Ka Lei Momi, Volume I, Number 3, 21 August 1893 — Page 3
This text was transcribed by: | Dina Neves |
This work is dedicated to: | To my Grandpa, Manuel Louis |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
HONOLULU, OAHU, POAKAHI, AUGATE 21, 1893 3
HE EEPA PAHA
Moa iho no i ka anee alii, a hoi iho no i ka ane@ oihana, a pela wale aku ka nupepa Kuokoa puka la. Pau ele no hoi ka eepa i ko makou hoa o ka makapeni. He ili ulaula oe, a pela no hoi ou mau hoa kanaka au e hoino nei, nolaila e hoopau i kou hapala wale ana aku i kau mau olelo lapuwale maluna o na kanaka Hawaii, ka poe no lakou ka lepo e hahiku nei a m@ kau ma@ punahele e painuu nei. E hoi mai kakou iloko o ke aloha, e kakoo mahope o kou Moiwahine i aloha nui ia, a maluna ae o na mea a pau, mai hoao e ha@a ino i kou hoa kanaka o ka ili hookahi.
Ka Manu Lawe Olelo.
Ma ka la 12 o Angate nei, ua hookuu ia mai la na manu nunu lawe olelo a Mr. Eben Low mai Ililo mai a hiki i Puuhue, a po nei ko lakou manawa like ol@ i lel@ ai: O’ ka Rapidan, ua haalele aku oia ia Hilo i ka hora 6:45 o ke kakahiaka a hiki ma Puuhue i ka hora 8:50 o ia kakahiaka no. Ua like me 2 hora me 5 minute kona mama lele mawaena o keia mau wahi ae la elua. O ke Colombia, haalele ia Hilo i ka hora 7:01 a hiki i ka hora 9:30 o ke kakahiaka no. He 2 hora me 52 minute. O ka Hail, haalele ia Hilo i ka hora 7:15 a hiki i ka hora 3:55 ahiahi He 8 hora me 40 minute. O ke Sweet Haal@le ia Hilo i ka hora 7:30 a hiki i ka hora 9:24 o ia kakahiaka. He 1 hora me 54 minute kona mama lele mawaena o Hilo me Puuhue.
KA PUALI PUHIOHE.
Mamuli o ka haalele ana o kekahi mau haole a ka bana puhiohe o ke Aupani, ua lohe mai
mak@u ua hookikina aku la ke kumu puhiohe Berger i kekahi o na haumana o kona puali e hele
e @oi i na keiki o ka Bana Lahui Hawaii e komo mai iloko o ka bana o k@ aupuni, aole nae @ pau loa, aka, he hapa wale no ka mea i makemako ia. Ua hele aku ka mea i kauoha ia e kii, a o ka pane i loaa mai he “ae” aole nae i hele mai i ka wa i mak@mak@ ia. Ua pinepine ka hele ana o ua mea nei i hoouna ia e noi aku, a ua pinepine no hoi ka ae ia mai, a o ka hop@na o ia hana ana, ua kamailio okoa aku la @a mea nei i kauoha ia ai e kona poo ma ka oihana, “No keaha oe i kii ole ai i kela po@ keike?” Eia ka pa@e hookano a kela kumu puhiohe: “Mahope olelo kela poe keiki ua honi au i ko lakou---.” Mamuli o ka pelapela o kekahi mau olelo i hoopuka ole ai makou, na ka lehulehu no ike iho. Me he mea la ua ike keia kumu puhiohe i kona hewa@ nolaila ua hiki ol@ iaia ke hele kino maoli aku imua o kela poe keike e uoi ai e hoi hou mai iloko o ka puali puhiohe o ke aupuni nolaiia, hookonokono okoa i kekahi mea nana @ hele a kamailio. Owai ana la ke hok@?
O ka hoomanawanui ka mea maikai, aol@ o ka uiha a hoololohe aku ihopo.
He Wahi Hoohalahala Ko’u.
E Mr. Lunahooponopono. E ae mai ia’u e pane iki aku no na mea o pili ana i ka @ku o na kao o Kalihiwai, Hanalei a me Lumahai, oiai, na ike iho au i ka Mr. Lamahai pane e kakoo ana i ka Papa Alanui o Hanalei maloko o ke Kuokoa puka la o Poalua nei, a he wahi hoohalahala ko’u ma ke kau wahi no ka uku kao, a penei: Ua olelo ae o Mr. Lumahai ua emi iho ka uku o na kao i keia wa, aole ka e like me ko na makahiki mamua aku nei. He mea kupanaha keia, no ka m@a, i ko’u wa i kau ai me ko’u lio maluna o ke kao o Kalihiwai ua kaki ia mai la au he 10 keneta, aole hoi e like me ka Mr. Luma hai e olelo nei he elima keneta. A no ke kaa huilalua, ua uku au he 25 keneta ma ke kao o Kalihiwai a pela pu no ma Hanalei. I ke ao no ko’u hele ana aole i ka po. Ma ke kao o Lumahai, ua au ko’u lio i ka muliwai me ka hele o ka wai a pii maluna o ke kua o ka lio. Ma keia mau wahi ae la, ua hoohalahala au i ka ua makamaka nei o’u @ hoolaha ai maloko o ke Kuokoa. Aole no hoi oia wale, aka, ua olelo pu ae oia he hookuu wale ia na ohana o na kahunapule a me na lunakanawai a me na makai mai ka uku ana i na auhau kao. Pehea la e maopopo ai he ohana kekahi mea e kau ana iluna o kekahi o keia mau kao, ina he malihini oia? No’u iho, aole e hiki ia’u ke ike ma ke kumu hea la i hoike ai o Mr. Lumahai pela no ka mea, aole he mau hoike ma kela mau kana pa@e. Ia’u i nana ai ma kela mau papa @l@elo he mau auhau wale no e pili ana no na kao ke kau ana, aoie kekahi mea e pili ana i na kahunapule a me ko lakou mau ohana. Ilo komo hewa paha keia aole paha. Mamuli o kana mau hoakaka ua ano hoohalahala au ma ia mea a ua Lumahai la i hoike ai. MANUA@@PA: Honolulu, Augate 17, 1893.
HE MAHALO NUI.
He mea pumehana ka mahalo ke ku i kahi o ka maemao mo ke ohohia ia, pela hoi ka hana ke ku i kahi o ka hoihoi ia, pela au e hoomanao ae nei, i ko’u wa i kipa aku ai ma ke keena o KA LEI MOMI, aia hoi, ua puili ia mai la au o na leo ohaoha o ka On@ o ka pepa a me na paahana eleu oia pulapula hou o ka oihana pa’i palapala.
Ua kiei aku au a halo ma ua wahi a pau, ua lawa ko’u hilinai piha maluna o ka haku nona ka papa-pai, oia hoi kona paili ana mai i na keiki Hawaii a pau i ao i ka oihana pa’i palapala, eia oia ke pulama nei iloko o kona poli, me he makuahine ponoi la e pu-a ana i ka ai mai kona waha iho, ka mea hoi i loaa ole i kekahi mau Halepa’i e ae i ike ia he mau kahua maikai ko lakou e ku ai. No@aila, o ko’u ikem aka ana, e malaina ia ana na hana maluna o ke alo@@, a oia ke kahua hana e hoonee ai imua, ke kanalua ole nei au i ka puana ana aku he haawina makamae loa ia i loaa o ka Ona a Lunahooponopono o KA LEI MOMI o Hawaii a me kona mau hope ma ka oihana, a ke haawi aku nei au i na kalokalo ana o hoomau aku ma ia alahele maemae, a mai n@nakee i @ou mau hoa o ka ili hookahi. Me ke aloha nui. ULELEHUAK@PAU. Honolulu, Aug 14 1893
NA PALI NIHONIHO O U WESANANA
Keiki mai au no Hakalau Na pali nihoniho e uwesanaua Ina he aloha io kou ia
Imi ae a loaa i Hanola Malama pono oe i kau aloha I aniani ku no ko rumi Ua kiko aku au i kau hua Ua puka mai a he pili moolani Iloko hoi au o ka huluhulu Puoho ae au au hele oe O kuu hainaku lau a puni O kau ia a e lei mau nei
O kuu komo limo ua kuni ia Ma ko lima hema a e kau ai Nowai keia omole kini
E kohakoha nei kani ka umoki Omole kini paha no ka Uniona Ua pai pu ia me ka wai akika No ko lilo paha i ka inu rama E puehu ai ko ia la hulu ia nei
He manu mai au he maliu ole A he hawawa ko pailata Haina ia mai ana ka puana O ke eha noho i ka ahu ake kai Hakuia e ------- Hooheno ia e na luina o Ka Lei Momi.
HE MELE NO KA ONO A KA LEI MOMI
Hooheno na lede o ke kaona I na lima hei o ka hua metala E kala ko eha i Ka Lei Momi I ke kuu pau i ka ono a loko Ua like me ka wai o ka pi@la E pipii nei i ka puuwai He waiwai nui na’u ko leo A ke Telepona e honehone nei Hana mau ka leo o ke Kaheli E koi mai ana ia Makalapua He pua makou no KA LEI MOMI A he waha olelo @o ka Lahui Eia makou la ua lai I
ka lawe poahi i ka hua metala O ka na@ea ana iho ua iai Hone ana ka pele o ke Telepona Ua pono kau hana he palu ono He kono ua ka leo i anoi ia Pela iho oe e kakali ai Auwila aku maka uwea O ka mau no ia o Kauluwela- O ka mikimiki no me ka eleu Haina ia mai ana ka puana Na lima hei no o KA LEI MOMI Hakuia e------ A hoohenoia e na lui@a@ o @@@ @@ o KA LEI MOMI
Mana Ai P@a
Auhea wale oe Mana ai P@a Kihene wai lehua o @a nahe@e He nah le i puia i ke onaona Onaona ka maile o Koiahi Awile lei hala o Mapuana Ana ole i ka wai a ka naulu Elua
pua rose i ka u ike O ka tabarose uo me ka wahine O ka nihi a ke ua i ka moana Kiani ae la i Mokuola Haina ia mai ana ka puana O ka waikini uneune puuwai
Ka Ui Hoonioni Puuwai
Auhea wale oe e ka pua o ka Hala Ia pua onaona ke lei ia Lei anueanue pi’o i ka lewa
O ko’u hoa ia e lai ai Lai ai ka noho @a ia Kauai Aina nui moku k@pu a Mano Niniau o ka ihu o ia moku Aohe kelawa@i ao mua Maa@@@a mai nei ka mahui ana Ka@ Lohe ana mai nei ka leo I ka leo honehone o ke Kahuli Pili lauae o ka uka O ka’u paPa konane ihe ia Komo oe i ka ewa me ka’u pili Pili mai ee ma kuu hema Law@ kuu akau hi@ a wela O ka hana ana ia la i lohe oe I lohe Kauai nei a puni Haina ia mai ana ka puana O ka ui hoonioni puuwai Hakuia e-------. Hooheno ia e na Luika o Ka L@i Momi.
MAKALAPUA.
Hanohano Niihau i ka malie Kaulana i ka wai a ku Paoo Hoohei o i ke ko @ Halalii I ke kai kaihone o K@ulakahi Hookahi o Lehua e aio @ei I kol@ i ke ao a ka Naulu
Uluha@ au i ka leo o ia ma@u I ka ikuwa iluna o Kaula Okipau a ka la i Niho I ka p@ kolo@@he a ka lauwai Ua @ i @@a@pu @oh@ i ka @u Al@@ @@o ehukai o Ke@na@ @ Ha@na i@ mai a@a ka puana O Ha@alaulani kou inoa
O keia ka hapa hope o ke mele Sweet Makalapua.
Ua hoopuka mai nei ke Kuokoa i ke kii o ka Halealii o Iolani. He hale oihana iho la ia no lakou nei.
S. N K KAKINA.
NOTARI NO KA LEHULEHU.
E Ha@aia no na Palapala o na an@ pau me ka eleu, a he oluolu na kukai olelo ana. K@@@A HANA—M a k Keena Loio o J. Kakina, Hanalei, Kauai. 33---tf:
JOHN KAKINA.
Loio! Loio! Loio!
He kokua ma ke Kanawai me k@ eleu loa, a he waipahe na kukai olelo a@a. W@l@ @@ho ma Haulei, makupuni o Kauai. 33—tf