Ka Lahui Hawaii, Volume III, Number 35, 30 August 1877 — Page 2

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
HONOLULU AUGATE 30, 1877.

OLELO HOOLAHA.

          E halawai ana ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Oahu ma ka luakini o Waianae, ke hiki aku i ka Poalua elua o Okatoba, o keia makahiki. Ma ke kauoha a ka Lunahoomalu.
33 7ts.  REV. S. WAIWAIOLE.

Hoolaha no ke Kula Kahunapule.

          E wehe hou ia ana ke kula Kahunapule ma Honolulu, malalo o ke alakai ana a ke kumu hou, o Rev. C. M. Hyde D. D. ke hiki aku i ka Poalua mua o Okatoba ae nei.
          Ua makemake ia na haumana a pau e akoakoa mai ma ia la.
          Ua oluolu ia na haumana hou i apono ia e na ahahui Euanelio a me na aha Luna kahiko e hele mai. O na haumana no hoi i apono ia e ke Komite Hoonaauao o ka Papa Hawaii, o lakou kahi e hele mai.
          Eia kekahi, ua hooholo iho nei ka Papa Hawaii e haawi i mau wahi dala kokua wale no na haumana ilihune, i mea hoolana i ke ola no ka noho ana ma ke kula: aole no na mea a pau keia, no na haumana pilikia wale no, a e nana pono ia ana na pilikia a pau o na haumana.
          E hooponopno hou ia'na na rumi i maemae kupono.
26 tf  MA KE KAUOHA.

KA MOKUAHI LIKELIKE NO NAWILIWILI.
Hoau o Kalani i kona oneki panio.

          He hapaha hora ka loihi o ka manawa o ka makaikai ana malaila, alake ae la maluna o na lio, a o ka huipa ka mea nana i tiliani iho, alaila i ke kainepu ai ka luaiele, hiki ana ma ka home nani o ka Rev. G. Puuloa, alaila, hui pu aku la me na kamaaina oluolu, ka mea hale a me kona wahi kaikuahine eleu nana i pahola mai i ka papaaina momona no ka hoopau ana i ka houpo lewalewa o na malihini hele, a mahope o ka pau ana o ka paina ana, ua liuliu hou ae la ko'u wahi hoahele J. A. kau maluna o na lio me ka manao e hehi koke i ka oneki nani o ka Likelike ma ia awakea, ma keia huli hele ana, ua hoopuipui hou ia mai ka huakai hele e ke kamaaina waipahe Mr. Puniwai ka luna malama hale paahao o Koloa me kana kaikamahine Miss Akanaka a me ko makou pili koko ponoi Miss Ruth Mahoe, a me kekahi poe ukali pu mai, a he 8 ka nui o ka huakai ia manawa. I ka huli hoi ana a maluna pono o na kiekiena e kiei aku ai ia Nawiliwili, ua halawai hou me ka lono, aole e halo koke ka Likelike i keia manawa, o ka hora 6 o keia ahiahi oia e holo ai, ia wa na radia pauti hope mai la ka huakai no Koloa, i ka hili ai ka peku aole he minute aole hora, ua halawai 'ku la me ke Kiaaina wahine o ka mokupuni o lalo, lulu lima pu a kukai olelo. He oluolu maikai kona ola kino, a he maikai kona nanaina, a aole hoi ona ano nawaliwali, na ehu hoi oia na wehi o ka wao, he mau minute pokole ka papa leo ana, he good-bye ka huaolelo hope a kia pololei aku la ko makou mau ihu no Koloa.
          Ma ke kahawai o Kahoinaakaunulehua, holo aku la au e launa me ke Kuhina Waiwai Kapena, e ninau i ka manawa e holo ai ka moku. Ua loaa aku ia me kona mau hoahele ke Kiaaina Bush o ka mokupuni kaili la, ka Hon. E. K. Lilikalani a me J. Boyd, e luu poo ana i ka wai hui anu oia kahawai, i ka ninau ana aku iaia no ka manawa holo o ka moku, ua oiaio ka lohe i ka hora 6 e haalele ai ka Likelike ia Nawiliwili, ua kaua mai ka lokomaikai o ke Kuhina ia'u e paina pu me ia ma ia awakea, aka, no ke kau haaheo mai hoi o ka ihu o Koloa i ko'u mau kii onohi, a oiai hoi ka'u huakai i loaa ai he manawa kupono me na kamaaina oluolu e ike aku ai ia Koloa, nolaila, ua noi aku au i kona oluolu me ka hoomaikai aku iaia no ka hookuu mai ia'u.
          Kau ae la au maluna o ko'u wahi auwaalalua lio, a loaa mai la kuu wahi hoa aukai John Anahu ma ke alanui me ka huakai e kali ana ia'u, i maopopo ka manawa e holo ai ka moku, a i kuu hoike ana aku iaia ua oiaio ka lohe i ka hora 6 e haalele ai ka moku ia Nawiliwili konini kalaihi kai ala aka.
          Ua hao ae la na kepa liki-no, e kainopu ana i ke kula o Leponui, a no kekahi mau minute pokole, ua alawa ae la wau ma o a maanei o ko'u mau aoao, e ula mai ana na hala moani o ka ulu hala o Halala, a kiei aku la makou i ka ihona o ke kahawai o Halenanahu, ilaila kohi ka holo o na lio, a hehi malie aku la i ka uapo papa o Apeula, a kuupau aku la ka holo no kahi kiekiena o Kahoala, he kuku hoi ka holona i ke aluna o Kamauukahua, e nihi malie ana maluna o na papa o kahi alahaka uuku o Kaweweonui, nana aku la au i kuu wahi hoa, ua hele kela a hikikii pono iluna o ka ia la noho me ka lio kainepu, i ke kau ana ma kela kapa o ka uapo, hiki aku la makou i ka ihona o ke awawa o Koakapuni e ulu ana ka palai ma o a maanei o na kipapali, a ma ko makou kaalo ana aku ma ka hookikeena o Ka i lilaau e ulu ana ka mala ko a ka mahiko o Koloa, a he mau kapuai ko makou hehi ana aku, kau pono ana iluna o ke kiekiena o Kahoahunapou, ilaila ike i ka waiho papu mai o ke kaona o Koloa, e ku ana na puu o Puuohewa, Maunakilika, Pakikopa a me Pulahaimeka, ma ka aoao hikina hema iki o ke kaona, a he nani hoi ka waiho ana o ke kulanakauhale.  Aole i pau.

Ka pohu lai o Kona.
(Koena mai kela pule mai).
KIA HOOMANAO O KAPENA KUKE.

          O keia kia Hoomanao e ku la, he mea hou ia. Ua kukuluia i ka A. D. 1874 i hala ae. Na ia mea i hoike mai i ke kiekie o kona hoomanaoia e kona lahui. Aole oia wale, aka, ke kau pu la iluna oia Kia Hoomanao, na hoomanao ana no na hana naaupo o ko Hawaii nei i hana aku ai iaia.
          Hookokoke aku la au ma ke kumu oia kia hoomanao, a me ka'u wahi rula liilii, (he1 kapuai ka loa,) ana ae la au i kona kumu mua, 2 kapuai me 2 iniha ke kiekie, a hina hio ae la iloko ua like ka loa me ka laula, he 6 kapuai.
          O ke kumu alua maluna ae, a hiki i na anuunuu, 4 kapuai me 9 iniha ke kiekie ; a ua like na aoao, he 5 kapuai pakahi.
          O ke kahua lalo loa nae e pili la me ka lepo, he huinahalike no, 8 kapuai me 2 iniha ka loa, a pela no ka laula ; o ke kiekie malalo paha o ka hapa kapuai
          O ka puoa maluna loa, a hiki i ka welau oluna, aole no i loaa aku i ka'u wahi mea ana, no ka pokole ; aka, ma ka manao koho aku, me he mea la, he 13 kapuai a oi aku a emi mai paha.
          Aia ma ke alo e huli la i ke kai, ua kakauia na huaolelo penei:—
          "In memory o f The Great circumnavigator, Captain James Cook, R. N. who Discovered these Islands on the 18th of January A. D. 1778, a fell near this spot on the 14th of February A. D. 1779.
          This monument was erected in November A. D. 1874, by some of his fellow countrymen.
          O kona ano ma ka olelo Hawaii, penei no ia?
          "He mea hoomanao i ka holomoku kaapuni honua nui, Kapena Kimo Kuke, R. N. ka mea i loaa mua ai keia mau Paeaina ma ka la 18 o Ianuari, A. D. 1778, a ua haule ma kahi kokoke i keia kahua, ma ka la 14 o Feberuari A. D. 1779.
          Ua kukuluia keia kia hoomanao iloko o Novemaba A. D. 1874, e kekahi o kona mau hoa kanaka."
          Eia mahope aku o keia kia hoomanao o Lono, ka hale o ke alii Likelike, a me na niu hou e ulu ana, i oleloia mai, na Likelike ponoi no i kanu me kona mau lima alii palupalu.

EKALE SIA MA KAILUA A ME HELANI.

          O Rev. J. Waiamau ke kahu no ia mau ekalesia. Ma ke Sabati Iulai 8, malamaia ka ahaaina a ka Haku ma Kailua. Nui na mea i akoakoa mai. Hookomoia ma ka ekalesia ia la, he 29 poe ma ka hoike manaoio.
          Aole wi o Waiamau a me kona ohana. Iwaena o ka lehulehu kanaka oia aoao o ka aina, ua hiki pono no ke olelo ia, oia kekahi o na kanaka aole uhalu i keia kau wi, no ka mea, ua nui no kana mahi ana. Nolaila, aole nalowale ka poi kalo mai kona hale aku. Ua oiaio ka olelo, "O ka mea mahi i ka aina e maona oia." Sol.

KAUKA PALANI DR. TROSSEAU.

          Oia kekahi o na haku hana maikai a oluolu hoi ma ka hoohana ana i kanaka, malalo o kana papa hana, ma ka mauna o Hualalai. Pela wau i lohe ponoi aku ai i ka olelo ae a kekahi poe kanaka o ua Kauka Palani la.

NA OPUA I KE KAI.

          Ua maa koonei poe i ka nana ana i ke ano o na opua makai o ka moana. Elua ano o ka opua ke ku mai makai, he ua a i ole he makani. Aole nae he makani ikaika, aka, he wahi ikaika no i oi iki ae mamua o ke kolonahe o ka Eka.
          I ka wa papaala, e hele ana ka wela a enaena i ka ili o ka aina, a hoomaloo i na mea kanu; a ina e ikea mai ka opua makai o ka moana ia wa, alaila, e hauoli ae ke keiki lima hana oia aina, no ka hoi mai o na kuaua e hoomau i ka aina.
          Nolaila, i ka noho ana o ke kane me ka wahine, a hala aku ke kane ma kela aoao o ka honua, alaila, e kanikau ae no ka wahine i ke aloha o ke kane, me ka puana i keia mau hua:
          "Kuu kane mai ka wai nana i ka maka o ka opua,
          Aia la ke omeo ae la i ke kai,
          Ke puhene ia mai la e ke ao i ka lewa,
          Ke hapai ia mai la e ke ahe makani he Eka.
          Nou ka ke aloha e haluku nei me he kuaua la—e,
          Au—we kuu aloha—e."
Me ke aloha i na Hookele a me hoaluhi o kou Keena.  E. K. WAHINEHUHU.
Honolulu, Aug. 10, 1877.

KO KOHALA AKAU KUAAINA.

          1 Lulu mahina hou ma ke Sabati la 6 o Augate, $180.80. na haumana kula Sabati 321, kuonoono no na hana o ka pono ma keia ekalesia makua.
          2 Nui no na hana maikai i malama ia e na elemakule, a me ka poe opio, na lakou e kokua nui i na hana o ka Haku malalo o ko lakou kahu o Rev. E. Bond.
          3 Ma ke ahiahi Sabati, ua malama pono ia na halawai ma na apana iloko o keia ekalesia; na na komite i kohoia, e hele e malama i kela hale halawai keia hale halawai.
          4 Ke kula kaikamahine o Waikupanaha Kohala Akau, ua hoomaka ke kula ma ka la 28 o Iulai, ke huipuia na haumana kahiko, me ka poe hou i komo iho nei he 56, no ka piha o na rumi moe, ua koe ka poe i makemake e komo ia kula.
          5 No ka wi, ke mau nei no ka wi o makou i keia mau la, hookahi dala me hapalua o ke pai ai no na paona he 20. Hookahi no malolo i-a hapaha. Mai Honolulu mai na amaama e lawe ia mai nei maluna o Kilauea, he mau ia hou aole i kapi ia i ka paakai, ua waiho ia iloko o ka wai hau, i ka ai ana iho, me he la akahi no a loaa mai ke kai mai.
          6 Paniku ia na ipuka o na halekuai o makou nei. Ma ka la 6 o keia malama, ua hele ka  Makai Nui, a me kona mau hope, e pani i ka puka o kekahi mau halekuai, o na ona o keia mau halekuai, aia no i Honolulu. He kauoha keia na ka Makai Kiekie mai Honolulu mai, no ka laikini ole, oia ke kumu o ke pani ia.
          7 Ke hoopapau nei na haole a me na kanaka i ke kanu i ke ko iloko o keia mau la, aka, no ka ikaika o ka la, ua kaulua iki ke kanu ana o kekahi poe.
          8 Na hale wili hou. Ke hoomaka nei ka hana o kekahi mau hale wili ko elua. O ka hale o Puehuehu i pau ai i ke ahi i kela mau mahina aku nei, ua paa ia hale i keia mau la, a e wili ana paha ke ko i na pu e hope o keia mahina.
          9 Ke kauoha ikaika nei ka makai nui o keia apana i ka poe malama hale inu ti, e kii i mau laikini inu ti no ko lakou mau hale, hoole mai no paa ka puka i ke ki ia.
          10 Ka poe noho manuahi. I ka loheia ana mai e pau ana ka poe oia ano i ka hopuia e na makai, ke hau e nei ko lakou nei mau lehelehe, olelo ae la kekahi poe o lakou he hana kanawai ole ia a ka makai, ua papa ke kanawai aole e komo wale ia kahi noho o ke kanaka, pela paha! He olioli ia o na wahi loio o makou nei o Kahookano a me Kalaipahoa. Ke nui ae na hihia imua o ka Aha Hookolokolo, kani ka laua la aka, he pohue ka lau e ohi. No ka mea, o na loio wale no ia nana e ku nei imua o na aha apana a me na aha kaapuni ma ke kuaaina.
          11 Ke ku wale nei ka luakini haole. Nui na haole ma keia apana, aole nae o lakou malama i ko lakou laikini. Aloha wale ka hale a ke Akua, i ka poe ole nana e komo i kona mau paia laahia, he mau makahiki ke ku wale ana o keia luakini nei.
          12 Ma ka Poaono, ua malama ia he wahi makeke no na i-a a me na pai ai, malaila e loaa ai ka ai ka i-a o na ano a pau, ua like maoli no me Honolulu ka nui o na kanaka ma na ahiahi Poaono. O ka apana keia e holo nei ka nui o na kanaka i keia mau la.
          13 Ke helu nei ka Luna Helu o keia apana, ua mahalo na kanaka i keia Luna Helu hou o Kohala Akau. Aole hoi pela mamua aku nei i kela Luna Helu mua. Ua hookuu ia kekahi poe no ka piha o na makahiki, e like me ka hoakaka a ke kanawai.
          14 Ke wawa koke ia ae nei no ka poe e holo balota ana no keia makahiki ae o hiki mai. Elua he mau loio, he kumukula kekahi, he kupakako kekahi a pela aku.
          15 O ka nui o na kanaka e ae o Kohala nei, aia no lakou malalo o kumakahiki a ka haole kahi i eku ai i ka lepo o ka honua. Ke kanawai paa kahiko i kau ia maluna o Adamu, me ka hou o ka lae oe e loaa ai na pono o keia noho ana.
LUTHER ONIULA-OPIO.
Kapaau, Kohala, Aug. 15, 1877.

          NANA KA AIHUE.—Ma ke ahiahi o ka Poakolu aku nei o ka pule i hala, ua aihueia mai ka uapo ma Ainahou ka waapa kia kahi holoholo lealea o ka unuhiolelo W. L. Wilcox nona ka inoa "Pauline," e kekahi wahi keiki o ka moku Abeona, e ku ana ma ke awa. Ua imiia aku oia e ka ona moku a loaa mawaho ae o Puuloa ma ka hora 4 o ka auina la. I kona wa i loaa aku ai, e hiamoe ana oia maluna o ka waapa. Ua ninau ia aku oia no keia aihue ana, ua olelo mai oia aole au i aihue, ina wau e ike mua nou keia waapa, aole au e lawe i keia moku.

Nu Hou O na Aina E.
Kaua Weliweli ma Europa.
KAHE A WAI KE KOKO MA KE KAHUA KAUA.
Lanakila Kilakila loa o Tureke.
PAHU-A KE AKAMAI O NA ALIHIKAUA O RUSIA.
Puali ka Hau nui i ka Hau iki!

          No ke ku ana mai o ka mokuahi kulanakauhale o Nu Ioka o ka laina hooholo o ka Pakipika nei, ma ka Poaha aku nei i hala, i ka wa a makou i makaukau ai no ke pai i ka kakou pepa o kela pule aku nei, iloko o kona mau la holo 7 a me 15 hora, nolaila, ua waiho makou i na nu hou o ke kaua maluna mai ona, a ma keia pepa e kuupau ia'ku ai.
          Ua lilo he mea kamailio nui ia ma na nupepa o Kapalakiko keia pio nui ana o na Rusia ma ka hoouka kaua hahana i hoouka ia ma ke kahua kaua o Plevna. O ka lono oiaio loa i hiki mai nei ma ko makou papakaukau, oia no ka hoike ana a ka Nupepa Weekly Bulletin o Kapalakiko o ka la 9 o Augate, a mai loko mai olaila makou e lawe mai nei i na mea ano nui, a ke halii aku nei makou i mau ohuohu no ka papaaina mea hou o ko makou poe heluhelu, me ke noi aku i ko makou mau makamaka e noonoo no ko kakou aina a me ko kakou aupuni, i ke kupanaha o ka nui o ko ke Akua aloha i ka Lahui Hawaii, e noho haaheo nei i i ka lai malino o ka maluhia, a o na aupuni ikaika o ka honua nei, na lakou no lakou e ulupa mai nei. "E mahalo nui ia na Lani no keia lokomaikai kupanaha."
          O ka Poakahi la 30 o Iulai i hala aku nei, oia ka la i hoouka ia'i ke kaua weliweli loa mai ka hoomaka ana mai o keia kaua, ma ke kahua kaua o Plevna.
          He 50,000 ka nui o na koa ma ko Tureke aoao ma keia hoouka ana, a o ka Alihikaua Osman Pasha, oia ke alakai maluna o keia mau puali koa, a malalo hoi o kana mau kuhikuhi ana keia loaa ana he mau lanakila, ua wae ia mai hoi lakou mai loko mai o na koa akamai o Tureke, a no ka helu 1 hoi o ka eleu a me ka mikiala. Ua paa hoi ia lakou na kulana maikai, a me na kahua ikaika, me ka hoolohe loa i na kauoha a pau e hiki mai ana i kela a me keia manawa. Ua hoonoho ia na puali koa mamua ponoi o ke alo o ke kahua aua o Plevna, a o kekohi aoao o keia mau puali koa, ua hoonoho ia lakou e hooluolu me ka makaala ma ka muliwai o Vid, no na kauoha a pau ke hiki aku, a pela ko lakou hoonoho ia ana.
          O na koa hoi ma ko Rusia aoao, i komo iloko o keia kaua, he 65,000 ka nui, ua hoonoho ia malalo o ke alaai ana a na alihikaua elua o Rusia, o laua hoi kekahi o na alihikaua i hilinai piha ia e ko laua mau puali koa, a ua kau nui ko ka Emepera manaolana ma na wahi a ko laua mau puali koa e nee ai, oia no o Gen. Krudener, (Kenela Karadena) a me ke Keiki Alii Schackosky (Secakoseke.)
          O ka nui o na koa o Rusia malalo o Karudena, he 8 mau puali koa nui, ua mahelehele ia iho i mau mahele malalo iho (Division) a pela aku.
          O ka nui hoi o kekahi mau koa o Rusia malalo o ke Keiki Alii Secakoseke, he 13 mau mahele uuku iho, (brigades) a me ka puali kaualio e kauo ana i na pukuniahi nunui he 160.
          Ua kauoha ia, i ka wa a Kenela Karudena e komo ai me ka manao e oki pu i na puali koa o Tureke mawaena o na mahele koa o Tureke ma Grivica a me ka mahele koa o Tureke ma na kahua kaua mahope ma Rahova, alaila, oia ka wa a ke Keiki Alii Secakoseke e hoauhee aku ai i na Tureke ma Radizer, a o kekahi Kenela hou iho o Rusia, oia hoi o Kenela Skabeloff (Sekabelofa,) i kona wa e ike ai i ko laua la mau puali e hoomaka ana ia mau mea i hoolala ia, alaila, e hele kipaku aku oia i na puali koa ikaika o Tureke ma Looca, ka  uali hope loa o na Tureke i mamao loa mai mai ke kahua kaua aku.

KA HOOMAKA ANA O KE KAUA.

          O Kenela karudena o na Rusia, oia ka mea nana i hoehu mua i ke kaua, e like me ka lakou hoonohonoho ana i ka lakou mau hoouka kaua.
          Ma ka hora 9 a me ka hapa o ke kakahiaka kona hoomaka ana i ka hoolele poka ana, mai ka waha mai o ka lakou mau pu, i ka ike ana hoi o na Tureke i ka lele ana mai o na poka mai ko lakou hoa paio mai, ua ala like mai na koa Tureke me ka eleu, a hoomaka aku la me ka manao lokahi.
          Ua loihi na manawa o ka hoouka ana, a mahope oia kaua loihi ana, ua hoomaka koke o Kenela Karudena o na Rusia e nee pu aku imua o na puali koa o Tureke me ka manao ole ae i ka make a na poka e haule iho ana, hookahi a lakou manao o ka hoemi hope aku i ko lakou enemi ihope, aka, i ko lakou hoomaka ana e nee aku imua, ua ikaika loa mai la na puali koa o Tureke ia manawa, a aole hoi e hiki ke hookuemi hope aku i ko lakou mau puali koa helewawae.
          Ua hoolilo nui oia i ka manawa loihi a hiki i ka aui ana o ka la i ka hooikaika ana i ka hookui pu aku i na mahele koa o Tureke ma ko lakou mau kulana ma ka akau, a i ka hiki ana i ka molehulehu o ke ano ahiahi, aole he wahi lanakila i loaa ia lakou, aole hoi i ike ia aku ke kuemi hope ana aku o ka enemi, aka, e oia mau ana ko lakou kulana, aka, o ka hapanui o ko Rusia aoao, ke lilo aku nei i na poka a me na mea make a na Tureke. No ka ike ana o ke Keiki Alii Secakoseke i keia kupilikii o ko lakou mau puali koa, ua lawe ae la oia i na kahua ma Radizer, a kukulu iho la i mau kulana 4 no lakou ma kahi hoomoana aku mahope, e kokoke ana ma na kahua a na Tureke e paa ana, kahi hoi a lakou i kipoka mai ai me ko lakou mau pu kuniahi nunui, ma ke alo ponoi mai o na kulanakauhale liilii e ku koke ana. Mahope iho o ka hala ana o ka hora hookahi o ko lakou hoomau ana i ke kaua, ua paniku aku oia i na pu kuniahi nunui a na Tureke a me kona mau puali koa helewawae, mahope iho o ka manawa loihi o ke kahe ana o ke koko weliweli me ka uhi paapu aku i ke kahua kaua me he wai nui la e kahe aku ana iloko o na alualua, ua lawe ae la na Tureke i na kulanakauhale liilii ma ko lakou lima.
          O ka lua o na kulana a na Tureke i paa ai, ua hoihoi ia mai ihope me ke kauoha ia aku e pale aku me ka ikaika ma kekahi malawaina nui, kahi hoi a lakou e paa ana, a mahope iho o ka lakou kaua ana aku, aka, mahope iho o kekahi mau hora pokole o ke kaua ana, ua nui hewahewa ka make o na aoao a elua, a he mea weliweli ka ike ana aku i ka make o ko na Rusia aoao i ke ahi ana ole o na poka a na puali pukaa o Tureke i hoolele makawalu mai ai. O na puali koa o Rusia i keia wa kaua hahana, ua pau ko lakou ikaika, ua kaua aku lakou me ka hoomanawanui wale no, ma na kulana nawaliwali o lakou ma ke kahua kaua i kupilikii loa. Ma ka hora 4 o ka auina la, ua hiki hou mai kekahi mau kokua o na Tureke, a hoouka koke aku la lakou i ke kaua me ka hikiwawe loa, maluna o na kahua kaua e uhi ana a puni o Plevna. Ua kaapuni ae na komopani helewawae elua o na Rusia ma ka aoao akau o ko na Tureke mau koa e paeli ana i na wahi e hookau pono aku ai i ka lakou mau pu, a komo loa aku iloko o ke kaona o Plevna, aka, ua lilo ia mau hoao ana he mea haule wale. Ua hoomau ia ke kau ia ana a hiki i ka napoo ana a ka la, me ka hiki nui mai o ko na Tureke mau kokua i kela a me keia manawa, e hoopuipui mau mai ana i kona ikaika. Ua kaua lakou me na pu a me ua pahi, a i ka hookui ana o na puali kaua i kahi hookahi, ua waiho ae lakou i ka make a ka pu a me ka eha a ka poka me ka pauka, a ua lawe ae lakou i na pahi a me na puupuu lima e hou aku ana a hou mai, a e kui aku ana hoi kui mai, a he weliweli a manaonao ka helehelena ke ike aku, a i ka hoomaopopoia ana o ka make o na Rusia, ua loaa keia heluna nui, he 3,000 na koa i make, a he 5,000 ka nui o ka poe i ku ka wawae i na poka, a i moku na lima i na pahi, a i mainoino hoi na helehelena ke ike aku, a e noho ana me ka uwe i ka eha i kela manawa keia manawa.

EHUEHU KA ALIHIKAUA SULEIMANA O NA TUREKE.

          O na lono a pau no ko na Tureke lanakila, aole no ia ma ka aoao komohana wale no e pili la ma ka muliwai Danube, aka ma ka aoao hikina kekahi, ma Tureke ma Asia.
          O ka Alihikaua Suleimana Pasha o na Tureke ma Asia, oia kekahi mea nana i hoomu aku na puali koa o Rusia ma ka hikina, oia hoi ma ke kulanakauhale o Eski-Sagara, me kona puali koa a pili pu aku la na Rusia ma Hainbaghay, a ua lilo mai la ia mau wahi malalo o ka mana o na Tureke, kahi hoi i lilo mua i ko na Rusia mau lima, aka ma ke alakai ana hoi a keia alihikaua, ua hoi hou mai la i ko lakou lima.
          O keia hoi hou ana o keia mau kulana ia Tureke mai ko na Rusia lima mai, e paipai mai ana ia i ke Duke Nui o Nikola, kekahi o na Alihikaua o Rusia, e hoonee hou ae i kona kulana mua e ku nei, a e hoopuipui hou ae hoi i ka nui o kona mau koa.
          He nui na aina o na Tureke e paa nei ma ko na Rusia lima, a he lehulehu hoi na kulanakauhale a lakou e noho haaheo nei, aia wale no paha ka hoi hou aku ma ka lima o na enemi, a hoopau ia ke kaua malalo o kekahi kuikahi, a i ole ia, mamuli o ka hoonou mai o ko Tureke mau puali koa me ka hoomanawanui, a e uku ia mai no ka uku a me ke poho o na Rusia ke lilo lanakila o keia hoouka kaua ia lakou.

POINO NA MOKUKAUA RUSIA.

          Ua hiki mai kekahi lono mai Konatinopela mai ma ka la 7 o Augate, e hoike ana no ka hakaka ana o na mokuhao Turee me na mokukaua 7 o Rusia, a ua hoopoholo ia he elua mau mokukaua o na Rusia, a o na moku elima i koe, ua pakele mahunehune aku ke ola. Ma ka muliwai Sulina kahi i hoouka ia ai keia kaua moana, o na alakai o na Tureke ma keia kaua moana, he mau alakai i hoouna ia mai Beritania mai.

KOMO O AIGUPITA I KE KAUA.

          Ke hoomaopopo nei no paha ko makou poe heluhelu i ko Aigupita aoao e kokua ai iloko o keia wa kupilikii o Europa, eia wale no ka mea e maopopo ai, o ka aoao a Enelani e hina ai, oia ka kona mau panalaau e hina pu aku ai, oia no hoi o Tureke. Ua hiki mai na lono ma ke teregarapa ma ka la 3 o Augate, e hoike mai ana, ua hiki ae na puali koa o Aigupita ma Beimrill, mawaena o Bazardjik a me Mejidjie, e kue aku me ka hooweliweli i ko Kenela Zimmerman mau puali koa, kekahi hoi o na Alihikaua o Rusia, e nee ana hoi o lakou e hookokoke aku me na puali koa o Tureke malalo o Mahmet Ali, e kokoke ana i Nasgrad, kekahi o na alihikaua o Tureke.

KE LAUKUA MAI NEI KA IKAIKA O NA RUSIA.

          Ua kauoha ia aku nei ke Keiki Alii M lan o Roumania e hoolako mai i mau kokua no Rusia, a ua makaukau koke oia me ke 30,000 koa ma ka la 3 iho nei o Augate.
          Ua lawe ae nei na Rusia i ka mana o na alanui hao o Roumania, a ela ma ko lakou lima ke hoohikihiki mai nei i ko lakou mau puali koa i kela manawa me keia manawa.
          Ua manao kekahi alihikaua o Rusia, oia o Czar, e noi aku i ka Emepera o Auseturia no keia auhee ana o na Rusia ma ke kaua ma Plevna.
          Mailoko mai o na koa o Rusia 3,000 i make ai ma ke kaua o Plevna, ua make hookahi Kanela a me hookahi Mekia kenela, a he elua kenela i weluwelu na lima, malalo o ka puali koa o Kenela Gourka.
          No keia kuemi hope ana o na Rusia ma keia kaua, ua hoomahuahua ia kona mau koa ma na wahi a pau, a aole paha e emi malalo o 700,000 ka nui o kona mau koa i keia wa.

HALAWAI NA EMEPERA.

          Nu Ioka, Augate 7.—Ua hiki mai ka lono mai Berlina mai, e hoike ana i ka hui kuka ana o ke Emepera o Auseturia, ma ka Poakolu, la 1 o Augate, ma kahi e kokoke ana i Islon, a o keia halawai ana o keia mau Emepera, he halawai ano nui.
          O ka Emepera Uilama o Geremania ka mea nana i waiho mai i ka manao e ku i ka wa laua a elua i na wa a pau, a ua hooholoia.
          Chicago, Aug. 10.— Ua hoike ae ka Nupepa Taribuna o Ladana, e olelo ana, ua hoouka ia he kaua mawaena o na Rusia a me na Tureke ma Lovatz ma nehinei, Augate la 9, o ka nui o ka make o na Rusia he 900, a o ko na Tureke; he 160.
          He mau puali koa nui ko na Rusia malalo o ka Alihikaua Czarowitch e huli pono ana ia Eyoub Pasha ma ka aoao hema, a me Mehemet Ali ma ka aoao akau.
          Ua hoonohonoho ia lakou mai ke kukulu mai o Rashgar ka hoomaka ana a hiki ka hope ma ko Osman Pazar.
          Ua manao ia o ka nui o na koa o Eyoub Pasha, he 48 bataliona koa helewawae, oia hoi he 24,000 ka nui, he 62 mau mahele koa kaualio, a he 15 mau mahele koa pukaa.
          Ua hoonee ae nei ke Duke nui o Nikolosa i kona kulana mai Bella mai a hiki i Bulgereni.
          Ua hoopaneeia ka ae ana mai o na puali kokua o Roumania ma keia aoao o ka Danube, a hiki mai kekahi mau mahele koa nui o Rusia.

          Ua hiki kino makou ma ka halekuai mea hoonani o A. L. Kamika, (Kamika opio) e ku nei ma ke alanui Papu, a ua ike makou i na mea liilii kupono no na lako kakau, a me kekahi mau mea kupono no na keonimana o keia kulanakauhale. Ua makana pu mai oia ia makou i kekahi penikala ano hou ua pau pu na lako a pau o ke kakau ana. Ke kono aku nei makou o ke kakau ana. Ke kono aku nei makou i ko makou mau makamaka, e naue ae malaila i ike pono i ka nani.