Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 276, 9 September 1891 — KA HAIOLELO A KA MEA KIEKIE KE KEIKI ALII DA VIDA LAAMEA KALAKAUA IMUA O NA MAKAAINANA I AKOAKOA AE MA HONUAKAHA. [ARTICLE]

KA HAIOLELO A KA MEA KIEKIE KE KEIKI ALII DA VIDA LAAMEA KALAKAUA IMUA O NA MAKAAINANA I AKOAKOA AE MA HONUAKAHA.

(lulai 31, 1863.)

E na makaainana o ka Moiwahine Liliuokalani, ke hoolaha aku nei makou i keia haiolelo malalo iho, i hoopuka ia e ko kakou Moi aloha i liala e aku ; oiai oia e noho lawelawu ana ia wa; a he kulana lioi kona o na Keikialii Kiekie o keia Pae Aina, a i mea hoi e ike ai na makaaiuana i kana mau olelo naauao, a aloha aina oiaio hoi, oiai, aia ma ke kulana aiii lianau o Hawaii nei ia mau la; aka. ua pii &e kana mau olelo me ka walohia, a pahola ae la maluna o na papaiina ou e Hawaii, a he mea hoi e hiki ole ai e hoopoina ia e ke kanaka puuwai aloha aloha alii oiaio. Nolaila, e wae kakou, a e kaana i ksna mai|ololo oia au i hala. * Imua o oukou e na makaainana o ko kakou uai aupuni kauiana, ka mea hoi i kapa ia, ka Napoliana o ka moaua faki})ika nei, a lionahae hoi o na kaiaulu p Ilawaii uei, oiai oia uia ke kahua o ke kahua © ka liooUaho koko ia mau la, a i na la o ka maluhia i uhi mai ai maluna o ka aina, ua opiopi akn la oiA i.% mau haoa a wniho aku lu. Mn om hpi i hili ni keia mau pae

moku a pau. a ina aole ia, ina lahe oia ioau* no ka nolio ana o kela a mp keia Mqkupuni nona iho, ame ; k-©na Moi» & me na Alii, aolle hoi au e hewa ke olelo ae, ke mau nei Aoke kaua ana a hiki i keia la, a o ka hopena e neoneo ana ka ama mai o a o. i Nolaiia, ke haawi aku nei au i ka'u hoomaikai ana a pau imua o fce Mana Loa 5 oiai kona ihiihi, kona ano&np a me kona aloha paumako maluna o kakou a pau. Oiai lioi kakou a pau i akoakoa

mai nei ma ko y u home nei. no ka hoomanao ana i ka la i loaa ai ia kakou fca hanohano oi kelakela, mai ko. ke Akua aloha ana mai ia kakou. E na makaainana, o'u hoia hoi o ka'pupuu hookahi, a ma o oukou ala i loaa ai ia'u he alii ana, i kakoo ia hoi e na haipuie mār Hawaii a Niihau; ia la o ka poino i ili mai ai maluna ou e Hawaii, oia no ka la 25 o Feberuali, M. H. 1848, ua kuu ia ka hanohano alii o ke Aupuni Hawaii ilalo, oia hoi keia hae e welo nei. A mahope aku oka la 25 0 Feberuali, ua nalowale kona mau kahakahana aloha mailuna aku ou e Hawaii, ua pau hoi kona ike ia ana maluna o na alo apiipii o keia mau kai ewalu, a ua kohi ia ke aupuni iloko o na koloka eleele o ke' kanikau, iloko o na malama elima, ame na la 6ha. Oia ka wa ako kakou Moi aloha, Kamehameha 111 1 pahola ae ai i kana kuahaua ana, waii a Kauai, e pelu iho i ko lakou mau kuli ilalo a e nonoi aku i ke Akua, e haawi msi i na kokua ana ?a kakou, oiai, he lahui nawaliwali kakou; aka, o kona mana oia ko kakou puu hoomaha, a hiki i keia maeiawa. | He mea oiaio, ua hooko ia kona leo Haawi i'a mai no ma i j na kokua ana, me ka hakalia ole, ! oiai hiH, i keia la i ike hou ia ai na aloha o ko kakou hae, e pulelo ana i ka weleiau makani; aua kapa ia keia la, <4 Ka la hoihoi ea o Hawaii nei." Oiai hoi ka le komaikai nui o ke Akua Mana lioa, i nookomo iho ai i kona uhane iloko o ke poo o ke Aupuni Nui o Beritania, a e ahewa ana hoi i na ha* na a kekahi o kona mau alii. A mamuli o ka makemake ole o kefa aupuni e pakaha ia kakou; nolaila, ua kauoha koke m o Adimarala K% maki e hoihoi koke i ke ea o ke au* pun* Moi o Hawaii; a o na Hae Beritania e kau ala a puili ka Pae Ai* na Hawail, e huki iho ilalo, a e hoi-i hoi pololei mai i ke aupuni o Beritania nei. oiai o keia man hana a pau, ua hewa ia.

Nolaila, e na puuwai Hawaii oiaio hoi a pau, eia kakou e hauoii nei i ka la i iooko ia ai ka leo o na hai pule, ka poe hoi i hooko i ke kauoha ako kakou Moi i aloha nui ia, ka hiki inua hoi o na mei i haawi mai i kona lima akau o ke aloha no kakou a pau. * O kana mau hana aloha, i huipu ia hoi me keia la oi k(>lakelu, oia no*kooa kia hoomauao, e poiau ole ai ina kupb Hawuii a pau, E na makaainana aloha, e haawi aku kakou i na hoomaik&i ana i ka Haku Mana Loa, oiaikamanao kona, uhaue .e uhi nei maluna o ka>kou a pau. Omi hoi, oia ka alihikaus. o ke ola iua» loa, oia no ka paki; am« ke alai: nolaila e hoomaikai kakou i ke Akoa. ma keia mele i haku ia— 1 Oli aku ia lehova, Lanakiia pomaikai; f T Alihikaua nani. i*io o na enemi. Iltn Halohuā Amon*, *u\

2 Lo Keoki me aa koa ona IvAU ihooko ai; Natii kou lokoiwkai, ' Ia makou na^auwa»au. •1* gii lakou e luku, *Huhtt waie ia makou ; Hiki e mai la o Lono, i Lanakila no makou. J 4 Hapai kakou ia lehoYa, Ke'Lii lanakilaai; Oke Aupuni Hawaii, - I oni paa a māu loa. Mahope iho o keia anaina haipi•lo; ua makemake au e ai pu kakou, a e inu hoi no ke ola oko kakou Moi, ka Lahui, a me ke Aūpuni, oiai ko ke Akua aloha ia kakou. A ua hooko aku la ke anaina i na kono ana aka mea Kiekie ke Keikie kje Keikialii Davida Laamea Kalakaua. Nolaila, eka Lahui Hawaii v eia na oielo walohia a ka lani i hala aku, a he mau naauao hoi e hiki ole ai e hoopoina ia; oiai, oia kekahi Moi naauao loa, i olelo nui ia e k6 ke ao nei, wahi a na poo Ka launu o na aupuni nui o ke ao nei, o ka Moi Kalakaua. aole oiae pono e noho Moi no na kanaka he 60,000 a 70,000, oiai, he uuku loa lakou, kupono oia, e noho Moi no na kanaka he 40,000,000 a 100,000,000, alaila, iwaena oia lahui, e ulu auanei kona ike o oi aku. Nolaiia, ke haawi pei makou i ko makou puuwai aloha mkeia mau mapuna olelo aloha.