, E kiai ia maua oiai ka poino e hoopu ana ma na welau makani."
Ke hoomanao nei no paha oe e kuu hoa Velose ia Fenado de Coelo, kuu hoaloha oiaio hoi mai ko maua mau la opio mai ; he ohana maikai kona, a ke manao nei au, ua pili no paha oia ia oe.
He keiki oia na ka mua o ko'u makuakane, wahi a Velose, a ua nui ko'u kahaha me ke kaumaha i ka lohe ana mai nei ua make oia.
Auwe, inahea kona make ana ? wahi a Denia me ka puiwa.
Aole au i lohe pono mai, aka, he lono lauahea wale no.
A ina pela, he mea maa i ka hoopunipuni na lono lauahea; aka, wahi a Denia me ka hoomau aku i ke kamailio ana. I ko maua mau la opiopio, he mau hoa hui maua no ka make ma ke kahua kaua, no ka lalama ana ma na kuahiwi, ka hele makalkai ana, a ma na mea e ae he lehulehu wale. A mamuli o keia hui mau o maua, ua hoopaaia ke aloha iloko o ko maua mau puuwai no kekahi a me kekahi, a na ia aloha i hoohua mai i na manao koa no ka huli ana i na mea huna maluna iho o ka ilihonua nei.
I kekahi wa, oiai maua e noho ana he mau alakai no kekahi puali koa nui o ke aupuni, a o ka manawa hoi ia e ano maumaua ana na ouli kaua maluna o ka aina, e hoomoana ana ko maua mau koa mawaho aku o na poai o ke kulanakauhale kaulana o Garanada. O ka nani o ka aina, a me ka waiho molale maikai mai i ka malie malalo iho o na ao o ka lewa luna, ka piko kiekie o ke kuahiwi o Siera Nivada, me ka uhi paa ia e ka uli o na lau noho kuahiwi, na ia mau hiona i hoala'e i na manao iloko o maua e hele makaikai aku.
No keia mea, ua hooholo iho la ko maua manao i kekahi wehe kaiao, a ukali aku la na kapuai ma ke ala a maua i manao ai he kupono. Ua pii i na puu a ua iho aku ilalo o na awawa hohonu, a ua ano eehia na mea a pau malalo iho o na lala lehulehu o na kumu laau loloa. I ka hiki ana ma ke kiekiena, ua iini ka naau i ka nani a me ke ala o na ano pua e hihi ana ma o a maanei. E lana malie mai ana ka opu nui o ke Kai Mediteriana, (Kai Waenahonua) me ka hookui ana mai o kona uli me ka uli o ka uka paoa i ke ala; a maluna iho o kona papalina e lana haaheo ana na moku holo pili aina a me he wahi kiko eleele uuku la i ka mamao.
I ka pau ana o ko maua hoohialaai ana i ka nani a ka mana lani i uhi iho maluna o ka ilihonua no ka hoohoihoi ana i na maka o ke kanaka, ua iho hou iho la maua ilalo ma kela aoao, a pii aku la ma na kapa o ka muliwai Darro, me ka nanea, a hoea ana maua malalo o kekahi ululaau nui, nona ka lau a me na pua onaona a maua i ike ole ai mamua. Na ka olu wehe o ka makani kolonahe pa aheahe i hoohaupu ae i ka manao e hoomaha, a noho iho la ilalo, ma ka aoao o ka muliwai, e nana ana i ke pikokoi ae a na ano ia o ka wai. E kamailio ana maua me na hoamanao ana'e i na ano kanaka Moreseko, ka poe hoi no lakou ia aina nani i na la i hala, ma o ka hookukeia ana 'ku mai ka aina makua e ka luku, a holo aku la he eiwa haneri tausani a oi na kanaka, a noho ma na kula panoa o Aferika.
Oiai maua e kamailio ana ma keia mea, aia hoi, ua ike aku la maua he wahi waapa uuku e lawe pailewaia mai ana e ke kai, a ma ka hoomaopopo aku, me he la, aohe kanaka oluna. He mea kupanaha no hoi, ua lawe ia mai la ua wahi waapa nei a pili ana ma kahi kokoke i ko maua wahi e noho ana. Ua holo aku la maua e hoomaopopo aku i ke ano a ike aku la he wahi waapa nani. Ano, wahi a Fanado, ua loaa ka manawa maikai e hoao i kekahi huakai ano elele ; oiai, anoai paha na kekahi mana i hoouna mai nei i keia waapa i o kaua nei no ka holo ana'ku a hiki i kekahi hale kakela nui, a e hoopakele mai i kekahi lede mai na inea o ka paahao a kekahi ikaika.
Ua ano hene aka iho la au me ka manao henehene i ka ia la mau huaolelo ano ole, a pane aku la me ka hoomakeaka. Ina pela, e ke koa opio, ina kou manao koa he oiaio, a ua aa oe e alo aku i na make o ka huakai e waiho mai nei imua o kaua, ke aa aku nei au ia oe, ma kou ano Kavalia maikai a oiaio, e hui mai me a'u ma ka hooko ana i keia huakai.
Me ka hauoli hala ole, ina malalo o na hiona o ke ola a o ka make paha, wahi a Fenado, a lele aku ia iluna o ka waapa, ua ukali aku la no hoi au, pahu aku la i ua wahi halelana uuku nei o maua a kaawale, a he manawa pokole, e lawe mama ana ke au o ke kai me ka malie. E kaalo ae ana na hiona o kauhale o ka poe Muaisa (Moorish, he lahuikanaka kahiko) i pau i ka nahaha, a ua aneane aku la e nalo ke kulanakauhale o Garanada mahope, a na ka ano haule ana 'ku o ka la ilalo i hoihoi mai i ka hoomanao ana, no ka huli hoi. Me ka ikaika nui i huli hou ae ai kahi waapa o maua, a hooia iho la maua i na huaolelo kahiko—ua oi aku ka mama o ka au ana me ke au. He mamao loa maua i keia manawa mai ke kulanakauhale mai, a ua hoomaka mai la ka makani ikaika e pa mamua mai. Ike iho la maua i ke ano pilikia, a hooholo iho la e huli hou, a e pae aku i kahi kokoke, a malaila 'ku ma ka aina a hiki hou i Garanada.
(Aole i pau.)
ELINA KE KOA
HE KANAKA OPIO
PUUWAI WAIPAHE!
KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA
KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O
KA OI WELINA HOPO O KONA
MAU ENEMI.
MOKUNA XII—Helu 44.
O KA LA i oleloia no ka hoohuiia ana o Elina ma, he la nani. I ke kakahiaka ua puka mai la ka omaka malamalama o ka la me kona nani a pau ; o na pua ua mohala mai la, a na ke kehau i hohola'e i ke ala onaona ma o a maanei. Mai ka omaka ana'e o ka malamalama, o ka wa ia i lohe ia'ku ai na hauoli ana a na kanaka a pau, a e pulelo ana na hae ma na wahi a pau o ke kaona. O ka lumi hookipa nui o ka halealii, ua ulumahiehie me na pua a me na lau o ka waokele, a o na hiona a pau o ke kaona ia kakahiaka, he hauoli piha. Ua kahea ia'ku la na puali koa hanohano o ke alo alii e puka'e me ko lakou mau aahu nani, a i ka ike ana'ku o na maka makaikai, ua ku no i ka ilihia a me ka hoohihi.
O ka hiki pono ana o ka la iluna ka manawa i oleloia no ka mare ana o na 'lii. A mamua o ia manawa, ua hoomaka na bele e kanike i ka welelau makani, o na ohe me na pahu e kani ana, a o ka leo o na pukuniahi, e wawalo hele ana ma na paia o ka aina. Ua hui pu mal la ka poe powa i mihi mai ai me na makaainana, a hookahi ko lakou hauoli pu ana. O ka Moi Rikeke a me ka Moiwahine, ua piha laua i ka hauoli, a o Elina hoi me Emeline ua hauoli pu, a pela no me Egemona a me na luina.
I ka hiki ana i ka manawa, ua makaukau iho la na mea a pau, a ua hoohamama ia'e na ipuka pa o ka pa alii, a pela no hoi na ipuka me na puka aniani o ka hale alii. He la ia i ike ole ia mamua'e ka piha i na kanaka. E hookeke ana mai ka pa alii aku a hoea mawaho o na palena o ke kulanakuhale.
O ka hae kalaunu waigula ke pulelo ana ma ka pahu hae o ka pa alii, a o ka aahu hanohano o ke kulana Moi o Beritania ka aahu o ke 'Lii Rikeke a me ke 'Liiwahine. O ko Elina aahu, oia no ke kapa koa, ka aahu hoi i makana ia mai ai e ka Moi a me na makaainana mahope iho o kona hoi alua ana mai me ka lanakila nui maluna o na enemi powa. O kana pahikaua me ke kuau gula ke kaei ana ma kona puhaka, a e owaka ana na hoku daimana o ka hoailona hooilina lei alii a ka Moi Rikeke i kau mai ai maluna o kona umauma. O kona mau hiohiona, aohe lua mawaena o na kane, a o ke kulana, o ka oi no ia a puni o Beritania. O ka ui Emeline, ua like me ka pua rose lani i hoomohala ia e na kulu kehau kakahiaka o ke kakahiaka nui kona mau helehelena. O kona aahu, ua awiliia me na pua nani o ka mala pua roiala, a o ka ui o na ui kona kulana, a keia makakila hoi e hoohihi aku nei, me ke ake nui, oia kahi ilaila.
Me na helehelena kuoo ka Moi Rikeke i puka mai ai a ku iho la ma kahi i hoomakaukau ia no ka haiolelo ana'ku imua o na makaainana, a no ka akahi a ike hou kona mau makaainana iaia mai kona mai ana, ua haawiia mai la na leo huro o ka hauoli piha; i ka ike ana mai iaia e ku aku ana me ke kino ola maikai. Wahi ana.
"E o'u mau makaainana aloha, na mamo hoi o ka iwikuamoo o Beritania Nui, ko kakou aina hanau hoi a'u e kaena ae nei, "a ka la i poha ole ai," ke haawi aku nei au i ko'u aloha oiaio ia oukou a pau. I keia la, ua hauoli au i ko kakou hui pu ana no ka hauoli lokahi ana i ka hiki ana mai o ka manawa e hoohuiia'i ka'u keiki hanai me kana ipo makamae, ka mea hoi a kakou i kapa'i, "ka Pua Rose o Enelani." Ke hauoli nei au no ko oukou hoike ana mai i ko oukou aloha no'u a me ko'u ohana ma keia huliamahi ana, aka, aole no ia he mea hou, oiai, ua maopopo no ia'u, ua kuniia ke aloha iloko o ko oukou puuwai no'u, a pela hoi au no oukou, a maluna o ia kahua wau e hilinai mau ai no ka lanakila a me ka holomua o ko kakou aupuni ma o ka lokomaikai o na mana lani, a hiki mai i keia la, a o mai la na hina ma ko'u poo. Nolaila, o ka'u mau olelo wale no ia oukou, oia ka hoomanao mau ia'u. He mau la wale no koe a hala'e mahope ko'u noho'na Moi a alakai hoi no oukou, aka, no ko'u manao nui ia oukou, ua imi au a ua loaa he panihakahaka i oi aku mamua o'u, a ke hele au, e noho iho ana oia mahapo nei me ke aloha no oukou i like me ko'u ; a oia hoi ka'u kama hanai o Elina, a'u hoi e poni aku nei iaia i Moi, mahope iho o'u. E hoolohe i kana mau kuhikuhi a me kana mau ao ana, a e haawi aku iaia i ko oukou mau aloha a me ka hilinai piha ana, e like me ko'u aloha a me ko'u hilinai ana iaia. E na makaainana aloha o'u, o ke aloha a me ka iini iloko o keia puuwai aoo, no oukou no ia, a ke pule mau nei au i ka hopena o ko'u mau la, e haawi mauia ia oukou na pomaikai oi aku i ko na la i hala, a e mau loa'ku ka welo ana o ka hae kalaunu o Beritania maluna o kona mau home makua a me na panalaau a puni ka honua. Ano, ua noa ka halealii no oukou, a ano hoi e hoohui ia'i ke Koa Elina me ka Pua Emeline. Aloha oukou.
I ka manawa a ka Moi e kamailio ana, ua meha iho la ke anaina nui, a me he la aole papalina i nele ka hoopulu ia me na kuluwaimaka a ke aloha, a pane mai la kekahi o na kaukau alii ma o ka inoa o na makaainana penei:
"Ma o na lani la, e ola ko makou alii aloha o Rikeke. O makou kou mau makaainana haahaa mai kela pea a keia pea o ka aina, a hoea loa'ku i na eheu panala-o kou aupuni, ko makou home aloha hoi, ke lawe ae nei i ka hooia paa, ma o ka hoohiki oiaio ana malalo iho o ka la a maluna'e hoi o ka ilihonua, e hoolohe i kau mau kauoha me ka oiaio a me ke aloha, a o ka mea e kue ana, e make ma o ka leo o na makaainana me ke aloha ole ia. O oe e ka Moi, he alii na makou i aloha, a oia aloha ua kuni paa ia iloko o ko makou mau puuwai. O ke aloha no Elina, ua awiliia me kou, a ua lilo i hookahi. A oiai makou e hauoli ana no kona lilo ana he hooilina no ka nohoalii o Beritania nei, a me kona hoohuiia ana me Emeline ka ui, ke pule ae nei makou, e hooloihiia kou ola ana, a e mau aku kou noho lanakila ana maluna o makou nei a me kou aupuni. Me ke aloha ia oe e ka Moi a me ka ohana'lii o Enelani."
Ia manawa, ua komo mai la o Elina me Egemona a me na luina o ke kuna Zelina a ku iho la ma ka aoao o ke alii ka Moi, a o Emeline hoi i ukaliia mai e na lede alii ma ka aoao o ka Moiwahine. Na ka Moi a me ka Moiwahine i alakai aku ia laua a ku iho la mamua o ka awai i hoomakaukauia, a hoohui ia'e la ko laua mau lima, me ka haawi ana aku o Elina i ke komo mare nani; he gula me na onohi daimana he kanalima, i anapuni ia e na rube-momi nani loa. Haawi mai la ke Kahuna nui i na hoomaikai ana a me ka hoohiki mare, a mahope iho o ka pau ana o ka pule, ua kuahaua ae la ia laua he kane a he wahine. Ia wa i hele mai ai ka Moi a hoolei mai la i ka lei gula o ka poni ana maluna o na poohiwi o Elina, a pane ae la, mai keia la 'ku, "O Elina ka Haku Alii Hooilina Karaunu o Beritania" kou inoa, a e lohe na mea a pau a e hoolohe; huli ae la ia Emeline a pane ae la, "a o na pomaikai a pau ma ka noho alii, o oe pu kekahi i kuleana." Maanei, ua hiki ole i ka umauma o ka ui Emeline ke huna iho i ka pana hauoli a kona puuwai, e hoike mai ana, o kana mau iini nui ana ua hooko ia, a he hiki iaia ke pane ae, "o Elina na'u i keia la maikai, a pela hoi ia Elina nona. Maanei, ua ane haule ka makou makakila iloko o ka hihio moeuhane no ka nani o ka manawa, e ke puana ae nei me ke ano ilihia paupauaho.
"O! e ka peni, ua hoomanawanui oe,
Iloko o na la loihi i aui aku la ihope:
Ua alo ia e oe na meheu o Elina,
A ua kilohi hoi i ka nani o Emeline;
A pehea la e manaoino aku ai,
I ke kauwa i luhi no na iini;
He lili nae ko kahi no kau mau nanea,
A o hoi e hihi—he mea maikai ke aloha."
(Aole i pau.)