Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 101, 6 January 1890 — He Moolelo Kaao Hawaii NO KAHALAOPUNA, KA Nani Oi Kelakela a me ka Ui i kona mau la. KA KAMAHINE A KAAKOPUA A ME KAHEHUNA. [ARTICLE]

He Moolelo Kaao Hawaii NO KAHALAOPUNA, KA Nani Oi Kelakela a me ka Ui i kona mau la.

KAIKAMAHINE A KAAKOPUA A ME KAHEHUNA.

Ka Mu-o, Ka-ao, Ka Liko ka Pua iuka o Waolani. KA MEA NONA KA UA KUAHINE O MANOA ME KA NALU O KALEHUAWEHEWEHE, WAIKIKI. &c. &c. &c.

Holo na kumu pili o Pohumakaino

me ka mano-waa ma Wa-

ikiki mai Molokai mai. Hoikeia o Kahalaopuna. Make o Kauhi, a kalua paa ia i ka imu—Lilo o Kahalaopuna ia Kalamaula, ke keiki o Puna Hawaii.

A eia iho keia mau laina mele malalo iho: "Ua wela ka Hoku ka malama. Ua wela makalii Kaelo ia Kaulua. Kaiehu ka moku hapapa ka aina. Haahaa Kaulu o Wahinekapu. Kiekie Kilauea—, I ka ua i na ke ahi—, I ke kaunu a Kapuulena, He kai huli iwaho o Papalauahi, He kai kuaau lehua ko Panaewa. Ke popoi ae la i ke ahua Lono—e. E lono ana no aunei he hookuli—e, I waimaka nou—no ka mea, aloha.

I keia wa i hoolei ia aku ai o Kauhi iluna o ka imu, oiai ke anaina kanaka nui e ku ana a puni ka imu e nana ana i ke ano o kona hopena make mainoino, aole no hoi i lohe ia'ku ke kahi leo e auwe mai ana oia i ka wela o kona kina i ke ahi, o ka leo oli wale no a hiki i kona make ana, ua hookuu loa ia kona kino na ke ahi e hana a hiki i ka lilo ana o kona mau iwi i lehu a mahope iho o ka ike ana o ka poe kanaka ua pau kona kino aua pau no hoi ka ikaika o ka a ana o ke ahi nolaila, ua kanu ia Kaimu me ka hana ia ana, aole e hoomanaoia he imu ma ia wahi, a oia ka hooko ia ana o ko Pohumakaino mea i olelo ai ma na kumu pili o laua, a nolaila, e na hoa heluhelu o ko kakou moolelo, aole he kamailio hou ana no Kauhi ma keia wahi

o ko kakou nanea, a e huli ae kakou a kamailio pokole no Kahalaopuna me kana kane hou me Kalamaula. I ko manawa i hoi aku ai o Kai kuhihewa i kona hale ponoi, oia, o Kahalaopuna e noho mai ana me kana Ulua hou akahi no a hookuene ponoi ia ka noho ana o ke lii me na hoonanea ana me kana Malihini, nolaila, ua haawi aku ke lii i na hoohiwahiwa ana no Kahalaopuna me kana malihini kaulana mai o Kalahiki a me kona poe apau i hele mai ai mai Hawaii mai, a me ko Molokai poe i hahai mai ai maia huakai hookahi, aua lawe @ li

no na ka moku i Aikane o Kalamaulu nana a o Pohumakaino hoi iaia ka mana nui maluna o ka Mokupuni Oahu mai na mea nui a na mea liilii, mai loko a wahoi iaia ka make a me ke ola, ai iaia ka maka a me ka Moa, o keia mau mea a pau i loaa ia Pohumakaino, oia no kamanao hilinai a me ka pau lele o ke lii maluna ona, @ ia la iho a po, ua kauoha ke lii i na lealea o na ano hula a pau i kona poe, makaainana, oiai, o ka po ia e @ ai o Kahalaopuna me Kalamaula a he po nui ia no @ a me na makaainana, @ na @ loa. Elike me ano @

laila hoi me ka poe lealea o na malihini o Hawaii mai. Ua hoohala ia he mau po a me na la ma keia mau lealea ana, a mahope mai o ia mau la ua lilo o Kalamaula i mea makaikai nui ia e ko Oahu poe no ke kanaka ui a maikai. Aole hoi he mea e olelo ae ai ua kupono ole ko Kahalaopuna lilo ana iaia i wahine, no ka mea, ua like ke kui ana o na pua, he mau liko wale no nae a elua. I ke kamaaina lea ana iho o ka noho ana, ua kau aku la na pono kino a pau maluna o na makua o Kahalaopuna a me kona kahu hanai mai a Pohakumakaino mai. Ua ike ia ko Pohakumakaino noho aloha pu ana me na 'lii a me

na makaainana a me na kanaka i ke alo o ke alii. Aole oia i kaihi ae ma kona ano hookiekie, nolaila, ua mahalo nui ia oia ma kona noho ana maluna o na waiwai o ke 'lii Kakuhihewa a pau. I ka hala ana o kahi mau la loihi, ua hele pu ke 'lii me Kalamaula me Kahalaopuna e kaapuni ia Oahu, me ka makaikai ana i ua wahi pana a haulana o Oahu. Ma keia kaapuni ana ia Oahu, ua hookamaaina iho la kahi poe Hawaii me ko Oahu poe, a ke poina aku la na hoomanao ana o kahi poe o lakou i ka aina hanau. A hala he mau makahiki o ka noho pu ana o Kalamaula me kana wahine imua o ke alo alii o Kakuhihewa. Ua noi aku oia i ka oluolu o ke 'lii e hookuu mai iaia me kana wahina e hoi i Hawaii me kona ohana nolaila, ua ae no ke 'lii i kona manae, a ua aua aku ke 'lii ia Pohakumakaino e noho pu me ia. A pulelo hou aku.