Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 4, 1 April 1898 — Page 3
3
Ke Keikialii
HANA A PUNI
Imi i na Mea Paha'oha'o
Ma ko kakou helu mua aku nei, ua haalele iho la ke kilokilo i kona home a me kona ohana, a pii aku la oia iluna o kekahi kuahiwi kiekie loa, me na rula no hoi ka pii ana aku e loaa ai kahi e noho ai o ua kumu la, a ua olelo ia, aohe mea hiki i kona wahi o kana poe haumana wale no.
O ka inoa o keia kanaka, o Maka-ike, oia hoi, aohe mua huna o luna o ka lani, aole hoi o ka honua nei, i nele ka ike ia e kona mau maka, a hoea loa aku i na papaku o ka moana. No kona ike loa, ua kapa aku la kana mau haumana iaia o Maka-ike. Oiai kana haumana e pii aku ana, pipio mai la na anuenue ekolu, a ua mai la hoi ka ua noe, a halii mai la hoi ka ohu ina kuahiwi, a pohai ae la na ao kaalelewa o ka lani maluna ponoi o ka piko o ua kuahiwi la, a o mai la ka ula wena iwaenakonu o na anuenue, a hoomanao ae la ke kauaka kilokilo ua maikai kana huakai, a e ko ana hoi ka makemake o ke alii ka Moi, i kulike ai me kana ninau imua o ka poe naauao o kona aupuni e akoakoa ana iloko o ka halealii diamana nani o Sarona.
Oiai ke kilokilo Pinekia e pii aku ana, kikaha ana kekahi manu nui eleele hinuhinu i kapaia he Rock (Pohaku paha kona ano ma ka olelo haole ke unuhi ia mai a i ka olelo Hawaii). Oiai ua manu nei e kikaha ana me he manu Iwa la, iloko o ka ino ana a ka maka, lilo aku la keia i ua manu la.
Lele kaapuni ae la laua nei iluna o ka lewa ia upoi ana no o na eheu o ua manu la, ku ana laua nei imua o ua kanaka makaike nei o ka aina kupua.
Ia hiki ana o laua nei imua o ua kanaka nei, ia wa i wehe ae ai ka lani a molaelae maikai, aohe wahi kau ao o luna o ka piko o ua kuahiwi nei. I ka hiki ana o ua kanaka kilokilo la iluna o kahi o kana kumu, hoike aku la oia ina mea a pau e pili ana i ka ninau a ka Moi.
Ia wa, olelo mai la kana kumu iaia e pelupelu aku oia ina opi he umikumalua o kona maka akau, ua like ia me na ki he 12 o kona maka hookahi, a oia no hoi ke ki o ka ike e nalowale ole ai na mea a pau o luna o ka lani na mea maluna o ka honua, a me na mea iloko o ka papa-ku o ka honua.
Ia wa, olelo hou aku la kana kumu iaia, ina e nana au i ka lani a i helelei mai ka ua pamaloo, aohe mea a'u e hai aku ai ia oe, ia wa, kuu ae la oia i ka lena ike a kona maka, ike aku la oia ina mea pahaohao a pau o ka lani, aohe nae oia i ike iki i ka pane o ka ninau a ka Moi, a helelei mai la ka ua pa maloo e like me ka olelo a kana kumu, ia wa, olelo hou aku la kana kumu iaia, e hookuu pau ana au i ka ike a kuu maka iloko o ka honua, ina auanei e nakaka ka honua i ka ike a kuu maka a puka mai auanei ka uahi a me ke ahi, alaila, ua hoole mai ka papaku o ka honua, aohe e loaa.
Hoolei aku la oia i ka ike a kona maka iloko o ka papaku o ka honua, a ma na wahi a pau ana i hoolei iho ai i ka ike a kona maka, ua nakaka a awaawa ka honua i ka ua mea he ikaika o ka ike, no ka ikaika loa o ka iho ana o ka ike a ka papa-ku, nolaila, puka mai la ke ahi a me ke uahi pele, ia wa, hoole mai la ua kumu nei ana, aohe ana mea i ike iloko o ka papaku o ka honua, e pili ana i ka ninau a ka Moi.
Ia wa, olelo hou aku la kana kumu iaia, e hoolei ana oia i ka ike a kona maka iloko o ka hohonu o ka moana, na kai, a me na muliwai hohonu.
[Aole i pau.]