Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 641, 14 February 1893 — Page 3

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

            LEHUAKEAIKAWEKIU  SONG.

 

Auhea wale oe e ke ala.

E maalo mau nei i kuu maka.

Kuhi a’u aia me oe.

Kuu Leiahihi i ka uka,

Heaha iho nei keia;

A ka nui manu e wa nei,

Me he ala no e i mai ana;

Ilaila pu aku kaua.

O oe ka lehua Uakea;

A ka puuwai e li’a nei.

E ake aku ana e inu.

I ka wai ono oia pua:

Aia i ka piko o Awakea,

O ka hene oiu lawe malie;

Nana i hoenaueue,

Onioni ai na kuahiwi;

Ilihia i ka leo o ke hoa.

Ka hoene i ke ano ahiahi;

A kahi hoi au a ike,

I ka nani o Mailekaiuhea;

E hea mai ana ia’u,

E hoi maua e pili.

Pili ia i ka poli ke ala,

Lei ia i ka la lealea;

Haina ia ae ana kapuana,

Kale@uakea i ka Wekiu.

 

Camposed by the Music Association.

 

Ka Mokukaua Monterey.

 

Ka Pilikua Palekahakai.

 

            Ua maikai kona kukulu ia ana ma na ano a pau loa; aka ua hiki ole aku nae kona ikaika hoonee mahu e hoonolo aku ai e like me ka mea i makemakeia ma ka aelike a ke Aupuni me ka “Union Iron Work.”  O ka ikaika lio hoonee, he 5,800; o ka avarika hoonee nae ua emi iho ia i ka 5,400 ikaika lio ua haohao ia keia emi ana; ua manaoia, no ka alalai ia e na onou ana o na ale, mamuli o ka mimo ole o mua o kona ihu; a ua manaoia he $100 ka hooemi ana no kela a me keia ikaika lio i emi iho, malalo o ka mea i ae ia ma ka aelike; alaila, he aneane $40,000 ke poho o ka hui nana i kapili keia moku.

 

            NUHOU O NA AINA E.

 

            Na Kuka ana o ka Peresidena o Amerika me ke Kuhina Kaua a me ke Kuhina Aina E.

 

[Mai ka Examiner mai]

 

            Ua kuka pa ka Peresidena Harrison me Kuhina Foster a me Tracy maloko o ka Hale Keokeo ma Wasinetona, no na mea e pili ana i ka hana a ke Kuhina Hawaii i hoike aku ai a me ka hana a ke Keena aumoku Kaua.

 

            O ka ninau ano nui oia no ka nana i na kaumaha a me ka ole, o ka hooko ana aku i ka makemake io maoli, o ka hoohui ana mai ia Hawaii, aka, a hiki i keia wa, aohe mea i haoke ia mai, no ka manao o ka hapanui o na kamaaina o ia mau pae moku.

 

            Ua hoomaopopo au, ma na mea i hoakakaia mai, ma ka’u ninau ana aku ia Kuhina Foster, a ua maopopo no aole mau okuku ma na pae moku o Hawaii, a aole no hoi i noi ia  @ @ e hoohui aina e ka lahui Hawaii.

           

            Ko ke Kuhina Foster Manao.

 

            Ua olelo ai ua mea kakau nei o ka Examiner; wahi a Foster; He nui na mea i hiki mai e pili ana no ka hoohui aina, a mamuli o na mea i hoikeia mai ia’u aole e hiki ia’u ke hoopuka aku i ke kauoha no ka hoanoe ana ae i na hana.

 

            No ke kue i ka hoohui aina; ua kuhikuhi mai oia i keia mau manao penei:

 

1.       O ka makemake o na kamaaina o Hawaii, o ka hoomau ana i ke aupuni Moi, me ko lakou aloha no ka Moiwahine.

2.       O ka pono kaiepa o na poe mahiko, oia kekahi kumu hoomau mamuli o na hana hoohoio mua.

3.       Oiai oia ke manao kanalua o na Amerika ma ka hoohui ana aku ma ke ano mokuaina oiai, ina paha e ala mai ana na manao hoole ia mea.

 

PERESIDENA CLEVELAND.

 

            Nu Ioka Jan. 30, -- Ua hoole o Peresidena Cleveland i ke kama@ho ana no na mea e pili ana ia Hawaii nei.  I kona ninau ia ana aku, no kekahi lono i lohe ia ma Kapalakiko; ma o kekahi ‘la o na Komisina Hawaii o ke Aupuni Kuloko, e pili ana i kona kokua i keia kumuhana Hoohui Aina i kona manawa e pii ae ai iluna o ka noho Peresidena o Amerika Huipuia.  A wahi ana, ua manao oia; he hana kupono ole nana ka hoike ana i kona manao i keia manawa.

 

KE KUHINA NUI O AMERIKA KO POKA MAU KUMU KUE I KA HOOHUI AINA.

 

            I ka ninau ia ana o kona manao no ka hoohui aina, ua kuhikuhi mai oia i na kumu kue he lehulehu wale e ku nei mawaena o keia ninau nui, a elike hoi me na mea i hoikeia mai iaia, pe’a oia i manao ai ke ku nei keia mau kumu kue mawaena o keia ninau ano nui o ka manawa.

 

            A wahi no hoi ana, aole oia i kauoha ia mai e hoano e ae i ke kulana e ku nei maluna o keia kumuhana, no ke kue ana i ka hoohui aina, o ka mea mua loa e nana ia oia ka manao a me ka makemake o na kanaka Hawaii maoli o ka aina, i na no ko lakou makemake e hoomau i ke ku kaawale ana o ko lakou aupuni a me ko lakou manaopaa e kako@ mau mahope o ko lakou Moiwahine.  O ka lua ia pono o ka poe Mahiko, ka mea hoi nana e kokua nui nei i ke kulana o kela Paeaina.  Ke kolu, ke kanalua iloko o na manao o ka lahui Amerika i ke kupono o ka ae ana aku i ka hookomo ana mai i ka Paeaina Hawaii ma ke ano he hoahanau no na Mokuaina Hui, ina no paha ua lawe a hoopauia ae kekahi mau kumu i hoike mua ia ae la.

 

            Ma keia mau kamailio ana ona, elike me ia i ike mua ia ae nei.  Ua paa na wahi he lehulehu wale o keia ninau ano nui.  E hoike hou aku ana au i ka mea maopopo loa, a oia ana paha kekahi o na kumu oi loa aku o ke kue ia.  Ina e hookomo io ia mai ana kela Paeaina iloko o ka huina o na Mokuaina Hui, alaila, ua kauohaia na kanaka o Amerika Huipuia e uku aku i ka poe Mahiko o Hawaii i ka huina o $40.00 no kela a me keia @ kopaa e komo mai ana iloko nei o keia aina mamuli o ko kakou kanawai ponoi.  Ma ka huahelu e ike ia ana ka huina o $5,000,000 i ka makahiki e uku ia aku ai mai ka waihona o Amerika Huipuia, no na kopaa i hoopuka ia mai e na Mahiko Aka, aole e hoomaha iho ana i keia puuhuahelu ae la, no ka mea, o ka puka o ka hana kopaa ana ma ka Paeaina Hawaii; e nui hewahewa loa aku ana ia, a o ka nui o na paona kopaa e papalua iho ana ia iloko o umikumamawalu malama.  A iloko hoi o kanako@@-kuma@@@  malama, e papaha iho ano ia i ko ka manawa mua.

           

            O ka haawi ana aku i ka huina o $30,000,000, i ka makahiki mailoko aku o na loaa auhau o Amerika, i ka poe kanu ko o Hawaii.  Ina o Amerika.  Pelekane, Geremania, ke haawi i ka huina o $5,000,000 i ka makahiki, e manao ia he kumu kupono no ia e kue ia ai ka hoohui ana mai i kekahi aina.  Aole hoi o keia wale ae la no: Eia hou kekahi, o ka lahui Pake e kaheawai mai ana lakou iloko nei o ka aina mai ka Paeaina Hawaii mai.  Oiai o ka huina nui o na Pake malaila he 1@,000.

 

            E ala mai ana no na manao kue no ka hoohui mai ia Hawaii; oiai ua kapu loa ke komo ana mai o na Pake ma na palena o Amerika nei.  Ina e hoopau ia ana ke kanawai e pili ana i ka 2 keneta o ka paona kopaa elike me e manao wale ia nei, alaila, aole no e loaa ana he pomaikai i ka poe kanu ko ke komo mai lakou malalo o na Mokuaina Hui.

 

            E hooikaika ana no paha e loaa kau wahi pono, iloko o ka nui o na hookui ia, aka e oi loa aku ana ka pilikia mamua o ka mea kupono a o ka mea oiaio maoli, e paniku ana na hale wiliko ma na mokupuni, a e hooko ia ana ma ka ikaika ke kuai ana i na hale wili, ma ke ano he mau apana hao kahiko, no 5 keneta o ke @ona hookahi.

 

            O ke kumu wale no i biki ai ia Hawaii ke hana i ko kopaa oia no ka hoohana ana i ka poe Limahana i kepa ia me ke emi loa i hookon@@ ia mai malalo o kekahi aelike mai Kina mai, ma kahi o 10,000 paha ka nui, a mai Iapana mai, ma kahi o 18,000 kauwa kuapaa, no lakou na uku ma kahi o $12.00 o ka malama a na lakou no e kuai i ka lakou ai a me ka i-a mailoko ae o keia huina.

 

            Ina e hoolilo ia ana o Hawaii i Mokuaina alaila e hoopau ia ana keia @ paahana i kepaia ai; ma muli o na kanawai o Amerika Huipuia e kue ana i ke kepa ana i na limahana.  Nolaila e pau pu ana me ka hooko@ hou ana mai i keia poe limahana a e h@lina wale aha no na Mahiko maluna o na limahana i kepa ole ia, elike me ia i ma kemakeia.

 

            O na limahana i kepa ia ma Auseteralia, mai na Paeaina mai o ka Hema; aole e ae ia lakou e komo mai.  A aole no hoi a loaa ana he poe kanaka Amerika i akenui loa e uku i ko lakou uku moku no ke ala e hiki aku ai i Hawaii, me ka manao ana e loaa ona wahi hana iloko o na mala ko, no ka uku o $12 a emi iki iho paha no ka malama, nolaila, o ka hooulu ana i ke ko, e pau koke no ia iloko o ka manawa pokoie loa, mamuli o na kumu maluna ae.

 

            O ka haina o na ilikeokeo, ua poholo pu ia i ka heluna o na ihulaula.  O ka hana kupono wale no ia Amerika Huipuia, e hoomau aku ma ke kulana hoomalu wale no; a i ole, e ike aku ma ke ano he aupuni i kukulu ia, a i loaa hoi ka mana ma ke ano Hookahuli Aupuni.  Aole no hoi i makaukau e hoohui mai i kekahi aina ke ole e ike ia ka manao o na kanaka oia aina a o ka hapanui paha o lakou, e makemake ana e hoohui mai.  Aole he mea maa mau i keia aina ka lawe ana mai i kekahi lahui ma ke ano o ke kulana Mokuaina, me ke kue i ko lakou makemake.

 

            O na kanaka Hawaii, ua oi loa aku ko lakou heluna balota imua o ko na ilikeokeo aia ma kahi o 31/2 kanaka kupono i ke koho balota i ko ka hookahi haole.  A o na ilikeokeo hoi he 1/3 o lakou he poe Pelekane, a he kue lakou i ka Hoohui Aina.  Ina e koho balota ana na haole 3,000 me ke kue ana i na kanaka Hawaii 8,000 ma ke ano o ke kaupale ana aku ia lakou ma ke ana waiwai la a lanakila na haole, alaila, e komo koke aku ana o Amerika e hoop@@ i kela ano hana me ke kali ole a me ka nana ole i ka makemake o na haole Amerika e noho la ma Hawaii.

 

            I kekahi manawa a’u i kipa ai ma Honolulu ua hele mai o Kakina a hoike mai la ia’u i keia mau kumu kue.  He mea oiaio no paha o keia mau kupilikii i ike ia ua manaoia he mea pono e loli @ ke kulana hooponopono aupuni.  Aka, aole @ ia he mea e kapae ia ai na kanaka Hawaii mai ko lakou mau pono pili paa mai; no ka hooponopono ana i ko lakou mau pono ma ke ano o ka hookeleia ana o ko lakou aina.

 

            J. Mott Smith, ke Kuhina Hawaii ma Wasinetona.  Ua hoike ae oia ua ike no ia i na kumu kue he lehulehu wale, maluna o ka ninau Hoohui Aina.  A aole hoi e hiki iaia ke olelo ae, o kehahi o keia mau kumu ua pau ia malalo o keia Hookahuli Aupuni.  A wahi hou ana, pehea la na kanaka Hawaii e nana ai i keia mea.  Ua olelo hou ae oia i kela ahiahi o Kakina ponoi no ka mea i hiki mai i Wasinetona nei, he makahiki paha i hala ae nei, no ka hoopaha ana keia aupuni, maluna o ka ninau hoohui aina.  Ua lawe au ia Kakina a hoolauna aku me kekahi poe he lehulehu wale.  I ko’u ike ana o kana hana i hiki mai ai, he hoohui aina mamuli o kona kamailio ana pela, ua hookaawale koke mai au ia’u, ma ke ano he Kuhina au no ke Aloalii o ke Aupuni Hawaii.

 

NU HOU KULOKO.

 

            Mai puni wale kakou ina olelo hoonuinui o keia mau la, e like me ia i lohe ia i ka Poaono nei.  E noho hoomana wanui kakou.

 

            Ua kono ia ae ka poe kakau Nupepa o Kaleponi i hiki mai nei, e hiki ae i ka halawi a ka aha kuka i ke awakea o ka Poakahi nei.

 

            Ke kamailio ia nei e kululu ia i puali koa pakui aku i ka puali koa ku mau o ke aupuni; no lakou ka heluna o 80 koa ana lakou e hoohana na pukuniahi.

 

            Ua ku mai ka moku kaua Pelekane Garnet iloko o Kou nei, nona ke kaumaha 2,120 tona.  O ka ikaka Lio 2,000 aia oia, ma ka aoao ma Waikiki o ka moku kaua Iapana.

 

            He oluolu maikai ke ola o ka Moiwahine Liliuokalani e noho nei ma Watinekona.  A pela pu no me ke ola o ka Moiwahine Kapiolani, e hooluolu nei ma na aekai o Waikiki.

 

            Ua pae mai he mau olulo, maluna o kekahi waapa huelo poki he 7 ko lakou nui.  O ke kapena ame kaua wahine a me hookahi hulipahu a me 4 sela no ka moku Lady Lampson i ili ma na ailana Papa.  He 2S la mai kela wahi mai.

 

            Ua puka hou ae ka mai Hepera mawaena o na limahana ma kahi Hoomalu ma kai o ka Hakaaulana o ka lua keia o na @ o keia ano, a ka makou e kau leo nei i ka lahui e malama loa i ke kulana o ko kakou noho ana, me ka hoomaemae mau ana ina wahi opala e inu mau ina laau nana i maemae ai o loko o ko kakou mau kino, mai hookuli i keia.

 

Ua loaa mai he leta na ko makou makamaka a hoaloha oiaio o Kawaiulailiahi o Waimea, e hoike mai ana i kekahi mea hou, oia hoi ka Uakoko k@@@naha i ikeia @ ka la 8 o Feberuari iuka o M@ mauka pono o kahi o na keiki haole Nuhau; ua uhi paa ia he @ @ kahi i paa.  O ka elua iho la keia o na manawa i ikeia ai iloko o keia noho ana aupuni hou ana.  @ @ keia @ ke nana aku.  He mau hoailona pili i na Alii @ ka po mai.  He nui ka ua ma Kanai, a nui pu me ka @ o Waikahe o Waimea; ua @ mai @ @ moe wai i ka hue @ mai e ka waikahe.