Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 128, 12 February 1891 — Page 1
This text was transcribed by: | Richard Tavares |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II, HONOLULU, FEBERUARI 12, 1891. Helu 128
-----
HE MOOLELO NO MORIWIANA.
Ke Kiu o na mea huna ekolu---
Ka u ii hoolilo i ke kua o na lio i home nona---
O ke kana ka opio i lilo i kua kaulana i na ia o Kalemana o Bohemiana.
-----
Alaila e ka mea heluhelu, me keia mau kukai olelo ana a ua mau koa la, hui hope ae la lakou iloko o na apo ana a ke aloha, a no ka hapalua hora mahope iho, aia ka moku o ka alihikaua Alefonzo e hoopii ana no Bohemia ka ihu, a o ka halelana hoi o ke koa opio, hoomau aku la oia ma kona alahele moana no ke kowa o Gibaraleta.
O ke awakea ua la ala, hookomo aku la ka Hae Eleele no ke kowa o Gibaraleta, a ma ka auina la, haule hope aku la ua kowa la.
Ma keia wahi wahi i huli ae ai ke koa opio Moriviana, a haawi aku la i ke kauoha i kona kapena me keia mau olelo.
E kapena Kamedoa, e hooholo ia ko kakou moku imua o ka makani, a e makaala ia hoi na wahi a pau o ka moku, ke ole au e kuhihewa iloko o na minute pokole, e loaa ana kakou i kekahi makani nana e hoohakalia loa mai ia kakou ma ko kakou alahele moana nei, ano e kapena Kamedoa e hoolohe i ke kauoha, a e hooko me ka pololei.
O keia mau olelo a ke koa opio, o ia ka ke kapena Kamedoa i lawe ae ai i ka mana o ka moku malalo ona m w ka haawi pu ana aku i ke kauoha i kona mau sela no ka makaala ana ma kela a me keia wahi o ka moku.
Emoole, aia ua moku Hale Eleele la o hoopiipii ana imua o ka makani, e like hoi me ke kauoha i haawi ia mai ai nana e hana.
Aka e ka mea heluhelu no elua wale no hora o keia hooholo ia ana o ka moku imua o ka makani, aia hoi, ua hoonou mai la ka makani mamua o ko lakou alahele me ka ikaika, me ka hapai pu ana i na aleahiu o ka moana, a iloko o na minute pokole, ua hiki hou ole i ka ike o ke kapena ke hoomau hou aku i ka holo ana o ka moku imua, me ka hololi hou ole ia ae i ihu okoa.
Mamuli o keia poino; ua komo mai la ka hopohopo iloko o ke kapena no ko lakou, a o ia ka ua kapena la i huli ae ai imua o ke koa opio, a hoike aku la i na mea a pau.
Wahi a ke koa opio, e kapena Kamedoa, o ka mana a pau o ka moku aia no ia malalo o kou malu, nolaila e haawi i na mea a pau au i ike ai he mea pono no ko kakou halelana.
O ka hoonou ana mai o ka makani me ka pakuikui mai o na ale me ka ikaika mamua pono, na ia mea i hoohakalia loa maa ia kakou, a no na la elua o keia hoomau ana a ka makani ikaika, ma ke kakahiaka o ke kolu o na la, ua malie maila ka ino, aka o ke alahele moana nae ua hala loa ia ma ka hema, nolaila ua hoopiipii hou aku la lakou no ka akau, a ma ka auina la, ike ia aku la ke ao aina i ka lele mai mamua pono o ka ihu o ka moku.
O ka ike ia ana aku i ke ao aina he mau minute ia o na manaolana i hoi hou mai ai maluna o na mea a pau o luna o ka moku, a o ia ka lakou i haawi ae ai i na hoomaikai ana i na lani.
Ma ke kakahiaka o ka eha o na la, ua kalewa ae la lakou mawaho o kekahi aupuni, a na kona hae i hoike mai o ke aupuni ka ia o Helene.
A no e ka mea heluhelu, eia kaua ke ike nei i ka mokukaua Hae Eleele o ke koa opio ke kalewa nei ma waho o na wai o ke aupuni o Helene, alaila o na hana a ua koa opio la oia ka kaua e makaikai aku ai ma keia mua iho o ko kaua moolelo.
Oiai ka moku o ke koa opio e kalewa ana iwaho o ka nuku awa o ke aupuni Helene, ua huli ae la ua koa opio la a kamailio aku la i ka moi Mikaela:
E ka moi Mikaela, wahi a ua koa opio nei, o ke aupuni keia o Helene kahi a kou ihiihi e lawe ae ai i ka hanohano o ka hiipoi ana i kona kalaunu, a me ka hoomalu ana i kona lahui kanaka maluna o ka noho ana kaulike a me ke kuikahi, aka e Mikaela ma ou ala, e hoea mai ana he ninau pili aupuni koihoi e kono ia mai ai o Europa holookoa nei, o ke kahua kaua hookahe koko o ia wale no ke kahua kahi e hooponopono ia ai o ua ninau aupuni la.
Ano e Mikaela e hoomakaukau nou iho, a ma ka hora 12 o keia la e lele aku ai kaua no uka o ka aina.
Ua haawi mai o Mikaela i na hoolohe ana no mna olelo a kona hoaloha opio, a i ka pau ana ua kunou mai la oia me ka pane pokole ana mai: E makaukau ana au no ia manawa, e like me kau kauoha e kuu hoaloha.
-----
He Moolelo Nanea.
No Ke
Kamaliiwahine Laulie.
A i ole
HE NANEA KAMAHAO NO KA
HULU GULA O
KIBERIANA.
-----
He Kano Kahiko no Helene.
-----
MOKUNA VI.
I ua opio la e hoomau ana i ka hele ana imua, ua hawanawana mai lam o Hera iaia i ka i ana: E ka opio, eia o eke hele nei imua o kou enemi, no ka mea o Auwe keia ke kaikunane o kela mau luahine ekolu au i ike mai nei, a he hookah no hoi ona maka aia mawaena konu o ka lae, nolaila e makaala oe nou iho, oiai ua unu kela mau luahine ia oe e make.
I ka lohe ana o ua opio nei ua pane aku la oia, heaha hoi ka hewa ke make au mamuli o ka mea a’u i paakiki ai, a oiai ua hoolako mai o Alahe i ka ikaika iloko o ko’u mau lima, nolaila e hoohana au ia laua e pono ai.
E Kolana, aole keia pilikua i ike i ke alanui e hiki aku ai i ka hale alii, aka o kana mea i ike o ka lokoino i na mea a pau e halawai aku ana me ia, nolaila e kiai a e makaala oe nou iho.
Me keia mau huaolelo npio iho la ka leo o ua Hera la, a o ka opio hoi hoomau aku la oia i ka hele ana imua a hiki ma kahi a ua pilikua nei e moe ana, kamailio iho la me ka leo nui, e ke kuahiwi nui e moe nei, e ala eia ka malihini me ka hua i ka umauma.
Oiai ua pilikua la iloko o ka hiamoe nui nua lohe koli’uli’u ae la oia i keia mau huaolelo a ka opium nolaila ua onioni hou ae la moia me ka hoomohala pono ana i kona mau wawae, a li’uli’u kana wili ana i o a ianei, ua ala mai la moia a olelo mai la:
Owai nei lapuwale e hoohikilele nei i ka hiamoe o Auwe i ke au moe? Ua kamailio ia mai keia mau huaolelo e ua pilikua la me ka leo nui ana i hoonaueue ae i na kumulaau nui mai ke aa a hiki i ka wekiu.
Iloko o keia manawa a ua pilikua la e kamalio ana, ua huila pono mai la kona maka hookala kupua imua a ahuwale na helehelena o ka opio imua ona me he mea la ua hoholo iho maluna ona na ku kuna olinolino o ka la, a i ka opio i hahai aku ai i na mea am pau i hana ia mawaena ona a me na luahine a me ke kumu o kona hiki ana aku imua ana ua iho mai la na lima o ua pilikua la me kona kino holookoa maluna o Kolana me ka hoopuka pu ana i na huaolelo hailiilii mai kona waha mai, aia hoi moku aku la kekahi lima o ua pilikua la i ka hauna pahi awaawa a ka opio, a ninau ana ka poohiwi aia la ihea kuu lima.
Onou poo hou mai la ua pilikua nei me ka mana e lanakila ana maluna o ka opio, aka nae na lilo kana mau hooikaika pauaho ole ana i mau moeuhane palaualelo, pela i lilo ai ua nunui maka-kahi la i moepuu na ka make.
Ua olelo ia maloko o keia moolelo, o ke kanaka ola e ike ana i na helehelena kaukaweli o keia pilikua, e auwe mau ana lakou a hiki i ka wa e pahemo ai ke ola mai ia lakou aku, nolaila ua laki loa ka opio no ka mea i na hora o ka po ko laua halawai ana, a aole hoi oia i ike pono aku i na helehelena hoomaka’uka’u o ua pilikua la.
i ka make ana o ua pilikua nei, ua ku ae la ua opio nei iluna no ka hoomau aku i kana huakai no ka halealii, ea nae ua olelo mai la o Hera iaia e huli iloko o ke eke o ka lole wawae o na pilikua la i ke ki o ka puka-pa o ka halealii, nolaila ua kukuli iho la oia ma ka aoao o ua pilikua la me ka huli ana iloko o ke eke, a he mea oiaio ua loaa io aku ia i ua opio nei ke ki o ka puka-pa ma ke kua o ka halealii, a ua holopono kana mau hana a pau i hana ai mamuli o ka huna ia ana o na helehelena o Auwe e ka pouli e aaki ana ia wa ka po.
I ka loaa ana o ke k ii ua opio nei a kaua ua hoomau hou aku la oia i ka hele ana imua a hiki wale i kona puka ana mai ka ululaau aku, a o na hora hoi ia o ka wehe ana kaiao, no ka mea ke liuliu hou mai la na kukuna hikimua o ka la e papale nei e hoopumehana hou mai i ka ilihonua.
Aia hoi ike aku la ua opio nei me na maka maluhiluhi i ka hulali mai a ka puo’a o ka halealii i kahi mamao, a ike ou aku la no loi oia i kahi moku o lakou e okuu mai ana i kahakai, hu ae la kona aloha i kona mau hoa alo-make o na ino, he mai o ka moana, aka nae no na minute pokole wale no ka lumilumi ana iho a ia mau haawina i ka puuwai o ua opio la o ka pau ae la no ia, no ka mea, alai koke e ia ae la ka ike ana aku i kahi halelana o lakou e ka ululaau.
Aole i pau.
-----
Ua loaa mai nei i keia wa koke mai nei ia Egan&Gunn, ma ka aoao ma nae iho o ka Hale o Makinikaea, kihi o Alanui Moi, a me Papu, ma ka Australia mai, na mikilima eleele o na ano a pau, na lole kalakoa eleele, na keokeo lahilahi, na makalena, a pela aku. O keia ka wa kupono e loaa ai ke kuai makepono ana. --- 1 w-d.
-----
He Ohohia Nui,
-----
O ka Leo o ka Lahui aia iloko o ka lokahi.
O ka hookuee ana oia kona enemi.
Eia ka poe @ hookaa mai ma ka l@n@ o
na Luna:
Ian. 1 Princess Liliu Haimoeipo @
Mrs. C. I. Hiram @
C. W. Ashford Merchant St 5
Chas. Hopkins @
Chas. Gulick 1
W. C. Achi 1
Wm. Kamana Kawaihao 1
Jas. Quinn King St. 1
Wm. Rice Merchant Ss. 1
M. L. Wailele School St. 1
I. Kahiapo Leleo 1
Puakinamu Kakaako 1
J. W. Okuu Kawaiahao 1
Kaauwai Liliha St. 1
Wahinelili Kunawai 1
Ma o George Kanikau ka Luna eleu.
Ian. 1 Kaelele Kalihi 1
Kaui Kapalama 1
Lokalia Koioiu 1
Kakai Leleo 1
Kaluhimoku Honokaupu 1
H. Dolo Niupaipai 1
Kumukahi Waikiki 1
Elemakule Moiliili 1
Kahue Puahia 1
Kahailiopua Kamanuwai 1
Kamakaole Waikiki 1
Keala Leleo 1
S. M. Mahoe Leleo 1
Meheula Auwaiolimu 1
Feb. 1 Kahana Puunui 1
S. Poni Kaumakapili 1
Kaluhimoku Honokaupu 1
M. Awa Kukulu-aeo 1
Noa Kaumakapili 1
Kaui Kapalama 1
Kakai Leleo 1
Lokalia Kalia 1
J. Hapa 1
Ma o J. W. H. Keanu Ka Lima
Feb 10 Meleholeko 1
Hoalo’u 2
Kalehua Puukolo 1
Lahapa 1
Kaui 1
Makalii Makeke
Keumi 1
Kamoku Auwaiolimu 1
Palakiko 1
Haleakala 1
Keaweiwi Koleaka 1
Kahoiwai Kaakopua 1
Kewiki 1
Ane Pelekane 1
C. Spencer 1
Mano 1
Mahi Kikihale 1
Kaalele Kamanuwai 1
Mio Kulaokahua 1
Kamiano 1
Kaaina 1
Kahiwalani 1
Nakanealoha 1
Kaneaiakala, Ka Luna Eleu
-----
I ka Poe Lawe Nupepa.
Ke poloai aku nei makou i ka poe heluhelu e lawe nei i ko kakou nupepa, makaala mai i ka hookaa ana i ea uku o ka Nupepa ma ka hebedoma, a e malama i na palapala hookaa mai na luna aku nona na inoa i hoike ia ma ke poo o keia Nupepa. No ke paewaewa o ka hookaa ia ana o ke dala, a me ka hoohiki loa ana mai i ke keena nei, ma hooholo makou ma ka hebedoma ka hookaa, i @ ai ka hookaa ana a ka mea e lawe ana, a i maopopo mau ai ia makou, i kela a me keia hebedoma, ka poe i hookaa mai a me ka poe i hookaa ole mai, a ina @ hookaa me ka loaa aku o ka Palapala hookaa, he mea hoi e maopopo ai, ke ulu ae ka nele o ka mea heluhelu, ko okiia aku ka nupepa no ke kaa ole ma o na luna ae, alaila, no na luna ka hera, aole no ka mea heluhelu, a ina aole ia maoli no na luna ka hewa, alaila, e kela ia @ kou no ke oki ana aku i ka poe hoo@ ole mai i ka lakou nupepa.
J. E. RUSA.
-----
Olelo Hoolaha.
Ua makaukau @ mea nona ka inoa malalo i@ e hana i na POHAKU PUNA ELEELE a me na pohaku e ae no nupepa kupapau, a me na kahua kukulu kia hoomanao. O ka poe makemake e waiho mai i ka lakou mau kauoha me Ioane Akina.
J. BOWLER.
Sept. 22, @