Ka Lei Momi, Volume I, Number 1, 5 August 1893 — Page 6
This text was transcribed by: | Melissa Eskaran |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
6 HONOLULU, OAHU, POAONO, AUGATE 5, 1893
Ko na Nupepa Manao no Hawaii.
I ka wea o l@ Moiwahine i waiho ai i ka nohoalii, a huki ia ae ai ka hae Amerika iluna o ka pahuhae, ua olelo ae la na nupepa, a pau o Amerika i kue i ka hoohuiaina he mau kumuhana wale no kela na Sepekela, nolaila a ke pono kehilinai. I keia manawa he kue oia i ka hoohuiaina a ua manao oia he kalaiaina naauao ia. – Portland (Or.) Telegram.
Aole loa e mau ana o Hawaii ma kona kulena e ku nei, a ina no e manao ana na poo alakai e haawi i kela mau mokupuni ia Beritania Nui, Farani a me Geremania, heaha ana l@ hala@ e hana aku ai? O ka haina wale no paha e manao aku ai, aole e po@ o ia Amerika e hana paani @ aku no i na ilio e hoao ana e noho mana mai maluna o ke aupuni moi o ko Hawaii Paeaina. – S. F. Chronicle.
O ke aupuni e ku nei ma kela mau Mokupuni ua noi mai e hoohui ia iloko o ka Uniona, a he mea pono loa i keia Aupuni e haawi i kekahi mau noonoo akahele ana i ka lakou noi. – S. F. World.
Ke kiekie nei o Hawaii ma ko kakou mau ipuka a ko noi nei e komo mai iloko o ke apo o na Mokuaina a Teriton paha me ke kumukuai ole. Aole ano o kela mau paemoku. Ua maopopo he aina momona kela a he nui na pomaikai holomua malaila. No na hana hoohalua i ka wa kaua a wala hoolulu paha na kupono loa kela mau Molupuni. Ke kali ia nei ka Komi@ Blount hoike me ka anoi nui ia. Ina e kokua ana oia i ka hoohuiaina alaila oia no ka ka Peresidena e hana ai, a e hoouna koke aku ana no oia i kuikahi imua o ka Aha Senete mahope iho o ka pau ana o ka noonoo ia ana o ka ninau no ke dala keokeo. Ina aole e ikeia ana ka hoike a ke K@sina alaila e kakoo i@ ea i, ana ka hoohuiaina. - @
Ina @ hoopono o na kanaka i ke Aupuni e ku nei, pehea i mau ai ke @ ana o ke aupuni no keia mau mahina kahi mahope iho o ka unuhi ia ana ae o na koa Amerika mai ka aina aku a me ka huki ia ana o ka hae Amerika ilalo malalo o ka Blount ka@ha? N@ @eahe ka mea i ku ole ae ai o na kanaka @hoi ae i ke aupuni moi? – New York Recorder
Ina aole e lawelawe koke ana ka ahaolelo i kekahi keehina no Hawaii, @ e kono aku ana ke Aupuni K@ o ia Enelani o hooholo koke i @ me lakou. Ua haawi mai @ aina ia kakou, a ina na@ ana, aole e hiki ia kakou @ wale aku no ko lakou imi @ pono hou no lakou me kekahi @aupuni mana nui e ae. – S. F. Chronicle
Ke hooikaika nei o Mr. Nordhoff me kaua nupepa e kukulu hou ia ke aupuni moi ma Hawaii, a e ho@ ka Moiwahine i pau ma ka @ Ianuari iluna o ka nohoalii @ao o Nordhoff eahiki iaia a nupepa “Herald” ke lawelawe i ka @. He hoomauhala @ no ke ano i ke koho aku me ka ike iho no ua haule pahu ka poe hana lapuwale. – Okland Tribune
O na aina i hoohui ia mai ua loea he pomaikai ia lakou. Aole hookahi i hoike mai i kona hoopilikia. I@ nana ia Ferolida, Lusiana. T@, Akanasa, Misouri, Kanasa, Nebarasaka, Iowa, Minisoto, Dakota, Kaleponi, Oregona, Wasinetona, ame Alasaka, he mau teritori kukakaawalo @. Heaha ka mea i ike ia no lakou? Ua komo mai lakou malalo o na eheu o Amerika Huipuia. Pehea o Hawaii? aole anei e pono e lilo mai oia i teritori no kakou? – Independent.
Iloko o ka wa Maluhia, e Hoomakaukau no ke Kaua.
I ka wa e malamaia ana o kela hookahakaha aumoku Kaua iloko o ke awa e na mokukaua Amerika ame kekahi mau aupuni e ae, ua lilo i mea kamailio nui e ke Kuhina Kaua Herbert. Mailoko mai o na aupuni he eiwa me ko lakou mau moku kana he 30, he ekolu mau repubalika. O ka mokukaua Blake o Beritania a me ka mokukaua Italia o ka Moi Humehato ua oi kelukela loa ma ia la i ke koho aku. No ka mea, i ka wa e hoomaka ana na hana hookahakaha e hoomaka ana ai Hampton Road mai, ua hiki no ka ike ia aku me he la he wa kaua ia.
O keia mau moku ae la, e ike ia aku no ko hana mau pukuniahi e hoonioni ia ana ma o a maanei, na koa e paikau mau ia ana, a e lohe ia ana hoi ka leo kahea o na aliikoa ma kela a me keia aoao. He lua ole ko laua eleu ma na ano a pau. A ina paha e ulu ae ana he k@ua mawaena o lakou o keia ae la @ mokukaua i loaa mua na haawina o ka makaukau e hiki ole ai ke hoopoino ia.
I ka wa hoi o paikau ona ma na alanui, ua like ole ka l@kou ano paikau ana a me ka maki ana. Ua like ka lakou paikau ana ma ko alanui me he la e hole ana i ke kaua, ka haki nu’a o ka lakou hehi ana. E maki like ana ua koa Rukini me ko Enelani ma ke alanui hookani, a pela pu no hoi ko Geremania me Farani. “Ua lawe maoli no Beritania i ke kulana o ka wa kaua wahi a Herbert.
O ko Amerika kulana, aole loa pela, ua lawe maoli no oia i ka rula paa o ka paikau koa ma ka aina a ma ka moana no hoi. Ke hoomakaukau nei o Amerika i mau mokukaua lehulehu a me na pualikoa he nui, aka nae aole oia i lawa no ka wa kaua. Koe wale no keia, he lahui like ka lahui Amerika ua hiki ke hele na kane a pau i ke kaua i ka wa e kauohaia ai.
O na hiohiona i hoohanaia o kela mau aupuni mana nui, oia keia e kau nei maluna o Hawaii. Eia ke hoolalaia nei e hoala i mau pulikoa he nui ma na mokupuni a pau me ka hoolako ou ia me na mea kaua no ke pale ana aku i na enemi e kimopo mai ana i ke aupuni, Iloko o kia wa maluhia e ike ia nei, ke hoomakaukau nei ke aupuni i mau pualikoa ikaika i patausani ia aku mamua o na aupuni e ae. Ke ano hoi mai nei kela au o Kipikona i hala kahiko iloko o keia manawa.
Ahahui Kinai Hoomanamana
Ma ka halawai ana o ka Ahahui Kinai Hoomanamana a Heluhelu Baibala ma Kapuukolo i ka po o ka la 24 o Iulai, a mahope iho o ka pau ana o na hana maa mau, ua waiho mai la ka peresidena imua o ke anaina, mamuli nae o kekahi ma nao i hoopuka ia e D. Keliipio maloko o ke Kuokoa puka la o Iulai 17, 18, 19, 20 e hoino ana i ka inoa maikai o ka peresidena, no ke kokua i na hana hoomanakii a J. Alapai, ma kona lokahi pu ana me na luna e ne o Kaumakapili e aua ia Alapai mai ka hoopii kipaku a Kelii-ikeole, a me kekahi mau olelo ano karistiano ole a Keliipio e pahenehene ana i kona hoalauna. Ua olelo ae oia aole o hiki ia Kahuakai ke kanana i ka naonao, a i ke kamelo hoi he ale wale no. Nolaila, mamuli o kona makee i kona inoa maikai a i mea hoi a waia ole ai ka inoa maikai o ka ahahui, na hoike mai la oia e waiho ana ia i ka noho peresidena ana, a e hookaawale iaia mai ka noho iaia ana.
Ua lilo kela mau olelo i mea e mokumokuahua ai ka naau o na iaia a pau, no ke aloha i ka makua o ka ahahu, ma ke kino. A @loha wale ia ka hoi o Ka@ohua he puu, - he kanaka keia he hoa kuku, hoa hana pu, @ui pu, auamo pu, hele pu, hooikaika pu i na hana o ka uhane a e hapai pu ana hoi i ke kea o Iesu me ka lokahi, a maluna ae o na m@ a pau na kaohi aku na lala iaia a o ka mea i hoahewa ia kai oki ia no kona hewa; a na ke Akua e kaupaona mai ia kakou a pau.
Ia po ua kohoia he mau komite no ka noonoo ana i keia kumuhana, oia o S. H. Oni, Nahalau, Mauliawa, J. Kamakaia, S. K. Kalou, Palua, S. K. Kamakaia, Keohe. Ua noho ke komite e kuka pu me Keliipio a me Kahuakai. Ua hoike mai laua i ko mau manao, a ua hoike mai o Keliipio, “ma no o hoopau mai ke komite ia’u mai ka ahahui mai, aole no ia he mea o hoopilikia mai ai ia’u, na like wale no ia mau mea ia’u.”
A mahope iho ua noi la o S. H. Oui e noonoo ia keia kumuhana i ka po o ka la 31, ka wa halawai mau o ka ahahui, a ua hoololi mai o Kamakaia i ka po Poalima, Iulai 28. Ua aponoia ilio la ka hoololi, a hookuu ia @ me ka pule a Samuela Kamakaie.
Poalima, Iulai 28, hora 7:30, ua noho hou ka halawai a na komite no ka noonoo ana i ke kumuhana i hoopanee ia. A ua akoakoa mai ua lala a pau a koo o Oni ke kakauolelo, no ia mea ua kohoia o S. K. Kamakaia i kakauolelo. A mahope o ka himeni a me ka pule a ke kakauolelo, na hoike mai la na iaia o ka ahahui i ko lakou manao pa@ e @ ana i ka peresidena a e oki ana @ Keliipioi mai ka ahahui aku.
Ua hoike mai o Nahalau i kona ma@ e kupae ia Keliipio mai ka ahahui aku. O S. K. Kaloa, e kapae ia Keliipio a e kaoo ana i ka peresidena O Mauliawa, e kapae i ka mea hana hewa mai ka ahahui aku. Palua, he minamina i ke kapaeia ana o ia hoahanau, aka mamuli o kekahi , kumu i mapopo i na lala o keia ahahui, nolaila ke kakoo nei au i ka peresidena. O J. Kamakaia, na like @ kona manao me ko ka p@ mua ae nei. S. K. Kamakaia, e kapae i ka mea hewa, a ua laua hewa loa oia i kona hoolaha ana @ ke @ i na mea alalo ole e hoinoino ana i ka inoa maikai @[4 lines unreadable] ke komite i ka lakou @ ua @ ka lunahoomalu a hoike mau la i kona manao: Aue, a u lohe au i ko oukou manao pukahi, a he mea ia na’u i noonoo nui loa ai. Pehea la i kuikahi like ai ko oukou manao ma ka hookaawale ana i kekahi o ko kakou hoaloha. O ke Akua no a@i ike. Aole au i kukakuka pu me oukou, aka o ko’u manao e kakoo ana i ka peresidena o ka ahahui a e oki aku ia Keliipio.
Ua ku mai o Nahalau mahope iho a noi mai la e hoolahu ia ka moolelo o ka halawai ma na nupepa Hawaii Holomua, Ka Loo o ka Lahui; a i o@ maloko o KA LEI MOMI. Hooholo lokahi ia.
Hookau na hana me ka pule a me ka himeni ma ka @ 25 o ka E@.
I ka waihoia ana aku o ka hoike a ke komite imua o na lala o ka ahahui ma ka po o ka la 31 o Iulai, @pono lokahi lakou i ka hoike a ke komite.
S. K. KAMAKAIA
Kakauolelo a ke Komite.
Mamao ka Eu.
O ko A’oha ka ke Iloa e Hoonana ae ai i ka Waimaka.
Ua lohe mai makou, na ahai loa aku o Aneko e hoonoho iho i kana kaikamahine i aloha nui ia Walanika i mare iho nei me Kipu maluna o kekahi mokupuni nana ka inoa o Mokuhi. O ke kumu, aole loa he makemake iki o Aneko i ko Sam Kipu hele pinepine mawaho o ko lakou hale i ka po e ki@ i ka wahine ana o noni laua. O keia hana ana nae a Anoko pela, ua lilo ia i mea o noho ai ka puuwai o kela opio no kana aloha, a pela no paha me Walanika, aka noho o hiki, no ka mea ua@h lo@uluulu mai la o papa. Ua hoonoho ia he kanaka nana o kiai i na Walanika la i ole ai laua o hui pu me Kipu. He ma mea ulu no ko luna o ua wahi mokupuni la, e @ ka niu, a me ka ipu a me kekahi mau mea e ao ino. Aloha ino no ka hoi.