Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 485, 24 June 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

JNO. E. BUSH.

 

Lunahoonouopana a me Puuku.

 

POALIMA, IUNE 24, 1892.

 

HE HUAKAI ALII.

 

Ua ninau ia aku ke Kuhina o ko na Aina E, Hon. S. Puka e ka L. M. Akepoka, ina ua ike lakou no kekahi huakai, e olelo ia nei, a ka Moiwahine, e manao ana no na Paemoku o Tahiti a me na pau akoakoa o ka Paeakoakoa o Paunutu. Malia paha he huakai imi Lahui keia e wawa ia nei.

 

HE LAPAAU HOU.

Ma ka Buke hoomana puka mahina a ka Hoomana Enelani, Iune 15, 1892, ua hoike ia ae he Iapaau hou e olele ana he ola ka mai lepera. E makaala ke aupuni i keia mea, a e hookohu aku i poe Hawaii naauao kupono e lawelawe pu ma ka malama ana i ke ola o ka lahui Hawaii.

 

HE OLELO HOOHOLO.

Ua lawe mai o Hon. Bipikane'i kekahi olelo hooholo, e kuu ia o Hon. R. W. Wilikoki e lawelawe i ka hana a ka Apana o Waialua i hoonoho ai ia ia e hana. Ua lohe mai makou e noi ana ka Loio Kuhina e hoopau wale ia nahihia o ka poe hoeueu ana. Ma ka Hon. Bipikaka olelo, ua like no lakou a pau ina ua ku i ka hewa, ua like me ka poe aihue moa, ua ai like lakou a pau. Malia paha, o keia iho la ka mea e maauao ai, a lawe i ka olelo ao, o ka poe ake i ka pahikaua, e luku ia no e ka pahi kana.

 

KA HOOEMI LILO.

Ma ka Poakahi i hala iho la, ua nui ka paio ia o ka ifamu ma ka bila haawina, no na lilo hookipa aupuni, he $8,000. Ua waiho mai ke Komite e hoemi ia ka itamu i ka $4,000, a na noi ae ka Lunamakaainana o Koolaupoko e kapae loa ia ka itamu. Ma keia noi ua kokoa ia mai e ke Alii Kakina, a kakoo ia ae e ka Hon. C. W. Akepoka. He nui na olelo ana na aoao elua, no ke kapae loa a no ka hoemi.

Ua hoike mai ke Kuhina Paka, o keia itamu no na hookipa Aupuai ana no ia, a ua olelo mai no hoi oia ia wa hookahi, i ka mea kupanaha loa, o ka $10,000 o ka elua makahiki i hala no ka iahui, ua hooliloia no ka ahaaina la hanau o ka Moiwahine. Ma keia e ike ia ai ke kupanaha o ka hana o na Kuhina i ka hoolile wale i ke dala no ka hookipa ana i ka poe ai puaa a inu Kamapena o loko aei iho no o ka aina.

Ua kue ia leia itamu e ua hoa ma ka aoao kapae, no keia kumu. Ua lawa no ka Moiwahine i ke $50,000 mai ka loaa Aina Leialii mai, me kona $15,000 haawina mau, a me $8,000 no na lilo o Hale Alii a me na haawina e ae, i hiki aku i ka $75,000 a oi o ka makahiki. Eia ka ninau, iloko o ka nele o ka loaa o ka aina, a me ka makepololi o na makaainana, ka haule o ka loaa aupuni he $200,000 malalo o na loaa makahiki elua, i houluulu ia e na Kuhina, aole anei he kupona e kapae ia keia itamu, i mea e hiki ai ke koopau ia na pilikia o na makaainana o na apana e hoopii mai nei, a e lawe ia mai nei iloko o ka Hale Ahaolelo e ko lakou mau Lunamakaainana? Ma ka hoolohe aku, ua wikiwiki ka waha o na Lunamakaainana i ka olel hoemi lilo, a e hoemi aua hoi i na wahi uku haahaa o na Lunamakaainana Apana a me Hoomalu, mai ke $70 a ke $60, a mai ke $50 a ke $40 o ka malama, a me he la e kono ana e hoi hou keia poe a malalo o na hana kine a na mabi ko i ola ai ko lakou noho ana. Ua lilo nae na uku kupono e ola ai na luna aupuni o keia ano no ka hana ana i ka hana i mea hoemi ia a o keia puu dala nui hoi no ka hoonui hou aku u papaaina hookuhinu i ka hu o na hanai-a-huhu a ka Aha Kuhina a me ka Moiwahine. Ua kokua ia no keia itamu e na Lunamakaainana a pau o na Kuaaina mai, koe kakaikahi aku kekahi poe, he eha puha. Aka, aole keia he mea hou i na hoa Haawaii ke nana pono ia ka moolelo o leia lau, eia ke holokake nei lakou e like me ke kue i kaulana ai ka Hale Hana Hao o Honolulu.

 

Ka Wahawai

Ua olelo ae ke Kahunapule o Hana Maui, Han. Iosepa, aole ka he hookani hana i hana ia ma kona apana i ka wa aka Hon. J. E. Bush e noho Kuhina ana a hiki i kona pau ana. He mea haohao keia ia makou, a he hoike ana i ka hoike wahahee o ka Mea Hanohano, oiaio ina oi e imi ana i ka oiaio ioloko o na puke aupuni, mamua o ka make ana o Mr. Unna, ua kukulu oia i ka uwapo pae o ke Awa o Pueo, Kauwiki, mamuli o ke kaueha a ka Hon. J. E. Bush, a oia uwapo kahi a keia Levi-i-Levi ia, a Lunamaka, ainana hoi i Levi ole ai, e hehe mau ai a me kna ohana mamua o ka hekau ana no ka woku e hiki ai i Honolulu nei. He makapo paha, i ole he wahawai paha, ka ike ole o keia Kahunapule a Lunamakaainana, o ke awapae i hahau puna ia e Uilama Kamaki ma Mokae Hana, na ke Kubina Buki no ia haua e like me ke noi a ke Hana poe, a o Mr. Kawaiku ka kaike nana e kukulu na uwapo popo o Hana, a me na alanui o ia Apena. Nelaila, heomanao ae la makou i ke ane olalau a keia Levi a Lunamakaaiuana, ma kekahi kaiololo ana ma ka Awai o ka luakini o Kawalahao, ponoi:

"Ua lohe kakou la kiapolo, aole kakou i ike maka ia ia. Aka, ua alualu ia nae ua me kou mau hoa lawaia ma Hana e kekahi mono Niuhi, a i kou nana ana aku i na maka, hoohalike iho la a ʼ u me ko­ ke kepolo." E ike kakou, ma keia, hoole mai aole i ike ia diapolo, a mahope olelo hou mai au like ka maka o Diabolo me ka mono aiuhi ka a. E aho ka Hon. Kamai o kela kau, ka poina ole i kana olelo, a me ka lauwili ole o kona mau iwiaoao, iloko o na minute pokole, a me ka hiki ole ke hoomaopopo i na mea i hana ia malalo ponoi i kona ihu, koe wale na ka maka o Kiapole, ka mea ana i ike maka ole ai i ka a mai, o a mai ana ma waho iho o ka Puu o Kauwiki.

Mai huna oe i ka oiaio, o loaa anei oe i ka mai maa mau i na Kahunapule Hawaii.

 

NA ANOAI O KA AHAOLELO

Ma ke koho ana e kanu ola i na hoa Hawaii o laua, ua koho aku la na ʼLii Kanoa a me Kauhane, ma ka apono ana e lawe ia mai i hoohuoi ia he mai lepera, ina no he pohole wale no ma ka ihu.

 

Ma ka aoao o na Hawaii o C.W. Akepoka kai hanau pu ia, ke hoike la ma ke koho ana e lapaau ia na mai hoohuoi ia ma Kalihi.

 

Ua pioloke ka Hale ia ka lawe ana mai @ ke Kuhina Paka, i ka olelo, i ilihune o Kalakaua no ka hookipa i na malihini, a hai ia aku ka oiaio, o ka Hon J. E. Bush i ilihune i ke alakai a me ke kiki ia e kekahi o kona mau hoa hanohano ma ka piliwaiwai. Hoouhiu iho ua poe nei, ke hele la kahi lapki a kuku na pepeiao me ka lele iluna i lohe ana a me ka apoipoi mai o puka pono na hana lapuwale i ilihune ai o Kalakaua.

 

Kai no na ka Moiwahaine ponoi keia Ahaaina la hanau o ka hao ana aku nei a linohau, eia ka mai ka waihona mai no o ka Lahui, mai kekahi puu dala ae i hookaawale ia no na hookipa malinini lahui ana, wahi a ke Kuhina Paka i ae okoa mai ai imua o ka Hale Ahaolelo.

 

O ka hoololi ana o kekahi dala o ka lehulehu no kekahi men aole i kauoha ia e ka Ahaolelo, he kilamu, ia ma ka olelo latina Hawaii.

 

Ke ikea nei na kaheaka o ka la eia ke hei nei na aama o ka Lae o ka Hio, i ka makau a ka lawaia, i makoi ai ka maunu io pahu a ka hui monopole kuai bipi o Honolulu nei.

 

Oia mau no ka aila a Uilama o Lahaina na like ke kahe ana me ka hinu i kahe ai ma ka umiumi o Aarona.

 

He ewalu hanari epihi i ukuia i ke kau i hala i ka mea nana i auame ae ka Bila Kanawai Pak Pio. @

 

Ua ualwa ka Kakati e na waiaha i ka Poaokola ike nai, i ke kike ia aea o ke poe e ke koaa e Koolaupoko.

 

Ua puha mei la ke Kuhina Puhalakoa i ka nuku ia o kekahi poo i ka piliwaiwai me ka @. Loaa pono aku la paha, i a hulu o pii ka manone. Hu ae la ka aka a ka mana kapalulu i ka elo mana.

 

Ke haha nei na aono @ i na hoa e pika ai ke kauna no na keaka oha o ka aka kuhina hou, mamua o ka pou ana o na keaka eha e nohe nei i ka hoe uli o na moku.

 

Ua oleloia ke ʼlii o Hamakua e Akepoka aohe lolo o kona poo, ua piha wale no ka i ka waina a me na bia liihi.

 

Ua nonoi ae ke Kuhina Paka e hele oia e hoopau i ke koena o ka papa aina hookipa malihini a ka Moiwahine i ka Poakolu nei, ma Hale Alii. Mai loke ae paha keia o ka haawina i hoopaapaa ia ai.

 

Ua kaupaona ia ae Aha Kuhina e Hon. Akepoka, a o ko lakou kaumaha, wahi ana, aia ma 0000.

 

NU HOU KULOKO.

Ua hoopauia aku ko Jne. Bamoa noho luna ana no keia pepa, e hoike mai i ka lohe ma keia Keena; nolaila mai keia manawa aku, ua papaia ka uku ana i kakahi dala no keia pepa ma kona iima.

Ma ke Kauoha.

Ahaolelo ko keia la, hora 10.

 

He kinipopo ko ka la apopo.

 

E hoomanao i ka Malulani i keia kakahiaka.

 

Ma Lihue, Kauai, ma ka ia 19 aku nei ua hanau mai na ka wahine: R.W. Theo. Purvis. he keikikane.

 

I keia po ka papaaina a na kumu a me na haumana o Punahou, hora 7:30.

 

No ka manawa ole, ua hoopaneeia ka pane a Hon. T. S. Nahinu ia Kaia o Kalawao Melokai, a keia uule ao.

 

Ma ke kauoha a ka Papa Kahu Waiwai, aole, @ ao ia ka poe makaikai i ke Koena Hoikeiki @ oiai ka mai aa hoomaha e ke kula: e hoomaka ana mai Iulai 1 aku.

 

O ka hikia o Henry F. Poor i hoopanoe ia mai ai 1 kela pule aku nei uo ka nooaoo ia ma ka Poalua nei, ua hoopahee hou ia aku la i ka welowelo no keia pule ae.

 

Maloko o ka Luakini o Kawaiahao @ malamaia ai ka aka mele no ka pomaikai o ke Kula Hanali@ o Kauai i keia Poaono ihe. E loaa no na palapala kumo ma ka ninau ana mai i ko makou mau keki

 

@

E haawi ia ana he @ ke kokua ana i ke Kula @ na Kaikamahine ma @ ahiahi Paaeno @ hoopooapo ana a Ma@. Ke kalokalo aku nei makou i ku lokeo na healoka, mekee lahui a aloha aina, he wa keia o heiko ae ai i ko lako aloha ia ma ke kekua ana i keia hana, i hoolawa ia na hemahema o keia kula. Eia na hua i kokua ma ka mela ana:

1. Hawaiian Band
2. Miss Dale
3. Miss Nelte
4. Mr. Iaukea with the Prince
5. Mrs. Leihulu @
6. Mrs. Irwin
7. Saint Andrew's Choir
8. Pauahou Glee Club
9. Quartette from Fort St. Choir
10. Mr. Garret
11. Trio – Mrs Glade, Miss Von Holt and Mrs. Tenney
12. Kawaiakao Choir
13. Miss Glade
14. Duet – Mis Dora Dewaett and Miss Atkinson
15. Wm. Peterson Zither & Violin
16. Mr English's Baya Chorus
17. Organ Recital Mr. English.

 

KO MAKOU MAU LUNA LAWE PEPA.

 

Olai ua hoopauia kekahi mau luna e Ka Luo O Ka Lahui, a ua pakuʼi hou ia mai he mau luna hou, nolaila no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu, a i hookeia ai ne koi ka pono a pau, ke hoike aku nei makou i ka pape inoa e ke makou mau luna e like me keia malalo ihe –

D. Kahaleluhi              S. Kua             J. W. Keauu                Wile Buki        H. Kalei                       Ma ke Kauoke.

 

Halewai a na Komite Kuwaena o ka Hui Hawaii Liberala.

 

Ma ka halawai a ka Hui Hawaii Liberala i malamaia ma ke akiahi Peaha i haha, June 16, ua koheia na Koouimana malalo iho i mau lala no ke Kemite Kuwaena:

APANA I.

Hon. R. W. Wilikeki   F. H. Keiki      J. W. Kahalewai          G. B. Elama    D. K. Kamakauwela.

APANA II.

Hon. J. W. Bipikane    S. Kaloa          J. Kahahawai               T. Hoemaha

APANA III.

Hon. J. E. Buki           J. K. Prende@             I. Nauha          J. S. Kekukahiko

APANA IV.

C. B. Maile                  S. Kanaauae    J. Meloua         Alex. S@

APANA V.

Hon. J. Nawahi           W. Kalaohao   J. K. Paele       D. W. Pua