Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 4, 25 January 1877 — Page 3
NA ANOAI.
Ua mahalo nui ia mai ka moolelo o "na Kamahele i ka uka o Puna," aia a keia pule ae e loaa aku ai.
Ke mau nei no ka pii ana o ka nui o na inoa no ka kakou pepa. O ka hoike oiaio ana ia no ka pomaikai o ko makou hooikaika ana.
Ke mau nei no ke ano puanuanu o na kakahiaka ma Honolulu nei. Ma kahi o Papai, ma Lihue, ua hiki ka temometa i ke kanalima degere ma ke anu.
E kukulu hou ia ana i mau hale hou ma ka pa o ka Halemai Moiwahine, no ka piha loa. He hoomahuahua ana 'ku keia i na pomaikai o ka lehulehu.
Ma ka huakai a ke Kilauea i kekahi pule i hala, mawaena o Maui a me Hawaii, i ka Poaha, ua maka iho la kekahi keiki uuku, a hoopae ia ae la i Mahukona.
He manuwa Rukini kai ku mai ma ke awa nei i ke ahiahi Poalua nei, he 39 la mai Iapana. Ua lohe ia he aumoku Rukini me ka Adimarala ke ku mai ana ia nei i keia mau la aku.
HOOHUIIA. — Ma ka la Sabati iho nei, la 27 o Ianuari, ma ka Ehukai o lalo, ua mare ia e ka Rev. J. N. Paikuli o Miss Meriata Kahelahela me S. Kapu, no Waialua no laua.
Ke mau nei ka anai ana a ka mai fiva ma na keiki o Kamoiliili, a ua make aku kekahi, a e kamau ana kekahi. Ua manaoia, ua anoni pu ka keia fiva me fiva hoounauna kekahi e hoki-ki nei i na ilio a lakou.
Ua komo aihue ia ka hale noho o Mr. B rd ma ke kihi o alanui Puowaina a me Beritania i ka po o ka Poalima iho nei, a ua lawe ia aku he $50. Ua loaa i ke kakahiaka ae he pahi nui ma ka aoao o ka mea nona ka hale, na ke kolohe paha i hoomakaukau no ka hoeha ana aku i ka mea hale. O ka loaa aku no koe.
I ka po nei ua halawai ae ka hui kinipopo "Athlete" ma ko lakou keena mau, a ua koho ia na inoa malalo iho i mau Alii no ka makahiki 1877:
Kapena o ka 9 ekahi, W. J. Kelekona.
Pere sidena, W. Gerina.
Hope do, L. A. Kakina.
Puuku, J. I. Dowsett, jr.
Kakauolelo, A Rosa
Ke hele mua nei keia poe, a i keia mau la aku e holo mai ai ka aha o Wailuku no ka hookuku akamai hope loa ana. Imua e na Liona o ke kahua kinipopo o kou nei.
Aia ma ke alanui Ho tele, ma nae iki aku o ke kihi o ke alanui Kamika, ke malamaia nei he hulahula e kekahi poe opio o ke kaona nei. Aole makou i ike i ke ano o na hana, o ka lohe wale mai no, a ua minamina, no ka mea, aole no i ahewa ia ka hauoli ana, aka, me he la, o kahi hope loa ia e malama ia ai na hana oia ano mawaena o na kane a me na wahine opio o Hawaii nei. O ke ana a me ka lua mimilo no ia e ulupa ia nei kahi poe, a o ka hoala ia ana o keia mea malaila, he kumu hoomau aku ia, a aohe no pomaikai e loaa mai ana.
HOOKAHI AUAMO A NA KIAKAKE LOIO ME KAUKA.—Aia ma ka ahaolelo o kekahi panalaau o Amerika Huipuia mamua, ua hoopukaia he bila kanawai e auhauia na kekake a pau i $10 pakahi. Ku mai la kekahi lunamakaainana hoohenehene a waiho mai la i pakui ma ka hookomo pu mai i na loio a me na kauka. Ua apono kokeia keia a hooholo loa ia e ka hale; a lilo iho la i kanawai. Iloko o na kau ahaolelo ma ia hope mai, na hoao pinepine mau ia e hoololi ia kanawai, aohe nae he holo, a nolaila, ma ia aina, ua auhau like ia na kekake, loio, kauka, pakahi he $10 no ka makahiki. He oiaio anei?
Dec. 29, 1876, ma Honokaupu Hoholulu, hanau o Aberahama Kaukaha, na Mr. W. E. Kealakai me Mrs. Kamaka Kealakai, o ka 7 ia o na keiki mai ko laua puhaka a'e iloko o na makahiki he 10 o ko laua noho maikai ana, 1 keiki i make, a 6 keiki e ola maikai nei; aka, aole no e pau ka hanau ana o keia wahine, ke noho opiopio nei no kona kino, nona na makahiki piha he 26, a o kana kane, he 41 makahiki kona kahiko, aka, aole paha oia i kanikoo maloko o keia mau makahiki, e hoopomaikai ia na makua hanau nui i na keiki i ke au hooulu lahui o ko kakou Moi ilihia KALAKAUA. DAVID NAAPUWAI.
MAI LOAA KA MOEPUU.—Ma ka Poaono i hala, ua hoi mai o Alohi mai Honolulu mai ma ka hoki maauaua a hiki ma ka "Ipuka Gula" (Golden Gate) oia hoi kela kihi hikina, Waikiki o ka pa ululaau o Mr. Makale, (McCulley Park) me kekahi pa kanu kulina, mauka o ke alanui aupuni e holo la i Waikiki Waena, a ma ia wahi, ua loaa ia iho la o Alohi e ka mai kuhewa anoninoni, a palahuli iho la a haule, a paa aku la na wawae iloko o na ko ko maauaua a paa loa iho la, a hoomaka iho la ka hoki e huki nui, koe nae kona kamau ana iho i na puupuu o na wawae hope. I ka wa i ike aku ai o Kaai i keia pilikia, alualu aku la oia a paa iho la ma na poohiwi o ka mea a ka hoki e kauo nei, a hoopupu iho la, a pela oia i kaohi ai a huli ka noho amana a hemo mai la ke koko, a pakele iho la, a mai loaa paha he moepuu no na mea i make ma ia wanaao no, o ia hale hookahi. Pela mai o KALINO.
HE NANE:—O ko'u hua 1 2 3 4 pili i kekahi mea lawaia a kanaka, a ina e hui ia mai ko'u hua 5 a me ko'u hope, alaila, he kokua ikaika, a ina oe e helu aku mai ka 3 a hiki i ko'u hua 6 alaila e loaa no wau he leo no kekahi manu. Owai la wau? Hai ia e Huaa. He ma'u ia. Aloha no.
WILLIAM Y.
Hale Koa, Honolulu, Jan. 16,1877.
Ua hoohanohano ia mai makou i kela Poaha aku nei, la 18 iho nei, e ka makamaka Jno. L. Rees, ma ka poloai ia ana mai e naue aku e hooluana pu me ia, ma kana pakaukau i luluu i na mea ai ono o Hawaii nei, no ka hoomanao ana i ka piha ana o ka makahiki hookahi o William Solomon Rees, ka hua hiapo o ka puhaka o Mr. a me Mrs J. L. Rees. Ua maikai a ku i ka mahalo, a ke kalokalo ae nei makou e hooloihi ia ke ola o ke kamalei, a e pomaikai na makua a me ke aupuni ma ona la, ke hiki aku i kona au kanaka makua.
Ua hai pololei ia mai ia makou e kekahi makamaka, no ka hoohaunaele ana o kekahi kanaka i kamaaina i ka lehulehu no kona puni wai ona, i kekahi la o kela pule aku nei, maluna o ka moku Hoku Ao , a i ke kauoha ia ana mai o ka makai e hopu, ua holo aku la ua makai nei, a hookuu wale i ka mea hewa e hana i ka lapuwale, me ka hoopuka ana i na huaolelo lapuwale loa. Pono loa e kau ia kekahi hoopai maluna ona no ka hewa hookuu wale i ka mea hewa, a o ke kokua pu ana ia e uhai i ke kanawai, a e hoopau ia kona noho makai ana.
He hauwawa nui kai ulu ae ma waena o na maauaua pai ai, ma ke kihi o alanui Beritania a me Nuuanu, i ke kakahiaka o nehinei no na mea e pili ana i ka hana a A. P. Kalaukoa. Aole no makou i mahalo loa i na hana o keia ano, oiai, aole mamua ae i ike ia ai na hele kaapuni ana ma na apana kuaaina e paipai ai e hoopii ino ia ke kumukuai o ka ai me ke kumu ole. Me he la, o ke ano maoli o keia hana, he hoao ana e hoopilikia i ke ola o ka lehulehu, a he ake nui hoi e waiwai mamuli o na hana hoopilikia. Ua ike ia no ka pii o ka ai a me ke emi no hoi i na la i hala, a heaha no la hoi ka mea e hiki ole ai ke hana e like me ia? Eia ke kumu, he makee maoli no, i nui ke dala a i ole ke o.
Ua minamina nui makou i ka lohe ana no ka make, maloko o keia kulanakauhale, i kela Poaono aku nei, o ka mea hanohano S. M. Naukana, ka mea hoi nana i hoohanohano me ka naauao maikai ka noho Lunamakaainana o ka apana o Waialua, o keia mokupuni, iloko o ekolu a eha kau. I ke kau i hala iho nei, ua ikeia kona kulana, a ua mahalo nui makou, no ka mea, he leo kona e ola ai ka lahui. He kanaka oluolu oia, he malama maluhia, he oiaio ma kana mau hana, a ma kona make ana, ua hoonele ia makou a me ka lehulehu, me kekahi makamaka oluolu maikai. Me kona ohana makou e komo pu aku nei no ka hoomanao ana ae i ke aloha nona. Moe iloko o ka maluhia.
I kela pule aku nei, ua hoikeikeia mai makou e Kalua, me kekahi papai ai niu, i loaa aku maloko o ka pa o ka Makua Alii C. Kanaina, iloko o kekahi lua hohonu i eliia malalo o ka honua. O kona ano a pau, ua ano e no. O kona mau wawae he nunui, o na niho he weli ke nana aku, a o kona kino holookoa, he kupanaha. Nohea mai la? Ua oleloia, iloko o na la mua o ka M. H. 1876, ua ku mai la kekahi moku mai Tahiti mai me kekahi mau wahine oia aina, a he mau papai elua o keia ano ka laua. I ka hiki ana i Hawaii nei, ua nalowale loa iho la kekahi papai, a ua imiia aole loaa iki; a ua manao wale ia oia no keia. O ka mua paha keia o ka loaa ana o neia ano papai ma Hawaii nei.
MAKE I ALOHA IA:—Ma ke alanui Emma, mawaena o ka hora 5 a me 6 o ke kakahiaka Poakahi la 15 o keia mahina, ua make a haalele mai la i keia ola ana o Sera Kaake, ka wahine a Mr. Hairama Kaake. He luai-a-koko kona mai, aole i hala ka pule o kona mai ana. Ua hanau ia oia ma Honolulu nei i ka malama o Novemaba, la 19 o ka A. D. 1859, a ua mare me Mr. H. Kaake ma ka malama o Iune la 9 A. D. 1867, a ua make ma na hora poniponi o ke kakahiaka Poakahi, Ianuari 15, A. D. 1877, a o kona mau makahiki, he 16 me 2 la a me 6 hora. Ua waiho iho la ia he mau makua a he lehulehu hoi, a me ke kane e paiauma aku ma keia ao, a aia ma o ka ohana la a me ke kane i hoonele ia i ke koolua ko'u welina kaumaha. Aloha ino. Sam. Hookano.
Kikihale, Jan. 16, 1877
HOOHENEHENE IA KA MEA MAKE.—Ma ka po Poalima o ka pule i hala, ua make iho kekahi wahi kaikamahine nona na makahiki mawaena o elima a me 7 paha. A i ka Poaono ae hoi, ua hele mai kekahi mau mea ona elua a lole ae la i na maka o ua mea make nei, a o kekahi hoi lomi iho la ma ka opu. No keia mea i haiia mai ia makou, ua ehaeha makou a manaonao no ia hana a kela mau mea ona maluna o ke kino make o kela kaikamahine. Ua hiki no laua e hoopii ia malalo o ka hewa hoomaewaewa i ke kino make. Malia paha o lohe aku ka agena o ka Papa Ola, alaila, e hanu aku auanei ka imi i kona meheu. Ma Kamoiliili keia hana maewaewa i ke kino make. Kupanaha maoli kela hana ino a na poe i loohia i ka wai ona. Naaupo maoli.
O ka mahiko o Keaakala, Koolau, ua lilo iho nei i ke kuai ia no $25,000. O keia wili, aole e loaa ka $10,000 mamua iho o ka holo ana o ke Kuikahi, aka, i keia la ua hiki aku ke kumukuai i ka $25,000 a oi aku.
Ua hauoli makou i ka lohe ana mai ua hoopomaikai ia ko makou makamaka maikai o ka ua Kanilehua, o Mr. John Like Jnr, ma ka haawi makana ia ana mai mao kana wahine la, he opuu nani, he keikikane mohaha. Pomaikai laua, a waiwai o Hawaii.
KE KANE ME KA WAHINE.—E malama i na mea huna o ko olua hale, aole hoi e hoopuka aku i kou makuahine, a me ke kahi poe e ae o ka ohana; a me ke ao holookoa a pau. Mai ae aku i kekahi e puunaue pu i na olioli a me na ehaeha o ka manao, no ka mea, na olua wale no ia, aole na kekahi mea e ae. Na olua e hoala a kukulu i ao maluhia no olua iho, a mai noho a ae aku e kulai i ko olua maluhia pilikino. Ina e hiki mai kekahi mau hora o ke kue a kekeue, e pono e hoopalaka koke ia; a mai noho hoi a ae aku i kekahi mea e aku e kukuluia ka paia o ko hai aloha mawaena ou a me kau wahine. Ina e koi mai ka hoowalewale e hoao ikaika e pale aku, a e hoomanao iho i ka laahia o kou hoohiki ana imua o ka Makua Mana Loa. A e hoomanao e na paa mare i keia rula.
MEA HHOU MA HEEIA:—Ma ka la 21 o Ianuari, o ka hora elima ia me ka hapalua o ua la 'la i olelo ia maluna ; ua hoomaka mai maua me ka'u wahi Eva e hoi ma ko maua home, a i ko maua hoi ana mai ; wikiwiki e mai la no ka'u wahi Eva mamua i ka hele ana ; a i kona hele e ana mamua, loaa aku la iaia hookahi kane, a hookahi wahine. A pane aku la ka'u Eva, heaha ka mea mahiai i ka la Sabati? a eia ka laua la olelo ; he kulikuli ia oe! heaha kau? ua pau ka la o ke Akua ; pela mai ka laua la pane ana mai i ka'u wahi Eva, a i ko'u hiki io ana mai hoi ; i nana io aku ka hia, e paa ana ke kane i ka ho, a o ka wahine hoi, e okuu wale aku ana no, o ka inoa o keia mau mea, o Ku (k) o Oliva (w). E na kanaka a pau e noho ana mai Hawaii a Niihau ; e hoolohe i ka leo ao, e na makamaka, mai hana i kekahi hewa e like me keia i ka la o ka Haku. Ua hopuia kekahi hihia ma Waihee, i ka hoaimu i ka la Sabati, mai hana, mai lawelawe ia la, ua oki.
D. PAMAIALOHA.
Eia iho ke Ala me ke Onaona o ka Pua Rose Lani mohala kakahiaka, ka puuwai pahe o na tausani manu, mai ka hikina a ka la a pulelo i ka ilikai, o "Ka Lahui Hawaii."
E ke Kilohana Pookela ka nupepa ka Lahui Hawaii ;—Aloha kaua.
E ahonui mai ia'u i kau wahi kaawale o kou kino palupalu e hookomo iho i ka'u mau wahi mapuna leo kalokalo i o'u mau hoa haiahiolelo o ke Anapuni o Limaloa, a nau hoi ia e puunaue koena ole aku mai ka la hiki i Haehae a ka welona a ka la i Lehua.
Oiai au e hiolani ana i ke ahe mai a ka Malualuakiiwai o Lehua, a e walea ana hoi i ka noe liilii a ka Ehukai o Puaena, o ka lai Ehukai o lalo, hiki mai ana ko aloha, anu au la i ka nahele kapu o Waoala, a maanei au i hoomanao ae ai i keia mau wahi lalani mele a ia poe, a puana ae la i ka lihikai o Ohele.
He haupu aloha i ka hiona,
Ka haili halia i ka manao,
I manao no wau i ka nahele,
I ka leo kaohi a ka ua.
A ia'u i hoolai malie iho ai, oiai ka wai o Anahulu e lana malie ana, e kalae malie ana hoi na aouli o ka lewa, a puka mai la me ka lilelile o kona mau kukuna, a uhola ae la maluna o ka aina kulaiwi o na kupuna i hala e aku la ma kela home anoano, a ua like no hoi ka lilelile o na kukuna la i uhola mai i ke kakahiaka, me "KA LAHUI HAWAII," ka mea a'u e kaena ae la maluna, he Opuu Rose Lani opiopio ia i mohala mai i ke kakahiaka nui, a moani aku la kona ala ma ka hikina a ka la i Haehae a ka welona a ka la i Lehua, a pulelo aku la i ka ilikai o lalo, a o kuu lia, a me ka anoi ana no "KA LAHUI HAWAII" no ia.
Maanei, e kanaenae ae au i o'u mau hoa e noho mai la i ka nolu a ke ala o ka hala o Puna, e walea mai la i ke kipona liko o ka lehua i kai o Hopoe, a eia iho ka anoi a ke aloha, ka mea nui hoi a ka makemake e haupu mai ai i ka manawa, a-laa-la, ua hiki mai e.
E Puna paia ala i ka hala, eia iho ko puni kauoha, ko pokii hanau muli, ko hoa haihaiolelo o na kai anu o ka moana, ko pua rose poke ma ko umauma e hiehie ai, au hoi e kilohi iho ai, aohe puu aohe kee. E lawe, e lei, a hoohiehie, eia mai la ke naue aku la i na ale hanupanupa o ka moana kai lipolipo, e imi malihini aku ana i ke ala o ka hikina a ka la, a, i ike iho oe, e lawe no a lulu lima pu, i ike i ka lima palupalu o ka nani "K. L. H." E hookipa me ka walohia lanakila. A, iaia i naue aku la ma kana huakai, puana ae la ia i keia mau wahi lalani mele a ke aloha pau ole.
Ke naue ae nei e ike la,
I ke kai i lua i ke aloha,
A maua e alo ae nei,
Me kuu hoa i ka makani.
E Hilo Bay i ka ua Kanilehua, ke ala me ke onaona i ka nahele o Panaewa, e ike ia kaua hookanaka, o kipa hewa ke aloha i ka ilio. Eia mai ko lei pua rose lani ke alo hookahi aku la i na ehukai o ka moana, a i ike iho oe, e lawe ae no a honi hoano iho, me ka puuwai i piha i ka noiau noelo i ka uka o Olaa, e laa ka mea nani, ua hiki aku. E lawe, e lei, a hoohiehie. A oia kana i kanaenae ae ai, me ka i ana ae iaia iho.
A mai kaua e ke hoa luhi,
E ka lele manu o Kaupea,
Eia mai ke ala la ia nei,
Me ka pua Kaioe i ke kula.
Ia Hawaii o Keawe, mai ka hikina a ka la i Kumukahi, a ka makani apaapaa o Kohala, me ke kai malino o Laiaehu, no oukou a pau ka'u e molia ae nei imua o na malamalama o ka la, aohe e koe ke kau wahi lihi ou e Hawai o Keawe, e ala mai oe e ike i ko moopuna, ka pua nani mohala i mohala i ka lai kakahiaka o ke kaona, e ike iho oe a hookipa me ka puuwai aloha oiaio iaia. Nolaila, e lawe a hiipoi iaia, i hoa kaana olelo no ka la maluhiluhi, a kapakahi ka helena i ka uka o Puna, no ka mea, he mae ia i hoike maopopo mai i kona oiaio imua o ka malamalama o ka la, a he hoa olelo oluolu hoi no ka malihini, he hookipa i na mea a pau, mai ke kiekie a ka haahaa, aohe hookae, he oluolu wale no oia i na mea a pau e kipa aku ana i ona la, ke ike iho nae hoi o'u mau hoa opio imi noiau o Hawaii iaia. E ike iaia, e hookipa, e hanai ai a hewa ae ka waha, eia no ka uku la o ka leo.
Ia Maui o Kama, na Hono a Piilani, ka olali nana i kiina ka ono i ke kaona o Honolulu. Eia mai ko hoa haihaiolelo a ka makemake, miliia iho me ka anoi, e ala ae oe, e heahea mai, e ike i ka makamaka, mai paweo ae ka ike iho, kuu ia i pau ka makemake, ka lia hoi a ka manao i kau nui ai, e lawe, e lei iho a hoohiehie. Eia mai ka nunu maka onaona lawe lauolelo o Kahikina, ke alo aku la i na ehuehu o ke kai o Pailolo, a ike mai oe, e hookipa iho, e hanai ai a maona, i ole e pa i ka leo o ke kanaka.
Pela hoi ia Molokai kui laau, Kalaipahoa ke akua e make ai. E ala, e ala, e lalau lima pu i ka ono "KA LAHUI HAWAII," e hanai ai, e hanai no a maona, mai ka muku ae, o ike mai auanei o Kalaipahoa, papau he a-a ko ka hale. Nolaila, e lawe, mai makau, mai kuihe ka manao a hoi hope, o ike ole auanei i ka mea nani, ei aku a hiki mai, i ka i ana mai.
Anoai ke hea mai nei,
O ka ua lai o ka aina,
Ke nopu la no i ke one,
I ka lihi kai o Ohele.
Ia Oahu o Kakuhihewa, ka moku o ka anoi i noho ai, o "KA LAHUI HAWAII, ko hanau muli, e ala, e ala, e lawe i kona kino palupalu. Mai pi a ma-ua, mai opukekeu iho, e lawe no me ka molaelae o ka naau, no ka mea, ke hoike mai nei na pomaikai ma ou la e Kaonohiokala. Nolaila au e paipai aku nei ia oukou e na hoa opio o ka Ua Kukalahale o Honolulu, me na opio o na pali hauliuli o Koolau, na iwa aku hoi o ka Ehukai o Puaena, me na manu leo hone o ka makani Kaiaulu o Waianae, a me na hoa kuka o Kaiahamauleo o Ewa, e ala lokahi oukou, a e moni i ka ono ua hiki aku.
Ia Kauai o Monokalanipo, ke kiina la ilalo, ke kono ae nei ka manao a loko, e hui pu ae ka anoi a ka makemake, i kuilima pu ai hoi me ka nani Pua Rose o ke kaona, eia mai ko aloha ke au aku la i na kai hanupanupa o ka moana kai lipolipo o Kaieie, a i ike mai oe, e hookipa iho, e hanai ai i kona kino, oiai ka manawa kupono.
A, mai ka la hiki i Haehae a ka welona a ka la i Lehua, ke kono aku nei au i ko oukou lokomaikai, e lawe i "KA LAHUI HAWAII," mai kaniuhu ka manao, he hopena naaupo ia. Nolaila, o ke ahonui ko'u makemake ia kakou a pau, ke lokahi kakou, a na na lani e kokua mai. Nolaila, e kanaenae hope ae au i keia mau wahi lalani mele.
Hele mai nei loko a niua,
A poluluhi luhi i ka manao,
O oe no ka paha ia la,
A ke onaona e hea nei.
Owau no me ke aloha.
DA VID K. JAMES.
Waialua, Ian. 22, 1877.
Na hoohiwahiwa a ko Lahainaluna poe no ka la "Hape Nuia."
Na hana o ka po.
I ka halawai pu ana ae o na manamana elua o ka wati i ka hora 12 o ka po Sabati iho nei, ia wa koke no i puana ae ai ko makou bele i ka leo kumakena, i hui ia mai me na leo olo pihe eehia o na bele o lalo, (Lele) e hoike mai ana ua lele loa ae la ke aho o ko kakou hoa hooniponipo iloko o na la he 365 i aui aku la, a eia oia ke manele ia aku nei ma kela aoao o ka Hoku lilelile hou e hoea mai nei M.H. 1877.
A mahope iho la o ia manawa, i hoala loa ia ae ai ko makou hiamoe e ka leo honehone o ka ohe, me ka leo kapalili o ka pahu piula, i hookani ia e kekahi o ko makou hoa, e komo ana ma kela rumi keia rumi no ka "Hape Nuia;" a ua haawi ia aku na makana ia lakou.
A ia makou i hoohala ai i kekahi manawa no ke ala ana; ua luhi mai la ka maka, nolaila ua haawi ia he manawa hooluolu hou, a ma ke kakahiaka poniponi loa, i lohe ia aku ai ka leo o ka ohe keleawe a na keiki puhi one keleawe o Lahaina, ma kahi o ko makou makua ekolu J. B. Hanaike a i ka hoolohe aku ua uleu iki no lakou. O ka pau ana ia o na hana o ka po.
NA HANA O KE AO.
I ka hoomaka ana mai o kukuna la e pahola'e i kona malamalama iluna o ka ili aina ; o ka wa ia a kekahi mau hoa o makou i uleu i uka no ka huli ana i na mea e hoohiehie ai i ka papaaina,—aole i hiki aku i ka hora 10 ua makaukau na mea a pau loa.
A i ka aneane ana ae i ka hora 11, ua kau ia na mea ai a pau maluna o kekahi pakaukau i uhi ia, i na lau uliuli o ka wao, e ku ana malalo o kekahi kumu laau nui i hele kona mau lau a uliuli,—ia manawa no i ai a ko'u ka puu i ka mea ono o kela ano keia ano, i hoolawa ia aohe mea i koe.
A pau ka hana ana no keia mea, liuliu iho na keiki no ka iho aku ma Lahaina, i ka holoholo waapa. Elua waapa i manaoia oia na waapa o John. Kahoiwai, aka, i ka hiki ana aku, ua oluolu i ke kapena o ka waapa o Jas. Campbell oia hoi o Kahakauila, o ke kolu ia o na waapa a makou i hooholo ai, no hora e 3, a oi aku ko kekahi poe, a emi mai ko kekahi poe me ka haawi pu ia mai no o na anini i mea e malumalu ai, a ua ae ia mai no hoi na makou no ka hoe ana, a me na mea a pau loa,—a kau ma na waapa a holo aku la mawaho o kuaau a malaila i mele ia ai kekahi mau mele Hapa Nuia e hoike ana i ka olioli no ka makahiki hou. A pau ka hui ana, alaila holo aku kela mea keia mea ma kahi a lakou i manao ai, a hiki wale i ka hoi ana i uka, a oia ka hope o na hana ma ia la. Me ka welina. J. K. KEKAULA.
Lahainaluna, Ian. 10, 1877.
Ko Waialua noho ana o keia mau la.
E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
E oluolu oe e ae mai ia'u e kamailio iki au ia oe. O ko Waialua nei noho ana o keia mau la, ua like no ka hapa nui me ko ka makahiki i hala hope aku la. He Puanuanu ke ea, a he nui na mea i loohia i ka mai fiva a me ke kunu, a o ka oi loa aku nae i na keiki. O ka hapa nui o na la, he noho wale iho no aohe paina wahi ia, i ahona i na wahi io holoholona.
Ke hoomau mai nei no na hale wili ko i ka laua hana, a e loli mai ana ka wili a Halstead & Gordon i wili mahu. Ekolu no hale kuai ma Waialua, 1 hale puhi balaoa a me na mea kuai liilii, 1 hale kumeka, 1 hale amara, 1 laikini kuai bipi, 1 laikini kuai awa. Aole no nae i lohe ia mai ko lakou holo pono ma ia mau oihana, ke mahuahua mai nei na mahina raiki a na pake, ke ku mau mai nei no ke kula a Haliwa, a me ke kula Bihopa, a ke mau mai nei no na kula aupuni 3; ke noho mai nei no ka ekaletia me ke kahu ole, a na S. N. Emerson no e malama nei, a i keia pule ae e malama ia ai ka Ahaaina a ka Haku e Rev. J. N. Paikuli. O ko Waialua nei Luna Kanawai, aia no i Kahuku. Aole no i loaa ka Hale Hookolokolo a me ka hale paahao elike me na noi i ka Ahaolelo 1876. A ke lohe ia mai nei, e kukulu ana ka Luna Makai i hale paahao malalo o kona mau lilo ponoi iho no. A i ka wa hea la e hookohu ia mai ai ona Luna Kanawai no keia apana? Ua loaa hoi $200 no ka makahiki, a heaha la ke kumu o ka hoonoho ole mai? E wiki ae e ke aupuni ia oe, ua hoike ae nei au 2 hale wili ko a he 3 mahina raiki, a i nui mai ka hoopaapaa i hea e hoopaa ai, auhea kahi e hookolokolo ai? Aia no ka Luna Kanawai i Kahuku i kahi loihi. He lolohili keia au e ke aupuni i ka apana i hoopii ia na oihana imi waiwai a me ka imi waiwai a me ke kuonoono.
Mr. Lunahooponopono : E hoike aku ana au ia oe he mau mea oiaio keia a'u e kamailio aku nei ia oe, a o ka'u noi i kou ahonui, e hoolaha ae i keia i ike mai ka lehulehu.
I kanalua ke aupuni i ka loaa ole o ka Luna Kanawai, e pono no e nana ia iloko o ka apana, he nui wale no ka poe i naauao a kupono ia oihana, a e hoomaikeike wale aku au i na inoa, o S. N. Emerson, O. J. Holt, J. N. Kaiaikawaha, Eper Kanoa, C. N. Kalama, S. E. Kealoha, S. K. Kanoa, a he nui aku no koe. O ko lakou mau kina i ka oihana, na ke aupuni no ia e ninau, a ina aole lakou i kupono, huli ia no iloko o ka apana. No ka malama ana i ka oihana e ike ia ai ko lakou pono ole. E kala mai ia'u, KAUAKAPEKULANI
Waialua, Oahu, Ian. 17, 1877.
WILLIAM R. CASTLE.
(Kakela Opio.)
LOIO!
MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, e lawelawe koke ia me ka hikiwawe. Na Palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoomakaukau ia no.
Keena hana, ma ke kihi o Alanui Kaahumanu a me Kalepa, Honolulu. [51]
$5.00 MAKANA
UA HAULE A NALOWALE HE
Pine Umauma,
I hanaia me na pohaku nani, ma ke alanui Nuuanu. O ka mea e loaa ana a hoihoi ae ma ka lima o Dr. J. Mott Smith, (Kuhina Kalaiaina hou,) a i ole ma ke keena o keia pepa. E loaa no ka makana maluna ae. 1—1m
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.
Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H. P. A.
NA MEA AI HOU!
Akahi no a loaa mai
ma ka moku 'Dovenby.'
Ma ka Halekuai o
E D. B. FRIEL,
MA KA HALE MU.
Na mea Ai o kela a me keia Ano.
oia hoi
KE TI MAIKAI LOA O NA ANO A PAU,
KA PALAOA,
KA HAME,
KA BERENA MAOLI,
KA BERENA MOMONA,
NA BERENA LIILII,
NA HUA ONO,
a me na ano mea ai e ae a pau he lehulehu wale.
NA AI A KA LIO A ME KA MOA!
Ka Huita,
Ka Ota,
Ka Barane,
A me na mea e ae.
KE KOPAA MAIKAI LOA, MAI KA HELU EKAHI MAI;
KE AKAAKAI NUNUI;
KA UALA TAHITI;
KA HUA PIKELA VINIKA;
KA UAINA I HOOMALOOIA;
KA MAKALE;
KA BIPI o EWA ILOKO O NA TINI;
A ME NA HUA O KELA A ME KEIA ANO.
Ka Apala Ono o Oregona.
A me na mea e ae a pau i kupono no ke ola o ke kanaka.
E kuai ia no ke
Kumukuai Haahaa Loa!
E. B. FRIEL.
KAUKA LEKA!
[ DR. LATHROP].
OIAI UA HOI HOU MAI NEI AU I HOnolulu nei e noho ai, ua hapai hou ae nei au i ka'u Oihana. O ka poe e makemake ana e lapaauia e a'u, e loaa no au ma ka Hale noho o Kapena Kano (Sao W), e pili koke ia i ka Hale Hotele Hawaii. (2-tf) 778 2m 789
OLELO HOOLAHA.
KE HOIKE AKU NEI KA MEA NONA KA inoa malalo iho i ka lehulehu o Koloa a me na wahi e ae e kokoke ana, ua makaukau oia i keia manawa e hana i na
KII KAHA NO KE KUKULU HALE
ana a me ka houluulu ana i na lilo, no ka poe e manao ana e kukulu hale. A ua makaukau no hoi e hana Olelo Aelike no ke kukulu hale o na ano a pau, a
HANA KAA O KELA ME KEIA ANO.
O na ano mea hana kamana a pau e loaa no ma ke kahua kahiko, ma Koloa, oia hoi na
PAPA O NA ANO A PAU, PUKA
MOLINA-PUKA ANIANI, KUI,
PENA, AILA, &c. &c.
E kuaiia no ma ke kumukuai haahaa loa. E hoopaeia no ka papa ma na awa pae a pau mai Koloa a hiki i Waimea me ka uku haahaa loa. Aole uku o ke kaha ana i na Kii Hale ke kuaiia ka Papa mai a'u aku.
W. H. WRIGHT.
Koloa, Kauai, Dek. 4, 1876. [51-6m.]
WIL DER & Co.,
(WAILA MA.)
AIA MA KE KIHI O
ALANUI PAPU me MOIWAHINE.
Ua hoolako mau ia me ke kuai ana aku i na
Papa me na Lako Kukulu Hale
O NA A PAU.
NA PANI PUKA!
PUKA ANIANI.
OLEPELEPE,
LAKA,
AMI LIILII,
AMI LOLOA.
PENA o na ano a pau,
AILA PENA,
VANIKI, &c.
Ma Balaki Pena me Puna,
Na Pepa Hale me na Lipine Pepa.
Aniani, Paakai, &c.
O na mea a pau maluna'e, e kuai makepono loa ia'ku no ke Dala Kuike. [3—1y.]
HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
Mokuahi Hawaii
KILAUEA!
KAPENA MARCHANT!
Poakahi, Jan. 29, hora 5 pm . . . . . No Kona
Poakahi, Feb. 5, hora 4 pm, Kaapuni ia Kauai me ke ku ana ma Nawiliwili.
Poakahi, Feb 12, hora 5 pm . . . . . No Hilo
Poakahi, Feb 19, hora 5 pm . . . . . No Kona
Poakahi, Mar 5, hora 5 pm . . . . . No Hilo
Poakahi, Mar 12, hora 5 pm . . . . . No Kona
Poakahi, Mar 19, hora 5 pm . . . . . No Hilo
Poakahi, Mar 26, hora 5 pm . . . . . No Kona
Ma na holo ana a pau a Kilauea i Koaa, e hiki loa ana oia i Honomalino, ma Kapalilua.
Aole kaapuni hou aia a hai hou ia'ku
Ma na huakai no Maui a me Hawaii, e haalele ai ke Kilauea i ka hora 5. A ma na huakai o Kauai, i ka hora 4 P M. Ma ka hoi ana mai, e haalele ai ke Kilauea ia Kawaihae hora 10 A M., Makena e like me ka mea i hoolaha waha ia, Maalaea a hiki i ka hora 7 a. m. E hoolahaia aku ina e hooliloia ka manawa holo.
Uku Eemoku mai Honolulu aku.
A hiki i Kaunakakai pela maluna mai . . . . . $5.00
" Lahaina, " " . . . . . 6.00
" Maalaea, " " . . . . . 7.00
" Makena, " " . . . . . 8.00
" Mahukona, " " . . . . . 10.00
" Kawaihae, " " . . . . . 10.00
" Kailua, " " . . . . . 10.00
" Kaawaloa, " " . . . . . 10.00
" Hilo, " " . . . . . 12.50
" Kau, " " . . . . . 15.50
Uku kaapuni ia Hawaii . . . . . 22.00
A hiki i na awa o Kauai . . . . . 8.00
Uku kaapuni ia Kauai, . . . . . 12.00
Uku ohua Hawaii oneki, . . . . . 2.00
Aole aie no na uku ohua.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.
E hookaa'ia ka uku ukana i ka wa e noiia aku ai.
SAMUEL G. WILDER (Waila,)
A gena.
Keena ma ka Hale Kuai Papa o Waila ma, kihi o Alanui Papu a me Moiwahine. 788 3m 799